وفادار

(وفى) يعنى خداوند به پيمان و عهد خود وفادار است و گفته مى‏شود: مرد وفادار وفا شد و (مثل) دو عبارت: به عهد خود وفا كردى و وفا شدى كه دو نوع بيان جداگانه هستند.

الوكيل

الوكيل معناه المتولى أى القائم بحفطنا، و هذا هو معنى الوكيل على المال منا، و معنى ثان أنه المعتمد و الملجأ، و التوكل الاعتماد عليه و الالتجاء اليه.

نگهبان

وكيل به معناى متولى است يعنى كسى كه براى نگه دارى ما اقدام مى‏كند و اين همان وكيل بر دارايى (و ثروت) ما است و معناى دوم آن تكيه گاه و پناهگاه مى‏باشد.

الوارث

الوارث معناه أن كل من ملكه الله شيئا يموت و يبقى ما كان فى ملكه و لا يملكه الا الله تبارك و تعالى.

وارث

وارث يعنى اين كه هر كسى كه خداوند او را صاحب چيزى كرده است، مى‏ميرد و هر چيزى كه در ملك خداوند است باقى مى‏ماند و كسى به جز خداوند مالك آن نمى‏شود.

البر

البر معناه الصادق، يقال: صدق فلان و بر، و يقال: برت يمين فلان اذا صدقت، و أبرها الله أى أمضاها على الصدق.

راستى

(بر) به معناى راست گويى است. گفته مى‏شود: فلانى راست گفت و كار خوب انجام داد و گفته مى‏شود: قسم خوردن فلانى راست در آمد. (ابرها الله) يعنى خداوند او را به راستى پذيرفت.

الباعث

الباعث معناه أنه يبعث من فى القبور و يحييهم و ينشرهم للجزاء و البقاء.

برانگيزنده

باعث يعنى اين كه خداوند هر چيزى كه در قبرها است را بر مى‏انگيزاند و آنها را زنده مى‏كند و براى پاداش و بقاء (در دنياى پس از مرگ) آنها را پراكنده مى‏سازد.

التواب

التواب معناه أنه يقبل التوبة و يعفو عن الحوبة اذا تاب منها العبد، يقال: تاب العبد الى الله عزوجل فهو تائب اليه و تاب الله عليه أى قبل توبته فهو تواب عليه، و التوب التوبة، و يقال: اتأب فلان من كذا - مهموزا - اذا استحيى منه، و يقال: ما طعامك بطعام توبة أى لا يحتشم منه و لا يستحيى.

توبه‏پذير

(تواب) يعنى كسى كه توبه را مى‏پذيرد و زمانى كه بنده‏اى توبه كند، از گناه او مى‏گذرد. گفته مى‏شود: بنده‏اى به سوى خدا توبه كرد يعنى به سوى خداوند بازگشت و (تاب الله عليه) يعنى اين كه خداوند توبه بنده‏اش را پذيرفت. پس خداوند نسبت به او تواب است. والتوب هم به معناى توبه است. گفته مى‏شود: فلانى از فلان چيز توبه كرد و اين زمانى است كه از آن چيز خجالت كشيده باشد و گفته مى‏شود: غذاى تو غذاى توبه نيست يعنى از آن خجالت نمى‏كشد و كسى از آن دورى نمى‏كند.

الجليل

الجليل معناه السيد، يقال لسيد القوم: جليلهم و عظيمهم، و جل جلال الله فهو الجليل ذو الجلال و الاكرام، و يقال جل فلان فى عينى أى عظم و أجللته أى عظمته.

سرور

(جليل) به معناى سرور است. به سرور گروه گفته مى‏شود: جليل آنها و بزرگ آنها است و خداوند بزرگ و با عظمت است. پس او جليلى صاحب بزرگى و احترام است و گفته مى‏شود: فلانى در چشم من بزرگ شد و (اجللته) يعنى او را بزرگ شمرد.

الجواد

الجواد معناه المحسن المنعم الكثير الانعام و الاحسان، يقال: جاد السخى من الناس يجود جودا. و رجل جواد، و قوم أجواد و جود اى أسخياء، و لا يقال لله عزوجل: سخى لأن أصل السخاوة راجع الى اللين، يقال: أرض سخاوية و قرطاس سخاوى اذا كان لينا.

و سمى السخى سخيا للينه عند الحوائج اليه.

بخشنده

جواد به معناى نيكوكار، بخشنده، نعمت دهى زياد و نيكى كردن است. گفته مى‏شود: مردم جواد، اقوام جواد يا جود كه به معناى افراد بخشنده هستند و به خداوند سخى (سخاوتمند) گفته مى‏شود، زيرا اصل كلمه (سخاوت) به نرمى تمايل دارد. گفته مى‏شود: زمين سخى، كاغذ سخى و اين‏ها را زمانى مى‏گويند كه زمين و كاغذ نرم باشد و به اين دليل سخى ناميده شده است كه هنگام برخورد با نيازها، نرم است.

الخبير

الخبير معناه العالم، و الخبر و الخبير فى اللغة واحد، و الخبر علمك بالشى‏ء، يقال: لى به خبر أى علم.

آگاه

خبير به معناى آگاه و عالم است و خبر و خبير به يك معنا است. منظور از خبر آگاهى پيدا كردن به چيزى است و گفته مى‏شود: من به آن خبره هستم. يعنى آگاه هستم.

الخالق

الخالق معناه الخلاق، خلق الخلائق خلقا و خليقة؛ و الخليقة: الخلق، و الجمع الخلائق؛ و الخلق فى اللغة تقديرك الشى‏ء، يقال فى المثل: انى اذا خلقت فريت لا كمن يخلق و لا يفرى، و فى قول أئمتنا (عليهما السلام): ان أفعال العباد مخلوقة خلق تقدير لا خلق تكوين؛ و خلق عيسى (عليه السلام) من الطين كهيئة الطير هو خلق تقدير أيضا، و مكون الطير و خالقه فى الحقيقة هو الله عزوجل.

آفريدگار

خالق يعنى خلاق به معناى كسى كه مخلوقات را آفريد و خليقه همان خلق است و جمع آن خلايق مى‏باشد. خلق به معناى اندازه گرفتن چيزى است. مثل ضرب المثل عربى كه مى‏گويند: زمانى كه اندازه‏گيرى مى‏كنم، آن را مى‏برم نه مثل كسى كه وقتى اندازه‏گيرى مى‏كند، آن را نمى‏برد و در كلام امامان ما آمده است: تمام كار بندگان به نوع آفريدن تقدير و تكوين آفريده شده است و آفريدن پرنده توسط حضرت عيسى از خاك همان آفريدن تقدير است در حالى كه ايجاد كننده و آفريدگان پرنده، خداوند است.

خير الناصرين

خير الناصرين و خير الراحمين معناه أن فاعل الخير اذا كثر ذلك منه سمى خيرا توسعا.

بهترين يارى دهندگان

خير الناصرين و خير الراحمين يعنى انجام دهنده كار خوب و آن زمانى است كه انجام دهنده كار خوب فراوان باشد و البته از باب وسعت دادن و مجازى، خير ناميده شده است.

الديان

الديان هو الذى يدين العباد و يجزيهم بأعمالهم، و الدين الجزاء، و لا يجمع لأنه مصدر، يقال: دان يدين دينا، و يقال فى المثل: كما تدين تدان أى كما تجزى تجزى، قال الشاعر:

كما يدين الفتى يوما يدان به

من يزرع الثوم لا يقلعه ريحانا

پاداش دهنده

(ديان) يعنى كسى كه به بندگان خود پاداش داده و به اعمالشان جزا مى‏دهد و دين به معناى پاداش است و اين كلمه جمع ندارد، زيرا مصدر است. گفته مى‏شود: (دان، يدين، دينا) و در ضرب المثلى آمده است: همان طورى كه پاداش مى‏دهى، پاداش داده مى‏شوى. شاعرى گفته است: جوانمرد همان طورى كه پاداش مى‏دهد، روزى هم پاداش خواهد شد و كسى كه پياز بكارد، ريحان درو نمى‏كند.

الشكور

الشكور و الشاكر معناهما أنه يشكر للعبد عمله، و هذا توسع لأن الشكر فى اللغة عرفان الاحسان، و هو المحسن الى عباده المنعم عليهم، لكنه سبحانه لما كان مجازيا للمطيعين على طاعاتهم جعل مجازاته شكرا لهم على المجاز كما سميت مكافأة المنعم شكرا.

شكرپذير

شكور و شاكر هر دو به يك معنا هستند يعنى او عمل بندگان خود را مورد شكر قرار مى‏دهد و اين كاربرد مجازى است، زيرا شكر در لغت (عربى) به معناى شناخت نيكى است و خداوند خودش احسان كننده بر بندگان و نعمت دهنده به آنان است، اما از آن جايى كه خداوند بر فرمانبران به دلى فرمان پذيرى پاداش مى‏دهد، پاداش خود را نيز به نام شكر گذاشته است، همان طورى كه پاداش دادن به نعمت دهنده شكر است.