مركز تعليمات اسلامي واشنگتن - كتابخانه معارف اسلامی - گلهاى روشنائى ۳۶۵ سخن براى روشنى همه روزها

بدبينى بيجا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
إِذَاسْتَوْلَى الصَّلاحُ عَلَى الزَّمانِ وَ اَهْلِهِ، ثُمَّ اءَسآءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ خِزْيَةٌ فَقَدْ ظَلَمَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هرگاه نيكوكارى روزگار و اهلش را فرا گرفت و مردى به مردى كه كار زشتى از او آشكار نگشته بدبين شود، مرتكب ستم شده است .⁽²⁷²⁾

بدترين مردم

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
شَرُّ النّاسِ عِنْدَ اللّهِ اِمامٌ جائرٌ ضَلَّ وَ ضُلَّ بِهِ، فَاءماتَ سُنَّةً مَاءْخُوذَةً وَ اءَحْيا بِدْعَةً مَتروُكةً.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
بدترين مردم نزد پرودگار، پيشواى ستمگرى است كه خود گمراه و ديگران هم به وسيله او گمراه شوند و سنت هاى برگرفته از دين را نابود كند و بدعت هاى ترك شده اى خلاف دين را زنده سازد.⁽²⁷³⁾

بد زبانى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنِّى اَكْرَهُ لَكُمْ اَن تكُونُوا سَبّابِينَ. وَ لَكنَّكُمْ لَوْ وَصَفْتُمْ اَعْمالَهُمْ وَ ذَكَرْتُمْ حالَهُمْ كانَ اَصْوَبَ فى الْقوْلِ. وَ اَبْلَغَ فى الْعُذْرِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خوش ندارم كه شما بد زبان و دشنام گو باشيد، اگر عملكرد دشمن و چگونگى شرايط آنان را منطقى توصيف كنيد و ياد آور شويد؛ گفتارتان به صواب نزديك تر است و خود از توجيهى رساتر بهره مى بريد.⁽²⁷⁴⁾

بدگمانى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
إ ذَ اسْتَوْلَى الْفَسادُ عَلَى الزَّمانِ وَ اَهْلِهِ ثُمَّ اَحْسَنَ الظَّنَّ رَجُلٌ بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّرَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هرگاه فساد بر زمان و مردم جامعه حاكم باشد و كسى نسبت به ديگرى حسن ظن نشان دهد، خويش را فريفته و در معرض هلاكت انداخته است .⁽²⁷⁵⁾

بزرگترين غم در قيامت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
إ نَّ اءَعْظَمَ الْحَسَراتِ يَوْمَ الْقِيامَةِ حَسْرَةُ رِجُلٍ كَسَبَ مالا فِى غَيْرِ طاعَةِ اللّهِ، فَوَرِثَهُ رَجُلٌ فى طاعَةِ اللّهِ سُبْحانَهُ، فَدَخَلَ بِهِ الْجَنَّةَ، وَ دَخَلَ الاْوَّلُ بِهِ النّارَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
بزرگترين حسرت ها در روز قيامت حسرت كسى است كه از غير راه شرعى ثروت به دست آورده و براى ديگرى به ارث مى گذارد كه وى در راه خداى عزيز خرج مى كند و به خاطر آن به بهشت مى رود اما اولى به آتش كشيده مى شود.⁽²⁷⁶⁾

بزرگترين كيفر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
ايّاكَ وَالدِّمآءَ وَسَفْكَها بِغَيْرِ حِلِّها، فَإ نَّهُ لَيْسَ شَىُّء اَدْعَى لِنِقْمَةٍ، وَ لااَعْظَمَ لِتَبِعَةٍ، وَ لااَحْرَى بِزَوالِ نَعْمَةٍ، وَانْقِطاعِ مُدَّةٍ، مِن سَفْكِ الدِّمآءِ بِغَيْرِ حَقِّها.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از خون و خونريزى ناروا سخت بپرهيز كه آن به خشم خدا نزديك ترين باشد و بزرگ تر كيفرى را پى آمد دارد و هم زوال نعمت و سرنگونى را زمينه سازترين باشد.⁽²⁷⁷⁾

بكارگيرى زبان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لاتَجْعَلَنَّ ذَرَبَ لِسانَكَ عَلَى مَنْ اَنطَقكَ، وَ بَلاغَةَ قَوْلِكَ عَلَى مَن سَدَّدَكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
تيزى زبان و هنر سخنوريت را در پيكار با اويى كه گويايى و استواريت بخشيده است ، به كار مگير.⁽²⁷⁸⁾

بوى آزار دهنده

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنْ اَكَلَ شَيْئا مِنَ الْمُؤْذِياتِ رِيحُها فَلا يَقْرَبَنَّ الْمَسْجِدَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كسى كه از چيزهايى كه بوى آزار دهنده دارد بخورد، حتما نزديك مسجد نشود.⁽²⁷⁹⁾

بى عمل

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الدّاعِى بِلا عَمَلٍ كَالرَّامِى بِلاَوَتَرٍ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
دعوت كننده بى عمل ، همانند تيرانداز بدون كمان است .⁽²⁸⁰⁾

بى غيرتى مرد

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَما تَسْتَحْيُونَ وَ لا تُغارُونَ و نِسائُكُمْ يَخْرُجْنَ اِلى الاَْسْواقِ و يُزاحِمْنَ الْعُلُوجَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
آيا حيا نمى كنيد و غيرت نمى ورزيد كه زنهاى شما به بازارها مى روند و با جوانان نيرومند و خوش هيكل روبرو مى شوند؟!⁽²⁸¹⁾

پاسخ شر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
رُدُّوا الْحَجَرَ مِنْ حَيْثُ جَآءَ فَإ نَّ الشَّرَّ لايَدْفَعُهُ اِلاّ الشَّرُّ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هر سنگ دشمن را از همان نقطه پاسخ دهيد كه شر را جز شر، پاسخگويى نيايد.⁽²⁸²⁾

پرچم جنگ

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
وَ لا تَجْعَلوُها اِلاّ بِاَيْدِى شُجْعانِكُمْ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
پرچم جنگ را جز به دست شجاعان و دلاوران خويش ‍ نسپاريد.⁽²⁸³⁾

پرخورى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِيّاكُمْ وَ الْبَطْنَةِ فَإ نَّها مُقساةٌ لِلْقَلْبِ وَ مُكْسِلَةٌ عَنِ الصَّلاةِ مُفْسِدَةٌ لِلْجَسَدِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از پرخورى دورى كنيد كه مايه سنگدلى ، تنبلى نسبت به نماز كسل مى سازد و تن را به تباهى مى كشاند.⁽²⁸⁴⁾

پرهيز از رياكارى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلَّلهُمَ إِنِّى اءَعُوذُ بِكَ مِنْ اءَنْ تُحَسِّنَ فِى لامِعَةِ الْعُيُونِ عَلانِيَتى ، وَ تُقَبِّحَ فِيما اءُبْطِنَ لَكَ سَرِيرَتى ، مُحافِظا عَلى رِياءِ النّاسِ مِن نَفسِى بِجَمِيعِ ما اءنْتَ مُطَّلِعٌ عَلَيْهِ مِنِّى ، فَاءبْدِى لِلنّاسِ حُسْنَ ظاهِرِى ، وَ اءُفْضِى إ لَيْكَ بِسوءِ عَمَلِى ، تَقَرُّبا اِلى عِبادِكَ وَ تَباعُدا مِنْ مَرْضاتِكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
بار خدايا به تو پناه مى برم كه ظاهرم در نظر مردم خوب باشد و كارهاى مخفيانه ام كه از آن آگاهى قبيح . (به تو پناه مى برم كه ) حال من اين باشد كه در نظر مردم خود را حفظ كنم و خودنمائى نمايم به آنچه از من به آن آگاهى .
كار من اين باشد كه خودم را خوب جلوه دهم و كارهاى بدم پيش تو آيد.
تمام هدفم از اين روش اين باشد كه به مردم نزديك شوم (اما) از خوشنودى هاى تو دور گردم .⁽²⁸⁵⁾

پنج روش ناپسند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنْ اءصْبَحَ عَلَى الدُّنْيا حَزِيْنا فَقَدْ اءَصْبَحَ لِقَضاء اللّهِ ساخِطا، وَ مَنْ اءَصْبَحَ يَشْكُو مُصَيبَةً نَزَلَتْ بِهِ فَقَدْ اءَصْبَحَ يَشْكُو رَبَّهُ، وَ مَنْ اءَتَى غَنِيّا فَتَوَاضَعَ لَهُ لِغِناهُ ذَهَبَ ثُلُثا دِينِهِ، وَ مَنْ لَهِجَ قَرَاء الْقُرآنَ فَماتَ فَدَخَلَ النّارَ فَهُوَ مَمَّنْ كانَ يَتَّخِذُ آياتِ اللّهِ هُزوُا، وَ مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْيا الْتاطَ قَلْبُهُ مِنْها بَثَلاثٍ: هَمُّ لايُغِبُّهُ، وَ حِرْصٌ لايَتْرُكُهُ، وَ اءَمَلٌ لايُدْرِكُهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كسى كه به خاطر دنيا (از دست دادن آن يا به دست نياوردن آن ) غمگين باشد نسبت به قضاء و قدر خدا خشمگين شده است .
كسى كه از مصيبتى كه به او رسيده شكايت كند، از خدا گلايه كرده است .
كسى كه پيش ثروتمندى برود و به خاطر ثروتش از او احترام كند دو ثلث دين خود را از دست داده است .
كسى كه قرآن بخواند و بميرد و داخل آتش شود، از كسانى بوده است كه آيات خدا را مسخره كرده است (چون خواند و عمل نكرده ).
كسى كه به دنيا علاقمند گردد قلبش به سه موضوع آلوده گردد: غم بى پايان ، حرص ابدى و آروزئى كه هيچگاه به آن دست نمى يابد.⁽²⁸⁶⁾

پوشيدن لباس نازك

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنْ اَطاعَ اِمْرَاءَتَهُ، اَكَبَّهُ اللّهُ بِوَجْهِهِ فِى النّارِ، قِيلَ وَ ما تِلْكَ الطّاعَةُ؟
قال : تَطْلُبُ إ لَيْهِ اَنْ تَذْهَبَ إ لَى الْحَمّاماتِ وَ إ لَى الْعُرُساتِ وَ اِلَى النِّياحاتِ، وَ الثِّيابُ الرِّقاقُ فَيُجِيبُها.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
شوهرى كه از همسرش اطاعت كند، خداوند واژگونه از جانب صورت او را وارد دوزخ گرداند، شخصى پرسيد: اين اطاعتى كه موجب چنين مجازاتى است ، كدام اطاعت است ؟
على عليه السلام در پاسخ فرمود: زن از او مى خواهد كه با لباس نازك به مراكز پرجمعيت مانند حمّام ها و عروسى ها و مجالس ترحيم برود و شوهرش تقاضاى او را اجابت مى كند و از سخن او اطاعت مى نمايد.⁽²⁸⁷⁾

پيروى از هواى نفس

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
هَيْهاتَ اءنْ يَغْلِبَنى هَواىَ وَ يَقُودَنى جَشَعى إ لى تَخَيِرُّ الاْ طْعِمَةِ وَ لَعَلَّ بِالْحِجازِ اءوِ الْيمامَةِ مَنْ لاطَمَعَ لَهُ فى الْقُرْصِ وَ لا عَهْدَ لَهُ بِالشِّبَع اءوْ اءبيتَ مِبْطانا وَ حَوْلى بُطُونٌ غَرْثى وَ اَكْبادٌ حَرّى ...
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مولاى متقيان حضرت على عليه السلام طى نامه اى به عثمان بن حنيف فرماندار خود در بصره نوشت :
...از من بعيد و به دور است كه هواى نفس بر من غلبه كند و حرص مرا به ا نتخاب (انواع ) غذاها بكشاند، در حالى كه شايد در منطقه ((حجاز)) و يا ((يمامه )) كسى باشد كه حتّى اميدى به (خوردن ) يك قرصِ نان نداشته باشد و يا خاطره اى از سيرى (شكم خود و فرزندان خود) به ياد نياورد! و از من بعيد و به دور است كه شب را با شكم سير و پر بخوابم در حالى كه در اطراف (مملكت و كشور) من شكم هاى گرسنه و جگرهاى سوخته و تشنه وجود داشته باشد.⁽²⁸⁸⁾

پيروى خواهشهاى نفسانى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنّما بَدَءُ وُقوعِ الْفِتَنِ اَهْواءُ نتّبعُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
همانا آغاز پديد آمدن فتنه ها پيروى خواهش هاى نفسانى است .⁽²⁸⁹⁾

پيشگيرى از سوءِ ظن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لاتَظُنَّنَّ بِكَلِمَةٍ خَرَجَتْ مِنْ اءَحَدٍ سُوءا، وَ اءَنْتَ تَجِدُ لَها فِى الْخَيْرِ مُحْتَمَلا.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كلمه اى كه از ديگران مى شنوى تا موقعى كه مى توانى به خوبى تفسير كنى به بدى تفسير ننما.⁽²⁹⁰⁾

تباه شوندگان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
يَهْلِكُ فِىَّ رَجُلانِ: مُحِبُّ مُفْرِطٌ، وَ باهِتٌ مُّفْتَرٍ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
در ارتباط با من دو كس تباه شوند: دوست تندرو و بهتان زن دروغ پرداز.⁽²⁹¹⁾

تكبر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
ضَعْ فَخْرَكَ، وَ احْطَطْ كِبْرَكَ، وَاذْكُر قَبْركَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
فخرفروشى را وا نِه و تكبرت را بزداى و گورت را به ياد آور.⁽²⁹²⁾

تلاش شيطان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلا وَ اِنَّ الشَّيطانَ قَدْ جَمَعَ حِزْبَهُ واسْتَجْلَبَ خَيْلَهُ وَ رَجِلَهُ وَ اَيْمُ اللّهِ لاَُفْرِطَنَّ لَهُمْ حَوْضا اَنَا ماتِحُهُ، لايُصْدِرونَ عَنْهُ وَ لايَعوُدُون إِلَيْهَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
آگاه باشيد كه شيطان حزب خود را فراهم ساخته و سوار و پياده اش را فرا خوانده و به سوى شما تاخته . به خدا سوگند، براى آنان آبگيرى پر كنم كه چون بدان در آمدند، برون شدن نتوانند، و چون برون شدند، خيال باز گشتن در سر نپرورانند.⁽²⁹³⁾

تندخويى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الْحِدَّةُ ضَرْبٌ مِّنَ الْجُنُونِ، لاِ نَّ صاحِبَها يَنْدَمُ، فَإ نْ لَّمْ يَنْدَمْ فَجُنُونُهُ مُسْتَحْكَمٌ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
تندخويى نوعى ديوانگى است ، چرا كه پشيمانى در پى دارد و آن كه پس از تندخويى ، پشيمان نشود ديوانگيش و استوار خدشه ناپذير باشد.⁽²⁹⁴⁾

ثروت و رزق

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الرِّزْقُ رِزْقانِ: طالبٌ، وَ مَطْلُوبٌ.
فَمَنْ طَلَبَ الدُّنْيا طَلَبَهُ الْمُوْتُ، حَتّى يُخْرِحَهُ عَنْها؛ وَ مَنْ طَلَبَ الاَّْخِرَةَ طَلَبَتْهُ الدُّنْيا حَتّى يَسْتَوفِىَ رِزْقَهُ مِنْها.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
رزق دو نوع است : جوينده و جسته شده .
كسى كه دنبال دنيابرود مرگ دنبالش مى رود تا او را از دنيا ببرد و كسى كه دنبال آخرت برود دنيا دنبالش مى رود تا رزقش را برساند.⁽²⁹⁵⁾

ثمره شوخى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
ما مَزَحَ امْرُؤٌ مَزْحَةً اِلاّ مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّةً.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هر شوخى كه انسان مى كند، مقدارى از عقل خود را با آن از دست مى دهد.⁽²⁹⁶⁾

جفاكار و حق مؤ من

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
فَمَنْ جَفا حَقَّرَ الْمُؤ مِنَ وَ مَقَتَ الفُقَهاءِ وَ اءصَرَّ عَلى الْحِنث .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
شخصِ جفاكار (ستم پيشه ) كسى است كه ((حقّ مؤ من )) (و جايگاه و آراء رفيع و عزّتمندش را با تبليغات مسموم و زهر آگين در نظر مردم ) پايين آرود (و به اين طريق ) حقير و كوچكش كند، (چنين جفاكارى ) با فقها و عالمان دينى دشمن است و بر گناه بزرگ ، اصرار و پافشارى دارد.⁽²⁹⁷⁾

جهل دانشمند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
رُبَّ عالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ وَ عِلْمُهُ مَعَهُ لاَيَنْفَعُهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
بسا دانشمندى كه جهلش او را به مسلخ كشاند و دانسته هايى كه با اوست به كارش ‍ نيايد.⁽²⁹⁸⁾

حرص و طمع

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
يُسْتَدَلُّ عَلى شَرِّ الرّجُل بِكَثْرَةِ شَرَهِهِ و شِدَّةِ طَمعِهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
حرص و طمع شديد يك انسان را مى توان دليل بر بدى او گرفت و به آن استشهاد كرد.⁽²⁹⁹⁾

حيله دنيا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَثَلُ الدُّنْيا كَمَثَلِ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّها وَ السُّمُّ النّاقِعُ فِى جَوْفِها. يَهْوِى اِلَيْها الْغِرُّ الْجاهِلُ، وَ يَحْذَرُها ذُو اللُّبِّ الْعْاقِل .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مى كند، اما زهرى كشنده در درون دارد.
فريب خوردگان ناآگاه بدان مى گرايند، ولى انديشمندان خردمند همواره از آن پرهيز مى كنند.⁽³⁰⁰⁾

خشم كنندگان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
قالَ مَن رَضى عَن نَفسِهِ كَثُر السّاخِط عَلَيهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كسى از خود راضى و خود پسند باشد (تكبر داشته باشد) خشم كنندگان به وى زياد خواهند بود.⁽³⁰¹⁾

خصلت دروغگو

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مِنْ مَهانَةِ الْكَذّابِ جُودُهُ بِالَْيمينِ لِغَيْرِ مُسْتَحْلِفٍ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
يكى از پستى هاى انسان درغگو اين است كه بدون آنكه از او بخواهند قسم مى خورد.⁽³⁰²⁾

خصومت و دشمنى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَن زَرَعَ العُدوانَ حَصَدَ الخُسْرانَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هر كس تخم عداوت و دشمنى بيفشاند، زيان و خسارت درو خواهد كرد.⁽³⁰³⁾

خلوت با نامحرم

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لايَخْلُوا بِامْرِاءَةٍ رَجُلٌ، ما مِنْ رَجُلٍ خَلا بِامْرِاءَةٍ اِلاّ كانَ الشَّيْطانُ ثالِثُها.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هيچ مردى با زنى (نامحرم ) خلوت نكند. اگر مردى با زن اجنبى خلوت كند سومى آن دو شيطان است .⁽³⁰⁴⁾

خواهش نفس و آرزوى دراز

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَيُّها النّاسُ! اِنّ اَخْوَفَ ما اَخافُ عَلَيْكُمُ اثنَتانِ: اتِّباعُ الْهوى و طُولُ الاَمَلِ. فَامّا اتِّباعُ الْهوى فَيَصُدُّ عَنِ الْحَقّ وَ اَمّا طوُلُ الاَمَلِ فَيُنْسِى الا خِرَةَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
اى مردم ! همانا بر شما از دو چيز بيشتر مى ترسم : از خواهش نفس پيروى كردن و آرزوى دراز در سر پروراندن ؛ كه پيروى خواهش نفس ، آدمى را از راه حق باز مى دارد و آرزوى دراز، آخرت را به فراموشى مى سپارد.⁽³⁰⁵⁾