صدقه جاريه
قالَ رسولُ اللهصلى الله وعليه وآله:
اِذا ماتَ الاِنْسانُ اِنْقَطَعَ عَمَلُهُ اِلاّ مِنْ ثَلاثٍ:
صَدَقَةٍ جارِيَةٍ، اَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ،
اَوْ وَلَدٍ صالحٍ يَدْعُو لَهُ.
پيامبر اكرمصلى الله وعليه وآله فرمود:
هرگاه انسان بميرد،
عملش هم قطع مىشود، مگر از سه راه: صدقه جاريه، يا عملى كه از آن سود مىبرند، يا
فرزند شايستهاى كه براى او دعا مىكند.
نهج الفصاحه، حديث 239
* * *
بهرهگيرى از مال
قالَ علىٌعليهالسلام:
اِنَّ الْعَبْدَ اِذا ماتَ قالَتِ الْمَلائِكَةُ ماقَدَّمَ؟
وَقالَ النّاسُ ما اَخَّرَ؟
فَقَدِّمُوا فَضْلاً يَكُنْ لَكُمْ
وَلا تُؤَخِّرُوا كُلّاً يَكُنْ عَلَيْكُمْ،
فَاِنَّ الْمَحْرُومَ مَنْ حَرُمَ مِنْ خَيْرِ مالِهِ،
وَالْمَغْبُوطَ مَنْ ثَقُلَ بِالصَّدَقاتِ وَ الْخَيْراتِ مَوازينُهُ.
امام علىعليهالسلام فرمود:
هرگاه بندهاى از
دنيا رود، فرشتگان گويند: »چه پيش فرستاده است؟« و مردم گويند: »چه برجا گذاشته
است؟« پس مال اضافه خود را (با صدقه) پيش فرستيد تا به سود شما شود، و همه را برجاى
نگذاريد كه به زيان شما شود.
همانا محروم، كسى
است كه از خير دارايى خود محروم شود و مغبوط (كه ديگران به حال او غبطه مىخورند)
كسى است كه وزنه اعمالش با صدقات و خيرات سنگين شود.
بحارالانوار، ج 73، ص 88
* * *
صدقات پس از مرگ
قال الصّادقعليهالسلام:
سِتَّةٌ يَلْحَقْنَ الْمُؤمِنَ بَعْدَ وَفاتِهِ:
وَلَدٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُ، و مُصْحَفٌ
يَخْلِفُهُ، وَ غَرْسٌ يَغْرِسُهُ، وَ صَدَقَةُ ماءٍ يُجْريهِ، وَ قَليبٌ
يَحْفِرُهُ وَ سُنَّةٌ يُؤْخَذُ بها مِنْ بَعدِهِ.
امام صادقعليهالسلام فرمود:
پس از درگذشت مؤمن، شش چيز است كه (ثوابش) به او مىپيوندد:
1 - فرزندى كه براى او آمرزش مىطلبد،
2 - قرآنى كه بر جاى مىگذارد (و آن را مىخوانند)،
3 - نهالى كه آن را مىكارد،
4 - صدقه آبى كه آن را جارى مىسازد،
5 - چاهى كه آن را حفر مىكند
6 - روشى كه بنيان مىنهد و پس از او ديگران به آن عمل مىكنند.
من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 185
* * *
بركت مال
قال علىّعليهالسلام:
اِنَّما لَكَ مِنْ مالِكَ ما قَدَّمْتَهُ لِآخِرَتِكَ،
وَما اَخَّرْتَهُ فَلِلْوارِثِ.
اميرالمؤمنينعليهالسلام فرمود:
تنها بهره تو از
دارايىات، همان مقدار است كه براى آخرت خود پيش فرستادهاى، و آنچه را كه تأخير
بيندازى و به جا گذارى، سهم وارث است.
غرر الحكم
* * *
در خدمت خوبان
قال الصّادقُعليهالسلام:
اِعْلَمْ اَنَّهُ مَنْ لَمْ يُنْفِقْ فى طاعَةِ اللّهِ
اُبْتُلِىَ بِاَنْ يُنْفِقَ فى مَعْصِيَةِ اللّهِ عَزّوَجَلّ،
وَ مَنْ لَمْ يَمْشِ فى حاجَةِ وَلِىِّ اللّهِ
اُبْتُلِىَ بِاَنْ يَمْشِىَ فى حاجَةِ عَدُوِّاللّهِ.
امام صادقعليهالسلام فرمود:
بدان كه هر كس در
راه طاعت خدا خرج نكند، به خرج كردن در راه معصيت خدا گرفتار مىشود و هركس در راه
انجام نياز دوستِ خدا گام برندارد، به تلاش در راه تأمين نياز دشمن خدا گرفتار
مىشود.
بحار الانوار، ج 96، ص 130
* * *
رهتوشه آخرت
قال علىّعليهالسلام:
يا اَهْلَ الدِّيارِ الْمُوحِشَةِ وَ
الْمَحالِّ المُقْفِرَةِ وَ القُبُورِ المُظْلِمَةِ، يا اَهْلَ التُّرْبَةِ، يا
اَهْلَ الْغُربَةِ، يا اَهْلَ الْوَحْدَةِ، يا اَهْلَ الْوَحْشَةِ، اَنْتُمْ لَنا
فَرَطٌ سابِقٌ وَ نَحْنُ لَكُمْ تَبَعٌ لاحِقٌ، اَمَّا الدُّورُ فَقَدْ سُكِنَتْ،
وَ اَمَّا الأَزْواجُ فَقَدْ نُكِحَتْ، وَ اَمَّا الأموالُ فَقَدْ قُسِّمَتْ، هذا
خَبَرُ ما عِنْدَنا، فَما خَبَرُ ما عِندَكُمْ؟ ثُمَّ الْتَفَتَ اِلى اَصْحابِهِ
فَقالَ:
اَما وَاللّهِ لَوْ اُذِنَ لَهُمْ فِى الكَلامِ، لأَخْبَرُوكُم
»اَنَّ خَيْرَ الزّادِ التّقوى«.
حضرت
علىعليهالسلام هنگام بازگشت از جنگ صفّين، چون در بيرون كوفه به قبرستان رسيد،
خطاب به مردگان و اسيرانِ خاك، چنين فرمود:
اى ساكنان ديار
وحشتناك و جايگاههاى خالى و گورهاى تاريك! اى خاك نشينان غريب! اى اهل تنهايى و
وحشت! شما پيشرو ما بوديد كه جلوتر از ما رفتهايد و ما به شما خواهيم پيوست. امّا
خانهها را ساكن شدند، همسران را گرفتند و اموال را تقسيم كردند. اين، خبرى است كه
نزد ماست. پيش شما چه خبر است؟
سپس روى به اصحاب خويش كرد و فرمود:
به خدا قسم اگر به
آنان اجازه سخن دهند، به شما خبر خواهند داد كه »بهترين رهتوشه، تقواست«!
نهج البلاغه، حكمت 125
* * *
خوشحالى براى كار خير
قال علىّعليهالسلام:
اَكْثِرْ سُرُورَكَ عَلى ما قَدَّمْتَ مِنَ الخَيْرِ
وحُزْنَكَ عَلى ما فاتَكَ مِنْهُ.
امام علىعليهالسلام فرمود:
شادى خود را براى
كارهاى نيكى كه پيشاپيش (براى آخرت) فرستادهاى زياد كن و اندوه فراوانت را براى
نيكيهايى قرار بده كه از دستت رفته است.
غرر الحكم، ج 2، ص 592.
آن كسى را بستاييد كه اندر همه عمر
بهر آسايش مردم قدمى بردارد
نيك مرد آنكه نگردد دل او هرگز شاد
مگر از خاطر كس بار غمى بردارد.
* * *
تا فرصت باقى است...
قالَ رَسولُ اللّهصلى الله وعليه وآله:
اَفْضَلُ الصَّدَقَةِ اَنْ تَصَدَّقَ
وَاَنْتَ صَحيحٌ شَحيحٌ تَأْمَلُ الْعَيْشَ وَتَخْشَى الْفَقْرَ، وَلاتُمَهِّلْ
حَتَّى اِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ قُلْتَ: لِفُلانٍ كَذا وَلِفُلانٍ كَذا.
رسول خداصلى الله وعليه وآله فرمود:
بهترين صدقه آن است
كه در حالى كه صحيح و سالم هستى و اميد به زندگى دارى و از تنگدستى هم هراسان باشى،
صدقه بدهى، صدقه را آن قدر به تأخير نينداز تا آنكه جان به گلوگاه برسد، آنگاه
بگويى: براى فلانى اين قدر بدهيد و به فلانى آن قدر!
ميزان الحكمه، ج 5، ص 326.
تيره روزان جهان را به چراغى درياب
تا پس از مرگ، تو را شمع مزارى باشد
»صائب«
* * *
بهترين اندوخته
قالَ رسولُ اللّهصلى الله وعليه وآله:
خَيْرُ مالِ الْمَرْءِ وَذَخائِرُهُ الصَّدَقَةُ.
پيامبر اكرمصلى الله وعليه وآله فرمود:
بهترين ثروت و اندوخته انسان، »صدقه« است.
وسائل الشيعة، ج 6، ص 258
* * *
مال، در خدمت نيكى
قالَ علىّعليهالسلام:
مَنْ كانَ لَهُ مالٌ فَلْيَصِلْ بِهِ
الْقَرابَةَ وَلْيُحْسِنِ الضِّيافَةَ وَلْيَفُكَّ بِهِ الْعانى وَالْأسيرَ، فَإنَّ
الْفَوْزَ بِهذِهِ الخِصالِ مَكارِمُ الدُّنْيا وَشَرَفُ الآخِرَةِ.
علىعليهالسلام فرمود:
كسى كه مال و ثروتى
دارد، با آن به خويشاوندانش نيكى كند و خوب مهمانى كند و بوسيله آن، گرفتار واسيرى
را آزاد سازد، همانا رسيدن به اين ويژگيها، بزرگواريهاى دنيا و شرافت آخرت است.
مستدرك نهج البلاغه، ص 174.
تا توانى به جهان خدمت محتاجان كن
به دمى، يا دِرمى، يا قلمى يا قدمى
* * *
ورثه ناسپاس
قالَ علىّعليهالسلام:
اَلا! وَاِنَّ اللِّسانَ الصّالِحَ
يَجْعَلُهُ اللَّهُ تَعالى لِلْمَرْءِ فىالنّاسِ خَيْرٌ لَهُ مِنَالْمالِ
يُوَرِّثُهُ مَنْ لايَحْمَدُهُ.
علىعليهالسلام فرمود:
آگاهباشيد!
زبانخير و يادنيكى كه خداوند در ميان مردم از كسى برجاى مىگذارد، براى او بهتر از
ثروتى است كه براى كسى به ارث بگذارد كه سپاسگذار او نباشد.
نهجالبلاغه»فيضالاسلام«خطبه119.
نامنيكىگر بماندزآدمى
بهْكزو مانَدسراىزرنگار
* * *
نام نيك
قالَ علىّعليهالسلام:
مَنْ بَذَلَ بِرَّهُ اِشْتَهَرَ ذِكْرُهُ.
علىعليهالسلام فرمود:
كسى كه نيكى خود را به مردم برساند،
نام و يادش مشهور گردد.
غررالحكم، ج 5، ص 2516
* * *
بزرگترين حسرت
قال علىّعليهالسلام:
اِنَّ اَعْظَمَ الْحَسَراتِ يَوْمَ القيامَةِ
حَسْرَةُ رَجُلٍ كَسَبَ مالاً فى غَيْرِ طاعَةِ اللّهِ،
فَوَرِثَهُ رَجُلٌ فَاَنْفَقَهُ فى طاعَةِ اللّهِ سُبْحانَهُ
فَدَخَلَ بِهِ الْجَنَّةَ وَدَخَلَ الأوَّلُ بِهِ النّارَ.
اميرالمؤمنينعليهالسلام فرمود:
يقيناً بزرگترين
حسرتها در روز قيامت، حسرتِ كسى است كه در غير راه خدا ثروتى به دست آورده باشد (و
چون از دنيا برود) آن را براى ديگرى به ارث بگذارد و آن وارث، آن را در راه طاعت
خداى سبحان خرج كند و از اين راه به بهشت برود، ولى آن شخص اوّل، به وسيله همان مال
به دوزخ رود.
نهج البلاغه، فيض الاسلام، حكمت 421.
* * *
