مستى ثروت
قالَ علىّعليهالسلام:
اِسْتَعيذُوا بِاللّهِ مِنْ سَكْرَةِ الْغِنى،
فَاِنَّ لَهُ سَكْرَةً بَعيدَةَ الْإفاقَةِ.
امام علىعليهالسلام فرمود:
از مستىِ ثروت، به
خداوند پناه ببريد، چرا كه براى ثروتمندى، سرمستىيى است كه دير به هوش مىآيد. غررالحكم، ج 2ص 662.
* * *
مال بى بركت
قال النّبىُصلى الله وعليه وآله:
مَنْ مَنَعَ مالَهُ مِنَ الأَخْيارِ اِخْتِياراً
صَرَفَ اللّهُ مالَهُ اِلَى الأَشْرارِ اِضْطِراراً.
پيامبر اكرمصلى الله وعليه وآله فرمود:
كسى كه با اختيار،
ثروت خود را از خوبان دريغ كند، خداوند به ناچار، مال او را صرف اشرار و بَدان
مىكند. بحارالأنوار،ج 93، ص 131.
چو سائل از تو به زارى طلب كند چيزى
بده، و گرنه ستمگر به زور بستاند
* * *
سعادتِ دنيا و آخرت
قال علىّعليهالسلام:
اَلنّاسُ فِى الدُّنيا عامِلانِ:
عامِلٌ عَمِلَ فِى الدّنيا لِلّدُنْيا،
قَدْ شَغَلَتْهُ دُنْياهُ عَنْ آخِرَتِهِ... فَيُفْنى عُمُرَهُ فى مَنْفَعَةِ غَيْرِهِ،
وَعامِلٌ عَمِلَ فِى الدّنيا لِما
بَعْدَها فَجائَهُ الَّذى لَهُ مِنَ الدُّنيا بِغَيْرِ عَمَلٍ، فَاَحْرَزَ
الْحَظَّيْنِ مَعاً وَمَلَكَ الدّارَيْنِ جَميعاً.
اميرالمؤمنينعليهالسلام فرمود:
مردم در دنيا دو
گونه كار مىكنند: يكى آنكه در دنيا براى دنيا كار مىكند و دنيايش او را از آخرتش
غافل مىسازد... پس عمر خود را در راه منافع ديگران تباه مىسازد، ديگرى آنكه در
دنيا براى پس از دنيا كار مىكند، امّا سهم او از دنيا بدون كار به او مىرسد، اين
گروه، هر دو بهره را به دست مىآورند وهم دنيا دارند، هم آخرت.
نهج البلاغه (فيض الاسلام) حكمت 261.
* * *
راهِ بهشت
قالَ الصّادقُعليهالسلام:
اِنَّ اللّهَ تَعالى خَلَقَ خَلْقاً مِنْ
خَلْقِهِ اِنْتَجَبَهُمْ لِقَضاءِ حَوائِجِ فُقَراء شيعَتِنا عَلى ذلِكَ
الْجَنَّةُ، فَاِنِ اسْتَطَعْتَ اَنْ تَكُونَ مِنْهُمْ فَكُنْ.
امام صادقعليهالسلام فرمود:
خداى متعال، گروهى
از آفريدگان خود را براى تأمين نيازمنديهاى شيعيان تنگدستِ ما برگزيده است و
پاداشآنان براينكار، بهشتاست.اگربتوانى از اين گروه باشى، باش!
محجةالبيضاء، ج 3، ص 378.
* * *
آثار صدقه پنهانى
قالَ الباقُرعليهالسلام:
اَلْبِرُّ وَصَدَقَةُ السِّرِ
يَنْفِيانِ الْفَقْرَ وَيَزيدانِ فِى الْعُمْرِ
وَيَدْفَعانِ سَبْعينَ ميتَهَ سُوءٍ.
امام باقرعليهالسلام فرمود:
نيكوكارى وصدقه
پنهانى، فقر را مىزدايند و عمر را مىافزايند و هفتاد نوع مردنِ بد را از انسان
دور مىكنند. بحارالانوار، ج 71، ص 81.
* * *
آرزوهاى بر باد رفته
قالَ علىّعليهالسلام:
اَما رَأَيْتُمُ الَّذينَ يَأْمَلُونَ
بَعيداً وَيَبْنُونَ مَشيداً وَيَجْمَعُونَ كثيراً كَيْفَ اَصْبَحَتْ بُيُوتُهُمْ
قُبُوراً وَماجَمَعُوا بُوراً وَصارَتْ اَمْوالُهُمْ لِلْوارِثينَ وَاَزْواجُهُمْ
لِقَوْمٍ آخَرينَ...؟
علىعليهالسلام فرمود:
آيا نديديد كسانى
را كه آروزهاى دور و دراز داشتند و بناهاى محكم و استوار ساختند و اموال بسيار
اندوختند، چگونه خانههايشان گور شد و آنچه جمع كرده بودند، تباه گشت، اموالشان به
وارثان رسيد و همسرانشان به ديگران؟!
نهج البلاغه (فيض الأسلام) خطبه 132.
* * *
امروز به فكر فردا
قالَ علىّعليهالسلام:
فَدَعِ الاِسْرافَ مُقْتَصِداً وَاذْكُرْ فِى الْيَوْمِ غَداً
وَاَمْسِكْ مِنَ الْمالِ بِقَدْرِ ضَرُورَتِكَ
وَقَدِّمِ الْفَضْلَ لِيَوْمِ حاجَتِكَ.
علىعليهالسلام در
نامهاى كه به زيادبن ابيه، جانشين والى بصره نوشت، فرمود:
از روى ميانهروى و
اعتدال، اسراف را رها كن و امروز به ياد فردا باش، از ثروت به اندازه ضرورت نگهدار
و بيش از آن را براى روز نياز خود (در قيامت) پيش بفرست.
نهج البلاغه (فيض الأسلام)نامه 21.
* * *
بهترين ميراث
عَنِ الصّادِقِعليهالسلام:
خَيْرُ ما يُخْلِفُهُ الرَّجُلُ بَعْدَهُ ثَلاثَةٌ:
وَلَدٌ بارٌّ يَسْتَغْفِرُلَهُ،
وَسُنَّةُ خَيْرٍ يُقْتَدى بِهِ فيها،
وَصَدَقَةٌ تَجْرى مِنْ بَعْدِهِ.
امام صادقعليهالسلام فرمود:
بهترين چيزى كه انسان براى بعد از خودش بر جاى مىگذارد، سه چيز است:
1 - فرزند نيكوكارى كه براى او آمرزش مىطلبد،
2 - سنّت نيكى كه به آن اقتدا مىكنند.
3 - صدقه جاريهاى كه پس از او هم ادامه يابد.
وسائل الشيعة، ج 13، ص 294.
* * *
راه دراز آخرت
قالَ علىّعليهالسلام فى وَصِيَّتِهِ لاِبْنِهِ الحَسَنِعليهالسلام:
وَاعْلَمْ اَنَّ اَمامَكَ طَريقا ذا
مَسافَةٍ بَعيدَةٍ وَمَشَقَّةٍ شَديدَةٍ... وَاِذا وَجَدْتَ مِنْ اَهْلِ الْفاقَةِ
مَنْ يَحْمِلُ لَكَ زادَك اِلى يَوْمِالقِيامَةِ فَيُوافيكَ بِهِ غَداً حَيْثُ
تَحْتاجُ اِلَيْهِ فَاْغْتَنِمْهُ وَحَمِّلْهُ اِيّاهُ وَاَكْثِرْ مِنْ تَزْويدِهِ
وَاَنْتَ قادِرٌ عَلَيهِ، فَلَعَلَّكَ تَطْلُبُهُ قَلاتَجِدُهُ...
علىعليهالسلام در وصيت خويش به فرزندش امام حسن مجتبىعليهالسلام فرمود:
بدان كه پيش روى تو
راهى است همراه با مسافت دور و سختيهاى جانگاه... و هرگاه از نيازمندان كسى را
يافتى كه رهتوشه تو را به سوى آخرت بر دوش كشد وفرداى قيامت كه به آن نياز دارى به
تو تحويل دهد، پس آن را غنيمت شمار و بارت را بر دوش او بگذار، و تا مىتوانى، توشه
او را افزون كن، شايد كه او را بجويى و ديگر نيابى!...
نهج البلاغه (فيض الاسلام) نامه 31.
اى رهروى كه خير به مردم رساندهاى
آسوده رو، كه بار تو بر دوش سائل است
»صائب«
* * *
الگوى نيكوكارى
قال علىّعليهالسلام:
لَمْ يَمُتْ مَنْ تَرَكَ اَفْعالاً يُقْتَدى بِهِ مِنَ الْخَيْرِ.
علىعليهالسلام فرمود:
كسى كه كارهاى
شايستهاى از خود به يادگار گذارد كه ديگران از او پيروى كنند، هرگز نمرده است
(بلكه زنده جاويد است)
كنزالفوائد، ج 1، ص 349.
سعديا مرد نكونام نميرد هرگز
مرده آنست كه نامش به نكويى نبرند
* * *
دنيا براى آخرت
قال علىّعليهالسلام:
اِنَّما لَكَ مِنْ دُنياكَ
مَا اَصْلَحْتَ بِهِ مَثْواكَ.
علىعليهالسلام فرمود:
بهره تو از دارايى و دنياى تو، همان اندازه است
كه با آن، خانه آخرتت را آباد كردهاى.
بحار الانوار، ج 93، ص 133.
برگ عيشى به گور خويش فرست
كس نيارد زپس، تو پيش فرست
* * *
ثروت ماندگار و فانى
قالَ رَسُولُ اللّهِصلى الله وعليه وآله:
يَقُولُ اْبنُ آدَمَ: مالى، مالى،
هَلْ لَكَ مِنْ مالِكَ اِلاَّ ما تَصَدَّقْتَ فَأَبْقَيْتَ،
اَوْ اَكَلْتَ فَأَفْنَيْتَ، اَوْ لَبِسْتَ فَأَبْلَيْتَ؟
پيامبر خداصلى الله وعليه وآله فرمود:
آدميزاده پيوسته مىگويد: مالَم، مالَم!
آيا بهره تو از مالت جز چيزى است كه آن را صدقه دادهاى و باقى ساختهاى،
يا خوردهاى و فانى كردهاى،
يا پوشيدهاى و پوساندهاى؟
ميزان الحكمة، ج 9، ص 301.
* * *
آسودگان قيامت
عَنِ الرِّضاعليهالسلام:
اِنَّ لِلَّهِ
عِباداً فىِ الأَرْضِ يَسْعَوْنَ فى حَوائِجِ النّاسِ هُمُ الْآمِنُونَ يَوْمَ
الْقِيامَةِ وَمَنْ اَدْخَلَ عَلى مُؤْمِنٍ سُرُوراً فَرَّحَ اللّهُ قَلْبَهُ يَوْمَ القيامَةِ.
معمّر بن خلاّد گويد: شنيدم كه حضرت رضاعليهالسلام مىفرمود:
همانا خداوند را در
روى زمين بندگانى است كه در راه نيازهاى مردم مىكوشند، آنان در روز قيامت، ايمن و
آسودهاند و هر كس كه بر دل مؤمنى شادمانى وارد كند، خداوند در روز قيامت، قلبش را
شاد مىسازد.
اصول كافى، ج 2، ص 197.
* * *
منّت، آفتِ احسان
قالَ عَلىّعليهالسلام:
يا اَهْلَ الْمَعْرُوفِ وَالإحْسانِ!
لاتَمُنُّوا بِاِحْسانِكُمْ،
فَاِنَّ الْإحْسانَ وَالْمَعْرُوفَ يُبْطِلُهُ قَبيحُ الإمْتِنانِ.
حضرت علىعليهالسلام فرمود:
اى نيكوكاران!
احسان و نيكى خود را به منّت، آلوده نكنيد، يقيناً منّت گذاشتن زشت و ناپسند، كار
نيك و احسان را از بين مىبرد.
غرر الحكم، ج 6، ص 3119.
* * *
دنيا، خرج آخرت
قالَ علىّعليهالسلام:
لَيْسَ لِأَحَدٍ مِنْ دُنياهُ
اِلاّ ما اَنْفَقَهُ عَلى اُخْراهُ.
حضرت علىعليهالسلام فرمود:
هيچ كس را بهرهاى از دنيايش نيست،
جز همان مقدار كه آن را خرج آخرتش مىكند.
غررالحكم، ج 5، ص 87.
خيرى كن اى فلان و غنيمت شمار عمر
زان پيشتر كه بانگ برآيد، فلان نماند!
»سعدى«
* * *
نتيجه بخل در راه خير
عَنِ الكاظِمِعليهالسلام:
اِيّاكَ اَنْ تَمْنَعَ فى طاعَةِ اللَّهِ
فَتُنْفِقَ مِثْلَيْهِ فى مَعْصِيَةِ اللّهِ.
امام موسى بن جعفرعليهالسلام فرمود:
مبادا از خرج كردن
در راه طاعت خدا دريغ كنى، كه ناچارشوى دو برابر آن را در راه نافرمانى خدا خرج
كنى! بحارالانوار، ج 75، ص 320.
* * *
توفيق نيكوكارى
قال الصّادقُعليهالسلام:
لَيْسَ كُلُّ مَنْ يُحِبُّ اَنْ يَصْنَعَ
الْمَعْرُوفَ اِلَى النّاسِ يَصْنَعُهُ وَلَيْسَ كُلُّ مَنْ يَرْغَبُ فيهِ يَقْدِرُ
عَلَيهِ وَلا كُلُّ مَنْ يَقْدِرُ عَلَيْهِ يُؤْذَنُ لَهُ فيهِ،
فَاِذَا اْجَتَمَعَتِ الرَّغْبَةُ
وَالْقُدْرَةُ وَالِإذْنُ فَهُنالِكَ تَمَّتِ السَّعادَةُ لِلطّالِبِ
وَالْمَطْلُوبِ اِلَيْهِ.
امام صادقعليهالسلام فرمود:
چنان نيست كه هر كس
دوست داشته باشد به مردم نيكى كند، آن را انجام دهد! و چنان نيست كه هر كس
علاقهمند به كار خير باشد، توانايى آن را داشته باشد و چنان هم نيست كه هر كس قدرت
بر نيكى به مردم داشته باشد، به او اذن نيكوكارى داده شود! پس هرگاه كه »خواستن« و
»توانستن« و »اجازه« (از سوى خدا) جمع شود، در آن صورت است كه براى طالب و مطلوب،
سعادت فراهم مىآيد.
بحارالأنوار، ج 71، ص 414.
* * *
وصىّ خود باش
قال علىّعليهالسلام:
يَا ابْنَ آدَمَ! كُنْ وَصِىَّ نَفْسِكَ وَاعْمَلْ
فىمالِكَ ما تُؤْثِرُ اَنْ يُعْمَلَ فيهِ مِنْ بَعْدِكَ.
علىعليهالسلام فرمود:
اى فرزند آدم! خودت
وصىّ خود باش و درباره دارايى خود، آنگونه عمل كن كه مىخواهى پس از تو با آن،
آنگونه عمل كنند.
نهج البلاغه (فيض الاسلام)، حكمت 246.
بخور، ببخش كه دنيا به هيچ كار نيايد
جز آنكه پيش فرستى به روز بازپسين را
«سعدى»
