پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) شبى به خانه فاطمه عليها السلام رفتند و حسن و حسين عليهما السلام با او بودند. پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) به آن دو فرمودند: ((برخيزيد و كشتى بگيريد)). آن دو بزرگوار برخاستند و كشتى گرفتند.
(7)
امام على (عليه السلام):
من يعمل يزدد قوة من يقصر فى العمل يزدد فترة ؛⁽⁶⁶⁶⁾
هر كس كار كند، قدرتش بيشتر شده ، و هر كس در كار كردن كوتاهى كند ضعيف تر خواهد شد.
(8)
امام صادق (عليه السلام):
ان الملائكة لتنفر عند الرهان وتلعن صاحبه ما خلا الحافر والخف والريش والنصل وقد سابق رسول الله بن زيد واءجرى الخيل ؛⁽⁶⁶⁷⁾
فرشتگان از شرط بندى بيزارند و قمار باز را لعن مى كنند، مگر شرط بندى در اسب و شترسوارى و تير اندازى و شمشير بازى باشد، هم چنان كه پيامبر گرامى (صلى الله عليه و آله و سلم) در اسب سوارى با اسامة بن زيد مسابقه دادند.
(9)
امام على (عليه السلام):
قوعلى خدمتك جوارحى و اشدد على العزيمة جوانحى ؛⁽⁶⁶⁸⁾
پروردگارا! اعضاء و اندام مرا در طريق خدمت به خودت نيرومند گردان و اعصاب و افكار را بر عزم و استوارى محكم فرما.
(10)
امام على (عليه السلام):
ان نفسك مطيتك ان اءجهدتها قتلتها وان رفقت بها اءبقيتها؛⁽⁶⁶⁹⁾
بدن تو مركب سوارى تو است اگر بيش از طاقت و ظرفيت بارش كنى او را خواهى كشت و اگر با آن مدارا كنى باقى خواهد ماند.
68 - مسافرت
(1)
امام على (عليه السلام):
تغرب عن الاوطان فى طلب العلا وسافر ففى الاسفار خمس فوائد تفرج هم واكتساب معيشة و علم و آداب و صحبة ماجد؛⁽⁶⁷⁰⁾
براى كسب مجد و عظمت از وطن دور شو و سفر كن كه در مسافرت پنج فايده است : برطرف شدن اندوه ، بدست آوردن روزى و دانش و آداب زندگى ، و هم نشينى با بزرگواران .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
سافروا تصحوا وترزقوا؛⁽⁶⁷¹⁾
مسافرت كنيد، تا سالم بمانيد و روزى كسب كنيد.
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من السنة اذا خرج القوم فى سفر اءن يخرجوا نفقتهم ، فان ذلك اءطيب لانفسهم واءحسن لاخلاقهم ؛⁽⁶⁷²⁾
از سنت اين است كه وقتى گروهى به مسافرت مى روند خرج سفرشان را خود بردارند كه اين كار موجب آرامش خاطر و خوش اخلاقى آنان مى شود.
(4)
امام صادق (عليه السلام):
افتتح سفرك بالصدقة واخرج اذا بدالك فانك تشترى سلامة سفرك ؛⁽⁶⁷³⁾
مسافرت خود را با صدقه آغاز كن و هر گاه خواستى بيرون برو، زيرا (با صدقه دادن ) سلامت سفرت را مى خرى .
(5)
امام صادق (عليه السلام):
كان اءبو عبدالله (عليه السلام) اذا اءراد سفرا، قال : اللهم خل سبيلنا واءحسن تسييرنا واءعظم عافيتنا؛⁽⁶⁷⁴⁾
امام صادق (عليه السلام) وقتى تصميم به سفر مى گرفت عرض مى كرد: خدايا راه را بر ما بگشاى و سفرمان را به بهترين وجه قرار ده و به ما سلامت و عافيت كامل عطا كن .
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
(فى مروة السفر) واءما التى فى السفر فبذل الزاد و حسن الخلق والمزاح فى غير المعاصى ؛⁽⁶⁷⁵⁾
(درباره مردانگى در سفر فرمودند): مردانگى در سفر عبارت است از بخشيدن از زاد و توشه خود به همراهان و خوش اخلاقى و شوخى كردن به شرط آن كه معصيت خدا نباشد.
(7)
امام على (عليه السلام):
لا يخرج الرجل فى سفر يخاف فيه على دينه وصلاته ؛⁽⁶⁷⁶⁾
انسان نبايد به سفرى رود كه مى ترسد در آن به دين و نمازش لطمه اى وارد آيد.
(8)
امام صادق (عليه السلام):
- لما ساءله شهاب بن عبد ربه عن التوسع على الاخوان فى السفر -: لا تفعل يا شهاب ، ان بسطت وبسطوا اءجحفت بهم ، وان هم اءمسكوا اءذللتهم ، فاصحب نظراءك ، اصحب نظراءك ؛⁽⁶⁷⁷⁾
در پاسخ به سوال شهاب بن عبدربه از بخشش زياد به برادران هنگام مسافرت فرمودند: اى شهاب ، اين كار را مكن ؛ زيرا اگر تو گشاده دستى كنى و آنها نيز (از روى ناچارى ) گشاده دستى كنند، آنان را به زحمت انداخته و اگر از گشاده دستى خوددارى كنند، آنان را خوار و خجلت زده كرده اى پس با افراد هم سطح خودت مسافرت كن .
(9)
امام على (عليه السلام):
اءما مروءة السفر، فبذل الزاد وقلة الخلاف على من صحبك و كثرة ذكر الله عزوجل فى كل مصعد مهبط و نزول وقيام وقعود؛⁽⁶⁷⁸⁾
اما مردانگى در سفر عبارت است از بخشش از زاد توشه خود به همراهان ، كمى مخالفت و ناسازگارى با همسفران و زياد به ياد خدا بودن در هر فراز و نشيب و نشست و برخاست .
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اذا خرج اءحد كم الى سفر ثم قدم على اءهله فليهدهم وليطرفهم ولوحجارة ؛⁽⁶⁷⁹⁾
هر گاه يكى از شمابه سفر رفت ، در بازگشت حتى اگر شده يك قطعه سنگ براى خانواده اش هديه و تحفه بياورد.
69 - پدر و مادر
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من يضمن لى بر الوالدين وصلة الرحم اءضمن له كثرة المال و زيادة العمر والمحبة فى العشيرة ؛⁽⁶⁸⁰⁾
هر كس نيكى به پدر و مادر و صله رحم را برايم ضمانت كند، من نيز زيادى مال ، طول عمر و محبت او را در دل خويشاوندان ، ضمانت مى نمايم .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
نظر الولد الى والديه حبا لهما عبادة ؛⁽⁶⁸¹⁾
نگاه محبت آميز به پدر و مادرش عبادت است .
(3)
امام صادق (عليه السلام):
عن اءبى ولاد الحناط قال : ساءلت اءبا عبدالله (عليه السلام) عن قول الله : ((و بالوالدين احسانا)) فقال : الاحسان اءن تحسن صحبتهماتكلفهما اءن يسالاك شيئا هما يحتاجان اليه ؛⁽⁶⁸²⁾
ابى ولاد مى گويد: معناى آيه ((وبالوالدين احسانا)) را از امام صادق عليه السلام پرسيدم ، فرمودند: احسان به پدر و مادر اين است كه رفتارت را با آنها نيكوكنى و مجبورشان نكنى تا چيزى كه نياز دارند از تو بخواهند (يعنى قبل از درخواست آنان نيازشان را بر طرف كنى ).
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
يا على رضى الله كله فى رضى الوالدين وسخط الله تعالى فى سخطهما؛⁽⁶⁸³⁾
يا على همه خشنودى خداوند در خوشنودى پدر و مادر و ناخشنودى خداوند متعال در ناخشنودى آنان است .
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
سيد الابرار يوم القيامة رجل بر والديه بعد موتهما؛⁽⁶⁸⁴⁾
سرور نيكوكاران در روز قيامت آن كسى است كه نسبت به پدر و مادر خود بعد از وفاتشان نيز نيكوكار باشد.
(6)
امام رضا (عليه السلام):
بر الوالدين واجب وان كانا مشركين و لا طاعة لهما فى معصية الخالق ؛⁽⁶⁸⁵⁾
نيكى به پدر و مادر واجب است اگر چه مشرك باشد، ولى در معصيت خدا نبايد اطاعتشان كرد.
(7)
امام على (عليه السلام):
من اءحزن والديه فقد عقهما؛⁽⁶⁸⁶⁾
كسى كه پدر و مادر خو را ناراحت كند عاق والدين شده است .
(8)
امام موسى كاظم (عليه السلام):
كن بارا واقتصر على الجنة وان كنت عاقا فاقتصر على النار؛⁽⁶⁸⁷⁾
اگر بهشت مى خواهى با پدر و مادر خوشرفتار باش و اگر تحمل آتش ‍ دوزخ را دارى عاق آنها باش .
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
دعاء الوالد لولده كدعاء النبى لامته ؛⁽⁶⁸⁸⁾
دعاى پدر براى فرزندش همانند دعاى پيامبر براى امتش است .
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
دعا الوالدة يفضى الى الحجاب ؛⁽⁶⁸⁹⁾
دعاى مادر از موانع نپذيرفتن دعا مى گذرد.
70 - ازدواج
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ما بنى بناء فى الاسلام احل الى الله تعالى من التزويج ؛⁽⁶⁹⁰⁾
هيچ بنايى در اسلام بر پا نشد كه نزد خداوند متعال دوست داشتنى تر از ازدواج باشد.
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من اءحب ان يلقى الله طاهرا مطهرا فليلقه بزوجة ؛⁽⁶⁹¹⁾
هر كس دوست دارد خداوند را پاك و پاكيزه ديدار كند، بايد ازدواج كند.
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من ترك التزويج مخافة العيلة اساء ظنه بالله عزوجل ان الله عزوجل يقول : ان يكونوا فقراء يغنهم الله من فضله ؛⁽⁶⁹²⁾
هر كس از ترس فقر ازواج نكند به خداوند بد گمان شده است زيرا خداوند مى فرمايد: اگر تهيدست باشند، خداوند آنان را از فضل خود، بى نياز مى كند.
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
خير النكاح ايسره ؛⁽⁶⁹³⁾
بهترين ازواج آن است كه آسان تر انجام شود.
(5)
امام صادق (عليه السلام):
تزوجوا الحجر الصالح فان العرق دساس ؛⁽⁶⁹⁴⁾
با خانواده خوب و شايسته وصلت كنيد، زيرا اصل و نصب تاءثير دارد.
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
زوجوا اياماكم فان الله يحسن لهم فى اخلاقهم ويوسع لهم فى ارزاقهم ويزيدهم فى مرواتهم ؛⁽⁶⁹⁵⁾
بى همسران خود را همسر دهيد كه خداوند اخلاق ايشان را نيكو مى كند و روزيشان را افزايش داده و بر مروت آنها مى افزايد.
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اياكم و خضراء الدمن قيل يا رسول الله ما خضراء الدمن قال : المراءة الحسناء فى منبت السوء؛⁽⁶⁹⁶⁾
از سبزه در زباله دانى دورى كنيد! گفتند: اى رسول خدا سبزه در زباله دانى چيست ؟ فرمودند: زن زيبا در خانواده بد.
(8)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من زوج كريمته من فاسق فقد قطع رحمة ؛⁽⁶⁹⁷⁾
هر كس دختر گراميش را به ازدواج مردى گنه كار در آورد در حقيقت نسل خود را ضايع كرده است .
(9)
امام حسن (عليه السلام):
زوجها من رجل تقى فانه ان احبها اكرمها وان ابغضها لم يظلمها؛⁽⁶⁹⁸⁾
دخترت را به ازدواج فردى با تقوا در آور زيرا اگر دخترت را دوست بدارد، گراميش مى دارد و اگر دوستش نداشته باشد به او ظلم نمى كند.
(10)
امام صادق (عليه السلام):
اذا تزوج الرجل المراة لما لها او جمالها لم يرزق ذلك فان تزوجها لدينها رزقه الله عزوجل جمالها و مالها؛⁽⁶⁹⁹⁾
اگر مردى با زنى به خاطر ثروت يا زيبايى او ازواج كند، آن را به دست نمى آورد و اگر به خاطر دينش با او ازواج نمايد، خداوند زيبايى و ثروت او را نيز نصيبش مى گرداند.
71 - مرد
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من سعادة المرء المسلم الزوجة الصالحة والمسكن الواسع والمركب البهى والولد الصالح ؛⁽⁷⁰⁰⁾
از خوشبختى مرد مسلمان ، داشتن همسرى شايسته ، خانه اى بزرگ ، وسيله اى راحت براى سوارى و فرزندى خوب است .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
استوصوا بالنساء خيرا؛⁽⁷⁰¹⁾
يكديگر را به رفتار نيك با زنان سفارش كنيد.
(3)
امام على (عليه السلام):
اءحسن الصحبة لها فيصفو عيشك ؛⁽⁷⁰²⁾
با همسرت خوشرفتار باش تا زندگى ات با صفا گردد.
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
عفوا تعف نساؤ كم ؛⁽⁷⁰³⁾
پاكدامن باشيد تا زنانتان پاكدامن باشند.
(5)
امام صادق (عليه السلام):
ان المرء يحتاج فى منزله وعياله الى ثلاث خلال يتكلفها وان لم يكن فى طبعه ذلك : معاشرة جميلة وسعة بتقدير و غيرة بتحصن ؛⁽⁷⁰⁴⁾
مرد در خانه و نسبت به خانواده اش نيازمند رعايت سه صفت است هر چند در طبيعت او نباشد: خوشرفتارى ، گشاده دستى به اندازه و غيرتى همراه با خويشتن دارى .
(6)
امام باقر (عليه السلام):
ان اكرمكم عند الله اشدكم اكراما لحلائلهم ؛⁽⁷⁰⁵⁾
گرامى ترين شما نزد خدا، كسى است كه بيشتر به همسر خود احترام بگذارد.
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
يا على : لا يخدم العيال الا صديق اءو شهيد اءو رجل يريد الله به خير الدنيا والاخرة ؛⁽⁷⁰⁶⁾
يا على : به خانواده خود خدمت نمى كند مگر صديق يا شهيد يا مردى كه خداوند خير دنيا و آخرت را براى او مى خواهد.
(8)
امام صادق (عليه السلام):
من حسن بره باءهله زاد الله فى عمره ؛⁽⁷⁰⁷⁾
هر كس به شايستگى در حق خانواده اش نيكى كند، خداوند عمر او را زياد مى كند.
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الرجل اذا نظر الى امراءته ونظرت اليه نظر الله تعالى اليهما نظر الرحمة ؛⁽⁷⁰⁸⁾
وقتى مردى به همسر خود نگاه كند و همسرش به او نگاه كند خداوند به ديده رحمت به آنان نگاه مى كند.
(10)
امام على (عليه السلام):
النصح بين الاملا تقريح ؛⁽⁷⁰⁹⁾
نصيحت كردن در حضور ديگران ، خرد كردن شخصيت است .
72 - زن
(1)
امام صادق (عليه السلام):
اءكثر الخير فى النساء؛⁽⁷¹⁰⁾
بيشترين خير و بركت در زنان است .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
المراءه الصالحة اءحد الكاسبين ؛⁽⁷¹¹⁾
زن شايسته يكى از دو عامل پيشرفت خانواده است .
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ونساء كاسيات عاريات مميلات مائلات رؤ وسهن كاءسنمة البخت المائلة لايد خلن الجنة ولايجدن ريحها وان ريحها ليوجد من مسيرة كذا و كذا؛^{(712 )}
(در آينده ) زنانى پيدا مى شوند كه در عين پوشيدگى برهنه اند (لباس هاى بدن نما و جوراب هاى نازك مى پوشند) هوسباز و دلفريب مى باشند، موهاى خود را طورى آرايش مى كنند كه مانند كوهان شتر جلوه مى كند. اينان داخل بهشت نمى شوند و حتى بوى آن را استشمام نمى كنند، با اين كه بوى بهشت از راه بسيار دور شنيده مى شود.
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان خير نسائكم الولود الودود لعفيفة ، العزيزة فى اءهلها، الذليلة مع بعلها، المتبرجة مع زوجها، الحصان على غيره التى تسمع قوله و تطيع اءمره ...؛⁽⁷¹³⁾
بهترين زنانتان ، آن زن زايا، بسيار مهربان و پاكدامن است كه براى شوهرش خود آرايى مى كند و از غير او خود را محفوظ نگه مى دارد، حرف شوهرش را مى شنود و فرمان او را اطاعت مى كند...
(5)
امام باقر (عليه السلام):
لا شفيع للمراءة اءنجح عند ربها من رضا زوجها؛⁽⁷¹⁴⁾
هيچ شفيعى براى زن در نزد پروردگارش نجات بخش تر از رضايت شوهرش نيست .
(6)
امام على (عليه السلام):
صيانة المراءة اءنعم لحالها واءدوم لجمالها؛⁽⁷¹⁵⁾
محفوظ بودن و پاكدامنى براى سلامتى زن مفيدتر است و زيبايى او را بادوام تر مى كند.
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الله تبارك و تعالى على الاناث اءراءف منه على الذكور من رجل يدخل فرحة على امراءة بينه و بينها حرمة الا فرحه الله تعالى يو القيامة ؛⁽⁷¹⁶⁾
خداى بزرگ ، به زنان مهربان تر از مردان است و هيچ مردى ، زنى از محارم خود را خوشحال نمى كند، مگر آن كه خداوند متعال او را در قيامت شاد مى كند.
(8)
امام على (عليه السلام):
ولا تملك الماءة اءمرها ما جاوز نفسها فان المراءة ريحانة وليست بقهرمانة ...؛⁽⁷¹⁷⁾
كارى كه در توان زن نيست به او مسپار زيرا او چون گلى است (ظريف و آسيب پذير) نه قهرمان و كار فرما.
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الحياء حسن ولكن فى النساء اءحسن ؛⁽⁷¹⁸⁾
حيا خوب است ولى براى زنان خوب تر است .
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءيما امراءة ماتت وزوجها عنها راض دخلت الجنة ؛⁽⁷¹⁹⁾
هر زنى ، از دنيا برود و شوهرش از او راضى باشد، به بهشت مى رود.
73 - فرزند
(1)
امام باقر (عليه السلام):
اللهم ارزقنى ولدا واجعله تقيا زكيا ليس فى خلقه زيادة و لا نقصان واجعل عاقبته الى خير؛⁽⁷²⁰⁾
خداوندا به من فرزندى عطا كن و او را پرهيزگار و پاك قرار ده كه در آفرينشش كم و زيادى نباشد و سرانجامش را نيكوگردان .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ادبوا اءولادكم فى بطون امهاتهم قيل : و كيف ذلك يا رسول الله ؟ فقال باطعامهم الحلال ؛⁽⁷²¹⁾
فرزندانتان را در رحم مادرانتان تربيت كنيد. سئوال شد: كه چگونه است ، اى رسول خدا؟ فرمودند: با خوراندن غذاى حلال (به مادرش ).
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من بكى صب يله فاءرضاه حتى يسكنه اءعطاه الله عزوجل من الجنة حتى يرضى ؛⁽⁷²²⁾
هر كس كودك گريان خود را راضى كند تا آرام شود، خداوند از بهشت آن قدر به او مى دهد تا راضى شود.
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من قبل ولده كتب الله عزوجل له حسنة ومن فرحه فرحه الله يوم القيامة ؛⁽⁷²³⁾
هر كس فرزند خود را ببوسد، خداوند ثواب براى او مى نويسد و هر كس ‍ او را شاد كند، خداوند او را در روز قيامت شاد خواهد كرد.
(5)امام صادق (عليه السلام):
البنات حسنات والبنون نعم فالحسنات تثاب عليهن والعنعمة تساءل عنها؛⁽⁷²⁴⁾
دختران خوبى ها و پسران نعمت اند، به خوبى ها ثواب مى دهند و از نعمت ها سئوال مى شود.
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
كان النبى (صلى الله عليه و آله و سلم) اذا اءصبح مسح على رؤ وس ‍ ولده وولد ولده ؛⁽⁷²⁵⁾
پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) هر روز صبح بر سر فرزندان و نوادگانشان دست (نوازش ) مى كشيدند.
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الولد الصالح ريحانة من رياحين الجنة ؛⁽⁷²⁶⁾
فرزند شايسته و خوب گلى از گلهاى بهشت است .
(8)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
لا تضربه واهجره و لا تطل ؛⁽⁷²⁷⁾
كودك را نزن ، بلكه با او قهر كن ولى نه به مدت طولانى .
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
حق الولد على والده ... اءن يستفره امه ؛⁽⁷²⁸⁾
حق فرزند بر پدر اين است كه مادر او را گرامى بدارد.
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءحبوا الصبيان وارحموهم واذا وعدتموهم شيئا ففوا لهم فانهم لا يدرون الا اءنكم ترزقونهم ؛⁽⁷²⁹⁾
كودكان را دوست بداريد و به آنان مهربانى كنيد و هرگاه به آنها وعده داديد وفا كنيد زيرا آنها شما را روزى دهنده خود مى دانند.
74 - جوان
(1)
امام صادق (عليه السلام):
عليك بالاحداث فانهم اءسرع الى كل خير؛⁽⁷³⁰⁾
نوجوانان را درياب زيرا كه آنان سريع تر به كارهاى خير روى مى آوردند.
(2)
امام على (عليه السلام):
انما قلب الحدث كالارض الخالية و القى فيها من شى ء قبلته ؛⁽⁷³¹⁾
دل نوجوان مانند زمين آماده است كه هر بذرى در آن افشانده شود، مى پذيرد.
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اوصيكم بالشبان خيرا فانهم اءرق اءفئدة ان الله بعثنى بشيرا ونذيرا فحالفنى فحالفنى الشبان وخالفنى الشيوخ ؛⁽⁷³²⁾
به شما درباره جوانان به نيكى سفارش مى كنم چرا كه آنان نازك دل ترند، خداوند مرا اميد دهنده و بيم دهنده مبعوث كرد جوانان با من هم پيمان شدند و پير مردان به مخالفت با من برخاستند.
(4)
امام صادق (عليه السلام):
بادروا اءحدثكم بالحديث قبل اءن تسبقكم اليهم المرجئة ؛⁽⁷³³⁾
به آموختن حديث به نوجوانانتان پيش از آن كه منجرفين آنان را گمراه سازنده ، اقدام نمائيد.
(5)
امام على (عليه السلام):
لاتقسروا اءولادكم على آدابكم فانهم مخلوقون لزمان غير زمانكم ؛⁽⁷³⁴⁾
آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحميل نكنيد زيرا آنان براى زمانى غير از زمان شما آفريده شده اند.
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
قال رجل : يا رسول الله ! ما حق ابنى هذا؟ قال : تحسن اسمه واءدبه وتضعه موضعا حسنا؛⁽⁷³⁵⁾
مردى به رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) عرض كرد: حق اين فرزند بر من چيست ؟ پيامبر فرمودند: اسم نيكو برايش انتخاب كنى و به خوبى او را تربيت نمايى و به كارى مناسب و پسنديده بگمارى .
(7)
امام على (عليه السلام):
اءولى الاشياء اءن يتعلمها الاحداث الاشياء التى اذا صاروا رجالا احتاجوا اليها؛⁽⁷³⁶⁾
شايسته ترين چيزهايى كه نوجوانان بايد بياموزند، آن چيزهايى هستند كه هنگام بزرگسالى به آنها نياز دارند.
(8)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الله يحب الشاب الذى يفنى شبابه فى طاعة الله ؛⁽⁷³⁷⁾
خداوند جوانى را كه جوانى اش را در اطاعت از او بگذراند دوست دارد.
(9)
امام على (عليه السلام):
اذا احتجت الى المشورة فى اءمر قد طراء عليك ، فاستبده ببداية الشبان ، فانهم اءحد اءذهانا واءسرع حدسا، ثم رده بعد ذلك الى راءى الكهول والشيوخ ليستعقبوه ويحسنوا، الاختيار له فان تجربتهم اءكثر؛⁽⁷³⁸⁾
هنگامى كه در پيش آمدى احتياج به مشورت داشتى ابتدا به جوانان مراجعه نما زيرا كه آنان ذهنى تيزتر و حدسى سريع تر دارند سپس ‍ (نتيجه ) آن را به نظر بزرگسالان و پيران برسان تا پيگيرى نموده ، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب كنند زيرا تجربه آنان بيشتر است .
(10)
امام على (عليه السلام):
يا معشر الفتيان حصنوا اءعراضكم بالادب ودينكم بالعلم ؛⁽⁷³⁹⁾
اى جوانان ! آبرويتان را با ادب و دينتان را با دانش حفظ كنيد.
75 - تربيت
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الناس معادن والعرق دساس واءدب السوء كعرق السوء؛⁽⁷⁴⁰⁾
مردم همانند معدن ها مختلف اند و اصل و نسب در انسان موثر است و تربيت بد همانند اصل و نسب بد است .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءكرموا اءولادكم و اءحسنوا آدابهم يغفر لكم ؛⁽⁷⁴¹⁾
فرزندان خود را گرامى بداريد و خوب تربيتشان كنيد تا گناهان شما آمرزيده شود.
(3)
امام سجاد (عليه السلام):
اللهم ... اءعنى على تربيتهم و تاءديبهم وبرهم ؛⁽⁷⁴²⁾
خدايا مرا بر تربيت ، ادب آموزى و نيكى كردن به فرندانم يارى فرما.
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءدبوا اءولادكم على ثلاث خصال : حب نبيكم وحب اءهل بيته وقراءة القرآن ؛⁽⁷⁴³⁾
فرزندان خود را به كسب سه خصلت تربيت كنيد: دوستى پيامبرتان و دوستى خاندانش و قرائت قرآن .
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الولد سيد سبع سنين و عبد سبع سنين ووزير سبع سنين ؛⁽⁷⁴⁴⁾
فرزند هفت سال سرور، هفت سال فرمانبردار و هفت سال وزير است .
(6)امام سجاد (عليه السلام):
واءما حق الولد فتعلم اءنه منك ومضاف اليك فى عاجل الدنيا بخيره و شره واءنك مسؤ ول عما وليته من حسن الادب والدلالة على ربه والمعونة له على طاعته ...؛⁽⁷⁴⁵⁾
حق فرزند اين است كه بدانى او از تو است در دنيا با هر خير و شرى كه دارد به تو منسوب است و تو مسئول تربيت نيكو و راهنمايى اش به سوى خدا و ياريش در اطاعت از پروردگارش هستى ...
(7)
امام على (عليه السلام):
من ساءل فى صغره اءجاب فى كبره ؛⁽⁷⁴⁶⁾
هر كس در خردسالى سئوال كند، در بزرگسالى پاسخ مى گويد.
(8)
امام صادق (عليه السلام):
انا نامر صبياننا بالصلاة والصيام ما اءطاقوا اذا كانوا اءبناء سبع سنين ؛⁽⁷⁴⁷⁾
ما هنگامى كه كودكانمان هفت ساله مى شوند به اندازه اى كه طاقت دارند آنان را به انجام نماز و روزه فرمان مى دهيم .
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):