اقنع بما قسم الله لك ولاتنظر الى ما عند غيرك و لا تتمن ما لست نائله فانه من قنع شبع ومن لم يقنع لم يشبع وخذ حظك من آخرتك ؛⁽³⁶⁹⁾
به آنچه خداوند قسمت تو كرده قانع باش و به آنچه ديگران داردند چشم مدوز و آنچه را كه بدان نمى رسى ، آرزو مكن زيرا كسى كه قانع باشد، سير مى شود و كسى كه قانع نباشد، سير نمى شود و به فكر بهره آخرتت باش .
38 - حرص
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اياكم والشح فانما هلك من كان قبلكم بالشح امرهم بالبخل فبخلوا واءمر هم بالقطيعة وامرهم بالفجور ففجروا؛⁽³⁷⁰⁾
از حرص بپرهيزيد كه پيشينيان شما در نتيجه حرص هلاك شدند، حرص ‍ آنها را به بخل وادار كرد بخيل شدند. به قطع رحم وادار كرد و قطع رابطه كردند با خويشاوندان . به بدى وادارشان كرد و بدكار شدند.
(2)
امام على (عليه السلام):
ان الدنيا مشغلة عن غيرها ولم يصب صاحبها منها شيئا الا فتحت له حرصا عليها ولهجا بها ولن يستغنى صاحبها بما نال فيها عمالم يبلغه منها؛⁽³⁷¹⁾
براستى كه دنيا آدمى را به كلى سرگرم مى سازد و نيا پرست به چيزى از آن نرسد، مگر آن كه باب حرص و شيفتگى به آن بر رويش گشوده شود و به آنچه از اين دنيا دست يافته اكتفا نمى كند تا در پى چيزى كه بدست نياورده نرود.
(3)
امام حسين (عليه السلام):
ليست العفة بما نعة رزقا و لا الحرص بجالب فضلا وان الرزق مقسوم والاجل محتوم واستعمال الحرص طالب الماءثم ؛⁽³⁷²⁾
نه خوددارى از حرام و ناپسند، مانع روزى مى شود و نه حرص روزى بيشتر مى آورد، كه روزى تقسيم شده و اجل حتمى است و حرص به سوى گناه مى كشد.
(4)
امام صادق (عليه السلام):
حرم الحريص خصلتين ولزمته خصلتان : حرم القناعة فافتقد الراحة وحرم الرضا فافتقد اليقين ؛⁽³⁷³⁾
حريص از دو خصلت محروم شده و در نتيجه دو خصلت را با خود دارد: از قناعت محروم است و در نتيجه آسايش را از دست داده است ، از راضى بودن محروم است و در نتيجه يقين را از دست داده است .
(5)
امام باقر (عليه السلام):
مثل الحريص على الدنيا مثل دودة القز: كلما ازدادت من القز على نفسها لفا كان اءبعد لها من الخروج ، حتى تموت غما؛⁽³⁷⁴⁾
مثل حريص به دنيا، مثل كرم ابريشم است كه هر چه بيشتر دور خود ببافد خارج شدن از پيله بر او سخت تر مى شود تا آن كه از غصه مى ميرد.
(6)
امام على (عليه السلام):
الحرص موقع فى كثير الغيوب ؛⁽³⁷⁵⁾
حرص انسان را به عيب هاى زيادى مبتلا مى كند.
(7)
امام على (عليه السلام):
اغنى الاغنياء من لم يكن للحرص اءسيرا؛⁽³⁷⁶⁾
بى نيازترين بى نيازان كسى است كه اسير حرص نباشد.
(8)
امام على (عليه السلام):
انتقم من الحرص بالقناعة كما تنتقم من العدو بالقصاص ؛⁽³⁷⁷⁾
از حرص ، با قناعت انتقام بگير، چنان كه با قصاص از دشمن انتقام مى گيرى .
(9)
امام على (عليه السلام):
اءعظم الناس ذلا الطامع الحريص المريب ؛⁽³⁷⁸⁾
ذليل ترين مردم ، كسى است كه طمعكار، حريص و وسوسه گر باشد.
(10)
امام على (عليه السلام):
ان البخل والجبن والحرص غرائز شتى يجمعها سوء الظن بالله ؛⁽³⁷⁹⁾
به درستى كه بخل و ترس و حرص ، غريزه ها و تمايللات متعدد و پراكنده اى هستند كه سوءظن به خداوند آنها را جمع مى كند.
39 - رحم
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الله رحيم يحب الرحيم يضع رحمته على كل رحيم ؛⁽³⁸⁰⁾
خداوند رحيم است و رحيم را دوست دارد و دست مهر خود را بر سر هر رحيمى مى گذارد.
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
والذى نفسى بيده لا يدخل الجنة الا رحيم ، قالوا: ((كلنا رحيم ))، قال : لا حتى ترحم العامة ؛⁽³⁸¹⁾
سوگند به آنكه جانم در دست اوست كسى جز شخص رحيم به بهشت نمى رود. عرض كردند: ((همه ما دلرحم و مهربانيم ))، فرمودند: نه ، مگر آن گاه كه به عموم مردم رحم كنيد.
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من رحم ولو ذبيحة عصفور رحمه الله يوم القيامة ؛⁽³⁸²⁾
هر كس حتى به لاشه گنجشكى رحم كند، خداوند در روز قيامت به او رحم خواهد كرد.
(4)
امام صادق (عليه السلام):
المومن ... ينصر المظلوم و يرحم المسكين . نفسه منه فى عناء والناس ‍ منه فى راحة ؛⁽³⁸³⁾
مومن ... مظلوم را يارى مى كندد و به مسكين و درمانده رحم مى نمايد، جانش از او در رنج است و مردم از او در آسايش .
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ارحم الصغير ووقر الكبير تكن من رفقائى ؛⁽³⁸⁴⁾
به كودكان رحم كن و بزرگسالان را احترام نما تا از دوستان من باشى .
(6)
امام على (عليه السلام):
انما ينبغى لاهل العصمة والمصنوع اليهم فى السلامة اءن يرحموا اءهل الذنوب والمعصية ويكون الشكر هو الغالب عليهم ؛⁽³⁸⁵⁾
شايسته است كه افراد پاكدامن و بهره مند از سلامت ، با گنهكاران و اهل معصيت ، رحيم باشند و سپاسگزارى (حق ) بر جان آنان چيره شود.
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من لا يرحم لا يرحم ومن لايغفر له ومن لايتب لا يتوب الله عليه ؛⁽³⁸⁶⁾
هر كس رحم نكند به او رحم نشود، هر كس نبخشد بخشيده نشود و هر كس پوزش را نپذيرد، خداوند پوزش و توبه او را نخواهد پذيرفت .
(8)
امام على (عليه السلام):
يا اءيها الانسان ما جراءك على ذنبك ...؟! اءما ترحم من نفسك ما ترحم من غيرك ؛⁽³⁸⁷⁾
اى انسان ، چه چيز تو را در گناه كردن گستاخ كرده است ...؟! چرا همچنان كه به ديگران رحم مى كنى به خودت رحم نمى كنى ؟!
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ارحموا عزيزا ذل ، وغنيا افتقر وعالما ضاع فى زمان الجهال ؛⁽³⁸⁸⁾
به عزيزى كه خوار گشته و ثروتمندى كه فقير شده و دانشمندى كه در روزگار نادانان تباه گرديده است ، رحم كنيد.
(10)
امام على (عليه السلام):
ارحم من دونك يرحمك من فوقك وقس سهوه بسهوك ومعصيته لك بمعصيتك لربك وفقره الى رحمتك بفقرك الى رحمة ربك ؛⁽³⁸⁹⁾
به زير دست خود رحم كن تا بالا دستت به تو رحم كند و خطاى او را با خطاى خودت و نافرمانى اش از تو را با نافرمانى خود از پروردگارت و احتياج او به ترحم تو را به احتياجت و رحمت و بخشايش خدايت بسنج .
40 - غبطه
(1)
امام صادق (عليه السلام):
ان المومن يغبط ولايحسد والمنافق يحسد ولايغبط؛⁽³⁹⁰⁾
مومن غبطه مى خورد و حسادت نمى ورزد، منافق حسادت مى ورزد و غبطه نمى خورد.
(غبطه آن است كه آرزو كنى آنچه ديگرى دارد، داشته باشى بدون اينكه آرزوى نابودى نعمت ديگرى را داشته باشى و حسد آن است كه بخواهى نعمتى را كه ديگرى دارد، نداشته باشد).
(2)
امام صادق (عليه السلام):
من كان آخر يوميه خيرهما فهو مغبوط؛⁽³⁹¹⁾
كسى كه امروزش بهتر از ديروزش باشد، شايسته است كه مورد غبطه قرار گيرد.
(3)
امام على (عليه السلام):
اءغبط الناس المسارع الى الخيرات ؛⁽³⁹²⁾
شايسته ترين مردم كه مورد غبطه قرار گيرد كسى است كه براى انجام كار خير سبقت مى گيرد.
(4)
امام على (عليه السلام):
ما المغبوط الا من كانت همته نفسه لا يغبها عن محاسبتها و مطالبتها ومجاهدتها؛⁽³⁹³⁾
شايسته نيست كسى مورد غبطه قرار گيرد، مگر كسى كه همتش خودش ‍ باشد در اين كه از خودش حساب كشى كند و خودش را مؤ اخذه نمايد و در اصلاح خود بكوشد.
(5)
امام على (عليه السلام):
ان المغبون من غبن عمره وان المغبوط من اءنفذ عمره فى طاعة ربه ؛⁽³⁹⁴⁾
بدرستى كه زيانكار كسى است كه عمرش را بيهوده تلف كند، و كسى كه عمر خود را در اطاعت خدا بگذارند شايسته است مورد غبطه قرار گيرد.
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
راءى موسى (عليه السلام) رجلا عند العرش فغبطه بمكانه فساءل عنه فقال : كان لايحسد الناس على ما آتاهم الله من فضله ؛⁽³⁹⁵⁾
حضرت موسى (عليه السلام) مردى را نزد عرش ديد و به جايگاه او غبطه خورد و در مورد او سوال كرد. به او گفته شد كه او به آنچه خداوند از فضل خود به مردم داده است حسد نمى برد.
(7)
امام صادق (عليه السلام):
انه قال لبعض شيعته - عليكم بالورع والاجتهاد، وصدق الحديث واءداء الامانة والتمسك بما اءنتم عليه ، فانما يغتبط اءحدكم اذا انتهت نفسه الى هاهنا، واءومى بيده الى حلقه ؛⁽³⁹⁶⁾
امام صادق (عليه السلام) به بعضى از شيعيان خود فرمودند: بر شما لازم است پرهيزكارى و تلاش و راستگويى و امانت دارى و چنگ زدن به مذهب خود، زيرا هر يك از شما به هنگام جان دادن ، غبطه او را خواهد خورد.
(8)
امام صادق (عليه السلام):
فى فضل زيارة الحسين بن على (عليه السلام) ولقد حدثنى اءبى اءنه لم يخل مكانه منذ قتل من مصل يصلى عليه من الملائكة اءو من الجن اءومن الانس اءو من الوحش وما من شى ء الا وهو يغبط زائره ويتمسح به ويرجو فى النظر اليه الخير لنظره الى قبره ؛⁽³⁹⁷⁾
پدرم در فضيلت زيارت حسين بن على (عليه السلام) فرمودند : جايگاه آن حضرت از آن زمان كه كشته شده ، از فرشته يا جن يا حيوان وحشى كه بر آن حضرت درود مى فرستد خالى نيست و هر چيزى غبطه زائر آن حضرت را مى خورد و خود را به او مى مالد و در نگاه كردن به زائر امام حسين (عليه السلام) اميد خير دارد زيرا او به قبر امام حسين (عليه السلام) نگاه كرده است .
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
يروى عن ربه تبارك وتعالى - حقت محبتى على المتزاورين فى وحقت محبتى على المتباذلين فى وهم على منابر من نور يغبطهم النبيون والصديقون بمكانهم ؛⁽³⁹⁸⁾
خداوند متعال مى فرمايد: برخود واجب كرده ام دوست داشتن كسانى كه به خاطر من به ديار يكديگر مى روند و كسانى كه در راه من به يكديگر بخشش مى نمايند، چنين كسانى (روز قيامت ) بر منابرى از نورند به گونه اى كه پيامبران و صديقين به جايگاه آنان غبطه مى خورند.
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءلا احدثكم عن اءقوام ليسوا باءنبياء و لا شهداء يغبطهم يوم القيامة الانبياء والشهداء بمنازلهم من الله على منابر من نور. قيل : من هم يا رسول الله ؟ قال : هم الذين يحببون عباد الله الى الله و يحببون الله الى عباد، قلنا: هذا حببوا الله الى عباده ، فكيف يحببون عباد الله الى الله ؟ قال : ياءمرونهم بما يحب الله وينهونهم عما يكره الله ، فاذا اءطاعوهم اءحبهم الله ؛⁽³⁹⁹⁾
آيا آگاه كنم شما را از گروهى كه نه از انبيا هستند و نه از شهدا، ولى انبيا و شهدا در روز قيامت به مقام و منزلت آنان غبطه مى خورند، و آنها بر منبرهايى از نور نشسته اند؟ سوال شد اى رسول خدا! آنان كيانند؟ فرمودند: آنان كسانى هستند كه بندگان خدا را نزد خدا و خدا را نزد بندگانش محبوب مى گرداند عرض كرديم : ايجاد محبت خدا در دلها معلوم است ، ولى چگونه بندگان را نزد خدا محبوب مى گردانند؟ فرمودند: آنان را فرمان مى دهند به آنچه خدا دوست مى دارد و باز مى دارند از آنچه خدا دوست نمى دارد، پس اگر آنان را اطاعت كنند، خداوند دوستشان مى دارد.
41 - حسد
(1)
امام صادق (عليه السلام):
قال لقمان لابنه : وللحاسد ثلاث علامات : يغتاب اذا غاب و يتملق اذا شهد و يشمت بالمصيبة ؛⁽⁴⁰⁰⁾
لقمان به فرزندش گفت : حسود را سه نشانه است : پشت سر غيبت مى كند، رو به رو تملق مى گويد و از گرفتارى ديگران شاد مى شود.
(2)
امام على (عليه السلام):
الحسد عيب فاضح و شح فادح لايشفى صاحبه الا بلوغ آماله فيمن يحسده ؛⁽⁴⁰¹⁾
حسادت عيبى رسوا و بخلى سهمگين است و حسود تا به آرزوى خود درباره محسودش نرسد آرام نمى گيرد.
(3)امام على (عليه السلام):
الحسود سريع الوثبة ، بطى ء العطفة ؛⁽⁴⁰²⁾
حسود زود خشمگين مى شود و دير كينه از دلش مى رود.
(4)
امام على (عليه السلام):
الحسد لا يجلب الا مضرة وغيظا يوهن قلبك و يمررض ‍ جسمك ؛⁽⁴⁰³⁾
حسادت نتيجه اى جز زيان و ناراحتى كه دلت را سست و تنت را بيمار مى گرداند به بار نمى آورد.
(5)
امام صادق (عليه السلام):
يقول ابليس لجنوده : اءلقوا بينهم الحسد والبغى ، فانهما يعد لان عند الله الشرك ؛⁽⁴⁰⁴⁾
شيطان به سپاهيانش مى گويد: ميان مردم حسد و تجاوزگرى بياندازيد چون اين دو، نزد خدا برابر با شرك است .
(6)
امام صادق (عليه السلام):
النصيحة من الحاسد محال ؛⁽⁴⁰⁵⁾
نصيحت و خيرخواهى از حسود محال است .
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
استعينوا على قضاء حوائجكم بالكتمان ، فان كل ذى نعمة محسود؛⁽⁴⁰⁶⁾
در برآوردن نيازهاى خود از پنهان كارى كمك بگيريد، زيرا هر صاحب نعمتى مورد حسد واقع مى شود.
(8)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اياكم والحسد، فانه ياءكل الحسنات كما تاءكل النار الحطب ؛⁽⁴⁰⁷⁾
از حسادت بپرهيزيد، زيرا حسد نيكى ها را مى خورد چنان كه آتش هيزم را مى خورد.
(9)
امام على (عليه السلام):
لله در الحسد ما اعدله ! بدا بصاحبه فقتله ؛⁽⁴⁰⁸⁾
آفرين بر حسادت ! چه عدالت پيشه است ! پيش از همه صاحب خود را مى كشد.
(10)
امام صادق (عليه السلام):
ستة لا تكون فى المومن : العسر والنكه والحسد واللجاجة والكذب والبغى ؛⁽⁴⁰⁹⁾
شش (صفت ) در مومن نيست : سخت گيرى ، بى خبرى ، حسادت ، لجاجت ، دروغگويى و تجاوز.
42 - امانتدارى
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
لا تزال امتى بخير ما تحابوا و تهادوا واءدوا الامانة ؛⁽⁴¹⁰⁾
امت من تا هنگامى كه يگديگر را دوست بدارند، به يكديگر هديه دهند و امنانتدارى كنند، در خير و خوبى خواهند بود.
(2)
امام صادق (عليه السلام):
انظر ما بلغ به على (عليه السلام) عند رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) فالزمه فان عليا (عليه السلام) انما بلغ ما بلغ به عند رسول الله بصدق الحديث واءداء الامانة ؛⁽⁴¹¹⁾
بنگر على (عليه السلام) با چه چيز آن مقام را نزد پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) پيدا كرد همان را پيروى كن . همانا على (عليه السلام ) آن مقام را نزد پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) با راستگويى و امانتدارى بدست آورد.
(3)
امام صادق (عليه السلام):
اتقوا الله ، وعليكم باءداء الامانة الى من ائتمنكم فلو اءن قاتل اءميرالمومنين (عليه السلام) ائتمننى على اءمانة لاديتها اليه ؛⁽⁴¹²⁾
تقواى الهى پيشه كنيد و امانت را به كسى كه شما را امين دانسته است ، باز گردانيد، زيرا حتى اگر قاتل امير المومنين (عليه السلام) امانتى را به من بسپرد هر آينه آن را به او بر مى گردانم .
(4)
امام على (عليه السلام):
الامانة تجر الرزق ، والخيانة تجر الفقر؛⁽⁴¹³⁾
امانتدارى روزى مى آورد و خيانت در امانت فقر.
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
لا تنظروا الى كثرة صلاتهم وصومهم وكثرة الحج والمعروف وطنطنتهم بالليل ، ولكن انظروا الى صدق الحديث واءداء الامانة ؛⁽⁴¹⁴⁾
به زيادى نماز و روزه و حج و احسان و مناجات شبانه مردم نگاه نكنيد، بلكه به راستگويى و امانتدارى آنها توجه كنيد.
(6)
امام على (عليه السلام):
لا تخن من ائتمنك وان خانك ولاتذع سره وان اءذاع سرك ؛⁽⁴¹⁵⁾
به كسى كه تو را امين قرار داده است خيانت مكن هر چند او به تو خيانت كرده باشد و راز او را فاش مساز اگر چه او زار تو را فاش ساخته باشد.
(7)
امام على (عليه السلام):
لا تاءمنن ملولا؛⁽⁴¹⁶⁾
شخص به ستوه آمده و رنجيده را امين مشمار.
(8)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من خان اءمانة فى الدنيا ولم يردها الى اءهلها ثم اءدركه الموت مات على غير ملتى ويلقى الله و هو عليه غضبان ؛⁽⁴¹⁷⁾
كسى كه در دنيا به امانتى خيانت كند و آن را به صاحبش بر نگرداند و آن گاه بميرد و دين من نمرده است و با خدا ديدار مى كند در حالى كه بر او خشمگين است .
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من ائتمن غير اءمين فليس له على الله ضمان لانه قدنهاه اءن ياتمنه ؛⁽⁴¹⁸⁾
هر كس به فردى غير امين امانت بسپارد، خداوند ضامن او نيست ، زيرا او را از امانت سپارى به غير امين باز داشته است .
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ليس منا من يحقر الامانة حتى يستهلكها اذا استوددعها؛⁽⁴¹⁹⁾
از ما نيست كسى كه امانت را كوچك بشمارد و از آن مواظبت نكند و در معرض تلف شدن قرار بدهد.
43 - اصلاح بين مردم
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اتقوا الله و اءصلحوا ذات بينكم فان الله يصلح بين المومنين يوم القيامة ؛⁽⁴²⁰⁾
تقواى الهى داشته باشيد و اصلاح كنيد ميان خودتان را زيرا خداوند در روز قيامت ميان مومن را اصلاح مى كند.
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءلا اخبركم باءفضل من درجه الصيام والصلاة والصديقه ؟ صلاح ذات البين ، فان فساد ذات البين هى الحالقة ؛⁽⁴²¹⁾
آيا شما را به چيزى با فضيلت تر از نماز روزه و صدقه (زكات ) آگاه نكنم ؟ آن چيز اصلاح ميان مردم است ، زيرا تيره شدن رابطه ميان مردم ريشه كن كننده دين است .
(3)
امام كاظم (عليه السلام):
طوبى للمصلحين بين الناس ، اولئك هم المقربون يوم القيامة ؛⁽⁴²²⁾
خوشا به سعادت اصلاح كننده بين مردم كه آنان همان مقربان روز قيامت اند.
(4)
امام صادق (عليه السلام):
للمفضل -: اذا راءيت بين اثنين من شيعتنا منازعة فافتدها من مالى ؛⁽⁴²³⁾
به مفضل فرمودند: هر گاه ميان دو نفر از شيعان من نزاعى ديدى از مال من غرامت بده (يعنى با پرداخت وجه مورد اختلاف ، ميان آنان را اصلاح كن ).
(5)
امام صادق (عليه السلام):
صدقه يحبها الله : اصلاح بين الناس اذا تفاسدوا، وتقارب بينهم اذا تباعدوا؛⁽⁴²⁴⁾
صدقه اى كه خداوند آن را دوست دارد عبارت است از: اصلاح ميان مردم هر گاه رابطه شان تيره و شده و نزديك كردن آنها به يكديگر هر گاه از هم دور شدند.
(6)
امام صادق (عليه السلام):
الكلام ثلاثة : صدق وكذب واصلاح بين الناس قال : قيل له : جعلت فداك ما الاصلااح بين الناس ؟ قال : تسمع من الرجل كلاما يبلغه فتخبث نفسه ، فتلقاه فتقول : سمعت من فلان قال فيك من الخير كذا و كذا، خلاف ما سمعت منه ؛⁽⁴²⁵⁾
سخن سه گونه است : راست و دروغ و اصلاح ميان مردم به آن حضرت عرض شد: قربانت اصلاح ميان مردم چيست ؟ فرمودند: از كسى سخنى درباره ديگرى مى شنوى كه اگر سخن به گوش او برسد، ناراحت مى شود. پس تو آن ديگرى را مى بينى و برخلاف آنچه شنيده اى ، به او مى گويى : از فلانى شنيدم كه در خوبى تو چنين و چنان مى گفت .
(7)
امام صادق (عليه السلام):
... والله ما اوتى لقمان الحكمة بحسب ، ولامال ولااءهل و لا بسط فى جسم ولاجمال ولكنه كان رجلا قويا الى اءن قال : ولم يمر برجلين يختصمان اءو يقتتلان الا اءصلح بينهما ولم يمض عنهما حتى تحاجزا؛⁽⁴²⁶⁾
... به خدا قسم كه : به لقمان تنها حكمت و دانش عطا نشده بود، و نيز دارائى و خانواده و قدرت جسمى و زيبايى چشمگير نداشت ولى او مردى با اراده بود تا آنجا كه امام فرمودند: و او به دو نفر كه با هم نزاع مى كردند و يا مى جنگيدند نمى گذشت مگر اينكه : ميانشان صلح برقرار مى كرد و از پيش آنان نمى رفت تا آنكه آنها دست از نزاع و جنگ كشيده و متفرق مى شدند.
(8)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءيما مسلمين تهاجرا فمكثا ثلاثا لا يصطلحان الا كانا خارجين من الاسلام ، ولم يكن بينهما ولاية فاءيهما سبق الى كلام اءخيه كان السابق الى الجنة يوم الحساب ؛⁽⁴²⁷⁾
هر دو مسلمانى كه با هم قهر كنند و سه روز به قهر خود ادامه دهند و آشتى نكنند، هر دو از اسلام بيرون روند و ميان آنان هيچ پيوند دينى نباشد و هر كدام از آنها پيش از ديگرى با برادرش حرف بزند، در روز حسابرسى زودتر به بهشت مى رود.
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الصلح جائز بين المسلمين ، الا صلحا اءحل حراما وحرم حلالا؛⁽⁴²⁸⁾
صلح ميان مسلمانان جايز است ، مگر صلحى كه حرامى را حلال يا حلالى را حرام كند.
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الله اءحب الكذب فى الصلاح واءبغض الصدق فى الفساد؛⁽⁴²⁹⁾
براستى كه خداوند دروغى را كه باعث اصلاح باشد دوست مى دارد و راستى را كه موجب فساد گردد، دشمن مى دارد.
44 - تشكر از مردم
(1)
امام سجاد (عليه السلام):
اءما حق ذى المعروف عليك فاءن تشكره و تذكر معروفه ، و تكسبه المقالة الحسنة و تخلص له الدعاء فيما بينك و بين الله عزوجل ، فاذا فعلت ذلك كنت قد شكرته سرا و علانية ، ثم ان قدرت على مكافاته يوما كافيته ؛⁽⁴³⁰⁾
حق كسى كه به تو نيكى كرده ، اين است كه از او تشكر كنى و نيكيش را به زبان آورى و از وى به خوبى ياد كنى و ميان خود و خداى عزوجل برايش ‍ خالصانه دعا كنى ، هر گاه چنين كردى بى گمان پنهانى و آشكارا از او تشكر كرده اى . سپس اگر روزى توانستى نيكى او را جبران كنى ، جبران كن .
(2)
امام رضا (عليه السلام):
من لم يشكر المنعم من المخلوقين لم يشكر الله عزوجل ؛⁽⁴³¹⁾
هر كس در مقابل خوبى مردم تشكر نكند، از خداى عزوجل تشكر نكرده است .
(3)
امام على (عليه السلام):
ان مكرمة صنعتها الى اءحد من الناس ، انما اءكرمت بها نفسك و زينت بها عرضك ، فلا تطلب من غيرك شكر ما صنعت الى نفسك ؛⁽⁴³²⁾
اگر به كسى خوبى كردى در واقع با اين كار خود را گرامى داشته اى و به خودت آبرو داده اى ، پس به سبب خوبى اى كه به خودت كرده اى از ديگران خواهان تشكر مباش .
(4)
امام على (عليه السلام):
شكرك للراضى عنك يزيده رضا ووفاء، شكرك للساخط عليك يوجب لك منه صلاحا وتعطفا؛⁽⁴³³⁾
سپاسگزارى تو از كسى كه از تو راضى است ، موجب رضايت و وفادارى بيشتر او مى شود و سپاسگزاريت از كسى كه از تو ناخشنود است ، سبب رفع ناراحتى و مهربانى او نسبت به تو مى شود.
(5)
امام على (عليه السلام):
من صنع بمثل ما صنع اليه فانما كافاه و من اضعفه كان شكورا؛⁽⁴³⁴⁾
هر كس در برابر خوبى اى كه به او شده همانند آن را انجام دهد آن را تلافى كرده است و اگر بيشتر از آن خوبى كند سپاسگزارى نموده است .
(6)
امام رضا (عليه السلام):
ان الله عزوجل اءمر... بالشكر له وللوالدين فمن لم يشكر والديه لم يشكر الله ؛⁽⁴³⁵⁾
خداى عزوجل دستور داد... به سپاسگزارى از خود و از پدر ومادر، پس ‍ كسى كه از پدر و مادر خود سپاسگزارى نكند از خداوند سپاسگزارى نكرده است .
(7)
امام صادق (عليه السلام):
لعن الله قاطعى سبل المعروف قيل وما قاطعوا سبل المعروف ؟ قال : الرجل يصنع اليه المعروف فيكفره ، فيمتنع صاحبه من اءن يصنع ذلك الى غيره ؛⁽⁴³⁶⁾