خدا لعنت كند راهزنان نيكى را. سئوال شد راهزنان نيكى چه كسانى هستند؟ فرمودند: كسى كه به او نيكى شود، و او ناسپاسى كند، در نتيجه نيكوكاران را از نيكى به ديگران باز دارد.
(8)
امام على (عليه السلام):
لا يزهدنك فى المعروف من لا يشكر لك ، فقد يشكرك عليه من لا يستمتع بشى ء منه ، وقد تدرك من شكر الشاكر اءكثر مما اءضاع الكافر، والله يحب المحسنين ؛⁽⁴³⁷⁾
تشكر نكردن ديگران از تو نبايد تو را به خوبى كردن بى رغبت سازد، زيرا كسى كه از آن نيكى كم ترين بهره اى نمى برد (يعنى خداوند) از تو قدردانى مى كند و از سپاسگزارى اين سپاسگزار به بيش از آن چيز مى رسى كه فرد ناسپاس فرو گذاشته است و خداوند نيكو كاران را دوست دارد.
(9)
امام صادق (عليه السلام):
ان المومن مكفر وذلك اءن معروفه يصعد الى الله تعالى فلا ينتشر فى الناس ، والكافر مشهور وذلك اءن معروفه للناس ينتشر فى الناس و لا يصعد الى السماء؛⁽⁴³⁸⁾
مومن ناسپاسى مى شود، زيرا خوبى او به درگاه خداى متعال و در ميان مردم شايع نمى شود، اما خوبى هاى كافر شايع مى شود چون براى مردم است و به درگاه الهى بالا نمى رود.
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءفضل الناس عند الله منزلة واءقربهم من الله وسيلة المحسن يكفر احسانه ؛⁽⁴³⁹⁾
بهترين مردم در نزد خداوند و نزديك ترين آنان به او، نيكوكارى است كه از نيكى او قدردانى نمى شود.
45 - نصيحت
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان اءعظم الناس منزلة عندالله يوم القيامة اءمشاهم فى اءرضيه بالنصيحة لخلقه ؛⁽⁴⁴⁰⁾
بلند مرتبه ترين مردم در روز قيامت نزد خداوند كسى است كه در روى زمين بيشتر در خيرخواهى و ارشاد مردم قدم بردارد.
(2)
لقمان حكيم رحمة الله :
يا بنى ... عليك بالموعظة فاعمل بها فانها عند العاقل اءحلى من العسل الشهد؛⁽⁴⁴¹⁾
فرزندم نصيحت را بپذير و به آن عمل كن كه نصيحت نزد عاقل از عسل ناب شيرين تر است .
(3)
امام على (عليه السلام):
من قبل النصيحة سلم من الفضيحة ؛⁽⁴⁴²⁾
هر كس نصيحت را بپذيرد، از رسوايى به سلامت مى ماند.
(4)
امام جواد (عليه السلام):
المومن يحتاج الى ثلاث خصال : توفيق من الله وواعظ من نفسه و قبول ممن ينصحه ؛⁽⁴⁴³⁾
مومن نيازمند سه چيز است : توفيقى از پروردگار، پند دهنده اى از درون خويش و پذيرش از نصيحت كنندگان .
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اذا اءراد الله بعبد خيرا جعل له واعظا من نفسه يامره وينهاه ؛⁽⁴⁴⁴⁾
هر گاه خداوند خير بنده اى را بخواهد، واعظى از درون او برايش قرار مى دهد كه او را به كار نيك وادار و از كار بد باز دارد.
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
يا على اذا لم يكن العالم تقيا تائبا زلت موعظته عن قلوب الناس كما تزل القطرة عن بيضة النعامة والصفا؛⁽⁴⁴⁵⁾
يا على هر گاه عالم با تقوا و توبه كار نباشد، موعظه اش از دل مردم مى لغزد همچنانكه قطره آب از روى تخم شتر مرغ و سنگ صاف مى لغزد.
(7)
امام على (عليه السلام):
المسلم مرآة اءخيه فاذا راءيتم من اءخيكم هفوة فلاتكونوا عليه البا واءرشدوه وانصحوا له و تزفقوا به ...؛⁽⁴⁴⁶⁾
مسلمان آينه برادر خويش است . هر گاه خطايى از برادر خود ديديد همگى او را مورد حمله قرار ندهيد بلكه او را راهنمايى و نصيحت نماييد و با او مدارا كنيد...
(8)
امام حسن عسكرى (عليه السلام):
من وعظ اءخاه سرا فقد زانه ومن وعظه علانية فقد شانه ؛⁽⁴⁴⁷⁾
هر كس برادر (دينى ) خود را پنهانى نصيحت كند، او را آراسته و اگر آشكارا نصيحتش نمايد ارزش او را كاسته است .
(9)
امام سجاد (عليه السلام):
واءما حق المستنصح فان حقه اءن تودى اليه النصيحة على الحق الذى ترى له اءنه يحمل ويخرج المخرج الذى يلين على مسامعه وتكلمه من الكلام بما يطيقه عقله فان لكل عقل طبقة من الكلام يعرفه ويجتنبه وليكن مذهبك الرحمة ؛⁽⁴⁴⁸⁾
حق نصيحت خواه اين است كه به راه صحيحى كه مى دانى مى پذيرد، راهنمائيش كنى و سخن در حد درك و فهم و عقلش بگويى كه هر عقلى ظرفيت مخصوص خود را دارد و روش تو بايد همراه با مهربانى و رحمت باشد.
(10)
امام سجاد (عليه السلام):
واءما حق الناصح فاءن تلين له جناحك ثم تشرئب له قلبك و تفتح له سمئك حتى تفهم عنه نصيحته ثم تنظر فيها فان كان رفق فيها للصواب حمدت الله على ذلك وقبلت منه وعرفت له نصيحته ...؛⁽⁴⁴⁹⁾
حق نصيحت كننده اين است كه نسبت به او فروتنى كنى ، دل را براى فهم نصيحتش آماده نمايى و به سخنانش گوش دهى و اگر گفتارش درست بود خدا را شكر گويى و بپذيرى و حق شناسى كنى ...
46 - تواضع
(1)
امام على (عليه السلام):
اءشرف الخلائق التواضع والحلم ولين الجانب ؛⁽⁴⁵⁰⁾
شريف ترين اخلاق ، تواضع ، بردبارى و نرم خويى است .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الله تعالى اءوحى الى اءن تواضعوا حتى لايفخر اءحد على اءحد ولايبغى اءحد على اءحد؛⁽⁴⁵¹⁾
خداى متعال به من وحى فرمود كه متواضع باشيد، تا هيچ كس بر ديگرى فخر نفروشد و احدى به ديگرى زورگويى و تجاوز نكند.
(3)
امام صادق (عليه السلام):
ان فى السماء ملكين موكلين بالعباد، فمن تواضع لله رفعاه و من تكبر وضعاه ؛⁽⁴⁵²⁾
در آسمان دو فرشته بر بندگان گماشته شده اند پس هر كس براى خدا تواضع كند، او را بالا برند و هر كس تكبر ورزد او را پست گردانند.
(4)
امام على (عليه السلام):
اذا تفقه الرفيع تواشع ؛⁽⁴⁵³⁾
انسان بلند مرتبه چون به فهم و دانايى رسد، متواضع مى شود.
(5)
امام على (عليه السلام):
فى صفة المتقين -: ملبسهم الاقتصاد ومشيهم التواشع ؛⁽⁴⁵⁴⁾
در وصف پرهيزكاران -: لباسشان ميانه رويست و راه رفتن و رفتارشان متواظعانه است .
(6)
امام صادق (عليه السلام):
ان من التواضع اءن يرضى الرجل بالمجلس دون المجلس واءن يسلم على من يلقى واءن يترك المراء وان كان محقا ولايحب اءن يحمد على التقوى ؛⁽⁴⁵⁵⁾
از تواضع است كه انسان به پايين مجلس رضايت دهد، به هر كس بر مى خورد سلام كند، مجادله را رها كند اگر چه حق با او باشد و دوست نداشته باشد كه او را به پرهيزكارى بستايند.
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ثلاثة لايزيد الله بهن الا خيرا: التواضع لا يزيد الله به الا ارتفاعا وذل النفس لايزيد الله به الا عزا والتعفف لا يزيد الله به الاغنى ؛⁽⁴⁵⁶⁾
سه چيز است كه خداوند به سبب آنها جز بر خير و خوبى نمى افزايد: تواضع كه خداوند به سبب آن جز بلند مرتبگى نمى افزايد، شكسته نفسى كه خداوند به سبب آن جز عزت نمى افزايد و مناعت طبع كه خداوند به سبب آن جز بى نيازى نمى افزايد.
(8)
امام كاظم (عليه السلام):
ان الزرع ينبت فى السهل ولاينبت فى الصفا فكذلك الحكمة تعمر فى قلب المتواضع و لا تعمر فى قلب المتكبر الجبار، لان الله جعل التواضع آلة العقل و جعل التكبر من آلة الجهل ؛⁽⁴⁵⁷⁾
زراعت در زمين همواره مى رويد، نه بر سنگ سخت و چنين است كه حكمت ، در دل هاى متواضع جاى مى گيرد نه در دل هاى متكبر. خداوند متعال ، تواضع را وسيله عقل و تكبر را وسيله جهل قرار داده است .
(9)
امام رضا (عليه السلام):
التواضع درجات : منها اءن يعرف المرء قدر نفسه فينزلها منزلتها بقلب سليم ، لايحب اءن ياتى الى اءحد الا مثل مايوتى اليه ، ان راءى سئيئة دراءها بالحسنة ، كاظم الغيظ عاف عن الناس ، والله يحب المحسنين ؛⁽⁴⁵⁸⁾
تواضع درجاتى دارد: يكى از آنها اين است كه انسان اندازه خود را بشناسد و با طيب خاطر خود را در آن جايگاه قرار دهد، دوست داشته باشد با مردم همان گونه رفتار كند كه انتظار دارد با او رفتار كنند، اگر بدى ديد آن را با خوبى جواب دهد، خشم خود را فرو خورد و از مردم در گذرد، و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.
(10)
امام على (عليه السلام):
من اءتى غنيا فتواضع له لغناه ذهب ثلثا دينه ؛⁽⁴⁵⁹⁾
هر كس در مقابل ثروتمند در مقابل ثروتش تواضع كند دو سوم دينش از بين برود.
47 - تكبر
(1)
امام صادق (عليه السلام):
الكبر اءن تغمص الناس و تسفه الحق ؛⁽⁴⁶⁰⁾
تكبر، اين است كه مردم را تحقير كنى و حق را خوار شمارى .
(2)
امام على (عليه السلام):
الحرص والكبر والحسد دواع الى التقحم فى الذنوب ؛⁽⁴⁶¹⁾
حرص و كبر و حسادت ، انگيزه هاى فرورفتن در گناهانند.
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الا اخبركم باءهل النار؟ كل عتل جواظ مستكبر؛⁽⁴⁶²⁾
آيا شما را از اهل دوزخ آگاه نكنم ؟ هر درشتخوى خشن متكبر.
(4)
امام صادق (عليه السلام):
ما من اءحد يتيه الا من ذلة يجدها فى نفسه ؛⁽⁴⁶³⁾
هيچ كس نيست كه تكبر ورزد، مگر بر اثر خوارى و حقارتى است كه در خود مى بيند.
(5)
امام على (عليه السلام):
عجبت للمتكبر الذى كان بالامس نطفة ويكون غدا جيفة ؛⁽⁴⁶⁴⁾
در شگفتم از شخص متكبر، كه ديروز نطفه اى بود و فردا لاشه اى است .
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
انه ليعجبنى اءن يحمل الرجل الشى ء فى يده يكون مهنئا لاهله يدفع به الكبر عن نفسه ؛⁽⁴⁶⁵⁾
براستى كه خوش دارم مرد با خوشحالى و افتخار چيزى را با دست خودش براى خانواده اش ببرد و بدين وسيله تكبر را از خود دور كند.
(7)
امام على (عليه السلام):
فى صفة المتقين -: بعده عمن تباعدعنه زهد ونزاهة ودنوه ممن دنا منه لين ورحمة ليس تباعده بكبر و عظمة و لا دنوه بمكر وخديعة ؛⁽⁴⁶⁶⁾
در وصف پرهيزگاران ، مى فرمايد: اگر از كسى دورى مى كند، به خاطر دنيا گريزى و پاكدامنى است و اگر به كسى نزديك مى شود، از سر خوشخويى و مهربانى است ، نه دورى كردنش از روى تكبر و نخوت است و نه نزديك شدنش از روى مكر و فريب .
(8)
امام صادق (عليه السلام):
من ذهب يرى اءن له على الاخر فضلا فهو من المستكبرين ، (قال حفص ‍ بن غياث ): فقلت له انما يرى اءن له عليه فضلا بالعافية اذا رآه مرتكبا للمعاسى ، فقال : هيهات هيهات ! فلعله اءن يكون قد غفر له ما اءتى و اءنت موقوف محاسب اءما تلوت قصة سحرة موسى (عليه السلام)؛⁽⁴⁶⁷⁾
هر كس خودش را بهتر از ديگران بداند، او از متكبران است . حفص بن غياث مى گويد: عرض كردم : اگر گنهكارى را ببيند و به سبب بى گناهى و پاكدامنى خود، خويشتن را از او بهتر بداند چه ؟ فرمودند: هرگز هرگز! چه بسا كه او آمرزيده شود اما تو را براى حسابرسى نگه دارند، مگر داستان جادوگران و موسى (عليه السلام) را نخوانده اى ؟
(9)
امام على (عليه السلام):
وعن ذلك ما حرس الله عباده المومنين بالصلوات والزكوات ومجاهدة الصيام فى الايام المفروضات تسكينا الاطرافهم وتخشيعا لابصارهم وتذليلا لنفوسهم وتخفيضا لقلوبهم واذهابا للخيلاء عنهم ... انظروا الى ما فى هذه الافعال من قمع نواجم الفخر وقدع طوالع الكبر؛⁽⁴⁶⁸⁾
از اين جاست كه خداوند بندگان مومن خود را به وسيله نمازها و زكاتها و جديت در روزه دارى در روزهاى واجب ، نگهبانى مى كند، زيرا كه اين امور باعث آرام شدن اعضاء و جوارح و خشوع ديدگان و فروتنى جانها و خضوع دلها و بيرون راندن كبر و نخوت از وجود آنان مى شود... بنگريد، كه اين اعمال چگونه نمودهاى فخر فروشى را در هم مى شكند و آثار و نشانه هاى تكبر را مى زدايد!
(10)
امام حسن مجتبى (عليه السلام):
لما قيل له ان فيك كبرا-: كلا، الكبر لله وحده ولكن فى عزة ، قال الله تعالى : (ولله العزة ولرسوله وللمومنين )؛⁽⁴⁶⁹⁾
در پاسخ كسى كه به ايشان گفت : در وجود شما تكبر است ، فرمودند: هرگز، تكبر تنها از آن خداست . اما در وجود من ، عزت است . خداى متعال فرموده است : ((و عزت از آن خدا و پيامبر او و مومن است )).
48 - صبر
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الصبر ثلاثة : صبر عند المصيبة ، وصبر على الطاعة وصبر عن المعصية ؛⁽⁴⁷⁰⁾
صبر سه نوع است : صبر در هنگام معصيت ، صبر بر طاعت و صبر بر ترك گناه .
(2)
امام على (عليه السلام):
الصبر ان يحتمل الرجل ما ينوبه ويكظم ما يغضبه ؛⁽⁴⁷¹⁾
صبر آن است كه انسان گرفتارى و مصيبتى كه به او مى رسد تحمل كند و خشم خود را فرو خورد.
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
علامة الصابر فى ثلاث : اولها ان لا يكسل ، والثانية اءن لا يضجر، والثالثة اءن لا يشكو من ربه تعالى ؛ لانه اذا كسل فقد ضيع الحق ، واذا ضجر لم يود الشكر، واذا شكا من ربه عزوجل فقد عصاه ؛⁽⁴⁷²⁾
صبور سه نشانه دارد: اول آن كه سستى نمى كند، دوم آنكه افسرده و دلتنگ نمى شود و سوم آن كه از پروردگار خود شكوه نمى كند؛ زيرا اگر سستى كند، حق را ضايع كرده ، و اگر افسرده و دلتنگ باشد شكر نمى گذارد و اگر از پروردگارش شكوه كند او را معصيت كرده است .
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الصبر اءربع شعب : الشوق ، والشفقة ، والزهادة ، والترقب ، فمن اشتاق الى الجنة سلا عن الشهوات ، و من اءشفق عن النار رجع عن المحرمات ، و من زهد فى الدنيا تهاون بالمصيبات ، و من ارتقب الموت سارع فى الخيرات ؛⁽⁴⁷³⁾
صبر چهار شعبه دارد: شوق ، ترس ، زهد و انتظار، هر كس شوق بهشت داشته باشد، از هوا و هوس دست مى كشد و هر كس از آتش بترسد، از حرام ها خود را نگه مى دارد و هر كس به دنيا بى اعتنا باشد، گرفتارى ها را به چيزى نگيرد و هر كس منتظر مرگ باشد، در كارهاى خير بكوشد.
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ثلاث من كن فيه جمع الله له خير الدنيا والاخرة : الرضا بالقضاء والصبر عند البلاء والدعاء عند الشدة والرخاء؛⁽⁴⁷⁴⁾
كسى كه سه خصلت در او باشد خداوند خير دنيا و آخرت را براى او فراهم مى كند: خشنودى به مقدرات ، صبر در بلا و دعا در سختى و راحتى .
(6)
امام كاظم (عليه السلام):
اسبر على طاعة الله ، واصبر عن معاصى الله ، فانما الدنيا ساعة ، فما مضى منها فليس تجدله سرورا و لا حزنا، وما لم يات منها فليس تعرفه ، فاصبر على تلك اساعة التى اءنت فيها فكانك قد اغتبطت ؛⁽⁴⁷⁵⁾
بر طاعت خدا صبر كن و بر ترك معاصى او شكيبا باش ؛ زيرا دنيا لحظه اى بيش نيست . آنچه گذشته جاى شادى و غم ندارد و از آنچه نيامده نيز خبر ندارى ، پس لحظه اى را كه در آن به سر مى برى ، صبور باش چنان كه گويى خوشبخت و خوشحالى .
(7)
امام على (عليه السلام):
فصبرا على دنيا تمر بلاوائها كليلة باءحلامها تنسلخ ؛⁽⁴⁷⁶⁾
در برابر دنيايى كه گرفتارى آن ، مانند خواب هاى پريشان شب مى گذرد شكيبا باش .
(8)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان المعونة تاءتى من الله على قدر الموونة وان الصبر ياءتى من الله على قدر المصيبة ؛⁽⁴⁷⁷⁾
براستى كه كمك از جانب خداوند به اندازه هزينه مى رسد و صبر از جانب خداوند به اندازه گرفتارى مى آيد.
(9)
امام على (عليه السلام):
انك ان صبرت جرت عليك المقادير واءنت ماءجور، وان جزعت جرت عليك المقادير واءنت ماءزور؛⁽⁴⁷⁸⁾
اگر صبر كنى مقدرات الهى بر تو جارى خواهد شد و اجر خواهى برد و اگر بيتابى كنى باز هم مقدرات خداوند بر تو جارى مى شود و گناهكار خواهى بود.
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اللهم ارزقنى ... الصبر على ما اءبليتنى ؛⁽⁴⁷⁹⁾
خدايا روزى كن مرا... صبر بر آنچه مرا بدان مى آزمايى .
49 - محبت
(1)
امام جواد (عليه السلام):
ثلاث خصال تجتلب بهن المحبة : الانصاف فى المعاشرة والمواساة فى الشدة والانطواع والرجوع الى قلب سليم ؛⁽⁴⁸⁰⁾
با سه خصلت ، محبت (ديگران ) به دست مى آيد: انصاف در معاشرت ، همدردى (با ديگران ) در سختى ها، و بازگشت به قلبى پاك .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
خير المومنين من كان ماءلفة للمومنين ولاخير فيمن لايالف ولايولف ؛⁽⁴⁸¹⁾
بهترين مومنان كسى است كه با مومنان انس بگيرد و كسى كه انس نگيرد و انس نپذيرد، خير در او نيست .
(3)
امام على (عليه السلام):
النصح يثمر المحبة ؛⁽⁴⁸²⁾
خير خواهى محبت آور است .
(4)
امام صادق (عليه السلام):
ان الله عزوجل ليرحم الرجل لشدة حبه لولده ؛⁽⁴⁸³⁾
خداوند عزوجل انسان را براى محبت بسيار به فرزندانش مورد رحمت خود قرار مى دهد.
(5)
امام سجاد (عليه السلام):
القول الحسن يثرى المال وينمى الرزق وينسى فى الاجل و يحبب الى الاهل ويدخل الجبة ؛⁽⁴⁸⁴⁾
گفتار نيك ، ثروت را زياد و روزى را فراوان مى كند، مرگ را به تاخير مى اندازد، (انسان را) محبوب خانواده مى كند و به بهشت وارد مى نمايد.
(6)
امام على (عليه السلام):
من حسن ظنه بالناس حاز منهم المحبة ؛⁽⁴⁸⁵⁾
هر كس به مردم خوش گمان باشد، محبت آنان را به دست مى آورد.
(7)
امام على (عليه السلام):
عليكم بالسخاء و حسن الخلق فانهما يزيدان الرزق و يوجبان المحبة ؛⁽⁴⁸⁶⁾
سخاوتمند و خوش اخلاق باشيد زيرا اين دو روزى را زياد مى كنند و محبت آورند.
(8)
امام باقر (عليه السلام):
اعلم اءن الالف من الله والفرك من الشيطان ؛⁽⁴⁸⁷⁾
بدان كه ، انس و الفت گرفتن (با ديگران ) از خداوند و دشمنى از شيطان است .
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
تهادوا تزدادوا حبا؛⁽⁴⁸⁸⁾
به يكديگر هديه بدهيد تا محبت را در ميان خود بيفزاييد.
(10)
امام صادق (عليه السلام):
اللهم انى اساءلك الزين والزينة واءعوذ بك من الشين والشنان والمقت ؛⁽⁴⁸⁹⁾
خدايا از تو خوبى ، آراستگى و محبت را خواستارم و از بدى و دشمنى و كينه ، به تو پناه مى برم .
50 - كينه
(1)
امام على (عليه السلام):
الدنيا اءصغر واءحقر واءنزر من اءن تطاع فيها الاحقاد؛⁽⁴⁹⁰⁾
دنيا كوچكتر و حقيرتر و ناچيزتر از آن است كه در آن از كينه ها پيروى شود.
(2)
امام على (عليه السلام):
الغل يحبط الحسنات ؛⁽⁴⁹¹⁾
كينه ، خوبى ها را نابود مى كند.
(3)
امام على (عليه السلام):
من اطرح الحقد استراح قلبه ولبه ؛⁽⁴⁹²⁾
هر كس كينه را از خود دور كند، قلب و عقلش آسوده گردند.
(4)
امام على (عليه السلام):
سبب الفتن الحقد؛⁽⁴⁹³⁾
علت فتنه ها و آشوب ها كينه توزى است .
(5)
امام حسين (عليه السلام):
ان شيعتنا من سلمت قلوبهم من كل غش وغل ودغل ؛⁽⁴⁹⁴⁾
بى گمان شيعيان ما دلهايشان از هر خيانت ، كينه ، و فريبكارى پاك است .
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
تهادوا فانها تذهب بالضغائن ؛⁽⁴⁹⁵⁾
به يكديگر هديه بدهيد زيرا كينه ها را از بين مى برد.
(7)
امام على (عليه السلام):
احصد الشر من صدر غيرك بقلعه من صدرك ؛⁽⁴⁹⁶⁾
براى درو كردن بدى از سينه ديگران ، آن را از سينه خودت ريشه كن كن .
(8)
امام على (عليه السلام):
احتمل اءخاك على ما فيه ولاتكثر العتاب ، فانه يورث الضغينة ؛⁽⁴⁹⁷⁾
برادرت را با همان وضعى كه دارد تحمل كن و زياد سرزنش نكن ، زيرا اين كار كينه مى آورد.
(9)
امام على (عليه السلام):
عند الشدائد تذهب الاحقاد؛⁽⁴⁹⁸⁾
در هنگام سختى ها و گرفتارى ها كينه ها از بين مى رود.
(10)
امام هادى (عليه السلام):
العتاب مفتاح الثقال والعتاب خير من الحقد؛⁽⁴⁹⁹⁾
گلايه كردن كليد سرسنگينى و بهتر از كينه است .
51 - عزت
(1)
امام حسن عسكرى (عليه السلام):
ما ترك الحق عزيز الا ذل و لا اءخذبه ذليل الا عز؛⁽⁵⁰⁰⁾
هيچ عزيزى حق را ترك نكرد، مگر اين كه ذليل شد و هيچ ذليلى به حق عمل نكرد مگر اين كه عزيز شد.
(2)
امام صادق (عليه السلام):
ان الله فوض الى المومن اموره كلها ولم يفوض اليه اءن يكون ذليلا اءما تسمع الله تعالى يقول : (ولله العزة ولرسوله وللمومنين )؟ فالمومن يكون عزيرا و لا يكون ذليلا قال : ان المومن اءعز من الجبل لان الجبل يستقل منه بالمعاول والمومن لا يستقل من دينه بشى ء؛⁽⁵⁰¹⁾
خداوند اختيار همه كارها را به مومن داده اما اين اختيار را به او نداده است كه ذليل باشد. مگر نشنيده اى كه خداى تعالى مى فرمايد: ((عزت از آن خدا و رسولش و مومن است ))؟ پس ، مومن عزيز است و ذليل نيست . (در ادامه ) فرمودند: مومن از كوه محكم تر است ، زيرا از كوه با ضربات تيشه كم مى شود اما با هيچ وسيله اى از دين مومن نمى توان كاست .
(3)
امام على (عليه السلام):
اءلا انه من ينصف الناس من نفسه لم يزده الله الا عزا؛⁽⁵⁰²⁾
بدانيد كه هر كس با مردم منصفانه رفتار كند، خداوند جز برعزت او نيفزايد.
(4)
امام صادق (عليه السلام):
ما من عبد كظم عيظا الا زاده الله عزوجل عزا فى الدنيا والاخرة ؛⁽⁵⁰³⁾
هيچ بنده اى خشم خود را فرو نخورد، مگر اين كه خداوند عزوجل بر عزت او در دنيا و آخرت افزود.
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الله تعالى يقول كل يوم : اءنا ربكم العزيز، فمن اءراد عز الدارين فليطع العزيز؛⁽⁵⁰⁴⁾
خداى تعالى هر روز مى فرمايد: من پروردگار عزيز شما هستم ، پس هر كس خواهان عزت دو جهان است بايد كه از خداى عزيز اطاعت كند.
(6)
امام على (عليه السلام):
ثم اءنرل عليه الكتاب ... وعزا لاتهزم اءنصاره ...؛⁽⁵⁰⁵⁾
قرآنى كه بر پيامبر نازل شد... عزتى است كه هوادارانش شكست نمى خورند...
(7)
امام صادق (عليه السلام):
ثلاثه اقسم بالله اءنها الحق ما نقص مال من صدقه ولازكاة و لا ظلم اءحد بظلامة فقدر اءن يكافى بها فكظمها الا اءبد له الله مكانها عزا و لا فتح عبد على نفسه باب مساءلة الا فتح عليه باب فقر؛⁽⁵⁰⁶⁾
به خدا قسم سه چيز حق است : هيچ ثروتى بر اثر پرداخت صدقه و زكات كم نشده ، در حق هيچ كس ستمى نشد كه بتواند تلافى كند، اما خويشتندارى نمود مگر اينكه خداوند بجاى آن به او عزت بخشيد و هيچ بنده اى در خواهشى را به روى خود نگشود مگر اين كه درى از فقر به رويش باز شد.
(8)
امام سجاد (عليه السلام):
اللهم ... ذللنى بين يديك واءعزنى عند خلقك وضعنى اذا خلوت بك وارفعنى بين عبادك واءوغننى عمن هو غنى عنى وزدنى اليك فاقة وفقرا؛^{(507 )}
خداوندا... مرا در پيشگاه خودت خوار و نزد خلقت عزيز فرما، مرا در خلوت با خودت پست و در ميان بندگانت سربلند گردان و از كسى كه از من بى نياز است ، بى نياز گران و بر نيازمندى و فقر من به خودت بيفزاى .
(9)
امام على (عليه السلام):
فرض الله ... الجهاد عزا للاسلام ؛⁽⁵⁰⁸⁾
خداوند... جهاد را براى عزت و سربلندى اسلام واجب فرمود.
(10)
امام صادق (عليه السلام):
لايزال العز قليقا حتى ياءتى دارا قد استشعر اءهلها الياس مما فى اءيدى الناس فيوطنها؛⁽⁵⁰⁹⁾
عزت پيوسته بى قرارى مى كند تا آن كه به خانه اى در آيد كه اهل آن چشم طمع به دست مردم نداشته باشند و در آن جا مستقر مى شود.