21 - وفاى به عهد
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اقربكم غدا منى فى الموقف اصدقكم للحديث واداكم للامانة واوفاكم بالعهد واحسنكم خلقا واقربكم من الناس ؛⁽²⁰¹⁾
نزديك ترين شما به من در قيامت ، راستگوترين ، امانتدارترين ، وفادارترين به عهد، خوش اخلاق ترين و نزديك ترين شما به مردم است .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من كان يومن بالله واليوم الاخر فليف اذا وعد؛⁽²⁰²⁾
هر كس به خدا و روز قيامت ايمان دارد، هر گاه وعده مى دهد بايد وفا كند.
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من عامل الناس فلم يظلمهم وحدثهم فلم يكذبهم ووعدهم فلم يخلفهم فهو ممن كملت مروته وظهرت عدالته ووجبت اخوته وحرمت غيبته ؛⁽²⁰³⁾
هر كس در معاشرت با مردم به آنان ظلم نكند، دروغ نگويد، خلف وعده ننمايد، جوانمرديش كامل ، عدالتش آشكار، برادرى با او واجب و غيبتش ‍ حرام است .
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ثلاث ليس لاحد من الناس فيهن رخصة : بر الوالدين مسلما كان اؤ كافرا والوفاء بالعهد لمسلم او كافرا واداء الامانة الى مسلم كان اؤ كافرا؛⁽²⁰⁴⁾
سه چيز است كه ترك آن براى هيچ كس جايز نيست : نيكى به پدر و مادر مسلمان باشند يا كافر، وفاى به عهد با مسلمان يا كافر و اداى امانت به مسلمان يا كافر.
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ثلاث من كن فيه فهى راجعة على صاحبها: البغى والمكر والنكث ؛⁽²⁰⁵⁾
سه خصلت است كه در هر كس باشد (آثارش ) به خود او بر مى گردد: ظلم كردن ، فريب دادن ، تخلف از وعده .
(6)
امام على (عليه السلام):
ليس من فرائض الله شى ء الناس اشد عليه اجتماعا مع تفرق اهوائهم و تشتت آرائهم من تعظيم الوفاء بالعهود؛⁽²⁰⁶⁾
هيچ يك از فرائض الهى مانند وفاى به عهد نيست كه مردم به همه خواسته هاى گوناگون و ديدگاه هاى مختلف ، بيشتر بر آن اتفاق نظر داشته باشند.
(7)
امام على (عليه السلام):
واياك ... ان تعدهم فتتبع موعدك بخلفك ... فان الخلف يوجب المقت عند الله والناس ؛⁽²⁰⁷⁾
بپرهيز از خلف وعده كه آن موجب نفرت خدا و مردم از تو مى شود.
(8)
امام على (عليه السلام):
لاتعدن عدة لاتثق من نفسك بانجازها؛⁽²⁰⁸⁾
وعده اى نده كه از وفاى به آن اطمينان ندارى .
(9)
امام على (عليه السلام):
لا تعتمد على مودة من لا يوفى بعهده ؛⁽²⁰⁹⁾
به دوستى كه به عهد خود وفا نمى كند اعتماد نكن .
(10)
امام سجاد (عليه السلام):
قلت لعلى بن الحسين (عليه السلام): اخبرنى بجميع شرايع الدين قال عليه السلام : قول الحق والحكم بالعدل والوفاء بالعهد؛⁽²¹⁰⁾
به امام سجاد (عليه السلام) عرض كردم : مرا از تمام دستورهاى دين آگاه كنيد امام (عليه السلام) فرمودند: حقگويى ، قضاوت عادلانه و وفاى به عهد.
22 - گذشت
(1)
امام على (عليه السلام):
العفو تاج المكارم ؛⁽²¹¹⁾
گذشت ، اوج بزرگواريهاست .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اذا اوقف العباد نادى مناد: ليقم من اءجره على الله وليدخل الجنة قيل : من ذالذى اءجره على الله ؟ قال : العافون عن الناس ؛⁽²¹²⁾
هنگامى كه بندگان در پيشگاه خدا مى ايستند، آواز دهنده اى ندا دهد: آن كس كه مزدش با خداست برخيزد و به بهشت رود. گفته مى شود: چه كسى مزدش با خداست ؟ مى گويد: گذشت كنندگان از مردم .
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من كثر عفوه مد فى عمره ؛⁽²¹³⁾
هر كس پر گذشت باشد، عمرش طولانى شود.
(4)
امام رضا (عليه السلام):
ما التقت فئتان قط الا نصر اءعظمها عفوا؛⁽²¹⁴⁾
هرگز دو گروه با هم روياروى نشدند، مگر اين كه با گذشت ترين آنها پيروز شد.
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من عفا عن مظلمة اءبد له الله بها عزا فى الدنيا والاخرة ؛⁽²¹⁵⁾
هر كس از ظلمى كه در حق او شده گذشت كند، خداوند به جاى آن در دنيا و آخرت به او عزت مى بخشد.
(6)
امام حسين (عليه السلام):
ان اءعفى الناس من عفا عند قدرته ؛⁽²¹⁶⁾
با گذشت ترين مردم ، كسى است كه در زمان قدرت داشتن ، گذشت كند.
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
تعافوا تسقط الضغائن بينكم ؛⁽²¹⁷⁾
از يكديگر گذشت كنيد، تا كينه هاى ميان شما از بين برود.
(8)
امام رضا (عليه السلام):
فى قوله تعالى : (فاصفح الصفح الجميل ) -: عفو من غير عقوبة تعنيف ولا عتب ؛⁽²¹⁸⁾
درباره آيه ((پس گذشت كن گذشتى زيبا...)) فرمودند: مقصود، گذشت بدون مجازات و تندى و سرزنش است .
(9)
امام على (عليه السلام):
شر الناس من لايعفو عن الزلة ولايستر العورة ؛⁽²¹⁹⁾
بدترين مردم كسى است كه خطاى ديگران را نبخشد و عيب را نپوشاند.
(10)
امام على (عليه السلام):
جاز بالحسنة و تجاوزعن السيئة ما لم يكن ثلما فى الدين اءو وهنا فى سلطان الاسلام ؛⁽²²⁰⁾
(بدى يا خوبى را) به نيكى پاداش ده و از بدى درگذر، به شرط آنكه به دين لطمه اى نزند يا در قدرت اسلام ضعفى پديد نياورد.
23 - راستگويى
(1)
امام صادق (عليه السلام):
ان الله عزوجل لم يبعث نبيا الا بصدق الحديث واءداء الامانة الى البر والفاجر؛⁽²²¹⁾
خداى عزوجل هيچ پيامبرى را نفرستاد، مگر با راستگويى ، و برگرداندن امانت به نيكوكار و يا بدكار.
(2)
امام صادق (عليه السلام):
ان الصادق اءول من يصدقه الله عزوجل يعلم اءنه صادق و تصدقه نفسه تعلم اءنه صادق ؛⁽²²²⁾
راستگو را نخستين كسى كه تصديق مى كند، خداى عزوجل است كه مى داند او راستگوست و نيز نفس او تصديقش مى كند كه مى داند راستگوست .
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
يا على اصدق وان ضرك فى العاجل فانه ينفعك فى الاجل و لا تكذب و ان ينفعك فى العاجل فانه يضرك فى الاجل ؛⁽²²³⁾
راست بگو اگر چه در حال حاظر به ضرر تو باشد ولى در آينده به نفع توست و دروغ نگو اگر چه در حال حاضر به نفع تو باشد ولى در آينده به ضرر توست .
(4)
امام على (عليه السلام):
اءربع من اءعطيهن فقد اءعطى خير الدنيا والاخرة صدق حديث واءداء اءمانة وعفة بطن وحسن خلق ؛⁽²²⁴⁾
چهار چيز است كه به هر كس داده شود خير دنيا و آخرت به او داده شده است : راستگويى ، اداء امانت ، حلال خورى و خوش اخلاقى .
(5)
امام على (عليه السلام):
الصادق على شفا منجاة و كرامة والكاذب على شرف مهواة و مهانة ؛⁽²²⁵⁾
راستگو در آستانه نجات و بزرگوارى است و دروغگو در لبه پرتگاه و خوارى .
(6)
امام صادق (عليه السلام):
لا تغتروا بصلاتهم و لا بصيامهم ، فان الرجل ربما لهج بالصلاة والصوم حتى لو تركه استوحش ، ولكن اختبروهم عند صدق الحديث واءداء الامانة ؛⁽²²⁶⁾
فريب نماز و روزه مردم را نخوريد، زيرا آدمى گاه چنان به نماز و روزه خو مى كند كه اگر آنها را ترك گويد، احساس ترس مى كند، بلكه آنها را به راستگويى و امانتدارى بيازماييد.
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اذا راءيت من اءختك ثلاث خصال فارجه : الحياء والامانة والصدق ؛⁽²²⁷⁾
هر گاه در برادر (دينى ) خود سه صفت ديدى به او اميدوار باش : حيا، امانتدارى و راستگويى .
(8)
امام على (عليه السلام):
المؤ من صدق اللسان بذول الاحسان ؛⁽²²⁸⁾
مؤ من بسيار راستگو و بسيار نيكوكار است .
(9)
امام صادق (عليه السلام):
من صدق لسانه زكى عمله ؛⁽²²⁹⁾
هر كس راستگو باشد عملش پاكيزه مى شود و رشد مى كند.
(10)
امام على (عليه السلام):
يبلغ الصادق بصدقه ما يبلغه الكاذب باحتياله ؛⁽²³⁰⁾
راستگو، با راستگويى خود به همان مى رسد كه دروغگو با حيله گرى خود.
24 - دروغگويى
(1)
رسول اكرم (عليه السلام):
ان رجلا اءتى سيدنا رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) فقال : يا رسول الله علمنى خلقا يجمع لى خير الدنيا والاخرة فقال (صلى الله عليه و آله و سلم) لاتكذب ؛⁽²³¹⁾
مردى به رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) عرض كرد: به من اخلاقى بياموزيد كه خير دنيا و آخرت در آن جمع باشد، حضرت فرمودند: دروغ نگو.
(2)
امام على (عليه السلام):
ليس الكذب من خلائق الاسلام ؛⁽²³²⁾
دروغگويى از اخلاق اسلام نيست .
(3)
امام على (عليه السلام):
(علامة ) الايمان اءن توثر الصدق حيث يضرك على الكذب حيث ينفعك ؛⁽²³³⁾
(نشانه )ايمان ، اين است كه راستگويى را هر چند به زيان تو باشد بر دروغگويى ، گر چه به سود تو باشد، ترجيح دهى .
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءنا رعيم ببيت فى ربض الجنة ، وبيت فى وسط الجنة ، وبيت فى اءعلى الجنته لمن ترك المراء وان كان محقا، ولمن ترك الكذب وان كان هازلا، ولمن حسن خلقه ؛⁽²³⁴⁾
من بر كسى كه مجادله را رها كند، هر چند حق با او باشد و كسى كه دروغ نگويد، هر چند به شوخى باشد و كسى كه اخلاقش را نيكو گرداند، خانه اى در حومه بهشت و خانه اى در مركز بهشت و خانه اى در بالاى بهشت ضمانت مى كنم .
(5)
امام سجاد (عليه السلام):
اتقوا الكذب الصغير منه والكبير، فى كل جد وهزل فان الرجل اذا كذب فى الصغير اجتراء على الكبير؛⁽²³⁵⁾
از دروغ كوچك و بزرگش ، جدى و شوخيش بپرهيزيد، زيرا انسان هر گاه در چيز كوچك دروغ بگويد، به گفتن دروغ بزرگ نيز جرئت پيدا مى كند.
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الكذب ينقص الرزق ؛⁽²³⁶⁾
دروغ ، روزى را كم مى كند.
(7)
امام على (عليه السلام):
يكتسب الكاذب بكذبه ثلاثا: سخط الله عليه واستهانة الناس به ومقت الملائكة له ؛⁽²³⁷⁾
دروغگو با دروغگويى خود سه چيز بدست مى آورد: خشم خدا را نسبت به خود، نگاه تحقيرآميز مردم را نسبت به خود و دشمنى فرشتگان را نسبت به خود.
(8)
امام صادق (عليه السلام):
ان مما اءعان الله (به ) على الكذابين النسيان ؛⁽²³⁸⁾
از جمله كمكهاى خداوند بر ضد دروغگويان فراموشى است .
(9)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
عبد الله بن عامر: دعتنى اءمى يوما و رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) قاعد فى بيتنا، فقالت : ها تعال اعطك ، فقال لها رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) ما اءردت اءن تعطيه ؟ قالت : اءرادت اءن اعطيه تمرا، فقال لها رسول الله صلى الله عليه و اله اءما انك لولم تعطه شيئا كتبت عليك كذبة ؛⁽²³⁹⁾
عبدالله بن عامر: روزى رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) در خانه ما نشسته بودند. مادرم مرا صدا زد و گفت : بيا به تو (چيزى ) بدهم . رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) به او فرمودند: مى خواهى چه به او بدهى ؟ عرض كرد: مى خواهم خرمايى به او بدهم . رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) به مادرم فرمودند: بدان كه اگر چيزى به او ندهى ، دروغ برايت نوشته مى شود.
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الله عزوجل اءحب الكذب فى الصلاح واءبغض الصدق فى الفساد؛⁽²⁴⁰⁾
خداوند عزوجل ، دروغى را كه باعث صلح و آشتى شود دوست دارد و از راستى كه باعث فتنه شود بيزار است .
25 - گشاده رويى
(1)
امام على (عليه السلام):
البشر اءول البر؛⁽²⁴¹⁾
گشاده رويى ، سر آغاز نيكى است .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
حسن البشر يذهب بالسخيمة ؛⁽²⁴²⁾
گشاده رويى كنيه را از بين مى برد.
(3)
امام على (عليه السلام):
البشر شيمة الحر؛⁽²⁴³⁾
گشاده رويى خوى آزاده است .
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
كن بشاشا فان الله يحب البشاشين و تبغض العبوس كريه الوجه ؛⁽²⁴⁴⁾
گشاده رو باش كه خداوند انسانهاى گشاده رو را دوست دارد و با اخموى ترش رو دشمن است .
(5)
امام على (عليه السلام):
بشرك يدل على كرم نفسك ؛⁽²⁴⁵⁾
گشاده رويى تو نشانگر بزرگوارى و كرامت نفس توست .
(6)
امام صادق (عليه السلام):
صنائع المعروف و حسن البشر يكسبان المحبة ويدخلان الجنة والبخل و عبوس الوجه يبعدان من الله ويدخلان النار؛⁽²⁴⁶⁾
نيكوكارى و گشاده رويى ، محبت آورند و به بهشت مى برند و بخل و ترشرويى از خدا دور مى كنند و به دوزخ برند.
(7)
امام على (عليه السلام):
بالبشر وبسط الوجه يحسن موقع البذل ؛⁽²⁴⁷⁾
با گشاده رويى و خوشرويى ، بخشش ارزش پيدا مى كند.
(8)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
انكم لن تسعوا الناس باءموالكم فالقوهم بطلاقة الوجه و حسن البشر؛⁽²⁴⁸⁾
شما هرگز نمى توانيد با اموال خود همه مردم را بهره مند سازيد، پس با آنان با گشاده رويى تمام برخورد كنيد.
(9)
امام على (عليه السلام):
اذا لقيتم اخوانكم فتصافحوا واءظهروا لهم البشاشة و البشر تتفرقوا ما عليكم من الاوزار قد ذهب ؛⁽²⁴⁹⁾
هر گاه با برادران خود روبه رو شديد و دست داديد و خوشرويى و گشاده رويى نشان داديد، هنگام جدا شدن گناهانتان ريخته است .
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
بسط الوجه زينة الحلم ؛⁽²⁵⁰⁾
گشاده رويى زينت بردبارى است .
26 - حيا
(1)
امام على (عليه السلام):
الحياء مفتاح كل الخير؛⁽²⁵¹⁾
حيا كليد همه خوبى هاست .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الحياء زينة الاسلام ؛⁽²⁵²⁾
حيا زينت اسلام است .
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الله يحب الحيى الحليم العفيف المتعفف ؛⁽²⁵³⁾
خداوند انسان با حياى بردبار پاك دامنى را كه پاكدامنى مى ورزد، دوست دارد.
(4)
امام كاظم (عليه السلام):
احياء من الايمان والايمان فى الجنة والبذاء من الجفاء و الجفاء فى النار؛⁽²⁵⁴⁾
حيا از ايمان و ايمان در بهشت است و بدزبانى از بى مهرى و بدرفتارى است و بدرفتارى در جهنم است .
(5)
امام صادق (عليه السلام):
الحياء على وجهين فمنه ضعف ومنه قوة واسلام وايمان ؛⁽²⁵⁵⁾
حيا بر دوگونه است : يكى حياى ضعف و ناتوانى و ديگرى حياى قدرت و اسلام و ايمان .
(6)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الحياء عشرة اءجزاء فتسعة فى النساء وواحد فى الرجال ؛⁽²⁵⁶⁾
حيا ده جز دارد، نه جزء آن در زنان و يك جزء آن در مردان .
(7)
امام على (عليه السلام):
غاية الحياء اءن يستحيى المرء من نفسه ؛⁽²⁵⁷⁾
اوج حيا اين است كه آدمى از خودش حيا كند.
(8)
امام على (عليه السلام):
ثلاث لايستحيى منهن : خدمة الرجل ضيفه و قيامه عن مجلسه لابيه و معلمه وطلب الحق وان قل ؛⁽²⁵⁸⁾
از سه كار حيا نبايد كرد: خدمت به ميهمان ، از جا برخاستن در برابر پدر و آموزگار خويش و طلب حق گرچه اندك باشد.
(9)
امام على (عليه السلام):
الحياء من الله يمحو كثيرا من الخطايا؛⁽²⁵⁹⁾
حيا از خدا بسيارى از گناهان را پاك مى كند.
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءما الحياء فيتشعب منع اللين ، والراءفة ، والمراقبة لله فى السر والعلانية ، والسلامة ، واحتناب الشر، والبشاشة ، والسماحة ، والظفر، وحسن الثناء على المرء فى الناس ، فهذا ما اءصاب العاقل بالحياء، فطوبى لمن قبل نصيحة الله وخاف فضيحته ؛⁽²⁶⁰⁾
اما شاخه هاى حيا عبارتند از: نرمش ، مهربانى ، در نظر داشتن خدا در آشكار و نهان ، سلامت ، دورى از بدى ، خوشرويى ، گذشت ، بخشندگى ، پيروزى و خوشنامى در ميان مردم ، اينها فوايدى است كه خردمند از حيا مى برد. خوشا بحال كسى كه نصيحت خدا را بپذيريد و از رسوايى خودش بترسد.
27 - مدارا
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءمرنى ربى بمداراة الناس كما اءمرنى باءداء الفرائض ؛⁽²⁶¹⁾
پروردگارم ، همان گونه كه مرا به انجام واجبات فرمان داده ، به مدارا كردن با مردم نيز فرمان داده است .
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
اءعقل الناس اءشدهم مداراة للناس ؛⁽²⁶²⁾
عاقل ترين مردمى كسى است كه بيشتر با مردم مدارا كند.
(3)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من اءعطى حظه من الرفق فقد اءعطى حظه من خير الدنيا والاخرة ؛⁽²⁶³⁾
هر كس را كه بهره اى از مدارا داده اند، بدون شك بهره اش را از خير دنيا و آخرت داده اند.
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ما كان الرفق فى شى ء الا زانه ؛⁽²⁶⁴⁾
مدارا با چيزى همراه نشد مگر آنكه آن را زينت بخشيد.
(5)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الله يحب الرفق ويعين عليه ؛⁽²⁶⁵⁾
خداوند مدارا را دوست دارد و انسان را بر انجام آن يارى مى كند.
(6)
امام على (عليه السلام):
ليس الحكيم من لم يدار من لايجد بدا من مداراته ؛⁽²⁶⁶⁾
حكيم نيست آن كس كه مدارا نكند با كسى كه چاره اى جز مدارا كردن با او نيست .
(7)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
ان الانبياء انما فضلهم الله على خلقه بشدة مداراتهم لاعداء دين الله وحسن تقيتهم لاجل اخوانهم فى الله ؛⁽²⁶⁷⁾
خداوند از اين رو پيامبران را بر ديگر مردمان برترى داد كه با دشمنان دين خدا بسيار با مدارا رفتار مى كردند و براى حفظ برادران همكيش خود نيكو تقيه مى كردند.
(8)
امام حسين (عليه السلام):
من اءحجم عن الراءى وعييت به الحيل كان الرفق مفتاحه ؛⁽²⁶⁸⁾
هر كس فكرش به جايى نرسد و راه تدبير بر او بسته شود، كليدش ‍ مداراست .
(9)
امام صادق (عليه السلام):
فى قوله تعالى (وقولوا للناس حسنا) -: اءى للناس كلهم مؤ منهم و مخالفهم ، اءما المومنون فيبسط لهم وجهه ، واءما المخالفون فيكلمهم بالمداراة لاجتذابهم الى الايمان ، فانه باءيسر من ذلك يكف شرورهم عن نفسه ، وعن اخوانه المومنين ؛⁽²⁶⁹⁾
درباره آيه (و با مردم سخن نيكو گوييد) فرمود: مقصود همه مومنان اعم از مومن و كافر است . اما با مومنان بايد گشاده رو بود و اما با كافران بايد به نرمى و مدارا سخن گفت ، تا به سوى ايمان كشيده شوند و كمترين ثمرش ‍ اين است كه خود و برادران مومنش را از گزند آنان مصون مى دارد.
(10)
امام على (عليه السلام):
دار الناس تاءمن غوائلهم وتسلم من مكايدهم ؛⁽²⁷⁰⁾
با مردم مدارا كن ، تا از گزندهايشان در امان باشى و از نيرنگهايشان سالم بمانى .
28 - انصاف
(1)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
لامير المومنين (عليه السلام) اءلا اخبركم ، باءشبهكم بى خلقا؟ قال : بلى يا رسول الله قال : اءحسنكم خلقا، واءعظمكم حلما، واءبركم بقرابته واءشدكم من نفسه انصافا؛⁽²⁷¹⁾
به اميرالمومنين (عليه السلام) فرمودند: آيا تو را خبر ندهم كه اخلاق كدام يك از شما به من شبيه تر است ؟ عرض كردند: آرى ، اى رسول خدا. فرمودند: آن كس كه از همه شما خوش اخلاق تر و بردبارتر و به خويشاوندانش نيكوكارتر و با انصاف تر باشد.
(2)
امام على (عليه السلام):
الانصاف اءفضل الفضائل ؛⁽²⁷²⁾
انصاف ، برترين ارزشهاست .
(3)
امام على (عليه السلام):
الانصاف يرفع الخلاف ويوجب الايتلاف ؛⁽²⁷³⁾
انصاف ، اختلافات را از بين مى برد و موجب الفت و همبستگى مى شود.
(4)
امام على (عليه السلام):
من اءنصف انصف ؛⁽²⁷⁴⁾
هر كس با انصاف باشد، انصاف مى بيند.
(5)
امام على (عليه السلام):
زكاة القدرة الانصاف ؛⁽²⁷⁵⁾
زكات قدرت ، انصاف است .
(6)
امام صادق (عليه السلام):
من اءنصف الناس من نفسه رضى به حكما لغيره ؛⁽²⁷⁶⁾
هر كس با مردم منصفانه رفتار كند، ديگران داورى او را مى پذيرند.
(7)
امام على (عليه السلام):
اءعدل الناس من اءنصف من ظلمه ؛⁽²⁷⁷⁾
عادل ترين مردم كسى است كه با كسى كه به او ظلم كرده با انصاف رفتار كند.
(8)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من واسى الفقير و اءنصف الناس من نفسه فذلك المومن حقا؛⁽²⁷⁸⁾
هر كس به نيازمند كمك مالى كند و با مردم منصفانه رفتار نمايد چنين كسى مومن حقيقى است .
(9)
امام على (عليه السلام):
انصف الناس من نفسك واءهلك وخاصتك و من لك فيه هوى واعدل فى العدو والصديق ؛⁽²⁷⁹⁾
خودت و خانواده ات و نزديكانت و كسانى كه به آنان علاقه دارى ، با مردم منصفانه رفتار كنيد و با دوست و دشمن به عدالت رفتار كن .
(10)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
انصف الناس من نفسك وانصح الامة وارحمهم فاذا كنت كذلك و غضب الله على اءهل بلدة اءنت فيها واءراد اءن ينزل عليهم العذاب نظر اليك فرحمهم بك ، يقول الله تعالى : (وما كان ربك ليهلك القرى بظلم واءهلها مصلحون )؛⁽²⁸⁰⁾
با مردم منصفانه رفتار كن و نسبت به آنان خيرخواه و مهربان باش ، زيرا اگر چنين بودى و خداوند بر مردم آباديى كه تو در آن به سر مى برى خشم گرفت و خواست بر آنان عذاب فرو فرستد، به تو نگاه مى كند و به خاطر تو به آن مردم رحم مى كند. خداى متعال مى فرمايد ((و پروردگار تو (هرگز) بر آن نبوده است كه شهرهايى را كه مردمش درستكارند، به ستمى هلاك كند)).
29 - دوستى
(1)
لقمان حكيم رحمة الله :
يا بنى لاتعد بعد تقوى الله من اءن تتخذ صاحبا صالحا؛⁽²⁸¹⁾
فرزندم بعد از تقواى الهى از گرفتن دوست شايسته نگذر.
(2)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
من اءراد الله به خيرا رزقه الله خليلا صالحا؛⁽²⁸²⁾
هر كس كه خداوند براى او خير بخواهد، دوستى شايسته نصيب وى خواهد نمود.
(3)
لقمان حكيم رحمة الله :
يا بنى اتخد اءلف صديق واءلف قليل ولاتتخذ عدوا واحدا والواحد كثير؛⁽²⁸³⁾
فرزندم هزار دوست بگير كه هزار دوست هم كم است و يك دشمن مگير كه يك دشمن هم زياد است .
(4)
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):
الجليس الصالح خير من الوحدة ، والوحدة خير من جليس ‍ السوء؛⁽²⁸⁴⁾
هم نشين خوب ، از تنهايى بهتر است و تنهايى از هم نشين بد بهتر است .
(5)
امام على (عليه السلام):
من لم يقدم فى اتخاذ الاخوان الاعتبار دفعه الاغترار الى صحبة الفجار؛⁽²⁸⁵⁾
هر كس در انتخاب برادران (دوستان ) امتحان را مقدم ندارد، فريب خوردگى او را با مصاحبت با بدكاران مى كشاند.
(6)
امام على (عليه السلام):
خير اخوانك من دعاك الى صدق المقال بصدق مقاله و ندبك الى اءفضل الاعمال بحسن اءعماله ؛⁽²⁸⁶⁾
بهترين برادرانت (دوستت )، كسى است كه با راستگويى اش تو را به راستگويى بخواند و با اعمال نيك خود، تو را به بهترين اعمال برانگيزد.
(7)
امام صادق (عليه السلام):
لا ينبغى للمرء المسلم اءن يواخى الفاجر و لا الاحمق الكذاب ؛⁽²⁸⁷⁾