 |
|
گنجينه اخلاق «جامع الدرر» (جلد اول) عارف سالك آيت الله حاج سيد حسين فاطمى (ره ) - ۱۰ -
در
نتيجه صبر و عفت ورزيدن و عاقبت محمود آن پس اى بيچاره بنده عاجز! چيزى از غير حق تمنا مكن كه به مراد خود نرسى و اگر هم برسى بعد از طى مراحل و عقبات و فشار (خواهد بود.) در ذيل آيه شريفه (اذكرنى عند ربك )(219) گويد: شيطان در آن حال از ياد يوسف برد كه نام خداى برد جبرئيل نازل شد و دست يوسف را گرفت و به گوشه اى از زندان برد و پر بر زمين زد. زمين اول را شكافت گفت : فرو نگر ببين چه مى نگرى ! فرو نگريد گفت : زمين دوم مى بينيم آن نيز بشكافت گفت : فرو نگر! در نگريد زمين سوم بديد. همچنين تا هفت طبقه زمين بشكافت . گفت : فرو نگر چه مى بينى ! نگاه كرد سنگ عظيمى ديد گفت : سنگى مى بينيم بزرگ ، جبرئيل پر بر آن زد بشكافت از ميان آن سنگ كرمى بيرون آمد برگ سبزى در دهان داشت . جبرئيل گفت : خدايت سلام مى رساند و مى گويد چه گمان بودى ؟! پنداشتى من تو را فراموش كرده ام در زندان و اين كرم را در هفتم طبقه زمين در ميان اين سنگ فراموش ننموده ام ! اكنون به عزت من هفت سال در اينجا بمانى ، يوسف گفت : خدا از من راضى باشد؟ گفت : آرى . گفت : اينك هفت سال است اگر هفتاد سال باشد باك ندارم . فيه اءيضا: در خبر است جبرئيل آمد در زندان چون يوسف او را ديد گفت : يا اخا المنذرين مالى اراك بين الخاطئين . جبرئيل او را گفت : يا طاهر الطاهرين يقرء عليك السلام رب العالمين و يقول لك اما استحييت منى اذا استعنت بالادميين و عزتى لالبثنك فى السجن سنين . (يوسف (عليه السلام ) به جبرئيل گفت : اى برادر انذار دهندگان چه شده تو را ميان خطاكاران مى بينم ؟ جبرئيل گفت : اى پاك پاكان ! پروردگار عالميان بر تو سلام مى رساند و مى فرمايد هنگامى كه از آدميان يارى خواستى چرا از من شرم و حيا نكردى ؟ به عزتم قسم كه طور قطع تو را چند سال در زندان نگاه خواهم داشت .) فيه اءيضا: كعب الاخبار گفت : جبرئيل آمد گفت : خدايت سلام مى رساند و مى گويد: تو را كه آفريد؟ گفت : خداى . گفت : صورتت در رحم مادر كه نگاشت ؟ گفت : خداى . گفت : تو را بر پدرت كه دوست داشته و محبوب گردانيد؟ گفت : خداى . گفت : چه كسى تو را از محنت و كربت چاه رهانيد! گفت : خداى . گفت : كه تو را علم تعبير خواب آموخت ؟ گفت : خداى . گفت : چرا استعانت كردى بجز خداى ؟!(220) فيه اءيضا؛ وقتى كه برادران يوسف ، يوسف را به مالك بن زعير به ثمن بخس (221) فروختند به مالك گفتند كه اين غلام ما دزد است و گريزپا و با اين عيوب او را مى فروشيم . با همين شرط او را خريدند مالك او را بر شترى نشاند، و روى بر مصر نهادند و ره ايشان بر قبر مادر يوسف كه راحيل نام داشت بود. چون يوسف از دور قبر مادر را ديد خويش را از روى شتر در افكند و به سر گور مادر آمد و زيارت كرد و بگريست گفت : اى مادر! اگر هيچ توانى سر از قبر بردار و بنگر با فرزندت چه معامله كردند، و آنچه با او كرده بودند از سوز دل در سر آن قبر مى گفت : اى مادر! بى خبرى كه برادران بى رحم مرا از پدر جدا نمودند و در چاه افكندند و بر روى من طپانچه زدند و مرا در بيابان سنگسار نمودند و چنانچه غلامان را(222) مى فروشند مرا فروختند و چنانچه اسيران را شهر به شهر مى بردند مرا مى برند. كعب الاحبار گفت : چون يوسف اين كلمات را گفت از پشت سر هاتفى آواز داد: و اصبر و ما صبرك الا بالله . مالك بن زعير باز نگريد او را بر شتر نديد، گفت : گفتند اين غلام گريزپا است ، راست گفتند. در ميان كاروان آواز مى داد يوسف را طلب مى كرد و مى گفت اين غلامى كه خريده ام بگريخت به خانه اهل خود. آنگاه در آن ميان رسيدند ديدند بر سر گور مادر آمده او را بزدند و بردند. مالك گفت : ما را باور نبود آنچه درباره تو مى گفتند تو گريزنده اى ! فرمود: من نگريختم لكن اين گور مادر من است . خواستم زيارت كنم . باور نكردند و بندى گران بياوردند و بر پاى او زدند و او را بر شتر سوار نمودند و به مصر بردند.(223) جاى اين هست سلامى به جانب يوسف كنيم و عرض نمائيم : يا رسول الله (عليه السلام )! فقط به شما سيلى زدند ولى ديگر سر بريده پدرت چهل منزل مقابل رويت نبود لكن عيالات حسين (عليه السلام ) سوار بر شتران نيزه داران در جلو محامل آنها را ممنوع از گريه نمودند هر وقت مى رفتند گريه كنند به فرمايش سيد سجاد (عليه السلام ) كه فرمود: ان دمعت عن احدنا عين قرع راءسه بالرمح . (اگر اشكى از ديدگان يكى از ما فرو مى ريخت با نيزه بر سرش مى كوفتند.) فى ((سفينة البحار)) حكى اءنه (يعنى يوسف عليه السلام ) لا يمتلى ء من الطعام شبعا فى الاءيام المجدبة ،(224) فقيل له : تجوع و بيدك خزائن الاءرض ؟! فقال : اءخاف ان اءشبع و اءنسى الجياع .(225) (حكايت كرده اند كه حضرت يوسف (عليه السلام ) در ايام خشكسالى سير از طعام نمى خورد پس به او گفتند: تو گرسنگى مى كشى در حالى كه گنجينه هاى زمين در دست توست ؟! پس يوسف (عليه السلام ) گفت : مى ترسم خود را سير كنم و گرسنگان را فراموش نمايم .) فيه اءيضا عن ((دعوات الراوندى )) در مكالمه جناب يوسف با زليخا. عن ابن عباس قال : مكث يوسف فى منزل الملك و زليخا ثلاث سنين ثم احتلم فراودته ، فبلغنا - والله (اءعلم ) - انها مكثت تخدمه سبع سنين على صدر قدميها و هو مطرق على الاءرض لا يرفع طرفه اليها مخافة من ربه ، فقالت يوما: ارفع طرفك الى و انظر الى ، قال : اءخشى العمى فى بصرى ، قالت : ما اءحسن عينيك ! قال : هما اول ساقط على خدى فى قبرى ، قالت : ما اءطيب ريحك ! قال : لو شممت رائحتى بعد ثلاث لهربت منى ، قالت : لم لا تقرب منى ؟ قال : اءرجو بذلك القرب من ربى ، قالت : فرشى الحرير، فقم و اقض حاجتى ، قال : اءخشى اءن يذهب نصيبى من الجنة ، قالت : اءسلمك الى المعذبين ، قال : اذا يكفينى ربى . قال المحدث القمى رحمة الله : الظاهر ان معنى احتلم اى بلغ الحلم و جرى عليه حكم الرجال .(226) عبارة صاحب الكشاف فى عفو يوسف عن اخوته روى صاحب ((الكشاف )) فى ذكر عفو يوسف عن اخوته و قوله لهم : (لا تثريب عليكم )(227) اى لا تاءنيب عليكم و لا عتب .(228) رواية يعجبنى نقلها هاهنا و هى ان اخوة يوسف لما عرفوه ارسلوا اليه انك تدعونا الى طعامك بكرة و عيشيا و نحن نستحيى منك لما فرط منا قبل . فقال يوسف (عليه السلام ): و ان اهل مصر و ان ملكت فيهم فانهم ينظرون الى بالعين الاولى و يقولون سبحان من بلغ عبدا بيع بعشرين درهما ما بلغ و شرفت الان بكم و عظمت فى العيون حيث علم الناس انكم اخوتى و انى من حفدة ابراهيم (عليه السلام ). مذاكره يعقوب ليوسف (عليهما السلام ) عند ملاقاته فى ((سفينة البحار)): روى انه لما اجتمع يعقوب مع يوسف (عليهما السلام ) قال : حدثنى يا بنى يخبرك . قال : يا اءبت لا تسئلنى عما فعل بى اخوتى و اسئلنى عما فعل الله بى . فى شرافة اليقين فى البحار فى الحديث ما من شى ء اءعز من اليقين اى اقل وجودا فى الناس منه اءو اءشرف منه و الاءول اءظهر؛ اذ اليقين لا يجتمع مع المعصية لا سيما مع الاصرار عليها و تارك هذا نادر قليل بل يمكن اءن يدعى اءن ايمان اءكثر الخلق ليس الا تقليدا اءو ظنا يزول باءدنى وسوسة من النفس و الشيطان اءلا ترى اءن الطبيب اذا اءخبر اءحدهم باءن الطعام الفلانى يضره او يوجب زيادة مرضه او بطى ء برئه يحتمى من ذلك الطعام بمحض قول الطبيب حفظا لنفسه من الضرر الضعيف المتوهم و لا يترك المعصية الكبيرة مع اخبار الله و رسوله و الائمة الهدى (عليهم السلام ) باءنها مهلكة و موجبة للعذاب الشديد و ليس ذلك الا لضعف الايمان و عدم اليقين .(229) فى ((مجموعة ورام )) عن جعفر بن محمد الصادق (عليه السلام ) انه قال (عليه السلام ): ان لله تعالى بقاعا تسماى المنتقمة فاذا اعطى الله عبدا ما لا ثم لم يخرج حق الله عزوجل منه سلط الله عليه بقعة من تلك البقاع فاتلف ذلك المال فيها ثم مات و تركها.(230) من الاشعار المنسوبة الى الشهيد الاول رحمة الله فى : الكشكول )) لما خص الله تعالى الانسان بكرامته و اصطفاء من بين الموجودات بخلافته كما قال الله سبحانه و تعالى شاءنه : (انى جاعل فى الاءرض خليفة )(232) وجب عليهم التخلق باءخلاقه و التشبه باءوصافه لاءن الحكيم لا يستخلف السفيه و العالم لا يستنيب الجاهل و لهذا قال النبى (صلى الله عليه و آله و سلم ): تخلقوا بالخلاق الله . و قيل الفلسفة هى التشبه بالله تعالى و من لم يكمل انسانيته بالعلم و لم يترق عن سائر المكونات بالرتبة لم يستحق اءن يفوض اليه اءمرها و تدبيرها و يجعل فى يده التصرف فيها و تسخيرها لاءنه لا يمكن من امضاء اءمره المستخلف و انفاذ حكمه فيضطرب اءحوالها و يقع الخلل فى نظامها: شعر ان الله خلق الملائكة من عقل بلا شهوة و خلق البهائم من شهوة بلا عقل و خلق الانسان من عقل و شهوة فمن غلب عقله شهوته فهو خير من الملائكة و من غلب شهوته عقله فهو شر من البهائم . و قد نظم بعضهم هذا المضمون و اءظن ان النائم هو الجامى فقال : معنى شهر جامى : گل آدم را از فرشته و بهيمه سرشته اند اگر ميل بهيمه كند از او بدتر و اگر ميل فرشته كند از او بالاتر است . ديگرى گويد: فيه اءيضا: يعنى فى ((الكشكول )): فى التحذير عن اهل الزمان نقل عن قثم الزاهد قال راءيت راهبا على باب بيت المقدس كالواله فقلت له اءوصنى ! فقال : كن كرجل احتوشته (239) السباع ، فهو خائف مذعور(240) يخاف اءن يسهو فتفترسه ، اءو تلهو(241) فينهشه ،(242) فليله ليل مخافة اذا اءمن فيه المغترون و نهاره نهار حزن اذا فرح فيه البطالون ثم ولى و تركنى فقلت زدنى ! فقال : ان الظمان يقنع بيسير من الماء.(243) در خانه اگر كس است ، يك حرف بس است . المعنى : قثم زاهد مى گويد: رهبرى را بر در بيت المقدس ديدم در حالى كه حيران و متحير بود بدو گفتم : مرا پند ده و نصيحت كن ، گفت : مثل كسى باش كه درنده ها دور او را احاطه نموده باشند، و خائف و ترسناك باشد و مى ترسد كه آنى غفلت ورزد مبادا كه درنده ها او را پاره پاره كنند، پس شب او مثل شب ترسناكان است وقتى كه مغرورين ايمن اند و روز او روز حزن و اندوه است وقتى كه اهل بطالت در آن شاد و خرم هستند و فرحناك اند. پس پشت به من كرد و رفت باز به او گفتم كه : زياده از اين مرا پند ده . جواب داد كه آدم تشنه ؛ كمى از آب او را كافى است . فى ((سفينة البحار)) لبعض الشعراء: (از سخنان حكماست كه گفته اند: همانطور كه مگس جاهاى مجروح و آسيب ديده بدن را جستجو مى كند و آن را مى خراشد و از جاهاى سالم بدن كناره مى گيرد، افراد فرومايه نيز در جستجوى عيبهاى مردم بر مى آيند و آنها را براى ديگران بيان مى كنند و خوبى هاى آنها را دفن و پوشيده مى دارند.) از ملا مومن حسين فى ((مجموعة ورام )) قال رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم ): لا تشغلوا قلوبكم بذكر الدنيا. فنهى عن ذكرها فضلا عن اصابة عينها.(246) (از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمودند: دلهايتان را مشغول ياد دنيا نكنيد. پس حضرت از ياد دنيا نهى فرموده اند چه رسد به خود دنيا.) اءشعار جناب مستطاب حجة الاسلام والمسلمين آية الله العالم العامل والفقيهالكامل المرحوم المغفور الحاج سيد جمال گلپايگانى قدس سره فى مصيبةالطفل الرضيع على الاءصغر (عليه السلام ) اشعار در مصيبت ام الائمة النقبا النجبا فاطمة الزهرا (عليها السلام ) الستغاثة به حضرت حجة (عج ) لمنشدها السيد على شريف المكه طاب ثراه :
|
