و اما نبوت ، پس غره آن از سواد غيب اسم باطن از جهت خصوص مرتبه اى در ولايت ظاهر مى گردد، پس در مطلع اسم ظاهر كه اولا در حضرت مدبر و حضرت مفصل تجلى دارد ظاهر مى شود، پس تنوع پيدا كرده و در اشخاص ‍ كه قائم به حقوق مظهريت آن از نظر جمع و تفصيل اند نمو پيدا مى كند، تا اين كه صور حقايق به آن منتهى مى شود به اين كه آن غايت كمال و اجمع آن است . و ولايت مقيده را بر همين منوال قياس كن به هر يك از دو مقام نبوت و ولايت كه ولايت از آن جهت كه يك صفت الهى است مطلق است و از آن جهت كه مستند به انبيا و اولياست مقيد مى باشد، و مقيد قائم به مطلق است ، و مطلق ظاهر در مقيد است ، پس نبوت انبيا همه جزئيات نبوت مطلق است ، و همچنين ولايت اوليا جزئيات ولايت مطلق است . و به معناى همين ولايت مذكوره اشاره دارد آن چه در كتاب (( عيون )) از حضرت رضا عليه السلام روايت شده است كه : (( امام را بدلى يافت نمى شود، و مثل و نظيرى ندارد، به تمام فضل مخصوص گرديده بدون طلب و اكتسابى از سوى او، بلكه آن اختصاصى است از فضل خداى بخشنده . پس كيست كه به معرفت امام دست يابد و امكان گزينش او را داشته باشد؟! هيهات ، خردها گم و انديشه ها سرگردان اند...

و هر يك از اين اقسام اربعه را ختمى است ، اى مرتبة ليست فوقها مرتبة اخرى ؛ و مقامى است لا نبى على ذلك المقام و لا ولى سوى الشخص ‍ المخصوص به ، بل الكل يكون راجعا اليه و ان تاخر وجود طينة صاحبه ، فانه بحقيقه موجود قبله . و خاتم النبوة المطلقة نبينا صلى الله عليه و آله ، و خاتم الولاية المطلقة اميرالمؤمنين عليه السلام .

... يعنى مرتبه اى كه فوق آن مرتبه اى نيست ، و مقامى كه هيچ پيامبر و وليى در آن قرار ندارد جز همان شخصى كه بدان مخصوص گرديده است ، بلكه همگى بدو بازگشت دارند هر چند وجود طينت صاحب آن مقام موخر از ديگران باشد، زيرا او با حقيقت خود پيش از آن موجود بوده است ، خاتم نبوت مطلقه پيامبر ما صلى الله عليه و آله است و خاتم ولايت مطلقه امير مؤمنان عليه السلام مى باشد.

قال فى (( الفتوحات )) فى الفصل الثالث عشر ⁽⁷¹⁸⁾ فى جواب محمد بن على الترمذى : (( الختم ختمان : ختم يختم الله به الولاية مطلقا، و ختم يختم به الولاية المحمدية . و اما ختم الولاية على الاطلاق فهو بعيسى عليه السلام ، فهو الولى بالنبوة المطلقة فى زمان هذه الامة ، و قد حيل بينه و بين نبوة التشريع و الرسالة ، فينزل فى آخر الزمان وارثا خاتما لا ولى بعده . (...) فكان اول هذا الامر نبيا هو آدم عليه السلام و آخره نبى هو عيسى عليه السلام اعنى نبوة الاختصاص ، فيكون له حشران : حشر معنا، و حشر مع الانبياء و الرسل . و اما خاتم الولاية المحمدية فهو الرجل من العرب ، من اكرمها اصلا و بدعا، و هو فى زماننا اليوم موجود عرفت به فى سنة خمس و تسعين و خمسمائة )) . ⁽⁷¹⁹⁾

در (( فتوحات )) در فصل (سوال ) سيزدهم در پاسخ محمد بن على ترمذى گويد: (( خاتميت دو نوع است : خاتميتى كه خداوند ولايت مطلقه را بدان ختم مى كند، و خاتميتى كه ولايت محمديه را بدان ختم مى نمايد. اما ختم ولايت مطلقه به عيسى عليه السلام است ، كه او ولى است با نبوت مطلقه در زمان اين امت ، كه ميان او و نبوت تشريع و رسالت فاصله افتاده است ، پس در آخر الزمان به عنوان وارث خاتم كه وليى بعد از او نيست (از آسمان ) فرود مى آيد... پس اول اين امر - يعنى نبوت اختصاص - پيامبرى بوده است كه آدم عليه السلام است و آخر آن پيامبرى كه او عيسى عليه السلام مى باشد، پس براى او دو حشر است : حشرى با ما دارد و حشرى با انبيا و رسل . و اما خاتم ولايت محمدى صلى الله عليه و آله مردى است از عرب كه اصل و ريشه اش از گرامى ترين خاندان عرب است ، كه امروزه در زمان ما موجود است ، و من در سال 595 با او آشنا شدم )) .

و قوله الاخير يدل على ان خاتم الولاية (المقيدة ) هو المهدى عليه السلام ، و اما قوله : (( ان خاتم الولاية المطلقة فهو عيسى عليه السلام )) فغلط ظاهر، بل خاتمها هو على عليه السلام ، لما سياتى من كلامه بل و كلام غيره . و اما ساير الاولياء من الائمة و غيرهم بالوراثة و النيابة عنه .

اين گفتار اخير وى دلالت دارد بر اين كه خاتم ولايت (مقيده ) (( مهدى )) عليه السلام است . و اما اين كه گويد: خاتم ولايت مطلقه عيسى عليه السلام است ، غلط آشكارى است ، بلكه خاتم آن على عليه السلام مى باشد به دليل سخنى كه بزودى از خود او بلكه از ديگران نيز خواهد آمد. و اما ساير اوليا از ائمه عليهم السلام و ديگران ولايت را به وراثت و نيابت از آن بزرگوار دارا مى باشند.

و قال فى الباب السادس من المجلد الاول من (( الفتوحات )) : (( فى معرفة بدو الروحانى ، و من هو اول موجود، و بم (مم ) وجد، و فيم وجد، و على اى مثال وجد، و لم وجد، و ما غايته ؟ و غير ذلك ، و هو قوله : (( كان الله و لا شى ء معه )) ثم ادرج فيه (( و هو الان على ما (عليه ) كان )) لم يرجع اليه من ايجاده العالم صفة لم يكن عليها، بل كان موصوفا لنفسه و مسمى قبل خلقه بالاسماء التى ندعوه بها. فلما اراد وجود العالم و بدوه على حد ما علمه بعلمه بنفسه انفعل (عن تلك الارادة المقدسة بضرب تجل من تجليات التنزيه الى الحقيقة الكلية انفعل ) عنها حقيقة تسمى الهباء، بمنزلة طرح البناء الجص ليفتح فيها ما شاء من الاشكال . و هذا هو اول موجود. و قد ذكره على بن ابى طالب عليه السلام و سهل بن عبدالله و غيرهما من اهل (ال ) تحقيق اهل الكشف و الوجود.

و در باب ششم از جلد اول (( فتوحات )) در شناخت آغاز (عالم ) روحانى و اين كه اولين موجود (در آن ) كيست ، و به (از) چه و در چه و بر اساس چه نمونه اى و براى چه به وجود آمده و غايت آن چيست و... ؟ گويد: (( خدا بود و چيزى با او نبود )) سپس داخل كرد در آن اين جمله را كه (( و اكنون نيز همان طور است كه بوده )) و با ايجاد كردن عالم صفتى را كه نداشته به دست نياورده است ، بلكه او لنفسه پيش از آن كه بيافريند، به نامهايى كه ما او را بدانهاميخوانيم موصوف بود و ناميده مى شد. پس چون خواست عالم وجود پيدا كند و آن را بر آن حدى كه با علم بنفسه خود آن را مى دانست آغاز كند، (از اين اراده مقدس به نوعى تجلى از تجليات تنزيهى به حقيقت كليه ، انفعال پيدا نمود و) از اين اراده حقيقتى كه (( هباء )) ناميده مى شود انفعال پيدا نمود كه آن به منزله گچى است كه بنا مى اندازد تا هر شكلى كه مى خواهد از آن بسازد. و اين نخستين موجود (در عالم ) است . اين مطلب را على بن ابى طالب عليه السلام و سهل بن عبدالله و ديگران از اهل تحقيق و كشف و شهود گفته اند.

ثم انه سبحانه تجلى بنوره الى ذلك الهباء - و يسمونه اصحاب الافكار الهيولى الكل ، و العالم فيه بالقوة و الصلاحية - فقبل منه (تعالى ) كل شى ء فى ذلك الهباء على حسب قوته و استعداده - كما يقبل زوايا البيت نورالسراج -، و على قدر قربه ⁽⁷²⁰⁾ من ذلك النور يشتد ضوءه و قبوله ، قال الله تعالى : الله نور السموات و الارض ، مثل نوره كمشكوة فيها مصباح . ⁽⁷²¹⁾ فشبه نوره بالمصباح . فلم يكن اقرب (اليه ) قبولا فى ذلك الهباء الا حقيقة محمد صلى الله عليه و آله المسماة بالعقل الاول ، فكان سيد العالم باسره ، (و) اول ظاهر فى الوجود، فكان وجوده من ذلك النور الالهى (و) من الهباء و من الحقيقة الكلية ، و فى الهباء وجد عينه ، و عين العالم (من ) تجليه ، و اقرب الناس اليه على بن ابيطالب عليه السلام و اسرار الانبياء اجمعين ⁽⁷²²⁾ )) . هذا آخر كلامه .

سپس خداى سبحان با نور خود به آن هباء - كه متفكران آن را هيولاى كل مى نامند و عالم به طور قوه و صلاحيت در آن وجود دارد - تجلى نمود، پس هر چه در آن هباء بود بر حسب قوه و استعداد خود آن را از خداوند قبول كرد - همان گونه كه زواياى اتاق نور چراغ را قبول مى كند - كه هر كدام به اندازه نزديكى اى كه با آن نور دارد نور و قبول آن بيشتر است ، خداى متعال فرموده است : (( خدا نور آسمانها و زمين است ، مثل نور او به چراغدانى مى ماند كه در آن چراغى قرار دارد... )) كه نور خود را به چراغ تشبيه فرموده است ، پس در آن هباء هيچ چيزى از نظر قبول كردن نزديكتر (به آن ) نبود جز حقيقت محمد صلى الله عليه و آله كه عقل اول نام دارد، پس او سرور تمام عالم (و) نخستين ظاهر شونده در وجود بود، پس وجود او از آن نور الهى (و) از هباء و از حقيقت كلى بود، و عين او در هباء موجود شد، و عين عالم (از) تجلى اوست ؛ و نزديكترين مردم به او على بن ابى طالب عليه السلام است و اسرار تمام پيامبران )) پايان سخن ابن عربى .

و هو كلام قاطع و برهان ساطع على ختميه للولاية المطلقة حيث تقرر ان للحقيقة المحمدية صلى الله عليه و آله اعتبارين : اعتبار الظاهر و اعتبار الباطن ، و الباطن يتعلق بالولى الختم الذى يكون اقرب الناس اليه ، و يكون حسنة من حسناته ، لان غير على عليه السلام ليس له هذا القرب و لا هذه الخصوصية ، و سيما ورد من النبى صلى الله عليه و آله اشارات دالة عليها، مثل قوله صلى الله عليه و آله : انا و على من نور واحد، ⁽⁷²³⁾ و: انا و على من شجرة واحدة و الناس من شجرة شتى ، ⁽⁷²⁴⁾ و غير ذلك مما سياءتى ، الدال على انهما من نور واحد و من حقيقة واحدة ؛ و كذلك قول على عليه السلام : انا النقطة تحت الباء، و انا الاول و انا الاخر، و انا الظاهر و انا الباطن ، و انا وجه الله ، و انا جنب الله ، الى آخر ما سياتى فى خطبة البيان ⁽⁷²⁵⁾ و غيرها. لان كل ذلك يدل على ان حقيقته و حقيقة النبى صلى الله عليه و آله واحدة ، و هذا هو المطلوب من هذا البحث .

و اين كلامى قاطع و برهانى ساطع است بر ختميت على عليه السلام نسبت به ولايت مطلقه ، چرا كه مقرر است كه حقيقت محمديه را دو اعتبار است : اعتبار ظاهر و اعتبار باطن ، و باطن تعلق دارد به ولى خاتم كه نزديكترين مردم به اوست و يكى از نيكيهاى او به شمار مى رود، زيرا غير على عليه السلام از چنان قربى برخوردار نبود و اين خصوصيت را نداشت ، به ويژه كه اشاراتى دال بر اين مطلب نيز از سوى پيامبر صلى الله عليه و آله وارد شده است مثل : (( من و على از يك نوريم )) و (( من و على از يك درختيم و ساير مردم از درختان مختلف )) و از اين گونه تعابير كه به زودى خواهد آمد كه دلالت دارد بر آن كه آن دو بزرگوار از يك نور و يك حقيقت اند، و همان طور سخن خود على عليه السلام است كه : (( من نقطه زير باء (بسم الله ) مى باشم )) و (( من اول ، من آخر، من ظاهر، من باطن ، من وجه خدا و من جنب خدايم )) ... تا آخر كه در خطبه (( بيان )) و ساير خطبه ها بيان فرموده و به زودى مى آيد. زيرا تمام اين بيانات دلالت دارد بر آن كه حقيقت آن حضرت و حقيقت پيامبر صلى الله عليه و آله يكى است ، و مطلوب از اين بحث همين است .

و فى معرض هذا البحث عن كل واحد من الائمة عليهم السلام ورد مثل هذا الكلام ، كقولهم عليهم السلام : نحن حجة الله و (نحن ) باب الله ، و نحن لسان الله ، و نحن وجه الله ، و نحن عين الله فى خلقه ، و نحن ولاة امر الله فى عباده ، ⁽⁷²⁶⁾ و نحن خزنة علم الله ، و عيبة وحى الله ، ⁽⁷²⁷⁾ و اهل دين الله ، و علينا نزل كتاب الله ، و بنا عبدالله ، و لولانا ما عرف الله ، و نحن ورثة نبى الله . ⁽⁷²⁸⁾

و در اين بحث در مورد ساير امامان عليهم السلام نيز نظير اين گونه سخنان وارد شده است مانند: (( ما حجت خدا، باب خدا، زبان خدا، وجه خدا، چشم خدا در ميان خلق او، واليان امر خدا در ميان بندگانش ، خزانه داران علم خدا، گنجينه وحى خدا، و اهل دين خدا هستيم ، و كتاب خدا بر ما نازل شده و خدا به سبب ما پرستش گرديده است ، و اگر ما نبوديم خدا شناخته نمى شد، و ما وارثان پيامبر خداييم )) .

و فى (( المجلى )) قال على عليه السلام : ختم النبى صلى الله عليه و آله : مائة الف نبى و اربعة آلاف و عشرين الف نبى ، و ختمت انا مائة الف وصى و اربعة (آلاف ) و عشرين الف وصى . ⁽⁷²⁹⁾

بيان : و لا يذهب عليك ان الوصى مستلزم للولى و لا عكس .

و در كتاب (( مجلى )) على عليه السلام فرموده است : پيامبر صلى الله عليه و آله صد و بيست و چهار هزار نبى را، و من صد و بيست و چهار هزار وصى را ختم نموده ايم .

بيان : فراموشت نشود كه وصى مستلزم ولى نيز هست ، اما ولى مستلزم وصى نمى باشد.

و فى (( العيون )) عن الرضا، عن ابيه ، عن جده ، عن على بن ابى طالب عليهم السلام قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : يا على ما سالت ربى شيئا الا سالت لك مثله ، غير انه قال تعالى : لا نبوة بعدك ، انت خاتم النبيين ، و على خاتم الوصيين . ⁽⁷³⁰⁾

و در (( عيون )) از حضرت رضا، از پدرش ، از جدش ، از امير مؤمنان عليهم السلام روايت كرده است كه : رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: اى على ، من از پروردگارم چيزى نخواستم جز اين كه مثل آن را نيز براى تو درخواست نمودم ، جز اين كه خداى متعال فرمود: پيامبرى پس از تو نيست ، تو خاتم پيامبرانى ، و على خاتم اوصيا است .

و فى (( مجالس )) الصدوق و ابن الشيخ ، عن جابر، عن رسول الله صلى الله عليه و آله فى حديث قال فى جملة منه : فختم بى النبوة و بعلى عليه السلام الوصية . ⁽⁷³¹⁾

و در (( مجالس )) صدوق و ابن شيخ از جابر، از رسول خدا صلى الله عليه و آله روايت كرده اند كه : در ضمن حديثى فرمود: پس پيامبرى را به من ختم نمود و وصيت را به على عليه السلام .

و فى (( الكافى )) عن سالم الحناط قال : قلت لابى جعفر عليه السلام : اخبرنى عن قول الله عزوجل : نزل به الروح الامين على قلبك لتكون من المنذرين بلسان عربى مبين ، قال : هى الولاية لاميرالمؤمنين عليه السلام . ⁽⁷³²⁾

و در (( كافى )) از سالم حناط روايت است كه گفت : به امام باقر عليه السلام عرضه داشتم : مرا خبر ده از معناى اين آيه : (( روح الامين آن را بر قلب تو فرود آورد تا از هشدار دهندگان باشى ، و آن به زبان روشن عربى است )) ، فرمود: آن ولايت امير مؤمنان عليه السلام است .

بيان : و لا يخفى ان هذه الولاية هى الولاية العامة لكل نبى و امته بل كل ملك فى كل زمان . و تصديق ذلك ما فى (( الكافى )) قال : سالت اباالحسن عليه السلام عن قوله تعالى : فاءذن مؤ ذن بينهم ان لعنة الله على الظالمين ، الذين يصدون ... )) ، قال : المؤ ذن اميرالمؤمنين عليه السلام . ⁽⁷³³⁾

بيان : و مخفى نماند كه اين ولايت همان ولايت عامه اى است براى هر پيامبرى و امت او بلكه براى هر پادشاهى در هر زمانى است . و تصديق آن روايتى است كه در (( كافى )) آورده است كه (راوى ) گويد: از ابوالحسن (امام رضا) عليه السلام از معناى اين آيه پرسيدم : (( پس موذنى در ميان آنان ندا درداد كه : لعنت خدا بر ظالمان ، آنان كه باز مى دارند... )) فرمود: آن موذن امير مؤمنان عليه السلام است .

و ما فى (( الكافى )) عن ابى الصباح الكنانى ، عن ابى جعفر عليه السلام : قال : سمعته يقول : و الله ان فى السماء لسبعين صفا من الملائكة ، لو اجتمع اهل الارض كلهم يحصون عدد كل صف منهم ما احصوهم ، و انهم ليدينون بولايتنا. ⁽⁷³⁴⁾

و روايتى است كه در (( كافى )) از ابى الصباح كنانى روايت كرده است كه گفت : از امام باقر عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: سوگند به خدا، در آسمان هفتاد صف از فرشتگان هستند كه اگر همه اهل زمين جمع شوند نمى توانند تعداد آنان را به شمار آورند و آنان همگى به ولايت ما معتقدند.

و فى (( الكافى )) عن ابى الحسن عليه السلام قال : ولاية على عليه السلام مكتوبة فى جميع صحف الانبياء عليهم السلام ، و لم يبعث الله رسولا الا بنبوة محمد صلى الله عليه و آله و وصية على عليه السلام . ⁽⁷³⁵⁾

و در (( كافى )) از ابوالحسن (امام رضا عليه السلام ) روايت كرده است كه فرمود: ولايت على عليه السلام در تمام كتابهاى انبيا نوشته است ، و خداوند پيامبرى را مبعوث نفرموده جز به نبوت محمد صلى الله عليه و آله و وصايت على عليه السلام .

و فى (( تاءويل الايات )) عن ابى جعفر الباقر عليه السلام فى قوله تعالى : و وصى بها ابراهيم بنيه و يعقوب يا بنى ان الله اصطفى لكم الدين فلا تموتن الا و انتم مسلمون بولاية على عليه السلام .

و در (( تاءويل الايات )) از امام باقر عليه السلام روايت كرده است كه در تفسير اين آيه شريفه : (( و ابراهيم فرزندان خود را و نيز يعقوب به آن وصيت كردند كه اى فرزندانم ، خداوند دين را براى شما برگزيد، پس نميريد مگر در حالى كه مسلمان باشيد )) فرمود: يعنى اسلام و اعتقاد به ولايت على عليه السلام .

و فى (( الكافى )) عن ابى الحسن الرضا عليه السلام قال : ولاية على عليه السلام مكتوبة فى صحف الانبياء، و لم يبعث الله نبيا الا بنبوة محمد صلى الله عليه و آله و وصية على عليه السلام . ⁽⁷³⁶⁾

و در (( كافى )) همان روايت امام رضا عليه السلام را نقل نموده با تبديل لفظ (( رسولا )) به (( نبيا )) .

و الصبغة فى قوله تعالى : (( صبغة الله )) هى الولاية على ما رواه فى (( تاءويل الايات )) عن (( الكافى )) باسناده عن ابى عبدالله عليه السلام انه قال : صبغ المؤمنون بالولاية فى الميثاق . ⁽⁷³⁷⁾

و واژه (( صبغه )) (رنگ ) كه در آيه (( صبغة الله )) آمده همان ولايت است بنابر روايتى كه در (( تاءويل الايات )) از (( كافى )) نقل نموده كه وى با سند خود از امام صادق عليه السلام روايت كرده است كه فرمود: مؤمنان در عالم ميثاق (عالم ذر) به رنگ ولايت رنگين شده اند.

و فى (( الكافى )) باسناده عن بريد العجلى قال : ساءلت ابا عبدالله عليه السلام عن قول الله عزوجل : و كذلك جعلناكم امة وسطا لتكونوا شهداء على الناس و يكون الرسول عليكم شهيدا، قال : نحن الامة الوسط، و نحن شهداء الله على خلقه و حجته فى ارضه . ⁽⁷³⁸⁾

و در (( كافى )) با سند خود از بريد عجلى روايت كرده است كه گفت : از امام صادق عليه السلام درباره اين آيه : (( و اينچنين شما را امت ميانه قرار داديم تا گواه بر مردم بوده باشيد و رسول نيز گواه شما باشد )) پرسيدم : فرمود: ما امت وسط هستيم ، و ما گواهان خدا بر خلقش و حجت او در زمينش ‍ مى باشيم .

و فى (( شواهد التنزيل )) عن سلمة بن قيس ، ⁽⁷³⁹⁾ عن على عليه السلام : ان الله تعالى ايانا عنى بقوله : (( لتكونوا شهداء على الناس و يكون الرسول عليكم شهيدا )) . فرسول الله صلى الله عليه و آله شاهد علينا، و نحن شهداء الله على خلقه و حجته فى ارضه . ⁽⁷⁴⁰⁾

و در (( شواهد التنزيل )) از سلمة (سليم ) بن قيس ، از على عليه السلام روايت كرده است كه خداى متعال ما را قصد نموده است در آيه : (( تا شما گواهان خدا بر مردم باشيد و رسول نيز گواه بر شما باشد )) ، پس رسول خدا صلى الله عليه و آله شاهد بر ماست ، و ما گواهان خدا بر خلق او و حجت او در زمينش مى باشيم .

و فى (( تاءويل الايات )) فى تفسير قوله تعالى : يا ايها الناس ادخلوا فى السلم كافة ، عن الحسن بن ابى الحسن الديلمى (ره ) باسناده عن ابى جعفر عليه السلام : يا ايها الذين آمنوا ادخلوا فى السلم كافة . قال عليه السلام : السلم ولاية على بن ابيطالب و ولاية اولاده عليهم السلام : و روى بهذا المعنى خبرين آخرين . ⁽⁷⁴¹⁾

و در (( تاءويل الايات )) در تفسير اين آيه : (( اى مردم ، همگى در سلم داخل شويد )) از حسن به ابى الحسن ديلمى (ره ) با سند خود از امام باقر عليه السلام روايت كرده است كه فرمود: (( سلم ، ولايت على بن ابيطالب و ولايت اولاد او عليهم السلام است )) . و دو خبر ديگر به همين معنى روايت كرده است .

و فى هذا الكتاب عن الحسن بن ابى الحسن الديلمى فى كتابه عن ابى عبدالله عليه السلام : (( و اذ اخذ الله ميثاق النبيين لما اتيتكم من كتاب و حكمة ثم جاءكم رسول مصدق لما معكم لتومنن به )) يعنى رسول الله صلى الله عليه و آله (( و لتنصرنه )) يعنى وصيه اميرالمؤمنين عليه السلام . و لم يبعث الله نبيا و لا رسولا الا و اخذ عليه الميثاق لمحمد صلى الله عليه و آله بالنبوة ، و لعلى عليه السلام بالامامة . ⁽⁷⁴²⁾

و در اين كتاب از حسن بن ابى الحسن ديلمى در كتاب خود از امام صادق عليه السلام روايت كرده است كه فرمود (در تفسير آيه ): (( و آن گاه كه خداوند ميثاق پيامبران را گرفت كه چون كتاب و حكمت را به شما دادم سپس رسولى به نزد شما آمد كه تصديق كننده آن چه با شماست (كتابهاى آسمانى ) مى باشد حتما بايد به او ايمان آوريد )) يعنى به رسول خدا صلى الله عليه و آله (( و حتما او را يارى دهيد )) يعنى جانشين او امير مؤمنان عليه السلام را. و خداوند پيامبر و رسولى را نفرستاد جز آن كه از او پيمان گرفت براى محمد صلى الله عليه و آله به نبوت ، و براى على عليه السلام به امامت .

ثم روى عن كتاب الوحدة ⁽⁷⁴³⁾ عن ابى جعفر الباقر عليه السلام قال : قال اميرالمؤمنين عليه السلام : ان الله تبارك و تعالى احد واحد، و تفرد فى وحدانيته ، ثم تكلم بكلمة فصارت نورا، ثم خلق من ذلك النور محمدا صلى الله عليه و آله . و خلقنى و ذريتى ، ثم تكلم بكلمة فصارت روحا، فاسكنها الله فى ذلك النور، و اسكنه فى ابداننا، فنحن روح الله و كلمته ، وبنا احتجب عن خلقه ، فمازلنا فى اظلة خضراء - حيث لا شمس و لا قمر و لا ليل و لا نهار و لا عين تطرف - نعبده و نقدسه و نسبحه قبل ان يخلق خلقه ، و اخذ ميثاق النبيين بالايمان و النصرة لنا، و ذلك قوله تعالى : (( و اذ اخذ الله ميثاق النبيين لما آتيتكم من كتاب و حكمة ثم جاءكم رسول مصدق لما معكم لتؤ منن به )) يعنى محمدا صلى الله عليه و آله (( و لتنصرن )) وصيه ، فقد آمنوا بمحمد صلى الله عليه و آله و لم ينصروا وصيه ، و سينصرونه جميعا.

سپس از كتاب (( الوحدة )) (الواحدة ) از امام باقر عليه السلام روايت كرده كه امير مؤمنان عليه السلام فرمود: خداى متعال يكتا و يگانه است و در يكتايى خود يگانه است ، سپس كلمه اى گفت كه نور شد، سپس از آن نور محمد صلى الله عليه و آله را آفريد، و من و ذريه مرا آفريد، سپس كلمه اى گفت كه روح گرديد، پس آن را در آن نور ساكن گردانيد و آن (نور) را در بدنهاى ما ساكن ساخت پس ما روح و كلمه اوييم ، و به واسطه ما از خلق خود در حجاب است ، پس پيوسته ما در سايه هايى سبز رنگ بوديم - آن جا كه نه خورشيد و ماه و شب و روزى بود و نه چشمى كه به حركت آيد - او را مى پرستيديم و تقديس و تسبيح مى كرديم پيش از آن كه خلق خود را بيافريند، و از پيامبران پيمان گرفت تا به ما ايمان آورده و ما را يارى دهند، و اين همان قول خداى متعال است كه : (( و آن گاه كه خداوند از پيامبران پيمان گرفت كه چون كتاب و حكمت را به شما دادم سپس پيامبرى به نزد شما آمد كه تصديق كننده آن چه با شماست (كتابهاى آسمانى ) مى باشد حتما به او ايمان آوريد )) يعنى به محمد صلى الله عليه و آله (( و حتما يارى دهيد )) يعنى جانشين او را، پس آنان به محمد صلى الله عليه و آله ايمان آوردند ولى (هنوز) جانشين او را يارى نكرده اند، و به زودى همگى او را يارى خواهند نمود.

و ان الله تعالى اخذ ميثاقى مع ميثاق محمد صلى الله عليه و آله بالنصرة بعضنا لبعض ، فقد نصرت محمدا صلى الله عليه و آله ، و جاهدت بين يديه ، و قتلت عدوه ، و وفيت الله بما اخذ على من الميثاق و العهد و النصرة لمحمد صلى الله عليه و آله و لم ينصرنى احد من انبيائه و رسله ، و (ذلك ) لما قبضهم الله تعالى اليه و سوف ينصرونى - الحديث . ⁽⁷⁴⁴⁾

و همانا خداى متعال پيمان مرا همراه با پيمان محمد صلى الله عليه و آله گرفت كه يكديگر را يارى دهيم ؛ من محمد صلى الله عليه و آله را يارى نمودم ، در برابر او به جهاد پرداختم ، دشمن را كشتم و به پيمان و عهدى كه خدا درباره يارى محمد صلى الله عليه و آله از من گرفته بود وفا كردم ، ولى هيچ يك از پيامبران و رسولان الهى مرا يارى نكرده اند، و چون خداوند همه را به سوى خود قبض نموده است به زودى (در رجعت ) مرا يارى خواهند نمود...

و روى فى (( تاءويل الايات )) عن (( الكافى )) فى تفسير قوله تعالى : و لو انهم اقاموا التوراة و الانجيل و ما انزل اليهم من ربهم - الاية . (عن ابى جعفر عليه السلام فى قوله عزوجل : (( و لو انهم اقاموا التوراه و الانجيل و ما انزل اليهم من ربهم )) قال : الولاية ). ⁽⁷⁴⁵⁾ و فى (( الكافى )) عن ابى عبدالله عليه السلام قال : ولايتنا ولاية الله ، لم يبعث الله نبيا الا بها. ⁽⁷⁴⁶⁾