مسائل متفرقه

پرسش‏هاى مقدماتى

- چنان چه مسافر اشتباهاً نماز را تمام بخواند، وظيفه‏اش چيست؟

- كسى كه وظيفه‏اش تمام خواندن نماز است اگر نماز را شكسته بخواند، چه حكمى دارد؟

- چنانچه مسافر در بين نماز چهار ركعتى متوجه شود كه وظيفه‏اش شكسته خواندن نماز است، چه حكمى دارد؟

- اگر ازمسافر، نماز شكسته‏اى فوت شود و بخواهد قضاى آن را در وطن به جا آورد،وظيفه‏اش چيست ؟

- نماز در هواپيما و قطار به چه نحوى است ؟

مسأله 1 - مسافرى كه وظيفه‏اش، شكسته خواندن نماز است، چنان چه نماز را تمام بخواند، يكى از حالات زير را خواهد داشت:

الف - عالم به حكم * و موضوع ** است، و نماز را عمداً تمام خوانده، در اين حالت نمازش باطل است و بايد دوباره نماز را شكسته بخواند و اگر وقت گذشته باشد، بايد دو ركعتى قضا كند. 195 (ر.م 1357)

ب - عالم به حكم و موضوع است، منتها اشتباهاً و از روى غفلت (طبق عادت)، نماز را تمام خواند در اين حالت نيز نمازش باطل است و بايد آن را دوباره بخواند. 196(ر.م 1358)

ج - عالم به حكم و موضوع است، منتها موقع خواندن نماز، حكم را فراموش كرده بود، لذا نماز را تمام خواند. در اين حالت پس از پى بردن به اشتباه چنان چه وقت نماز باقى باشد، بايد نماز را دوباره و به صورت شكسته بخواند، و اگر وقت آن گذشته باشد، بنابر احتياط واجب بايد قضاى نمازى را كه تمام خوانده، به صورت شكسته به جا آورد. 197 (ر.م 1358)

د - عالم به حكم و موضوع است، منتها موقع خواندن نماز، موضوع (مسافر بودن خود) را فراموش كرده بود، لذا نماز را تمام خواند. در اين حالت پس از پى بردن به اشتباه - چنان چه وقت نماز باقى باشد - بايد نماز را دوباره به صورت شكسته بخواند، ولى اگر وقت آن گذشته باشد، قضا لازم نيست. 198(ر.م 1362)

و - عالم به حكم و موضوع است، ولى بعضى از خصوصيات حكم را نمى‏داند. * در اين حالت پس از پى‏بردن به اشتباه - چنان چه وقت نماز باقى باشد - بايد نماز را دوباره شكسته بخواند، و اگر وقت آن گذشته باشد، بنابر احتياط واجب بايد قضاى نمازى را كه تمام خوانده است، به صورت شكسته به جا آورد. 199 (ر.م‏1360)

ه - عالم به حكم بوده ولى جاهل به موضوع است. * در اين حالت پس از پى بردن به اشتباه - چنان چه وقت نماز باقى باشد - بايد نماز را دوباره به صورت شكسته بخواند ،و اگر وقت آن گذشته باشد، بنابر احتياط واجب، بايد قضاى نمازى را كه تمام خوانده، به صورت شكسته به جا آورد. 200 (ر.م 1361)

مثال: شخصى اهوازى، به قصد يك هفته توقف، به روستايى واقع در چهار فرسخى اهواز مى‏رود و چون پيش خود يقين داشت كه روستا در سه فرسخى اهواز واقع شده است، لذا خود را در آن روستا مسافر نمى‏دانست و نماز را تمام مى‏خواند؛ روز هفتم بعد از خواندن نماز ظهر و عصر به اشتباه خود پى برد. اين شخص نماز ظهر و عصر آن روز را بايد دوباره به صورت شكسته بخواند و نيز همه نمازهايى را كه در اين مدت چهار ركعتى خوانده، بايد به صورت شكسته قضا كند. 201

ى - عالم به موضوع بوده ولى جاهل به حكم است **، در اين حالت نمازش صحيح مى‏باشد 202.(ر.م‏1359)

احكام روزه مسافر

پرسش‏هاى مقدماتى

- مسافرت در ماه رمضان چه حكمى دارد؟

- در چه مواردى مسافر، ميتواند روزه بگيرد؟

- چنان چه مسافر اشتباهاً روزه بگيرد چه حكمى دارد؟

- اگر روزه‏دار، اقدام به مسافرت كند،وظيفه‏اش نسبت به روزه آن روز چيست ؟

- اگر مسافر در ماه مبارك رمضان - قبل از ظهر يا بعد از ظهر - به وطن برسد، وظيفه‏اش نسبت به روزه آن روز چيست ؟

مسأله 1 - مسافرى كه بايد نمازهاى چهار ركعتى را دو ركعت بخواند، نبايد روزه بگيرد و مسافرى كه نمازش را تمام مى‏خواند - مثل كسى كه شغلش مسافرت است يا سفرش، سفر معصيت است - بايد روزه واجب را نيز بگيرد. *(ر.م 1714)

مسأله 2 - مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد، ولى اگر براى فرار از روزه باشد، مكروه است. 211(ر.م‏1715)

مسأله 3 - اگر كسى نذر كند روزه بگيرد و روز آن را معين نكند، نمى‏تواند آن را در سفر به جا آورد، ولى اگر نذر كند روز معينى را - چه مسافر باشد يا نباشد - روزه بگيرد، بايد آن روز را - هر چند مسافر باشد - روزه بگيرد. 212(ر.م 1717)

مسأله 4 - كسى كه نمى‏داند روزه مسافر باطل است (جاهل به حكم است)، اگر در سفر روزه بگيرد و در بين روز مسأله را بفهمد، روزه‏اش باطل مى‏شود و اگر تا مغرب (موقع افطار) نفهمد، روزه‏اش صحيح است. 213(ر.م 1719)

مسأله 5 - اگر كسى فراموش كند كه مسافر است يا فراموش كند كه روزه مسافر باطل مى‏باشد و در سفر روزه بگيرد، روزه او باطل است. 214(ر.م 1720)

مسأله 6 - اگر روزه‏دار بعد از ظهر مسافرت كند، بايدروزه خود را تمام نمايد و اگر پيش از ظهر مسافرت كند، وقتى‏به حد ترخص * رسيد، روزه‏اش باطل مى‏شود - چه از شب، نيت سفر داشته باشد يا نه 215 - و اگر پيش از حد ترخص، روزه را باطل كند، احتياطاً كفاره **بر او واجب مى‏شود.216(ر.م 1721)

مسأله 7 - اگر مسافر، پيش از ظهر به وطنش يا به جايى برسد كه مى‏خواهد ده روز يا بيشتر در آن جا بماند - چنان چه كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام نداده است - بايد آن روز را روزه بگيرد و اگر انجام داده، نمى‏تواند آن روز راروزه بگيرد. 217 (ر.م 1722)

مسأله 8 - اگر مسافر بعد از ظهر به وطن يا جايى برسد كه مى‏خواهد ده روز يا بيشتر در آن جا بماند، نمى‏تواند آن روز را روزه بگيرد. 218(ر.م 1723)

مسأله 9 - براى مسافر و كسى كه از روزه گرفتن معذور است، مكروه است در روز ماه رمضان جماع نمايد و در خوردن و آشاميدن كاملاً خود را سير كند. 219 (ر.م 1724)

پى‏نوشتها:‌