بخش سوم: محارم و گروهى از زنان كه ازدواج با آنها حرام است
1 محارم
1. محارم نسبى
سؤال 262. آيا عمّه و خاله مادر و پدر و عمّه و
خاله پدر بزرگ و مادر بزرگ جزء محارم هستند؟
جواب: عمّه و خاله پدر و عمّه و خاله پدر پدر و
عمّه و خاله مادر و عمّه و خاله مادر مادر، هر چه بالا روند به انسان محرمند.
سؤال 263. چه مدركى براى محرميت دايى جز شهرت
فتوايى وجود دارد؟
جواب: اين مسأله صريحاً در آيه 23 سوره نساء آمده
است، آن جا كه مى فرمايد: (وَ
بَنَاتُ الاَخِ وَ بَنَاتُ الاُْخْتِ)
مسلّماً هنگامى كه دختر خواهر به شخصى محرم باشد دايى هم با او محرم مى شود زيرا از
يك طرف دختر خواهر است و از يك طرف دايى.
سؤال 264. اگر از نظر طبّى اين امكان فراهم گردد
كه همانند ساير اعضا بتوان تخمدان يك زن را به زن ديگر پيوند زده، در اين صورت اگر
زن دوم (دريافت كننده پيوند) در اثر ازدواج صاحب فرزند شود، با توجّه به اين كه
نطفه، حاصلِ لقاح سلول هاى زاياى مرد (اسپرم) با سلول هاى زاياى موجود در تخمدان
(تخمك) زن اوّل است و طبيعتاً از نظر وراثت و خصوصيات فردى و ژنتيكى، پنجاه درصد
متعلّق به زن اوّل است. حال از نظر شرعى، مسأله محارم شوهر و زن اوّل و دوم و محارم
فرزند چگونه است؟
جواب: در صورتى كه تخمدان زنى را به ديگرى پيوند
بزنند و جزء بدن او شود، يعنى پيوند كاملاً بگيرد، در اين صورت هرچه از آن متولّد
شود متعلّق به زن دوم است، و رابطه اى با زن اوّل ندارد.
سؤال 265. آيا زن يا مرد مسلمان، با مرتد شدن به
محارم خود نامحرم مى شود؟
جواب: نامحرم نمى شود; جز زن و شوهر كه بايد از
هم جدا شوند.
سؤال 266. مى گويند زنازاده نه ارث مى برد، و نه
محرميت برايش حاصل مى گردد. آيا اين مطلب صحّت دارد؟
جواب: زنازاده ارث نمى برد، ولى محرميت و ساير
آثار را دارد.
سؤال 267. آيا در بهشت محرم و نامحرم وجود دارد؟
اگر دارد به چه صورت است؟ و اگر ندارد، آيا محارم مى توانند با هم ازدواج كنند؟
جواب: در بهشت كسى هوس ازدواج ب محارم و ساير كارهاى ناپسند ر نمى كند.
2. محارم سببى
سؤال 268. پس از ازدواج چه كسانى به مرد محرم
مى شوند؟
جواب: هرگاه كسى زنى را براى خود عقد نمايد، هر
چند با او نزديكى نكرده باشد، مادر و مادر مادر آن زن و مادر پدر او هر چه بالا
روند به آن مرد محرم مى شوند، ولى دختر زن و نوه دخترى و پسرى آن زن در صورتى به آن
مرد حرام مى شوند كه با آن زن نزديكى كرده باشد.
سؤال 269. پس از ازدواج چه كسانى به زن محرم
مى شوند؟
جواب: پدر شوهر و جدّ او هر چه بالا روند و پسر و
نوه پسرى و دخترى شوهر، هرچه پايين آيند به زن او محرمند، چه قبل از عقد متولد شده
باشند يا بعد از عقد.
سؤال 270. آيا عروس زوجه انسان (يعنى زوجه فرزندى
كه آن زن از شوهر ديگر دارد) بر او محرم است؟
جواب: تنها عروس خود انسان يعنى همسر پسرش بر او
محرم است نه عروس همسرش.
سؤال 271. اگر مردى همسرش را طلاق دهد و آن زن
بعد از طلاق و عدّه، با فردى ديگر ازدواج كند و از ازدواج دوم دخترى متولّد شود،
آيا شوهر اوّل مى تواند بعد از رسيدن آن دختر به سنّ ازدواج با او ازدواج كند؟
جواب: دختر زن انسان از شوهر ديگر با او محرم است
(به شرط دخول با آن زن) و فرقى ميان دخترانى كه قبل از نكاح و بعد از طلاق متولّد
شده اند نيست.
سؤال 272. مردى زنى را براى مدّت كوتاهى صيغه
كرده، بعد از انقضاى مدّت، محرميت بين مرد با دختر زنى كه صيغه شده باقى است چه زن
زنده باشد يا فوت كرده باشد آيا نسبت به دختر دختر اين زن و همچنين هر چه پايين
رود، نيز محرميت باقى است؟
جواب: چنانچه با آن زن نزديكى كرده باشد دختران
آن زن مطلقاً براو حرامند.
سؤال 273. اگر زنى كه شوهر او مرده است و از او
پسران و دخترانى دارد با مرد دوّمى ازدواج كند آيا شوهر دوم به دختران اين خانم
محرم است؟
جواب: شوهر دوم پس از عروسى با آن زن نسبت به
دختران آن زن از شوهر اوّل محرم است.
سؤال 274. شخصى با همسر شهيدى كه داراى يك دختر
است، ازدواج كرده، آيا اين دختر بر پدر اين آقا (پدربزرگ) محرم است، اگر نيست راه
محرم شدن چيست؟
جواب: نامحرم است، ولى هرگاه آن پدر فرزند ديگرى
داشته باشد و صيغه شرعى اين دختر را با آن فرزند بخوانند، حكم عروس او را پيدا
مى كند و بر او محرم مى شود.
سؤال 275. مردى داراى دو زن است و از هر دو داراى
اولاد است و مى دانيم كه اولاد پسر و اولاد اولاد پسر اين زن با آن زن محرمند، اينك
سؤال اين است كه آيا اولاد دخترآن زن (نوه دخترى زن اوّل) نيز به زن ديگر محرمند؟
جواب: نوه هاى پسرى و دخترى همه با آن زن محرمند،
زيرا زن پدر و زن جد جزء محارمند.
سؤال 276. چون قرار است در آينده نزديك فرزندى را
از طريق اداره بهزيستى به عنوان فرزند خوانده (پسر يا دختر) جهت سرپرستى قبول
نمايم، لذا خواهشمند است نظرات خود را پيرامون سؤالات ذيل مرقوم فرماييد.
الف) با توجّه به آيه 5 سوره احزاب، نامگذارى فرزند به نام شخصى كه فرزند را جهت
سرپرستى قبول مى نمايد چه حكمى دارد؟
جواب: نبايد چيزى بر خلاف واقع بگويد و او را
فرزند خود بنامد; مگر اين كه ضرورتى ايجاب كند.
ب) از نظر شرعى رابطه مادر و پدر با فرزند خوانده (پسر يا دختر) با توجّه به
قضيه محرميت چگونه مى باشد؟ آيا خواندن صيغه محرميت كفايت مى كند؟
جواب: صيغه محرميت در اين جا معنا ندارد; مگر آن
فرزند مثلاً دختر باشد و او را با اجازه حاكم شرع به عقد موقّت پدر آن مرد درآورند
تا نسبت به آن مرد به عنوان زن پدر محرم شود، يا در صورت پسر بودن آن فرزند، شير
خواهر يا مادرزن را بخورد.
ج) اگر در آينده به خواست خداوند فرزندى از پدر و مادر متولّد گرديد (پسر يا
دختر)، رابطه آنها از نظر محرميت با فرزند خوانده چگونه خواهد بود؟
جواب: اگر طبق مسأله قبل عمل كنند و زن پدر او
شود به همه فرزندان او محرم مى شود.
د) از نظر مشروع و نامشروع بودن فرزند، آيا گفته نماينده بهزيستى كفايت
مى نمايد؟
جواب: آرى; براى مشروعيت كافى است.
سؤال 277. شخصى پس از فوت همسرش دوباره ازدواج
كرده و مادرزن اوّل او نيز دوباره ازدواج كرده است، آيا هنوز با مادر زن اوّل محرم
است؟ در صورت طلاق چطور؟ اگر پسر كسى بميرد و عروس او شوهر ديگرى كند يا عروسش طلاق
بگيرد و با ديگرى ازدواج كند، آيا باز هم به پدر شوهر اوّل محرم است؟
جواب: مادر زن در هر حال محرم است و عروس هم در
هر حال به پدر شوهر محرم است.
سؤال 278. مردى داراى دو زن است و از هر زنى
چنددختر دارد همه دخترها را شوهر داده، آيا شوهران اين دختران به زن ديگر آن مرد
محرمند؟ و آيا فرزندان و نوه ها چه از اين دختران و چه از آن دختران، نسبت به
زن هاى ديگر آن مرد محرمند؟
جواب: بچه ها و نوه ها به مرد و زن محرمند ولى
داماد يك زن به زن ديگر محرم نيست.
سؤال 279. آيا مادر زن دوم به پسر زن اوّل محرم
است؟
جواب: محرم نيست.
سؤال 280. در صورتى كه زن اوّل از شوهر اوّلى خود
(غير از شوهر فعلى) پسرى داشته باشد، تكليف اين پسرى كه از شوهر قبل بوده است با زن
و مادر زن شوهر دوم چيست؟
جواب: محرم نيستند.
سؤال 281. همسر حقير هفت سال پيش فوت نمود. پس از
سر و سامان دادن فرزندانم و سپرى شدن هفت سال از فقدان وى، در مشهد مقدّس تجديد
فراش كردم و با خانم مؤمنه و صالحه اى ازدواج نمودم. مستدعى است بفرماييد آيا بنده
نسبت به دختران و عروسى كه دارند محرم هستم؟ و فرزندان من نسبت به ايشان چطور؟
جواب: شما نسبت به دختران همسرتان محرم هستيد
(البتّه بعد از عروسى و دخول با همسرتان) و امّا نسبت به عروسهاى او محرم نيستيد،
فرزندان شما نيز نسبت به همسر جديدتان محرم هستند.
سؤال 282. آيا زن پدر نسبت به فرزندان دختر و پسر
شوهر خود كه از زن ديگرى مى باشند محرم است؟
جواب: همه با هم محرمند.
سؤال 283. زن و شوهرى بچه دار نمى شوند، اگر
بخواهند بچّه اى از شيرخوارگاه اختيار كنند براى محرم شدن با مرد و زن چه راه شرعى
وجود دارد؟
جواب: اگر دختر باشد و پدر مرد در حيات است
ميتوان عقد موقّت دختر را با اجازه حاكم شرع،براى پدر خواند و حكم زن پدر را پيدا
كند و محرم شود و اگر خواهر، يا مادر،يا زن برادر،يا برادرزاده ها،يا خواهرزاده هاى
مرد شير داشته باشند و بچّه شيرخوار باشد و از شير آنها (با شرايط لازم) بخورد، حكم
خواهرزاده، يا خواهر يا برادرزاده رضاعى پيدا كرده محرم مى شود. و در صورتى كه پسر
باشد راه محرميت آن است كه از شير خواهر، يا مادر، يا زنِ برادر، يا خواهرزاده ها،
يا برادرزاده هاى آن زنِ فاقد فرزند بخورد تا آن زن، خاله يا خواهر و يا عمه رضايى
آن پسر شود و محرم گردد. و اگر دوران شيرخوارگى پسربچّه گذشته باشد راهى براى
محرميت او نيست.
سؤال 284. شخصى همسر برادرش را به خاطر دين،
ايمان، تقوا، حيا، حجاب و عفّتش دوست دارد اگر نگاهش به او مانند خواهرش باشد.
لطفاً بفرماييد:
الف) آيا راهى براى محرم شدن با او وجود دارد؟ حكمش چيست؟
جواب: با حسن نيّتى كه آن شخص دارد بايد توجّه
داشته باشد كه اين گونه مسائل دام شيطان است و گرفتارى دنيا و آخرت دارد و در
انتظار محرم شدن نباشد، و رابطه اش در حدود عادى باشد.
ب) دست دادن (مصافحه) با زن برادر مذكور چه حكمى دارد؟
جواب: حرام است، و اين نخستين گام به سوى افتادن
در دام شيطان است.
سؤال 285. زنى دو شوهر كرده و از هركدام يك دختر
دارد، آيا پدرِ پدر (جدّ پدرى) هر يك از اين دخترها به دختر ديگر محرم است؟ به
عبارت ديگر، آيا مرد با ربيبه فرزندش محرم است؟
جواب: محرم نيست.
سؤال 286. اگر مردى دو زن به نام هاى فاطمه و
زهرا داشته باشد، و از هر كدام دخترى داشته باشد، و دختران آن مرد شوهر كنند، لطفاً
بفرماييد:
الف) آيا داماد آن مرد با هر دو زن او محرم هستند؟ مثلاً حسن داماد فاطمه، با
زهرا هم محرم است؟
جواب: تنها به مادر زن خود محرم مى شود.
ب) اگر شير يكديگر را خورده باشند، چطور؟ مثلاً ليلا، كه دختر فاطمه است، شير
زهرا را هم خورده باشد. آيا حسن كه با فاطمه، مادر خانمش، محرم است، با زهرا كه
همسرش را شير داده نيز محرم مى شود؟
جواب: مادر زن رضاعى، محرم است.
ج) اگر داماد دومى پيدا شود; مثلاً حسين با سكينه ازدواج كند و سكينه فقط شير
مادرش را (كه زهرا است) خورده باشد و شير فاطمه را نخورده باشد، آيا حسين با فاطمه
محرم مى شود؟
جواب: محرم نمى شود.
سؤال 287. مردى نعوذ بالله با زنى زنا مى كند، و
زن حامله مى شود. قبل از اين كه بچّه به دنيا بيايد، زن با مرد ديگرى ازدواج
مى نمايد، پس از ازدواج پسر بچّه اى به دنيا مى آيد، سپس همان زن از مردى كه با او
ازدواج كرده، صاحب دخترى مى شود. آيا آن پسر و اين دختر بر يكديگر محرمند؟ اگر پسر
ديگرى كه بالغ است، با آن پسر لواط كند، آيا دختر مذكور بر او حرام مى شود؟
جواب: آن دختر و پسر، كه از يك مادر متولّد
شده اند، با هم محرمند; هر چند يكى از آن دو فرزند، نامشروع است، و آن خواهر بر
واطى حرام مى شود، مشروط بر اين كه يقين به دخول داشته باشد.
گروهى از زنان كه ازدواج با آنها حرام است و يا اينكه تصور مى شود كه حرام
باشد
1. ازدواج با فرق و اديان مختلف
سؤال 288. ازدواج با كافر چه حكمى دارد؟
جواب: زن مسلمان نمى تواند به عقد كافر درآيد،
همچنين مرد مسلمان نمى تواند بنابر احتياط با زن كافر ازدواج دائم كند ولى ازدواج
موقت با زنان اهل كتاب مانند يهود و نصارى مانعى ندارد.
سؤال 289. آيا ازدواج با پسر يا دخترى كه بظاهر
مسلمان است، ولى اهل نماز نيست، حكم ازدواج با كافر را دارد؟
جواب: چنين ازدواجى جايز است، ولى بايد تدريجاً
او را دعوت به انجام واجبات نمود.
سؤال 290. چنانچه مرتد فطرى توبه كند حق ازدواج
با زن مسلمان را دارد؟
جواب: بعد از توبه مانعى ندارد.
سؤال 291. ازدواج زن مسلمان با مرد بهايى چه حكم
دارد؟ و آيا طلاقش عدّه دارد؟
جواب: ازدواج او باطل است و احتياج به طلاق ندارد
و اگر حكم شرعى را نمى دانسته بايد عده نگهدارد.
سؤال 292. ازدواج زنان و دختران شيعه، با جوانان
و مردان اهل سنّت، چه حكمى دارد؟
جواب: چنانچه خوف انحراف نباشد مانعى ندارد; ولى
در صورتى كه احتمال انحراف عقيدتى باشد جايز نيست.
سؤال 293. آيا ازدواج مردان شيعه، با زنان اهل
سنّت، جايز است؟
جواب: ازدواج مردان شيعه با دختران و زنان اهل
سنّت اشكالى ندارد.
سؤال 294.آيا پسر شيعه با دختر اسماعيلى مى تواند
ازدواج كند؟
جواب: اگر منكر ضروريات اسلام نباشد مانعى ندارد.
سؤال 295. آيا ازدواج با صوفيه جايز است؟
جواب: صوفيه فرقه هاى مختلفى دارند و عقايد آنها
مختلف است، بعضى از نظر عقيده منحرفند و بعضى منكر ضروريات دين هستند در حالى كه
بعضى ديگر چنين نيستند و فقط انحرافات جزيى دارند. بنابراين، هركدام را جداگانه
بايد سؤال كرد تا جواب داده شود.
سؤال 296. آيا ازدواج مرد شيعه با دختر يهودى و
نصرانى و ارمنى و ساير اهل كتاب جايز است؟
جواب: تنها ازدواج موقّت جايز است.
سؤال 297. آيا ازدواج موقّت زن مسلمان با غير
مسلمان، مخصوصاً اهل كتاب، نيز حرام است؟
جواب: آرى حرام است.
2. ازدواج با محارم
سؤال 298. ازدواج با محارم چه حكمى دارد؟
جواب: ازدواج ب زنانى كه با انسان محرم هستند
حرام است، مانند مادر، دختر، خواهر، عمّه، خاله، دختر برادر، دختر خواهر، زن پدر،
دختر زن و مادر زن.
3. ازدواج با خواهر مفعول
سؤال 299. آيا لواط كننده مى تواند با خواهر
مفعول ازدواج كند؟
جواب: «مادر» و «خواهر» و «دختر» پسرى كه لواط
داده بر لواط كننده حرام است، خواه لواط دهنده بالغ باشد يا نابالغ، ولى اگر لواط
كننده نابالغ باشد حرام نمى شود، همچنين اگر شك داشته باشد كه دخول حاصل شده يا نه.
سؤال 300. اگر (نعوذ باللّه) لواط بعد از ازدواج
انجام شود، باعث حرمت خواهر مفعول بر او مى شود؟
جواب: اگر با «مادر» يا «خواهر» يا «دختر» كسى
ازدواج نمايد و بعد از ازدواج با آن شخص لواط كند آنها بر او حرام نمى شوند.
سؤال 301. شخصى با پسرى لواط كرده است ولى شك
دارد كه در زمان اين عمل بالغ بوده يا نه، آيا ازدواج او با خواهر يا دختر يا مادر
آن پسر جايز است؟
جواب: در صورتى كه فاعل، مشكوك البلوغ باشد،
خواهر و مادر و دختر آن پسر بر او حرام نمى شود.
سؤال 302. آيا خواهر، مادر و دختر لواط كننده بر
لواط دهنده حرام مى باشند؟ در صورت نابالغ بودن طرفين، يا شك در دخول چه حكمى دارد؟
جواب: مادر، خواهر و دختر لواط كننده بر لواط
دهنده حرام نيست; ولى عكس آن، يعنى مادر، خواهر و دختر لواط دهنده بر لواط كننده
حرام است، به شرط آن كه يقين به دخول حاصل شده باشد و لواط كننده بالغ باشد.
4. ازدواج با خواهر زن
سؤال 303. ازدواج با خواهر زن چه حكمى دارد؟
جواب: هرگاه زنى را براى خود عقد كند تا وقتى آن
زن در عقد اوست نمى تواند با خواهر آن زن ازدواج كند، خواه عقد دائم باشد يا موقّت،
حتّى بعد از طلاق مادام كه در عدّه است، در صورتى كه عدّه رجعى باشد (كه شرح آن در
كتاب طلاق خواهد آمد)، نمى تواند خواهر او را بگيرد و احتياط مستحب آن است كه در
عدّه طلاق بائن كه شرح آن خواهد آمد با او ازدواج نكند، همچنين در عدّه متعه، خواه
بعد از تمام شدن مدّت باشد و يا بخشيدن مدّت.
سؤال 304. آيا مرد مى تواند با خواهر زن خود
ازدواج كند؟ اگر همسرش بيمارى داشته باشد و اجازه اين ازدواج را بدهد چطور؟
جواب: مادام كه آن خواهر در زوجيت اوست ازدواج با
خواهر ديگر حرام است; خواه اجازه بدهد يا ندهد.
سؤال 305. در قضيه جمع بين اختين در نكاح، در
صورت حيات يكى، حرمت عقد و ازدواج با خواهر ديگر روشن است. حال اگر مردى به شكل
صورى موقّتاً يكى را طلاق بدهد و در منزل نگهدارد و با خواهرش ازدواج نمايد، آيا
اين كار در شرع انور جايز است؟ ضمناً بعد از طلاق سوم در ازدواج كه محلّل لازم است،
آيا بين عقد دائم و موقّت تفاوتى هست؟
جواب: اگر جدّاً نيت طلاق كند بعد از عدّه
مى تواند با خواهرش ازدواج كند و بعد از طلاق سوم احتياج به محلّل است; ولى اگر به
صورت عقد موقّت باشد هرچند بار تكرار شود، محلّل لازم نيست.
5. ازدواج با خواهر زاده و برادر زاده همسر
سؤال 306. ازدواج با خواهر زاده و برادر زاده زن
چه حكمى دارد؟
جواب: مرد نمى تواند بدون اجازه زن خود، با
خواهرزاده يا برادرزاده او ازدواج كند، ولى اگر بدون اجازه آنها را عقد نمايد بعد
اجازه دهد عقد صحيح است.
سؤال 307. آيا جايز است خواهرزاده زن مطلقه اى را
كه در عدّه طلاق رجعى است بدون اجازه خاله مطلقه اش صيغه
كرد؟
جواب: بدون اذن او جايز نيست، مگر بعد از گذشتن
عدّه.
6. ازدواج با دختر خوانده و عروس همسر
سؤال 308. آيا با دختر خوانده مى توان ازدواج
كرد؟
جواب: در صورتى كه رابطه نسبى و سببى نداشته باشد
اشكالى ندارد.
سؤال 309. مى توان بعد از فوت پسر همسر، با عروس
همسر ازدواج نمود؟
جواب: اشكالى ندارد.
7. ازدواج با زن شوهردار
سؤال 310. ازدواج با زنى كه شوهر دارد چه حكمى
دارد؟
جواب: هرگاه كسى بداند زنى شوهر دارد و او را
براى خود عقد كند، بايد از او جدا شود، بعداً هم بنابر احتياط واجب نمى تواند با او
ازدواج كند هر چند با او نزديكى نكرده باشد.
سؤال 311. در بين عشاير عرب مرسوم است كه چنانچه
مردى با دختر، يا زن شوهردارى، دوست شود و بعد از محل فرار كرده، و رابطه نامشروع
برقرار نمايند، زمانى كه به آنها دسترسى پيدا كنند، بعضاً آن زن يا دختر را به زانى
مى دهند. اين مسأله چه حكمى دارد؟
جواب: در مورد دختر هرگاه طرفين راضى باشند
اشكالى ندارد. و در مورد زن شوهردار اگر با مرد بيگانه آميزش جنسى كرده باشد، و بعد
شوهرش او را طلاق دهد، ازدواج او با زانى پس از عده جايز است، هر چند احتياط در ترك
آن است.
سؤال 312. دخترى در ايام عقد با يك نفر زنا كرده
است، شوهرش كه فعلاً صورت عقدش معلوم نيست، او را طلاق داده و بعد از طلاق، زانى
اين دختر را عقد كرده است آيا اين عقد شرعاً درست است؟
جواب: در صورتى كه عقد قبلى با رضايت انجام شده و
صحيح بوده و زنا با زن شوهردار واقع شده، آن دختر بر زانى حرام ابدى است (بنابر
احتياط واجب).
8. ازدواج در عدّه
سؤال 313. عقد كردن زنى كه در عدّه ديگرى است چه
حكمى دارد؟
جواب: هرگاه زنى را كه در عدّه ديگرى است براى
خود عقد كند چنانچه مرد و زن يا يكى از آنان بداند زن در عدّه است و نيز بداند عقد
كردن زن در عدّه حرام است آن زن بر او حرام ابدى مى شود، خواه با او نزديكى كرده
باشد يا نه، ولى اگر هيچ كدام نمى دانسته اند زن در عدّه است، يا نمى دانسته اند
عقد كردن زن در عدّه حرام است، اگر باهم نزديكى كرده باشند زن بر او حرام مى شود و
اگر نزديكى نكرده باشند حرام نمى شود.
سؤال 314. اگر مردى با زنى كه در عدّه است از روى
جهل به مسأله، عقد دائم يا موقّت بخواند، آيا اين زن بر او حرام ابدى مى شود؟ حكم
صورت عمد چيست؟
جواب: در دو صورت حرام ابدى مى شود يكى آن كه
ازدواج و دخول كند هرچند از روى جهل باشد دوم آن كه آگاهانه ازدواج كند، هر چند
دخول ننمايد.
9. ازدواج با زانيه
سؤال 315. اگر مرد با زنى كه در عدّه ديگرى است
زنا كند، بعداً مى تواند با او ازدواج كند؟
جواب: اگر با زنى كه در عدّه ديگرى است زنا كند
آن زن بر او حرام مى شود، خواه طلاق رجعى باشد يا غير رجعى بنابر احتياط واجب.
سؤال 316. اگر مرد با زن شوهردارى (نعوذ باللّه)
زنا كند، بعداً مى تواند با او ازدواج كند؟
جواب: اگر با زن شوهردارى (نعوذ باللّه) زنا كند
آن زن براى هميشه بر او حرام مى شود، يعنى اگر از شوهرش طلاق بگيرد نمى تواند با او
ازدواج نمايد (بنابر احتياط).
سؤال 317. اگر با زن بى شوهرى كه در عدّه نيست
زنا كند، بعداً مى تواند با او ازدواج نمايد؟
جواب: اگر با زن بى شوهرى كه در عدّه نيست زنا
كند بعداً مى تواند با او ازدواج نمايد، ولى احتياط مستحب آن است كه صبر كند تا آن
زن حيض ببيند بعد او را به عقد خود درآورد.
سؤال 318. ازدواج كردن با زنانى كه اشتهار به زنا
دارند، حرام است يا مكروه؟ اگر حرام نيست، آيا اين گونه زنان مرتد هستند؟ آيا واجب
است قبل از ازدواج از اعتقادات آنها تحقيق شود؟
جواب: اين گونه زنان مرتد نيستند; بلكه مسلمان
معصيت كارند و پرسش از اعتقادات قبل از ازدواج لازم نيست و امّا ازدواج با زنان
مشهوره به زنا، احتياط لازم در ترك است; مگر اين كه واقعاً توبه كنند و راه سابق را
ترك نمايند.
10. ازدواج كودك
سؤال 319. آيا براى نزديكى با زن سن خاصى شرط
است؟
جواب: هرگاه كسى دختر نابالغى را با اجازه وليّ
او براى خود عقد كند پيش از آن كه نه سال دختر تمام شود نزديكى كردن با او حرام است
و بعد از نه سال نيز اگر استعداد جسمانى ندارد اشكال دارد، ولى در هر حال اگر
نزديكى كند و او را افضا نمايد آن زن بر او حرام نمى شود مخصوصاً اگر از طريق جراحى
يا درمان خوب شود و به حال اصلى بازگردد، بنابراين در مسأله نزديكى با زن علاوه بر
تمام شدن سنّ نه سال، لازم است رشد جسمانى براى نزديكى نيز داشته باشد و اگر بيم
افضا و ناقص شدن زن باشد نزديكى با او اشكال دارد هرچند به سنّ بلوغ رسيده باشد.
سؤال 320. با توجّه به اين كه طبق مادّه 16 بند 3
كنوانسيون محو اشكال تبعيض عليه زنان، ازدواج كودك غير قانونى اعلام شده، و كودك در
عرف بين المللى به كمتر از 18 سال اطلاق مى شود، ازدواج دختران كمتر از 18 سال چه
حكمى دارد؟
جواب: در صورتى كه بالغ شرعى باشند و نيز رشد
جسمانى، و رشد كافى عقلى براى تصميم گيرى در امر ازدواج داشته باشند، مانعى ندارد.
11. ازدواج در حال احرام
سؤال 321. ازدواج در حال احرام چه حكمى دارد؟
جواب: هرگاه كسى در حال احرام كه يكى از اعمال
«حج» يا «عمره» است با زنى ازدواج نمايد عقد او باطل است و چنانچه مى دانسته زن
گرفتن در اين حال حرام است ديگر نمى تواند آن زن را عقد كند خواه نزديكى كرده باشد
يا نه.
12. ازدواج بعد از سه طلاق
سؤال 322. اگر زوجين سه بار طلاق بگيرند، به
يكديگر حرام مى شوند؟
جواب: زنى را كه سه مرتبه طلاق داده اند بر شوهرش
حرام مى شود، ولى اگر ب شرايطى كه در بخش بيستوششم (احكام محلّل) آمده با مرد
ديگرى (محلّل) ازدواج كند و سپس طلاق بگيرد مى تواند با شوهر اوّل دوباره ازدواج
كند.
13. ازدواج با سادات
سؤال 323. با توجّه به اين كه در ازدواج كفو بودن
شرط است و بعضى معتقدند مرد غير سيّد كفو و مناسب زن سيّد نيست، ازدواج آنها چه
حكمى دارد؟ اگر احتمال درگيرى باشد حكم چيست؟
جواب: ازدواج آنان جايز مى باشد و در زمان ائمّه
معصومين(عليهم السلام)فراوان بوده است ولى اگر خطر
درگيرى باشد از آن صرف نظر كنيد.
سؤال 324. حضرتعالى در استفتائات جديد جلد اوّل،
سؤال 706 فرموده ايد كه عقد هاشميه با غير هاشمى در صدر اسلام و در زمان ائمّه
طاهرين(عليهم السلام) فراوان بوده است. لطفاً چند
مورد آن را با ذكر مدرك مورد قبول مرقوم فرماييد.
جواب: يك نمونه روشن آن ازدواج زينب دختر عمّه
پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)با زيد بن حارثه
مى باشد، كه در قرآن مجيد صريحاً آمده است. نمونه ديگر، ازدواج ضباعه نوه عبدالمطلب
با مقداد است كه در روايات آمده است. مخصوصاً در ذيل روايت تصريح شده كه پيامبر
فرمود: «من اين كار را كردم تا مسأله ازدواج در ميان مردم توسعه يابد، و قيد و
بندها بر چيده شود.» بسيارى از مراجع عصر ما مانند آيت الله خويى و آيت الله
گلپايگانى كه از سادات بنى الزهرا هستند، نيز دختران خود را به غير سادات داده اند.
سؤال 325. سادات در كشور پاكستان از احترام
فوق العاده برخوردارند; حتّى سادات ناصالح; چون بزرگان سادات بوده اند كه غير سادات
را با اسلام آشنا نمودند. لهذا غير سادات به خود اجازه نمى دهند دختران سادات را به
عقد خود در آورند، و سادات هم بر اين باورند كه اين عمل اهانت به خانواده پيامبر
صلوات الله عليهم مى باشد، و اين مطلب در نزد آنها به قدرى مهم است كه اگر كسى از
آن تخلّف كند، بعضى جوانان، حتّى بزرگان، احساساتى شده و در چنين مواردى شوهر آن
دختر را به قتل مى رسانند! همانطور كه چند ماه قبل، اين اقدام در لاهور انجام شد! و
اين حادثه در روزنامه هاى پاكستان با تيتر بزرگ چاپ شد، و عموم مردم اين عمل را
ستايش كردند. و شكى نيست كه اگر سيده با غير سيد ازدواج كند، مفاسدى بر آن مترتّب
شده، و سبب بدنام نمودن مذهب شيعه و علماى مذهب هم مى شود. چون برادران اهل سنّت
پاكستان در اين مسأله متّفق القولند، كه عقد سيده با غير سيد جايز نيست. لطفاً
بفرماييد:
الف) اگر در ازدواج سيده با غير سيد، مفسده اى باشد، و موجب اختلافات خانوادگى و
بدنامى مذهب و مكتب اهل بيت(عليهم السلام) شود، آيا
در چنين موردى اين اقدام جايز است؟
ب) در صورتى كه براى دختر سيد، در فاميل خودش، يا ديگر خانواده هاى سادات كفوى
موجود باشد، آيا آن دختر مى تواند با غير سيد ازدواج كند، با اين كه جدّش راضى
نيست، و پدرش فوت كرده است؟
جواب: ازدواج دختران سادات محترم با غير سادات
ذاتاً اشكالى ندارد. و در زمان پيغمبر و ائمّه معصومين(عليهم
السلام) زياد اتّفاق افتاده كه دختران سادات با غير سادات ازدواج كرده، و
معصومين هم از آن نهى نكرده اند. ولى اگر واقعاً مفسده اجتماعى بر آن مترتّب شود،
بايد از آن پرهيز نمود، و تدريجاً مردم را با اين حكم اسلامى آشنا كرد. و قتل نفس
مسلمان از گناهان بسيار بزرگ است، و قصاص دارد.
14. ازدواج با دختر عمو
سؤال 326. چند سالى است كه در محافل و رسانه ها،
از سوى اهل فنّ و علم اعلام مى گردد كه از ازدواجهاى فاميلى، بخصوص ازدواج پسر عمو
با دختر عمو و امثال آن، خوددارى شود، با توجه به اين مطلب لطفاً بفرماييد:
الف) ازدواج حضرت على(عليه السلام)، با دختر پسر
عموى خويش، حضرت فاطمه زهرا (عليها السلام) كه به
سفارش و با موافقت پيامبر (صلى الله عليه وآله) واقع
شده، چگونه توجيه مى گردد؟ آيا صرف نظر از تمامى مسائل، اين خود يك امر تبليغى براى
اين گونه ازدواجها نيست؟
ب) دين اسلام كه كاملترين دينهاست و درباره تمامى آداب و رفتار و اعمال انسان ها
حكم لازم را منظور و تبيين كرده، آيا در خصوص موضوع مورد سؤال، حكمى دارد؟
جواب: در بعضى از روايات اسلامى از ازدواج
فاميل هاى نزديك نهى شده و در حديثى از پيامبر اكرم (صلى
الله عليه وآله) مى خوانيم كه فرمود: «اين كار را نكنيد كه مايه ناتوانى
فرزند مى شود» ولى هر قاعده كلّى استثنايى دارد و گاه ديده ايم كه حاصل ازدواج
فاميلى فرزندان بسيار باهوش و سالم بوده است و ازدواج آن دو بزرگوار نيز از اين
استثناهاست.
سؤال 327. در بين عشاير عرب خوزستان رسمى به نام
«نهوه» وجود دارد (اجبار دختر عمو به ازدواج با پسر عمو يا ديگر نزديكان، و منع از
ازدواج با ديگران) چنين رسمى از نظر شرعى چه حكمى دارد؟
جواب: چنين رسمى برخلاف شرع است، و بايد از آن
پرهيز كرد، مگر اين كه زوج و زوجه هر دو بدون اجبار رضايت دهند.
15. ديگر مسائل مربوط به حرمت و جواز ازدواج
سؤال 328. زنا در عدّه عقد موقّت چه حكمى دارد؟
آيا موجب حرمت ابدى مى شود؟ فتواى امام (قدس سره) در
اين مورد چيست؟
جواب: زنا در عدّه متعه مسلّماً حرام است، ولى
موجب حرمت ابدى آن زن نمى شود بنابراين اجراى صيغه عقد پس از گذشت عدّه اشكال ندارد
و فتواى امام (قدس سره) در تحريرالوسيله و توضيح
المسائل نيز همين است.
سؤال 329. اگر زنى زنا كند به شوهرش حرام مى شود؟
جواب: زن شوهردار اگر زنا دهد بر شوهر خود حرام
نمى شود، ولى چنانچه توبه نكند و بر عمل خود باقى باشد بهتر است شوهر او را طلاق
دهد، امّا مهرش را بايد بدهد و اگر مشهور به زنا شود احتياط واجب طلاق دادن اوست.
سؤال 330. اگر كسى با زن شوهردارى (نعوذ باللّه)
زنا كند، آيا بايد به شوهر زن بگويد؟
جواب: هرگاه كسى با زن شوهردارى (نعوذ باللّه)
زنا كند براى توبه كردن لازم نيست به آن مرد بگويد، بلكه بايد در پيشگاه خدا توبه
حقيقى كند.
سؤال 331. اگر مرد يا زن طواف نساء (يكى از اعمال
حجّ) را به جا نياورد، آيا همسرش بر او حرام مى شود؟
جواب: اگر مرد طواف نساء را كه يكى از اعمال حجّ
است به جا نياورد، زن كه به واسطه احرام بستن بر او حرام شده بود حلال نمى شود، اين
حكم درباره زن نيز ثابت است، ولى اگر بعداً طواف نساء را به جا آورند به يكديگر
حلال مى شوند.
سؤال 332. در بين عرب هاى خوزستان مرسوم است كه
خانواده قاتل در عوض خون بها، به خانواده مقتول دختر مى دهند. چنين رسمى از نظر
شرعى چه حكمى دارد؟
جواب: در صورتى كه ارباب دم بجاى گرفتن ديه به
اين كار رضايت بدهند، و دختر و وليّ دختر راضى به اين امر باشند اشكالى ندارد.
سؤال 333. مردى با زنى ازدواج موقت مى كند پس از
دخول زن اظهار مى كند كه در عده ازدواج موقت شخص ديگرى بوده است كه پس از آن ارتباط
آنان قطع مى گردد. حال پسر آن مرد مى تواند اين زن را صيغه كند؟
جواب: بهتر است اجتناب كند.
سؤال 334. با توجّه به اين كه در مبحث لعان، پس
از انجام تشريفات ملاعنه، رابطه نسبى بين پدر و ارحام پدرى با فرزند قطع مى شود،
آيا ازدواج فرزند با عمّه سابق خود كه با لعان رابطه نسبى اش با اين فرزند قطع شده
صحيح است؟
جواب: ظاهراً اشكالى ندارد; هرچند احتياط ترك آن
است.
سؤال 335. اخيراً از چند تن از علما پرسيده اند
كه آيا ازدواج پدر، با مادر زن فرزند خويش شرعاً جايز است؟ ايشان گويا فرموده اند:
جايز نيست، نظر حضرت عالى چيست؟
جواب: جايز است و كسى قائل به حرمت نيست.
سؤال 336. چنانچه شخصى با خنثاى مشكل عمل شنيع از
قُبل يا دُبر انجام دهد، يا خنثاى مشكل با شخصى اين كار را بكند، وضعيت حرمت
نزديكان آنها بر ديگرى چگونه خواهد بود؟
جواب: در مواردى كه حرمت مشكوك شود; بنابر حلّيت
مى گذارند.
سؤال 337. هرگاه كسى دخترى را براى پسر خود عقد
كند، خودش مى تواند با مادر آن دختر ازدواج نمايد؟
جواب: ازدواج با مادر آن دختر مانعى ندارد.
سؤال 338. اگر كسى اوّل با مادر آن دختر ازدواج
كرده مى تواند آن دختر را براى پسر خود بگيرد.
جواب: اوّل خودش با مادر آن دختر ازدواج كرده
مى تواند آن دختر را براى پسر خود بگيرد.
