نيت اعتكاف
8- اعتكاف، همانند ساير عبادات ، بايد با نيت و قصد قربت باشد و هرگونه
ريا و خودنمايى و قصد غيرالهى آن را باطل مىكند.
9- در نيت اعتكاف، قصد وجه شرط نيست؛ يعنى لازم نيست قصد كند كه اعتكاف
واجب است يا مستحب.
10- كسى كه بخواهد در نيت اعتكاف، قصد وجه كند، در اعتكاف واجب نيت
وجوب و در اعتكاف مستحب ، نيت استحباب مىكند و واجب بودن اعتكاف در
روز سوم ضررى ندارد، هر چند بهتر است كه از روز سوم نيت وجوب كند.
11- از آغاز تا پايان اعتكاف، بايد با نيت و قصد قربت باشد، بنابراين
اگر به همين قصد ، اعتكاف را شروع كند صحيح است، همچنين اگر به قصد
اينكه فردا معتكف شود به مسجد برود و از اول وقت (طلوع فجر) در آنجا
باشد صحيح است.
12- س: زمان نيت اعتكاف چه وقتى مىباشد؟ و آيا اول شب مىشود نيت كرد؟
آيت الله تبريزى : زمان نيت اعتكاف، وقت شروع اعتكاف است كه طلوع فجر
مىباشد و با استمرار نيت اول شب هم مانعى ندارد.
13- س : آيا در اعتكاف نيازى به قصد نمودن عبادات ديگر هم هست؟
آيت الله صافى: احتياط مستحب است .
آيت الله مكارم: قصد عبادت ديگرى در آن شرط نيست .
آيت الله بهجت: ظاهراً معتبر است در اعتكاف منضم شدن قصد عبادت ديگرى
كه خارج از اوست.
14- س : آيا تجديد نيت در روزسوم اعتكاف مستحب لازم است؟
آيت الله صافى: بهتر است كه تجديد نيت وجوب نمايد.
آيت الله بهجت: تجديد نيت در روزسوم لازم نيست، گرچه احوط است.
آيت الله مكارم : تجديد نيت لازم نيست.
نيابت در
اعتكاف
15- انسان مىتواند
اعتكاف را براى خود يا براى ديگرى بجاى آورد. به قسم دوم ، اعتكاف
نيابتى گفته مىشود.
16- اعتكاف به نيابت ميت بىاشكال است ولى به نيابت از انسان زنده،
بنابر احتياط به قصد رجاء ، اشكال ندارد. پس به طور خلاصه مىتوان در
اين بخش اعتكاف را اينگونه تقسيم كرد:
(آيت الله گلپايگانى : اعتكاف به
نيابت از زنده بنابر احتياط واجب صحيح نيست .
آيت الله مكارم : اعتكاف به نيابت از ديگرى ، زنده يا مرده، به قصد
رجاء اشكال ندارد.
حكم اعتكاف به نيابت از زنده در فتاواى حضرت آيت الله صافى ذكر نشده
است .)
اعتكاف
1- براى خود
2- براى ديگران : ( به نيابت از ميت ---- به نيابت از زنده )
يادآورى :
گرچه روزه به نيابت از انسان زنده صحيح نيست ولى روزه گرفتن در اعتكاف
مانند نماز براى طواف است كه به تبع عمل ديگر لازم مىشود و همچنانكه
طواف و نماز آن به نيابت زندهها صحيح است اعتكاف و روزه آن نيز صحيح
است .
17- اعتكاف به نيابت از دو يا چند نفر، صحيح نيست، ولى مىتواند اعتكاف
را به نيت خود بجا آورد و ثواب آن را به ديگران اهدا كند، خواه يك نفر
باشد يا چند نفر، زنده يا مرده.
18- س: آيا اعتكاف را به نيابت از كسى كه مرده است و يا به نيابت از
كسى كه زنده است مىتوان انجام داد؟
آيت الله تبريزى : به نيابت از ميت مانعى ندارد ولى به نيابت از حى
(زنده) اشكال دارد.
عدول از نيت اعتكاف
19- عدول از اعتكافى به اعتكافى ديگر جايز نيست، و فرقى نيست كه هر دو
واجب باشد، مثلاً از اعتكاف استيجارى به نذرى، يا هر دو مستحب، مثلاً
از اعتكاف براى خود به اعتكاف نيابتى تبرعى يا يكى واجب و(اعتكاف
استيجارى = اعتكافى كه براى ديگرى با دريافت مزد انجام مىدهد.)
ديگرى مستحب، مثلاً از ابتدا به نيت اعتكاف نذرى در مسجد مانده و در
روز دوم نيت را از نذر به استحباب برگرداند.(تبرعى
= داوطلبانه و بدون دريافت مزد)
20- عدول از نيابت شخصى به نيابت از شخص ديگر جايز نيست، مثلاً دو روز
به نيابت «على» معتكف بوده و روز سوم به نيابت از «حسن» اعتكاف كند.
21- اگر قصد داشته كه اعتكاف را براى خودش انجام دهد، پس از شروع
نمىتواند نيت را بر گرداند ، و به نيابت از ديگرى به اتمام برساند،
همچنانكه عكس اين نيز جايز نيست.
روزه اعتكاف
22- انسان، در ايام اعتكاف بايد روزه بگيرد، بنابراين، كسى كه
نمىتواند روزه بگيرد، مانند، مسافر، مريض و زن حايض يا نفساء و كسى كه
عمداً روزه نگيرد، اعتكافش صحيح نيست.
23- مسافر و مريض اگر معتكف شوند صحيح نيست ولى زن حايض يا نفساء نه
تنها اعتكافش صحيح نيست بلكه به جهت توقف در مسجد گناه كار است .
24- اعتكاف در روز عيد فطر و قربان يا دو روزقبل از عيد به طورى كه روز
سوم آن عيد باشد صحيح نيست.
25- لازم نيست كه روزه، مخصوص به اعتكاف باشد، بلكه هر روزهاى باشد
صحيح است ، مثلاً در ايام اعتكاف ، روزه قضا يا نذرى يا استيجارى بجا
آورد.
(آيت الله مكارم : روزه استيجارى
بنابر احتياط واجب كفايت نمىكند.
آيت الله فاضل: بنابر احتياط واجب ، روزه براى ديگرى خواه استيجارى
باشد يا مثلاً فضاى روزه پدر كه بر پسر بزرگتر واجب است باشد اگر
اعتكاف براى همان كسى كه برايش روزه مى گيرد نيست كفايت نمىكند.
)
26- اگر شخصى نذر كند كه در ايام معينى معتكف شود و در همان ايام روزه
نذرى يا استيجارى بر عهده او(آيت
الله فاضل: اگر نذر كرده باشد كه ايام معينى معتكف شود نمىتواند براى
آن ايام روزه استيجارى قبول كند.)
باشد، مىتواند در همان اعتكاف ، روزه نذرى يا اجارهاى خود را بجاى
آورد. ولى اگر نذر اعتكاف بدين گونه بوده است كه روزه براى اعتكاف يا
به خاطر اعتكاف باشد، كفايت از روزه نذرى يا اجارهاى نمىكند.
(آيت الله گلپايگانى : مگر آنكه
هر دوروزه را قصد كند كه در اين صورت، اعتكافش صحيح است هر چند به جهت
مخالف با نذر گناه كرده است . نظر حضرت آيت الله صافى به دست نيامد.)
27- انسان مىتواند نذر كند، در سفر روزه بگيرد و به نظر برخى مراجع
معظم تقليد، حتى هنگام سفر هم مىتواند نذر كند كه روزه بگيرد و در اين
صورت اعتكافش صحيح است . به يك استفتاء توجه كنيد:
28- س : آيا در مسافرت مىشود روزه در سفر را نذر كند؟
آيات عظام خامنهاى ، سيستانى ، بهجت : مى تواند.
آيت الله مكارم : اشكال دارد ولى اگر نذر كرد، احتياط آن است كه به نذر
خود عمل كند.
آيت الله فاضل: خير.
29- س : آيا هر گونه روزه، ولو استيجارى و ... براى اعتكاف كافى است ؟
آيت الله فاضل: خير، بلكه روزه اعتكاف بايد به نيت كسى باشد، كه اعتكاف
به نيت او انجام مىگيرد، لذا كفايت روزه استيجارى و غيره براى كسى كه
در نيت خود اعتكاف نموده محل تأمّل و اشكال است.
آيت الله مكارم : كفايت روزه استيجارى براى اعتكاف مشكل است .
آيت الله بهجت : كافى است .
