عزيز بيامد و هزار درم رشوت به موكلان داد تا دستورى دادند كه خدمت اهل بيت به جاى
آرد پس چون دستورى يافته درآمد و براى هر يك از خواتين حجرات عصمت و طهارت جامه
قيمتى بياورد و دو هزار دينار پيش امام زين العابدين عليهالسلام نهاده بر دست وى
به شرف اسلام معزز گشت و نزد سر امام آمده و گفت: اى سيد، سرور سلام موسى و هارون
عليهماالسلام به شما آوردهام از سرامام حسين عليهالسلام آواز حزين آمد كه سلام
خداى بر ايشان باد عزيز گفت: اى سيد خدمتى بفرماى كه مرا رضاى حق سبحانه حاصل آيد
حضرت امام فرمود: كه آن چه لايق بود به جاى آوردى چون اسلام قبول كردى خدا و رسول
از تو خشنود شدند و چون در حق اهل بيت من احسان نمودى جد و پدر و برادرم از تو راضى
گشتند و چون سلام دو پيغمبر به من آوردى رضاى من دريافتى و روز قيامت در ميان اهل
بيت من محشور خواهى شد آن گه شهربانو شيرين را گفت: اگر رضاى دل من مىخواهى عزيز
را به شوهرى قبول كن پس او را به عقد عزيز درآوردند و جميع اهل قلعه مسلمان شدند.
سايه اهل نبى چون بر سر ايشان افتاد
|
|
در زمان هر ذرهاى خورشيد عالمتاب گشت
|
امام اسماعيل آورده به روايت ابوالحنوق كه هر شب پنجاه كس بر آن سرها موكل بودند
شبى من در ميان ايشان بودم نگاهبانان همه بخفتند و مرا خواب نمىآمد ناگاه از جانب
آسمان صدايى شنيدم كه نزديك بودم كه جهان زير و زبر گردد نگاه كردم مردى سفيد جامه
نورانى بلندبالاى گندمگون ديدم كه از آسمان به زير آمد و سر خود را برهنه كرد و سر
امام حسين عليهالسلام در صندوقى بود آن صندوق بيرون آورده و بر روى او بوسه مىداد
و مىگريست من برخاستم و متحير شده خواستم كه آن سر را از وى بستانم و در صندوق نهم
پيش از آن كه موكلان بيدار شوند چون فراپيش شدم يكى بانگ بر من زد كه گستاخى مكن و
پيش مرو كه اين آدم صفى عليهالسلام است كه به ماتم فرزند حبيب خدا آمده ناگاه نعره
ديگر شنودم كه نوح نجى عليهالسلام فرود آمد و همچنين ابراهيم خليل و اسماعيل و
اسحق با جمله انبياى كرام عليهم السلام فرود آمد و در آخر حضرت سيد انبيا عليه
التحية و الثنا با صحابه كبار و حيدر كرار و حمزه و حسن و جعفر طيار همه گيسوان باز
كرده نزول نمودند و يك يك آن سر را برداشته تعظيم كردند پس كرسى از نور بياوردند و
مسافر عرش عظيم يعنى سيد رؤوف رحيم
محمد كافرينش هست خاكش |
|
هزاران آفرين بر جان پاكش
|
بر آن كرسى نشست و انبيا گرداگرد او بر زمين نشستند پس فرشتهاى پديد آمد و بر يك
دست وى شمشيرى و عمودى از آتش بود به دست ديگر آن فرشته دست مرا بگرفت من فرياد
برآوردم كه يا رسول الله من دوستدار خاندانم و مرا اين قوم به اكراه همراه
آوردهاند آن فرشته طپانچه بر روى من زد كه موضع آن طپانچه سياه شد حضرت رسول صلّى
الله عليه و آله و سلم فرشته را گفت: كه دست از وى بدار فرشته مرا بگذاشت و من
بيهوش گشتم تا صبح بدميد به هوش باز آمدم از آن نگاهبانان هيچ اثرى پيدا نبود و سر
امام حسين عليهالسلام را ديدم در صندوق نهاده و گرداگرد آن صندوق توده خاكستر بود
راوى گويد: چون بامداد شد شمر ابوالحنوق را طلبيد ديد كه يك نيمه روى او سياهست
احوال پرسيد ابوالحنوق هر چه ديده بود باز گفت و آهى بكرد و بيفتاد و جان بداد نگاه
كردند زهره او ترقيده بود اهل آن لشگر بترسيدند و بعضى از آمدن پشيمان شده به جز
رفتن ديگر چاره نديدند
دگرباره سفر را ساز كردند |
|
پس رفتن شتاب آغاز كردند |
ابوسعيد دمشقى گويد كه من همراه آن جماعت بودم كه سر امام حسين عليهالسلام را به
شام مىبردند چون نزديك به دمشق رسيدند خبرى در ميان قوم افتاد كه مسبب بن قعقاع
خزاعى لشگرى جمع كرده مىخواهد شبيخون آرد و سرها را باز ستاند سرداران لشگر با
احتياط تمام مىرفتند شبانگاه به منزلى رسيدند و در آن منزل ديرى محكم ديدند رأى
ايشان بر آن قرار گرفت كه آن دير را پناه سازند تا اگر كسى شبيخون آرد كارى نتواند
كرد راوى گويد: كه شمر به در دير آمده نعره زد پيرى كه سر حلقه اهل دير بود به
بالاى بام برآمد و نگاه كرد لشگرى ديد گرداگرد دير سوار ايستاده و شمر در پيش نعره
مىزد پرسيد: كه اين چه لشگر است و شما چه كسانيد شمر گفت: ما از ملازمان پسر
زياديم و از كوفه به دمشق مىرويم پير گفت: به چه مهم متوجه شام شدهايد؟ گفت: در
عراق شخصى با يزيد ياغى شده بود ما به حرب وى رفتيم و او را با كسان وى كشتيم و
اينك سرهاى ايشان را بر سر نيزه كردهايم و اهل بيت او را نيز آوردهايم تا پيش
يزيد رويم پير نگاه كرد سرها ديد بر سر نيزه گفت: سر مهتر آنها كدامست اشارت به سر
امام حسين عليهالسلام كردند پير در نگريست هيبتى از آن سر در دل وى افتاد گفت: گرد
دير من چرا آمدهايد شمر گفت: شنيدهايم كه جمعى اتفاق كردهاند كه بر ما شبيخون
آوردند و سرها و اسيران را از ما باز ستانند مىخواهيم كه امشب به دير تو آئيم پير
گفت: شما لشگر بسياريد و دير من گنجايش چندين مردم ندارد سرها و عورات را به دير من
در آريد و گرداگرد دير را فرو گرفته آتشها بر افروزيد و هشيار و بيدار باشيد تا از
شبيخون ايمن گرديد و دزدان اگر بيايند و مطلوب خود را نبينند باز گردند و كسى خود
بر اين دير دستى ندارد شمر گفت: نيكو مىگويى پس سر امام حسين عليهالسلام را در
صندوقى مستحكم نهاده قفل محكم بر آن زدند و هر كه را از لشگريان گفتند كه همراه
صندوق به دير درآئيد و شب آن جا باشيد هيچ كس قبول نكرد چه از قضيه ابوالحنوق
ترسيده بودند اينقدر كردند كه صندوق را به دير در آوردند و در خانهاى مضبوط كرده
قفل گران بر در آن خانه زدند و از آن دير بيرون برفتند و امام زين العابدين
عليهالسلام با اهل بيت درآمدند و پير ديرانى ايشان را به منزل نيكو فرود آورد و
صندوق را در خانهاى كه نهاده بودند گرداگرد آن خانه مىگرديد و مىخواست كه سر
مبارك امام حسين عليهالسلام را از نزديك ببيند ناگاه ديد كه آن خانه كه صندوق در
اوست بى شمع و چراغ روشن شده پير متعجب گشت و گفت: آيا اين روشنى از كجاست قضا را
پهلوى آن خانه خانهاى ديگر بود و روزنى در اين خانه داشت پير بدان خانه در آمد و
از روزنه مىنگريست ديد كه آن روشنى هر ساعت زياده مىگردد تا به حدى كه هيچ ديده
تاب مشاهده آن نور نداشتى.
دردا كه هيچ ديده ندارد در اين جهان
آن جا كه هيچ بارقه نور او ظهور |
|
تاب اشعه لمعات جمال تو
گو عقل دم مزن كه
نباشد مجال تو |
القصه بعد از غلبه نورانيت سقف آن خانه بشكافت و عمارى نازل گشته از آن خاتون
خوبرويى بيرون آمد با كنيزان بسيار كه نه به جوارى دنيا مانستندى و منادى ندا مىزد
كه طرّقوا طرّقوا راه دهيد راه دهيد مادر همه آدميان
يعنى حوا صفية الله را و به همين دستور حرم محترم خليل الله ساره مادر اسحق و هاجر
والده اسمعيل فرود آمدند آنگه راحيل مادر يوسف و صفورا دختر شعيب و كلثوم خواهر
موسى و آسيه زن فرعون دغا و مريم مادر عيسى على نبينا و عليهم السلام فرود آمدند
ناگاه خروشى برآمد و عمارى در رسيد در او خديجه كبرى و بعضى از ازواج طاهرات حضرت
رسالت صلّى الله عليه و آله و سلم نزول فرمودند سر را از آن صندوق بيرون آوردند و
يك يك زيارت كردند ناگه ناله و زارى عظيم پيدا شد و عمارى نورانى پديد آمد و يكى
بانگ بر پير ترسا زد كه از اين سوراخ نگاه مكن كه خاتون قيامت مىآيد پير از غايت
حيرت بى خود شد و چون با خود آمد حجابى در پيش نظر وى بود كه كسى را از آن زنان
نمىديد ولى خروش و فغان و فرياد ايشان مىشنيد و آواز يكى از آن زنان مىآمد كه
السلام عليك اى مظلوم مادر و اى شهيد مهموم مادر و اى غريب مغموم مادر و اى نور
ديده من و اى فرزند پسنديده من غم مخور كه من داد تو از خصمان بستانم و شعله غصه تو
را به آب انتقام بنشانم.
و در اخبار آمده است كه فاطمه عليهاالسلام در آن شب بيتى چند در مرثيه آن امام
مظلوم فروخواند كه خروش از خاتونان تتق عصمت برآمد و مضمون بعضى از كلمات از فحواى
اين ابيات معلوم مىتوان كرد:
گر به نسبت ابر نيسان همچو من بگريستى
كاشكى صد ديده بودى مردم چشم مرا رشته موى حسين آغشته
شد در خاك و خون يوسف مصرى ما را جامه پرخون شد كجا
كوه را گر گوش بودى تا شنيدى نالهام طل خرد شهربانو
تشنه لب شد آب كو |
|
چشم پروين بر سحاب قطره زن بگريستى
تا به صد ديده بر آن فخر زمن بگريستى چشم شب كو تا بر
آن مشگين رسن بگريستى ديده يعقوب تا بر پيرهن بگريستى
با همه سنگين دلى كوه از حزن بگريستى تا بدان لب تشنه
شيرين دهن بگريستى
|
پير ترسا از استماع اين سخنان بيهوش شد و چون با هوش آمد از آن عمارىها و اهالى آن
نشانى نديد برخاست و از آن خانه بيرون دويد قفلى كه آن مدبران بر در زده بودند در
هم شكست و به خانه در آمده قفل صندوق را بگشاد و پيش صندوق در خاك غلطيده بسيار
بگريست پس سر آن سرور را بيرون آورده به مشك و گلاب بشست و بر سر سجاده نهاده و دو
شمع روشن كرده پيش آورده و از دور به زانوى ادب در آن سر نظاره مىكرد و به گريه و
زارى مىگفت: اى سر سروان عالم و اى مهتر مهتران بنى آدم گمان مىبرم كه تو از آن
جماعتى كه وصف ايشان در تورات موسى عليهالسلام ديدهام و در انجيل عيسى
عليهالسلام خواندهام به حق آن خدايى كه تو را اين جاه و منزلت داده كه محرمان
سرادقات عصمت به زيارت تو مىآيند و خاتونان سراپرده نبوت براى تو زارى مىنمايند
كه ما را خبر كن تا چه كسى؟
فى الحال به فرمان حضرت ذوالجلال سر امام عليهالسلام به سخن در آمد و گفت: اى پير
انا المظلوم من ستمرسيدهام انا
المغموم من غم ديدهام انا المهموم من محنت
كشيدهام انا مقتول من به تيغ دشمنان كشته شدهام
انا غريب من از خانمان آواره گشتهام.
منم خسته بىدلى ناتوانى
اسيرى غريبى شهيدى حزينى |
|
نه يارى نه كارى نه مانى
نه همراه يارى نه از كس امانى
|
پير گفت: كه زدنى زياده كن سر امام حسين عليهالسلام
گفت: اى پير از حال حسب و نسب مىپرسى يا از سوز تشنگى و تعب سوال مىكنى اگر از
نسب مىپرسى انا ابن النبى المصطفى صلّى الله عليه و آله و سلم
من پسر پيغمبر برگزيدهام انا ابن الولى المرتضى عليهالسلام
من پسر ولى پسنديدهام.
من نور دو چشم مصطفايم
سردفتر خاندان شرعم نى نى كه غريب و مستمند |
|
فرزند على مرتضايم بگزيده
حضرت خدايم مظلوم و شهيد كربلايم
|
پير ديرانى كه اين سخنان استماع نمود فى الحال مريدان را طلبيد و ايشان هفتاد تن
بودند و صورت حال با ايشان باز گفت ايشان فرياد بر كشيدند و جامهها بدريدند و به
اتفاق پيش امام زين العابدين عليهالسلام آمده به يكبار زنارها بريدند و كلمه شهادت
بر زبان رانده دست و پاى امام عليهالسلام را ببوسيدند و گفتند: يابن رسول الله
اجازت فرماى تا از دير بيرون رفته شبيخون بر اين لشگر زنيم و دل خود را از اين
ناكسان دون و مدبران ملعون خالى كنيم.
حضرت امام زين العابدين عليهالسلام فرمود: كه جزاكم الله خيرا
خداى تعالى شما را جزاى خير دهاد ايشان دم به دم سزاى خود خواهند ديد و به پاداش
خود خواهند رسيد.
ظالمان را به كردگار سپار |
|
تا جزاشان دهد به زارى زار
|
اما چون روز شد سرها و اهل بيت را از دير بيرون آورده روى به راه عسقلان آوردند و
منازل و مراحل طى مىكردند تا به شهر عسقلان رسيدند يعقوب عسقلانى از امراى شام كه
در حرب امام حسين حاضر شده بود و حالا با اين لشگر همراه آمده و حكومت اين شهر تعلق
به وى داشت بفرمود: تا شهر را آئين بستند و مطربان آغاز سرود كرده بر غرفه نشستند و
مجالس خمر آراسته شادى و نشاط مىكردند و آن سرها را با اهل بيت گرد شهر بر
مىآوردند جوانى بازرگان كه او را زرير خزاعى گفتندى آنروز در بازار عسقلان ايستاده
بود طرب و بهجت مردمان مىديد و از هر طرف آواز مبارك باد مىشنيد از كسى پرسيد كه
آراستن شهر را سبب چيست و اين همه مسرت و فرح از كجا است؟ آن كس گفت: مگر تو غريبى؟
گفت: آرى، ديروز بدين شهر رسيدم و امروز چنين حالتى ديدم
موجب اين حال ندانم كه چيست.
آن كس جواب داد كه جمعى از مخالفان يزيد كه در عراق علم ياغىگرى برافراشته بودند و
رسم مطاوعت فروگذاشته امراى شام و عظماى كوفه ايشان را به قتل رسانيدهاند و اين
سرهاى ايشانست كه بر سر نيزه كرده گرد شهر مىگردانند و اين عورات را كه در هوادج
مىبينى اهل بيت ايشانند زرير گفت: اين جماعت مسلمان بودند يا مشرك گفت: نى مسلمان
بودهاند اما اهل بغىاند بر امام زمان بيرون آمدهاند پرسيد: كه سبب بيرون آمدن
ايشان بر يزيد چه بوده؟ گفت: مهتر ايشان مىگفته كه من به امامت سزاوارترم از يزيد
كه پدر و برادرم امام بودهاند زرير گفت: پدر و برادر مهتر ايشان كه بوده گفت:
ابوتراب كه نام وى على بن ابىطالب است و برادرش حسن كه با پدر يزيد صلح كرد پرسيد:
كه او چه نام داشت گفت: حسين گفت: مادر اين دو برادر كه بود گفت: دختر پيغمبر ما كه
او را فاطمه زهرا گفتندى.
زرير كه اين سخن بشنيد دود از دلش برآمد، روى به جانب هودجها روان شد چون برسيد
چشمش بر امام زين العابدين عليهالسلام افتاد گريان گشت امام پرسيد كه اى جوان چه
كسى؟ گفت: مردى غريبم فرمود: كه همه مردم شهر خندانند تو چرا گريانى؟ گفت: از آن كه
من شما را مىشناسم و اى كاشكى هرگز بدين شهر نيامدى تا اين حال مشاهده نكردمى
دريغا كه از قبيله خود دورم و در غربت بيچاره و مهجور و از غم شما اندوهناك و
رنجورم و اگر نه كارى كردمى با دشمنان كه اثر آن بر صحيفه دوران بماندى.
چه كنم چه سازم كه اسير و دردمندم
سر گريه دارم اكنون لب خنده گشت بسته |
|
به كجا روم چه گويم كه غريب و مستمندم
به هزار غم بگريم به چه خوشدلى بخندم
|
امام زين العابدين عليهالسلام بگريست و گفت: اى جوانمرد از تو بوى آشنايى مىشنوم
حق سبحانه تو را جزاى خير دهاد زرير گفت: اى مخدومزاده مرا كارى فرماى و آرزويى كه
در خاطر مبارك هست باز نماى تا آن چه توانم شرف خدمت به جاى آرم
به هر چه حكم كنى چاكريم و خدمتكار
امام زين العابدين عليهالسلام فرمود: كه اى جوانمرد آن كس كه سر پدرم دارد بفرماى
تا از پهلوى شتران پيشتر رود تا مردم به نظاره آن مشغول شوند و عورات مادر حجاب
بمانند زرير رفت و پنجاه دينار بدان كس بداد كه سر امام حسين عليهالسلام داشت تا
اسب پيشتر راند و مردمان به تماشاى آن از حوالى شتران دور شدند زرير باز آمد كه
يابن رسول الله خدمت ديگر بفرماى فرمود كه اگر جامه زيادتى دارى براى عورات ما بيار
فى الحال برفت و براى هر يك از مخدرات اهل بيت دو جامه بياورد و به جهت امام زين
العابدين جبه و فرجى و عمامهاى ترتيب داد در اثناى اين حال خروش و فرياد از بازار
آمد زرير در نگريست شمر ذى الجوشن را ديد كه با جمعى مست و سرانداز نعرهزنان و
شادىكنان در رسيد غيرت دين و حميت اسلام در دل زرير به جوش آمده در دويد و عنان
مركب شمر گرفته گفت: اى لعين پركين و اى مدبر بىدين اين سر كيست كه بر سر نيزه
كردهاى و اين فرزندان كهاند كه بر اين شتران نشاندهاى دستهاى شما بريده باد و
ديدههاى شما بركنده اسباب عقوبت شما جمع باد و دلهاى شما پريشان و پراكنده.
شما را ديدهها بىنور بادا
شما را جاى جز سجين مبادا |
|
دل از ديدار حق مهجور بادا
ز حق لعنت و
نفرين مبادا |
شمر لعين نعره بر ملازمان زد كه بزنيد اين بىادب را به يكبار به تيغ و خنجر بر وى
حمله آوردند و مردم شهر سنگ و خشت به جانب وى روان كردند و چندان زخم به وى رسيد كه
از پاى درافتاد و بيهوش شد مردمان گمان بردند كه بمرد او را بگذاشتند و برفتند نيمه
شبى بود كه زرير چشم باز كرد كسى را در حوالى خود نديد برخاست و روان شد مشهدى بود
در عسقلان كه حضرت سليمان على نبينا و عليهالسلام ساخته بود و بسيارى از پيغمبران
و پيغمبرزادگان در آن مشهد مقدس آسوده بودند زرير مجروح و كوفته از ترس دشمنان پناه
بدان مشهد برد و چون درآمد جماعتى ديد سرها برهنه كرده و جامهها چاك زده و آب از
ديدهها گشاده و سينهها خراشيده زرير گفت: چه حالتست كه مردم اين شهر همه در طربند
و شما در شغب همه در عشرتند و شما در عسرت همه در تهنيتاند و شما در تعزيت ايشان
جواب دادند كه اى عزيز وقت شادى خارجيانست و زمان ماتم محبان اگر از دشمنانى به
ميان ايشان باز رو و اگر از دوستانى بنشين و با ما در غم و اندوه موافقت نماى و اگر
دردمندى دردمندان را بنواز و اگر سوختهاى زمانى بنشين و با اين سوختگان محنت ديده
در ساز.
اى شمع بيا تا من و تو زار بگرييم
|
|
كاحوال دل سوخته هم سوخته داند
|
زرير گفت: حاشا كه من از مخالفان باشم و من حالا از دست قاتلان امام حسين
عليهالسلام جان به صد حيله بيرون آوردهام و از خوف معاندان روى بدين مشهد پاكيزه
كرده پس صورت حال به تمامى باز گفت و جراحتهاى خود بديشان نمود و به اتفاق به
مصيبت اهل بيت مشغول شدند و تاسف مىخوردند كه كاشكى ما در كربلا مىبوديم تا جانها
نثار شهدا مىنموديم يا انتقام از قاتلان حسين عليهالسلام مىكشيديم. زرير گفت:
حالا هم انتقام مىتوان كشيد.
القصه زرير مالهاى خود را همه اسب و سلاح خريد و صد و ده تن با وى بيعت كردند و
روز جمعه هنگام نماز خروج كردند و خطيب را به قتل رسانيده داروغه را به دست آوردند
و قصه ايشان در كتابى على حده مذكور است اما چون خبر آن لشگر و آوردن آن سرور به
دمشق رسيد حكم شد تا شهر را آئين بندند و مردم شهر به تماشاى ايشان بيرون روند.
در كنز الغرايب آورده از ابوالعباس كه از سهل ساعدى رضى الله عنه نقل مىكند كه من
به تجارت به ولايت شام رفته بودم روزى در حوالى دمشق بدهى رسيدم مردم شادى مىكردند
و دهل مىزدند با خود گفتم مگر اين مردم را عيدى هست و راى عيدهاى مقرر از يكى حال
پرسيدم گفت: اى شيخ مگر اعرابئى؟ گفتم من سهل ساعدىام مصاحب حضرت رسول آن كس آه
سوزناك از سينه برآورد و گريه در گرفت و گفت: عجب است كه در اين تعزيت از آسمان خون
نمىبارد و از اين مصيبت زمين اهل آن را فرو نمىبرد گفتم: كدام ماتمست؟ گفت: خبر
ندارى؟
آسمان از جبهه اكليل مرصع برگرفت
زهره همچون چنگ گيسوهاى خود را باز كرد |
|
ترك گردون ماتم آن شاه را از سر گرفت
پس به ناخن چهره بخراشيد و افغان در گرفت
|
گفتم روشنتر از اين بگوى گفت: اين سر امام حسين عليهالسلام است كه اهل عراق به
سوى يزيد هديه فرستادهاند و مردم شام فرح و شادى مىكنند گفتم آن سر را از كدام
دروازه به شهر در مىآورند؟ گفت: از باب ساعات پس در پيش دويدم و بسى رنج كشيدم تا
خود را به ميانه شتران اهل بيت رسانيدم بر سر نيزه سرى ديدم كه به سر مبارك حضرت
رسول صلّى الله عليه و آله و سلم شبيه بود گريه بر من غلبه كرد يكى از عورات با من
به سخن در آمد كه اى پير چرا مىگريى؟ گفتم: من انت تو
كيستى؟ گفت: من سكينهام دختر امام حسين گريه من زيادت شد گفتم اى فرزند خاتون
قيامت من سهل ساعدىام از صحابه جد بزرگوار تو هيچ حاجتى دارى كه بدان قيام نمايم
گفت: آرى، اين نيزهداران را بگوى تا سر پدرم را با سرهاى ديگر پيشتر برند تا غلبه
ابصار شاميان بديشان بود و ما اندكى از نظر خلق دور باشيم پس من پيش رفتم و حامل آن
سر بزرگوار را گفتم به تو حاجتى دارم اگر قبول كنى چهارصد درهم به تو دهم گفت حاجت
چيست؟ گفتم تقديم رأس امام حسين عليهالسلام آن مرد چنان كرد و من زر به وى دادم و
خواستم كه نزد اهل بيت باز آيم از غلبه مردم ميسر نشد و ازدحام به مرتبهاى رسيد كه
از باب ساعات در آمدن متصور نبود باز گشتند و از دروازه ثوما در آوردند راوى گويد
كه چون به شهر درآمدند گذر ايشان به پيش مسجد جامع افتاد و در آن جا پيرى بود با
محاسن سفيد چون چشمش بر امام زينالعابدين افتاد و آن عورات را در هودجها بديد
گفت: شكر مر خداى را كه اكابر شما را هلاك گردانيد و مردمان را از فتنه شما آسايش
داد و يزيد را بر شما مستولى ساخت.
حضرت امام زين العابدين عليهالسلام روى بدو كرد كه اى پير قرآن خواندهاى؟ گفت
آرى، گفت: اين آيت را در قرآن ديدهاى كه قل لا اسئلكم عليه
اجرا الا المودة فى القربى پس مائيم آن خويشان رسول كه مودت ما لازم است آن
گه گفت: اى شيخ اين آيت را خواندهاى كه انما يريد الله ليذهب
عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا پير گفت: بلى خواندهام.
امام فرمود مائيم آن اهل بيت كه به آيت طهارت اختصاص يافتهايم پير كه اين سخن
بشنود زمانى سر در پيش افكنده آن گه گريه بر وى غلبه كرد و گفت: يابن رسول الله
معذور دار كه ندانستم كه شما چه كسانيد پس رو به قبلهگاه دعا آورده گفت: الهى از
دشمنى اين قوم توبه كردم و بيزارم از دشمنان ايشان و تولا دارم به دوستان ايشان پس
خود را در پاى شتر امام زين العابدين عليهالسلام انداخت و در خاك مىغلطيد و گفت:
خدايا اگر توبه مرا قبول كردى و از من خشنود گشتهاى جانم بردار و دعاى آن پير با
قضاى ملك قدير موافق افتاد و نعرهاى زد و فى الحال جان بداد خروش از اهل بيت برآمد
و امام زين العابدين با همه خواتين بر وى بگريستند.
پير در كوى محبت جان بداد
چون ز سر دوستى آگاه شد |
|
جان براى وصلت جانان بداد
با شهيدان در
زمان همراه شد |
راوى گويد: كه اول روز سرها را به دروازه درآوردند از بسيارى مردم كه به نظاره و
تماشا آمده بودند نماز ديگر به كوشك يزيد رسيدند يزيد امر كرده بود كه تا كوشك وى
را بياراستند و پردههاى زنبورى درآويخته و تختى از ساج و عاج موصل گردانيده و به
زر و جواهر مكلل ساخته در يك صفه نهادهاند و ديباى رومى و ششترى بر وى افكنده و
كرسىها بر حوالى تخت وضع كرده و امراى شام بعضى نشسته برخى ايستاده چون شمر با آن
دو امير ديگر برسيد حكم شد كه در آيند و سرها و اهل بيت را در آورند چون اهل بيت را
در آوردند و سرها را درآورده در پيش تخت بداشتند يزيد سر يك يك را مىديد و احوال
صاحب آن سر مىپرسيد تا بر تمام سرهاى سروران دين اطلاع يافت بعد از آن گفت: سر
امام حسين بياوريد شمر مرد غدار و پر حيلهاى بود سر امام را به بشير ابن مالك داد
تا پيش برد و با او گفت: رجزى بخوان و به قتل امام حسين مباهات كن و از يزيد صله
نيك طلب كن غرض شمر آن بود تا مزاج يزيد را درباره قاتلان امام حسين معلوم كند بشير
سر مبارك امام پيش تخت برد و اين رجز آغاز كرد كه املاء ركابى
فضة و ذهابا پر كن چهار پايان مرا از زر و نقره انى
قتلت الملك المحجبا به جهت آن كه بكشتم پادشاهى بزرگوار
قتلت خير الناس اما و ابا بكشتم كسى را كه بهترين مردم بود هم از جهت مادر و
هم از جهت مادر و بيتى چند ديگر كه مشتمل بر شرف نسب و كثرت حسب امام حسين بود فرو
خواند يزيد از اين سخن در خشم شده گفت: اگر مىدانستى كه امام حسين بدين صفات موصوف
بود و بدين نعوت منعوت چرا او را كشتى والله كه هيچ چيز از من به تو نرسد بلكه تو
را بدو رسانم آن گاه امر كرد تا وى را بيرون كوشك برده گردنش بزدند و اين بشير از
آن ده تن بود كه بر قتل امام حسين اتفاق كرده بودند و در بعضى كتب مذكور است كه اين
صورت در مجلس ابن زياد واقع شده والله اعلم.
پس يزيد رو به امراى كوفه كرد كه حسين را چگونه كشتيد؟ زحر بن قيس و به روايتى شمر
ذى الجوشن آغاز تكلم كرده گفت: اين شخص با چند تن از اقربا و شيعه خويش به كربلا
فرود آمده بود با لشگرى گران متوجه او شديم و چندان كه او را به بيعت تو و متابعت
پسر زياد خوانديم اجابت نكرد ما بر او حمله كرديم و به اندك مدتى دمار از وى و لشگر
وى برآورديم و سرهاى ايشان را بريديم و تنهاى ايشان به خاك و خون آلوده يزيد زمانى
سر در پيش افكنده هيچ سخن نگفت و بعد از آن طشتى زرين طلبيده امر كرد تا سر مبارك
امام حسين را در آن جا نهاده پيش وى بردند چوبى به دست گرفته اشارت به لبها و
ثناياى امام حسين مىكرد و مىگفت: حسين بن على چه لب و دندان نيكو داشته يكى از
حضار مجلس بانگ بر يزيد زد كه دور دار چوب را از ثنايا كه بارها ديدهام كه رسول
خدا بوسه بر اين دندانها و بر اين لبها نهاده است.
آن لب كه بوسه داد بر او بارها رسول
وان سر كه بر كنار نبى داشته وطن |
|
سويش به چوب كردن اشارت كجا رواست
در طشت زر نهاده به پيش تو كى سزاست
|
ابوالمويد خوارزمى آورده كه در آن زمان كه يزيد قضيب به جانب لب و دندان مبارك امام
حسين عليهالسلام حواله كرد سمرة بن جندب كه از اصحاب كبار و از ياران سيد ابرار
بود در آن مجلس تشريف داشت آواز بر كشيد كه قطع الله يدك يا
يزيد خداى دست تو را ببرد اى يزيد مىخواهى كه چوب بر جايى زنى كه چندين
نوبت مشاهده كردهام كه حضرت رسول بوسه بر آن جا مىزد.
يزيد در غضب شده گفت: اى سمره حرمت صحبت تو با رسول خدا صلوات الله عليه نگاه
مىدارم و اگر شرف صحبت تو با آن حضرت مانع نشدى گردن تو را مىزدم سمره گفت: طرفه
حالتى است كه ملاحظه صحبت من با آن حضرت مىكنى و رعايت فرزند عزيز او بدين نوع به
جا مىآرى حاضران از اين سخن در گريه افتادند و نزديك آن شد كه فتنهاى حادث گردد و
آخر الامر سمره را از مجلس بيرون بردند و يزيد خود را به سخن ديگر مشغول كرد.
ابوالمفاخر رازى آورده كه تاجر يهودى آن روز در مجلس يزيد حاضر بود پرسيد كه اين سر
كيست كه در پيش خود نهادهاى گفت: اين سر كسى است كه در عراق بر من بيرون آمده بود
و مىخواست كه خود را اميرالمؤمنين نام كند كارداران من با او حرب كردهاند و سر او
و متابعانش را پيش من آوردهاند.
يهودى گفت: مگر صاحب اين سر شريف كه بوده كه داعيه امامت داشته؟ يزيد گفت: آرى او
شريف بود و پسر اشراف بنى هاشم. يهودى پرسيد كه نام او چه بود؟ گفت: حسين. گفت: نام
پدرش؟ گفت: على گفت: مادرش چه نام داشت؟ گفت: فاطمه گفت: دختر كه بود؟ گفت: دختر
محمد رسول الله صلوات الله عليه. يهودى سر خود را جنبانيد و فرياد بركشيد كه واى بر
شما اگر اين پيغمبر شما حق بوده باشد اى يزيد ميان من و داود پيغمبر هفتاد پشت
واسطنهاند و جهودان بدان سبب مرا حرمت تمام مىدارند هنوز. محمد عربى ديروز از
ميان شما بيرون رفته است امروز با فرزندان او اين مىكنيد.
جواب چيست شما را اگر سوال كند
كه آن چه بود كه با اهل بيت من كرديد جزاى آن كه شما را
به حق نمودم راه |
|
محمد عربى از شما به روز جزا
چو من به ملك بقا رفتم از سراى فنا روا بود كه چنينها
به من رسد ز شما
|
يزيد از اين سخن در قهر شده گفت: خاموش باش اى يهودى اگر نه آن بودى كه پيغمبر ما
فرمود كه اهل ذمه را مرنجانيد كه هر كه آزار به ذمى رساند من خصم وى باشم روز قيامت
بفرمودمى تا سرت از تن جدا كنند يهودى گفت: اى ابله بىبصيرت كسى كه از براى جهودى
خصمى كند آيا براى جگرگوشه خود چهها خواهد كرد واى بر تو زمانى كه جدش پيغمبر خدا
به خصومت تو برخيزد و مادرش فاطمه زهرا در عرصه محشر به دامنت در آويزد آتش غضب
يزيد به اشتعال در آمده گفت: جلاد را بطلبيد يهودى برجست و سر امام برداشت و گفت:
يا اباعبدالله من مولاى توام و از دل پاك مسلمان شدهام اشهد
ان لا اله الا الله و اشهد ان محمدا رسول الله عليا ولى الله اى سيد فردا
پيش جدت بر ايمان من گواهى ده يزيد گفت: اكنون كه دانستى تو را بخواهم كشت مسلمان
مىشوى گفت: اى يزيد من از حسين بن على عليهالسلام فاضلتر نيستم او را فرمودى كه
بكشتند مرا هم بفرماى تا به قتل آرند و اميدوارم كه به حكم
المرء مع من احبه مرا با زمره شهداى كربلا برانگيزند و در ميان ايشان حشر
كنند يزيد حكم كرد تا آن نومسلمان را شهيد كردند.
و در كتاب ديگر مذكور است كه ترسايى با يلچىگرى از جانب قيصر روم آمده بود و جهت
يزيد تحفهها و هديهها آورده در آن محفل بود چون سر امام حسين عليهالسلام را ديد
آهى از دل پر درد بر كشيد و گفت: اى يزيد من در ايام حيات پيغمبر صلّى الله عليه و
آله و سلم به رسم تجارت به مدينه رفته بودم و مىخواستم كه وى را هديهاى برم از
صحابه پرسيدم كه حضرت رسالت چه چيز دوست مىدارد؟ گفتند: به بوى خوش مايلست من دو
نافه مشك و قدرى عنبر اشهب برداشته به خدمت وى رفتم و وى در خانه امسلمه بود در
آمدم و جمال آن حضرت را مشاهده نمودم از نور رخسارش چشم مرا روشنى بيفزود و دل من
وابسته محبت او گشت بر وى سلام كردم و آن عطرها را پيش وى نهادم گفت: اين چيست؟
گفتم محقر هديهايست كه به خدمت شما آوردهام.
پاى ملخى نزد سليمان بردن |
|
عيب است و ليكن هنر است از مورى
|
حضرت رسالت فرمود: كه نام تو چيست؟ گفتم: عبدالشمس گفت: تو را عبدالوهاب نام كردم و
اگر اسلام قبول كنى هديه تو را قبول كنم من نيز در نگريستم دانستم كه اين آن پيغمبر
است كه حضرت عيسى ما را از وى خبر داده
عيسى به نام او چه به ايام مژده داد
|
|
از يمن نام نفسش جان به مرده داد
|
فى الحال بر دست وى ايمان آورم و به روم بازگشته دين خود پنهان داشتم و حالا چند
سال است كه من با پنج پسر و چهار دختر همه مسلمان در ميان روميان مىباشم و زير ملك
رومم و هيچكس از حال من آگاه نيست و در آن روز كه در خانه امسلمه در ملازمت پيغمبر
صلّى الله عليه و آله و سلم بودم اين عزيز كه سرش به خوارى پيش تو مىبينم كودك بود
و از در حجره در آمد و حضرت رسول بغل باز گشاد و او را در كنار گرفته بوسه بر لب و
دندان او مىداد و مىگفت: از رحمت خدا دور باد آن كس كه تو را به ناحق بكشد روز
ديگر در مسجد پيغمبر بودم اين جوان با برادرش كه از او بزرگتر بود بيامدند و گفتند:
يا جداه ما با يكديگر كشتى گرفتيم هيچيك ديگرى را نتوانستيم انداخت و مىخواهيم
بدانيم كه قوت كدام از ما زيادت است آن حضرت فرمود: كه اى جانان جد كشتى گرفتن
مناسبتى به حال شما ندارد، برويد و هر يكى خطى بنويسيد هر كدام كه بهتر باشد قوت او
زيادهتر بود ايشان برفتند و هر يك خطى نوشته بياوردند و به دست پيغمبر اكرم دادند
حضرت تاملى فرموده گفت: اى جانان جد نزد پدر خود بريد كه او خط نيكو مىشناسد تا
بگويد خط كدام از شما بهتر است ايشان برفتند و حضرت برخاست و من هم بيرون آمدم و
ميان من و سلمان دوستى بود وى را پرسيدم كه چرا حضرت پيغمبر ميان نبيرگان خود حكم
نكرده و نگفت كه خط كدام نيكوتر است؟
سلمان فرمود: كه آن حضرت هر دو را دوست مىدارد و تامل فرمود كه اگر گويد خط حسن
نيكوتر است دل حسين ملول شود و اگر گويد كه خط حسين بهتر است غبار اندوه بر دل حسن
نشيند لاجرم اين مهم را حواله به پدر ايشان كرد من گفتم: اى سلمان به حرمت يارى و
برادرى و به حق اسلام كه تحقيق كن كه پدر ميان ايشان چگونه حكم فرمود سلمان قبول
كرد و از هم بر گذشتيم روز ديگر كه ملاقات واقع شد گفتم: اى سلمان مهمى كه ديروز با
تو گفتمى به كجا رسيد گفت: اى برادر ايشان نزديك پدر كه رفته بودند همان نوع كه بر
ضمير منبر پيغامبر صلّى الله عليه و آله و سلم گذشته بود بر خاطر عاطر او گذشته
حواله به مادر ايشان فرموده و گفت: به نزد بتول عذرا عليهاالسلام رويد تا او چه
گويد همين كه پيش فاطمه رفتهاند و به عرض رسانيدهاند كه جد ما فرمود كه برويد و
خط بنويسيد هر كه خط او بهتر قوت او بيشتر ما خط نوشته به خدمت جد برديم ما را
حواله به پدر كرد همين كه نزد پدر رفتيم ما را به ملازمت تو فرستاد اكنون بيا و در
خطهاى ما در نگر و به راستى حكم كن فاطمه با خود انديشه كرد كه جد بزرگوار و پدر
نامدار ايشان نخواستهاند كه دل هيچكدام ملول شود من چگونه كنم پس گفت: كه شما
مىدانيد كه من خط نمىدانم فاما در عقد خويش هفت دانه مرواريد دارم بر سر شما نثار
كنم هر كدام كه بيشتر چينيد خط وى بهتر است و قوت وى كاملتر پس آن گوهرها را بر
ايشان فشاند امام حسن عليهالسلام سه گوهر برچيد و امام حسين نيز سه گوهر به دست
آورد فى الحال از حضرت عزت به جبرئيل فرمان رسيد كه زود به زمين رو و به پر با فر
خود يك دانه گوهر را به دو نيم كن تا هر يك يك نيمه برچينند و دل هيچكدام اندوهگين
نگردد و جبرئيل به فرمان ملك جليل يك گوهر به دو نيم كرده و هر يك از شاهزادگان سه
گوهر و نيم برچيدهاند اى يزيد از اين سخنان فهم مىشود كه مصطفى و مرتضى و زهرا
غبار غم بر دل ايشان روان نمىداشتند و حضرت خداوند نيز نمىخواسته هيچكدام ملول
شوند من در روم شنيدهام كه كسان تو يك برادر را زهر دادهاند و شربت الماس
چشانيدهاند كه هفتاد و دو پاره جگر از حلق وى برآمده و مىبينم كه سر آن ديگر با
هفتاد و دو سر در نظر تو نهادهاند واى به حال تو و متابعان تو.
اى ناكسان به نسبت فرزند مصطفى
بر حلق تشنه شه دين تيغ كين نهند |
|
باشد به هيچ وجه روا اين چنين كنيد
در
خاك و خون نهان آن رخ نازنين كنيد |
چون سخن بدين جا رسيد غريو از حاضران مجلس برآمد يزيد بترسيد و گفت: اى عبدالشمس!
ملك را بر من مىشورانى و رعيت را به آشوب مىآرى و اگر نه آنست كه تو رسول قيصرى
فى الحال تو را به سياست مىرسانيدم.
عبدالشمس گفت: اى بىشرم تو انصاف حرمت رسول قيصر مىدارى و حرمت رسول ملك اكبر فرو
مىگذارى يزيد بانگ بر ملازمان زد كه اين مرد را از مجلس من بيرون بريد مردمان وى
را بيرون كشيدند و روز به آخر رسيده بود امر نمود كه بعضى از زنان را بياريد تا سخن
گويم امكلثوم و زينب و امام زينالعابدين پيش آمدند زينب را كه چشم بر سر برادر
افتاد فرياد بر داشت كه واجداه وا محمداه پس رو به يزيد
كرد كه هيچ مى دانى كه چه مىكنى زنان خود را در پس پرده نشاندهاى و دختران رسول
خدا را در پيش خلق بداشتهاى ندانم كه در وقت بازخواست از عهده اين عمل چگونه بيرون
مىآيى يزيد بر خود بلرزيد و پرسيد: اين چه كس است؟ گفتند: خواهر امام حسين و دختر
فاطمه زهرا است كه زينب نام دارد ناگاه امكلثوم بر پاى خواست و گفت: اى يزيد اجازت
ده تا سر برادرم و ديدار باز پسين وى ببينم دستورى يافت در جست و سر امام حسين
عليهالسلام بر گرفت و لب خود را بر لب وى نهاد و بيهوش شد پس سر برآورد و گفت: اى
يزيد اميد مىدارم كه در اين دنيا راحت نبينى چنان كه ما را در رنج افكندى.
يزيد گفت: اين زن دراز زبان هم خواهر حسين است؟ گفتند: آرى، اين امكلثوم است.
گفت: اى امكلثوم چون ديدى كه خداى ظن شما را به دروغ كرد و آن چه بر ما فكر كرده
بوديد بر شما واقع شد.
امكلثوم فرمود: كه خدا منافقان را دروغگو خوانده كه ان
المنافقين لكاذبون و بر ايشان لعنت كرده و وعده عذاب فرموده كه
و يعذب المنافقين و المنافقات و به حمدالله كه اهل بيت
پيغمبر صلّى الله عليه و آله و سلم از كذب و نفاق مبرا و معرا اند.
يزيد رو از وى بگردانيده توجه به زين العابدين عليهالسلام كرد و گفت: اين كودك
كيست؟ گفتند: على بن الحسين است گفت: من شنيدم كه على بن الحسين كشته شد گفتند: وى
را سه پسر بود على اكبر و على اصغر كشته شدند و اين على اوسط بيمار بود او را گرفته
آورديم يزيد گفت: اى صبى تو مىدانى كه پدر تو خواست كه بر منبرها خطبه به نام او
كنند و مسند خلافت مقام او بود شكر خداى را كه به مقصود نرسيد امام زين العابدين
عليهالسلام گفت: اى يزيد اين منبرها پدران ما نهادهاند يا پدران تو خلافت از
پدران ما زيباتر بود كه در راه دين جهاد مىكردند يا از پدران تو كه به درگاه الهى
شرك مىآوردند اما مهم ما و تو در قيامت پرسيده خواهد شد و
سيعلم الذين ظلموا اى منقلب ينقلبون.
روزى كه اندرو جگر از هول خون بود
تو از براى دنيى دون داده دين به باد |
|
حكام را لواى امل سرنگون بود
انديشه كن
كه حال تو آنروز چون بود |
يزيد از اين سخنان در غضب شد و سرهنگى را گفت اين را بيرون ببر و سرش بردار و پيش
من آر.
سرهنگ دست على ابن الحسين را بگرفت امكلثوم برجست و هر دو دست به وى زد و گفت: اى
پسرزاده هند دست از اين كودك بدار والله كه هيچكس نمانده است كه دختران محمد صلّى
الله عليه و آله و سلم را محرم باشد الا اين كودك پس اين بيت را انشا كرد:
اناديك يا جداه يا خير المرسل |
|
حسينك مقتول و نسلك ضايع
|
چون يزيد اين بيت استماع كرد لرزه بر اعضاى وى افتاد بفرمود تا دست از وى بداشتند و
نزديك خودش خواند و در پهلوى پسر خودش بنشاند گفت: يا على پسر من در سن به تو نزديك
است توانى با وى كشتىگيرى؟
امام زين العابدين عليهالسلام گفت: كار كشتى سهل است هر يكى را كاردى بده تا در
نظر تو محاربه كنيم هر كه غالب آيد مغلوب را بكشد و تو تماشا كنى. راوى گويد: كه در
اين اثناء نقاره شام فرو كوفتند پس پسر يزيد گفت: اى پسر حسين اين نوبت پدر من است
نوبت پدر تو كجاست؟
امام زين العابدين عليهالسلام فرمود: كه زمانى تامل كن تا جواب تو باز دهم و چون
آواز نقاره فرو نشست موذن آغاز بانگ نماز كرد امام زين العابدين عليهالسلام گفت:
اى پسر يزيد اينك نوبت جد و پدر منست كه مىنوازند تو به نوبت پنج روزه پدر خود غره
مشو كه در اين سراى فانى هر كسى پنج روزه نوبت اوست.
اما نوبت دولت ما تا قيام قيامت باقى است و در دارالضرب امامت سكه سعادت به نام ما
خواهند زد و در منابر عزت و كرامت خطبه فضيلت به نام ما خواهند خواند.
تا دور روزگار بود دور دور ماست |
|
تا نام كاينات بود نام نام ماست
|
پسر يزيد پليد خاموش خاموش گرديد و حاضران از فصاحت شاهزاده زمين و زمان متعجب
ماندند و ميان يزيد و امام زين العابدين عليهالسلام مباحثات بسيار واقع شد چنان چه
ذكر آن به طول مىانجامد القصه سخن به جايى رسيد كه على ابن الحسين عليهالسلام
گفت: اى يزيد جبرئيل در خانه ما فرود آمد يا در خانه شما آيت تطهير در حق ما نازل
شد يا در حق شما و كريمه مودت ذى القربى درباره ماست يا درباره شما؟ همچنين مىگفت
تا رعشه بر يزيد پليد افتاد و هيبتى از اين سخنان بر وى طارى شد گفت: يابن الحسين
از من حاجتى بخواه تا روا كنم گفت: قاتل پدرم را به من ده تا بكشم يزيد مردان كوفه
را طلبيد و گفت: حسين را كه كشته؟ گفتند: خولى بن يزيد. يزيد بفرمود تا او را حاضر
كردند و پرسيد كه حسين را تو كشتى چون خولى سياست بشير بن مالك را ديده بود بترسيد
و گفت: حاشا مرا با كشتن حسين چه كار است گفت: پس كه كشت؟ گفتند: سنان بن انس او
آواز داد و پرسيد كه حسين را تو كشتى؟ گفت: نى و لعنت خدا بر قاتلان حسين باد يزيد
تند شد و گفت: پس او را كه كشته است؟ گفتند: شمر ذىالجوشن كس فرستاد تا شمر را
آوردند پرسيد: كه حسين را تو كشتى گفت: معاذ الله يزيد گفت: همه مردمان متفقاند بر
آن كه او را تو كشتهاى گفت: اينان دروغ مىگويند غضب بر يزيد مستولى شد پرسيد: كه
پس او را كه كشته است شمر گفت: من راست بگويم كه حسين را كه كشته است آن كه قبايل
عرب را جمع كرد و در بيت المال بگشود و لشگر را اسب و سلاح و نفقه و خلعت داد و
گفت: برويد و با حسين حرب كنيد يزيد را انفعال عظيم دست داده گفت: برخيز، كه لعنت
خداى بر همه شما باد آن گه روى به امام زين العابدين عليهالسلام آورد كه حاجت ديگر
بطلب گفت: سر پدرم را به من ده با سرهاى شهدا تا ببرم و به تنهاى ايشان ملحق سازم
گفت: اين حاجت رواست حاجت ديگر بخواه. امام زين العابدين عليهالسلام فرمود: مرا با
اهل بيت اجازت فرماى تا به مدينه رويم و بر سر روضه جد بزرگوار خود صلوات الله و
سلامه عليه به طاعت و عبادت مشغول شويم گفت: اين مراد هم حاصلست آرزوى ديگر در
خواست كن گفت: فردا روز آدينه است مرا اجازت فرماى تا بر منبر روم و خطبه بخوانم
يزيد گفت: اين آرزويت نيز برآرم و خطابت فردا به تو گذارم اما چون روز ديگر شد يزيد
از وعده خطابت امام زينالعابدين عليهالسلام پشيمان شده خطيب فصيح شامى را مقرر
كرد كه خطبه بخواند و منادى كردند كه همه كس به مسجد جامع حاضر آيند و چون مردم به
نماز آدينه حاضر شدند خطيب بر منبر رفته زبان به ستايش آل ابوسفيان بگشود و در مذمت
آل ابىطالب مبالغه بسيار نموده بطلان امام حسين را بيان كرد و حقيقت و اولويت يزيد
را عيان كرد امام زين العابدين عليهالسلام بىطاقت شده خود را نگاه نتوانست داشت و
آواز داد كه يا شامى بئس خطيب القوم انت اى مرد شامى بد
خطيبى تو مر اين قوم را و رضاى مخلوق را بر سخط خالق اختيار نمودهاى و دين را به
دنياى دون بدل كردهاى.
پيروى نفس و هوا مىكنى در
حق اخيار نگويى سخن آل عبا از همه فاضلترند |
|
راه نه اينست خطا مىكنى
مدحت اشرار ادا مىكنى ذم چنين قوم چرا مىكنى
|
پس رو به يزيد كرد كه به وعدهاى كه مرا دادهاى وفا كن و وام عهدى كه بستهاى از
ذمه خويش ادا كن و اجازت ده كه بر منبر روم و چنان خطبهاى كه رضاى خدا و رسول بدان
باز بسته باشد بخوانم و كلماتى كه مستمعان مست معانى آن گشته مثاب و ماجور شوند ادا
كنم يزيد گفت: بر منبر رفتن حاجت نيست همين جا بر پاى ايستاده هر سخنى كه خواهى
بگوى اهل دمشق به فغان آمدند و اشراف شام برپاى خاسته درخواست نمودند كه مىخواهيم
كه الفاظ و عبارات اهل حجاز بشنويم و ببينيم كه فصاحت و بلاغت حجازيان تا چه مرتبه
است يزيد گفت: اى اهل شام اين پسر از بنىهاشمست و ايشان افصح عربند مبادا كه چون
به منبر رود آل ابوسفيان را فضيحت سازد و بنى اميه را سخنان ناسزا گويند اكابر شام
گفتند: او خردسال است چه تواند گفت ما را هوس آنست كه از جد خود سخنى نقل كند كه در
آن ما را موعظه و تذكير بود يزيد التماس بزرگان را رد نتوانست كرد اجازت داد و امام
عليهالسلام به بالاى منبر برآمد و خطبهاى مشتمل بر حمد الهى و نعت حضرت رسالت
پناهى صلوات الله و سلامه عليه ادا فرمود بر وجهى كه سهام اوهام و اذهان فصحاى
شيرينزبان به هدف تعريف آن نرسد و ضماير بلغاى زيبا بيان به اسرار توصيف آن راه
نيابد بدايع الفاظ دلگشايش چون روايع مسائل اهل دين بر غوامض اهل بلاغت محتوى و
حقايق معنوى جانفزايش مانند دقايق دلايل ارباب يقين بر لطايف براعت ارباب فصاحت
مشتمل و منطوى.
لوامع كلماتش چو مهر عالمگير
بدين لطافت و خوبى ادا نكرده كس |
|
ظرايف سخنانش چو ماه نورافزاى
سپاس ايزد اوصاف خواجه دو سراى
|
و بعد از حمد و صلوات موعظهاى فرمود كه همه دلها از تأثير آن نرم و مجموع سينهها
از شعله تصرف آن گرم شد.
غلام آن سخنانم كه آتش افروزد |
|
به طوطيان خرد نغمه حق آموزد
|
پس از آن كه ديدهها اشكبار و دلها بىآرام و قرار شده بود فرمود: كه اى اهل شام هر
كه مرا داند داند و هر كه نداند بداند انا ابن الرسول المختار
انا ابن المصطفى سيد الاخيار منم پسر معراج و خداوند تاج و دواج منم فرزند
راكب براق و افضل همه پيغمبران به اتفاق منم پسر مسافر سفر
سبحان الذى اسرى و مجاور حريم كان قاب قوسين او ادنى
منم پسر خطيب فاوحى الى عبده ما اوحى و عندليب گلشن
علمه شديد القوى منم پسر خواجه يثرب و بطحا و صدر مسند
اجتبا و اصطفا منم پسر حبيب حضرت اله يعنى محمد رسول الله صلوات الله و سلامه عليه
منم پسر شهسوار مضمار هل اتى و شهريار تختگاه لا فتى
منم پسر وصى وفى بابه و مفتاح خزانه انا مدينة العلم و على
بابها منم پسر صاحب مناصف و مظهر العجائب و مظهر الغرايب اميرالمؤمنين على
بن ابى طالب هرگاه كه گفتى ان ابن غريو از خلق برآمدى
بعد از تعريف جدين فرمود: كه منم پسر دختر خير المرسلين سيدة نساء العالمين منم پسر
گوهر درج فاطمه بضعة منى و اختر برج
من اذاها فقد اذانى منم پسر سيدة سادات و شفيعه عرصه
عرصات بتول عذرا يعنى فاطمه زهرا عليهاالسلام منم برادرزاده سبط رسول و قرة العين
بتول امام مسموم ممتحن يعنى اميرالمؤمنين حسن عليهالسلام منم فرزند شهيد مظلوم و
غريب مغموم نورديده مصطفى و سرور سينه مرتضى مبتلاى ميدان كرب و بلا يعنى حسين شهيد
كربلا در اين محل خروش و فغان برخاست و از آواز گريستن مردم غريو در شهر دمشق افتاد
يزيد لعين از اين غلغله بترسيد و از بيم غوغاى عام بر خويشتن بلرزيد و موذن را
اشارت كرد تا بانگ نماز بگويد و سخن بر امام زين العابدين منطقع گردانيد موذن
برخاست و گفت: الله اكبر امام زين العابدين عليهالسلام فرمود: كه
نعم لا شىء اكبر منه موذن گفت:
اشهد ان لا اله الا الله امام گفت: نعم شهد بها لحمى و
شعرى و دمى و بشرى موذن گفت: أشهد أن محمداً رسول الله امام زين العابدين
عليهالسلام عمامه از سر برداشت نزد مؤذن افكند و گيسوهاى مشكين پريشان كرده گفت:
اى موذن به حق اين محمد صلّى الله عليه و آله و سلم بر تو سوگند كه يك زمان توقف كن
موذن خاموش گشت امام روى به يزيد آورد كه اى پسر معاويه اين رسول كريم جد تو بود يا
جد من اگر گويى جد تو بوده دروغ گويى و همه عالم دانند كه دروغ گفتى و اگر گويى كه
جد من بوده كه على بن الحسينم پس تو را چه چيز بر آن داشت كه پدرم را كه بهترين
عترت اين حضرت بود بفرمودى تا شهيد كردند و مخدرات سراپرده عصمت و طهارت را چون
اسراى بلده به بلده بگردانيدى و مرا يتيم ساختى و رخنه در دين جدم انداختى و با اين
همه مىگويى كه مسلمانم و روى به قبله مىآرم و شرم نمىدارى پس دست كرد و گريبان
جامه بدريد و گفت: اى مردمان هيچكس هست از شما كه جد او پيغمبر بوده باشد غير از
من؟
فرياد از مردم برآمد و گريستن بر اهل دمشق افتاد و بعضى بيهوش شدند و قيامتى در
مسجد جامع پديد آمد يزيد بر پاى خواست و بانگ بر مؤذن زد كه اقامت بگوى پس اقامت
گفته شد و نماز گزاردند و مردم در غلغله آمدند و دمدمه در عوام افتاد يزيد تدبيرى
كرد كه مردم را به اصلاح آرد و جمعى ساخته همه اكابر شام را طلبيد و بفرمود تا شمر
و امراى كوفه را حاضر كردند و سخنان درشت بر روى ايشان گفته بر ايشان نفرين كرد و
گفت: من از اطاعت شما بر قتل حسين راضى نبودم و اگر او را زنده مىآورديد من حق
خدمت او به جاى مىآوردم لعنت بر پسر مرجانه باد كه بر چنين امرى اقدام نمود و مرا
در عراق و شام بدنام كرد.
در تاريخ العالم آورده كه يزيد اين سخنان به جهت آن بر زبان مىراند كه مردم بر
قتله امام حسين عليهالسلام و اصحاب و اولاد او نفرين مىكردند و يزيد را توبيخ و
سرزنش مىنمودند و الحق جاى آن دارد كه بر آن مدبران هزار گونه ناسزا و نفرين گويند
چه اين كه نه آسان كاريست و اين عمل نه سهل كردارى.
نه بازيچست ناحق سر بريدن شهريارى را
نه سهلست از عطش پژمرده كردن نوبهارى را نه آسانست كردن
بر سر نيزه سر شاهى به وقت قتلش از هر ذرهاى آواز مىآمد
|
|
كه بودى حضرت روح الامين گهواره
جنبانش كه از باغ رسالت رسته شد سرو خرامانش
كه دادى بوسه سلطان رسل بر روى رخسارش كه نفرين خدا بر شمر و
بر انصار و اعوانش
|
در كنزالغرايب آورده كه يزيد اهل بيت را در درون كوشك خود جاى مقرر ساخته بود و
امام حسين عليهالسلام دخترى داشت چهار ساله كه بسيار او را دوست داشتى و او نيز
پدر را به غايت دوست مىداشت و تا پدرش شهيد شده بود دايم مىپرسيد كه
اين ابى كجاست پدر من مىگفتند به جايى رفته است و به
انواع تسلى، تسلى مىدادند و او را به ديدار پدر اشتياق عظيم بود در اين وقت كه در
كوشك يزيد بودند شبى اين دختر پدر را در خواب ديد كه او را در كنار گرفته از غايت
شادى بيدار شد و پدر را نديد شوقش زياده گشت و آغاز اضطراب كرده فغان در گرفت حال
پرسيدند گفت: حالى مىديدم كه در كنار پدر نشستهام چون چشم باز كردم او را
نمىبينم مرا بگوييد كه پدرم كجاست كه مرا بيش از اين طاقت فراق نمانده هر چند
گفتند: اى دختر صبر كن و شكيبايى پيش گير جواب مىداد كه:
يعلم الله مرا تاب شكيبايى نيست |
|
طاقت روز فراق و شب تنهايى نيست
|
يا پدرم را پيش من آريد يا مرا نزد پدر فرستيد چون اهل بيت اين سخن بشنيدند به
يكبار فرياد از نهاد ايشان برآمد و خروش در گرفتند يزيد پليد از گريه و غوغاى ايشان
از خواب در آمد و كس فرستاد تا خبر گيرد كه اهل بيت را چه واقع شده است ايشان صورت
واقعه باز گفتند و خبر به يزيد رسيد كه دختر امام حسين پدر را در خواب ديده و براى
ديدار او بىطاقتى مىكند.
يزيد گفت: برويد و سر پدرش بدو نماييد شايد تسلى يابد و يزيد آن سر را در خانه خاص
خود نگاه مىداشت خادمان يزيد پليد آن سر را در طبقى سيمين نهاده و منديلى از سندس
بر آن افكنده نزد اهل بيت آوردند و گفتند: يزيد مىگويد كه سر را بدو نماييد شايد
كه او را تسلى پديد آيد اما چون طبق را پيش وى نهادند پرسيد: كه اين چيست؟ گفتند:
آنچه مىطلبى اينست چون منديل بر گرفت سرى ديد در آن طبق نهاده آن سر را برداشت و
نيك در آن نگريست سر پدر خود را بشناخت آهى از سينه بركشيد و روى بر روى پدر ماليد
و لب خود بر لب وى نهاد و فى الحال جان شيرين بداد ديگرباره اهل بيت را تعزيت امام
حسين تازه گشت و مصيبت شهدا سمت تجديد پذيرفت.
اى اجل باز اين چه غوغا در جهان انداختى
ابر اندوهى برآوردى ز درياى بلا شورشى در روزگار انس و
جان كردى پديد |
|
بار ديگر ماتمى در خاندان انداختى
برق حسرت در زمين و آسمان انداختى آتشى در خرمن پير و
جوان انداختى
|
يزيد چون از اين حال خبر يافت ايشان را تعزيت رسانيد و امكلثوم اجازت طلبيد كه در
خارج كوشك به منزلى رود و تعزيت اهل بيت بدارد و اجازت يافته به منزلى كه جهت ماتم
مقرر كرده بودند تشريف فرمود و زنان اكابر به تعزيت او حاضر گشتند و او مرثيهاى در
احوال زارى اهل بيت و خوارى شهدا گفته بود مىخواند و خاتونان عرب آب از ديده
مىباريدند و از غم و اندوه اهل بيت مىزاريدند و يك بيت از قصيده امكلثوم اينست:
ماتت رجالى و افنى الموت ساداتى
فرياد كه بى مونس و غمخوار بمانديم آزاد شدند از غم اين
دامگه و ما افكار شد از غم دل ايشان و برفتند در
خاك بخفتند و رخ از ما بنفهتند عيسى نفسى بود طبيب همه دلها
|
|
و زادنى حسرة من بعد لوعاتى
رفتند عزيزان و ز غم خوار بمانديم در مهلكه فتنه
گرفتار بمانديم ما نالهكنان با دل افكار بمانديم
افسوس كه در حسرت ديدار بمانديم بگذشت و همه با دل
بيمار بمانديم
|
در روايت ابوالمويد چنانست كه يزيد اسباب سفر اهل بيت ساخت همه را جامه داد و زاد
راه چنان چه لايق باشد تعيين نمود و نعمان بن بشير را مقرر كرد تا با سى سوار مكمل
در ملازمت ايشان باشد و او را در محافظت ايشان بسيار مبالغه كرده به جانب مدينه
روان ساخت و امام زين العابدين عليهالسلام سر پدر بزرگوار با سرهاى ديگر فرا گرفته
به كربلا رفت و در بيستم ماه صفر سر آن سرور به بدن اطهر انضمام يافت و سرهاى شهداى
ديگر نيز به ابدان ايشان پيوست و نعمان بشير در ملازمت اهل بيت هيچ دقيقهاى از
دقايق فرو نگذاشت و قاعده تعظيم و احترام ايشان كما ينبغى مرعى داشت و نزول و
ارتحال اهل بيت بر موجب دلخواه ايشان بود هر جا خواستندى نزول فرمودندى و هرگاه
اراده كردندى رحلت نمودندى و در وقت فرود آمدن و سوار شدن اهل بيت ملازمان نعمان
دور شدندى تا ايشان را حجابى نبودى و به مثابهاى ادب ايشان را نگاه داشت كه چون
قريب به مدينه رسيدند.
امكلثوم با زينب گفت: اى خواهر اداى حقوق نعمان بر ما واجب گشت و ما هيچ چيز
نداريم كه به وى دهيم زينب فرمود: كه صدّقت راست گفتى
ما لنا شىء نيست ما را چيزى به وى عطا كنيم
الا حلينا مگر آن كه زيورها و پيرايهها كه ما را هست
بدو فرستيم بس آن پيرايهها از دست و گوش و گردن و انگشتان بيرون آورده بدو
فرستادند و عذر خواهى نمودند كه اين بعضى از جزاى خدمت توست در دنيا و باقى پاداش
مصاحبت تو در قيامت به تو خواهيم رسانيد پس نعمان مطلقا چيزى از آنها قبول نكرد و
همه را پيش ايشان فرستاده پيغام داد اگر چه همراهى ما با شما به فرمان يزيد بود اما
رعايت حرمت شما به فرضى از اغراق دنيايى واقع نشد بلكه براى خشنودى خدا و جد
بزرگوار شما كردم بحمدالله كه خدمت من قبول اهل بيت نبى صلّى الله عليه و آله و سلم
افتاد و من شكر اين نعمت چگونه توانم گزارد و سپاسدارى اين موهبت كه نامزد من شده
به چه نوع به جاى توانم آورد.