ديوان پروين اعتصامی

سرو عقل گر خدمت جان کنند

سرو عقل گر خدمت جان کنند		بسی کار دشوار کسان کنند
بکاهند گر دیده و دل ز آز		بسا نرخها را که ارزان کنند
چو اوضاع گیتی خیال است و خواب		چرا خاطرت را پریشان کنند
دل و دیده دریای ملک تنند		رها کن که یک چند طوفان کنند
به داروغه و شحنه‌ی جان بگوی		که دزد هوی را بزندان کنند
نکردی نگهبانی خویش، چند		به گنج وجودت نگهبان کنند
چنان کن که جان را بود جامه‌ای		چو از جامه، جسم تو عریان کنند
به تن پرور و کاهل ار بگروی		ترا نیز چون خود تن آسان کنند
فروغی گرت هست ظلمت شود		کمالی گرت هست نقصان کنند
هزار آزمایش بود پیش از آن		که بیرونت از این دبستان کنند
گرت فضل بوده است رتبت دهند		ورت جرم بوده است تاوان کنند
گرت گله گرگ است و گر گوسفند		ترا بر همان گله چوپان کنند
چو آتش برافروزی از بهر خلق		همان آتشت را بدامان کنند
اگر گوهری یا که سنگ سیاه		بدانند چون ره بدین کان کنند
به معمار عقل و خرد تیشه ده		که تا خانه‌ی جهل ویران کنند
برآنند خودبینی و جهل و عجب		که عیب تو را از تو پنهان کنند
بزرگان نلغزند در هیچ راه		کاز آغاز تدبیر پایان کنند