اردیبهشت

8 ارديبهشت روز جوان

121. پيامبرصلّى الله عليه وآله: إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الشّابَّ الَّذي يُفنِي شَبابَهُ في طاعَةِ اللَّهِ؛(125)

خداوند دوستدار جوانى است كه جوانى‏اش را به اطاعت خداوند مى‏گذراند.

122. امام على‏ عليه السلام : شَيئانِ لايَعرِفُ فَضلَهُما إلاّ مَن فَقَدَهُما: الشَّبابُ وَ العافِيَةُ؛(126)

دو نعمت است كه ارزش آن‏ها را نمى‏داند، مگر كسى كه آن‏ها را از دست داده باشد: جوانى و تندرستى.

123. امام على‏ عليه السلام : لاتَقْسِروا أولادَكُم عَلى‏ آدابِكُم فَإنَّهُم مَخلوقُون َ لِزَمانٍ غَيرِ زَمانِكُم؛(127)

آداب ورسوم خويش را به فرزندانتان تحميل نكنيد؛ زيرا آنان در روزگارى، غير از روزگار شما مى‏زيند.

124. امام باقر عليه السلام : لَو اُتِيتُ بِشابٍّ مِن شَبابِ الشِّيعَةِ لا يَتَفَقَّهُ(فِي الدِّينِ )لأَدَّبتُهُ؛(128)

اگر جوان شيعه‏اى را نزد من بياورند كه علم(دين) نمى‏آموزد، او را تأديب مى‏كنم.

125. امام صادق‏ عليه السلام : لَستُ اُحِبُّ أن أرَى الشّابَّ مِنكُم إلاّ غادِياً في حالَينِ: إمّا عالِماً أومُتَعَلِّم؛(129)

دوست ندارم جوانى از شما (شيعيان) را جز بر دو گونه ببينم: دانشمند يا دانشجو.

9 ارديبهشت روز شوراها

126. ( و أمرُ هُم شُورى‏ بَينَهُم)؛(130)

و كسانى كه... كارشان در ميانشان مشورت است.

127. ( و شاوِرهُم فِي الأمرِ فَإذا عَزَمتَ فَتَوَكَّل عَلَى اللَّهِ)؛(131)

اى پيامبر! در كارها با ايشان مشورت كن، و آن‏گاه كه تصميم گرفتى بر خدا توكّل كن.

128. پيامبرصلّى الله عليه وآله: المُشاوَرَةُ حِصنٌ مِنَ النَّدامَةِ و أمنٌ مِنَ المَلامَةِ؛(132)

مشورت دژى در مقابل (هجوم) پشيمانى و مايه ايمنى از سرزنش است.

129. پيامبرصلّى الله عليه وآله: يا عَليُّ لاتُشاوِر جَباناً فَإنَّهُ يُضَيِّقُ عَلَيكَ المَخرَجَ و لاتُشاوِرِ البَخيلَ فَإنَّهُ يَقصُرُ بِكَ عَن غايَتِكَ ولاتُشاوِر حَريصاً فَإنَّهُ يُزَيِّنُ لَكَ شَرَه؛(133)

اى على! با ترسو مشورت مكن؛ زيرا راه حلّ مشكل را بر تو تنگ مى‏كند، و با بخيل مشورت مكن؛ زيرا تو را از هدف باز مى‏دارد، و با حريص مشورت مكن؛ زيرا آزمندى را در نظرت زينت مى‏دهد.

130. امام على‏ عليه السلام : لا مُظاهَرَةَ أوثَقُ مِنَ المُشاوَرَةِ؛(134)

هيچ پشتيبانى اطمينان بخش‏تر از مشورت نيست.

131. امام على‏ عليه السلام : اِستَشِر عَدُوَّكَ العاقِلَ وَاحْذَر رَأىَ صَديقِكَ الجاهِلِ؛(135)

با دشمن خردمندت مشورت كن، ولى از رأى دوست نادان خود بيمناك باش.

132. امام على‏ عليه السلام : خَيرُ مَن شاوَرتَ ذَوُوالنُّهى‏ وَالعِلمِ و اُولُو التَّجارِبِ و الحَزمِ؛(136)

بهترين كسان براى مشورت، صاحبان خرد و دانش و افراد با تجربه و دورانديش‏اند.

133. امام على‏ عليه السلام : شاوِر قَبلَ أن تَعزِمَ و فَكِّر قَبلَ أن تُقدِمَ؛(137)

پيش از تصميم‏گيرى، مشورت كن و پيش از عمل بينديش.

134. امام على‏ عليه السلام : عَلَى المُشيرِ الاِجتِهادُ فِي الرَّأىِ و لَيسَ عَلَيهِ ضَمانُ النُّجحِ؛(138)

مشورت دهنده بايد در ارائه نظرش كوشا باشد، و ضمانت پيروزى بر عهده او نيست.

135. امام على‏ عليه السلام : أفضَلُ النّاسِ رَأياً مَن لايَستَغني عَن رَأىِ مُشيرٍ؛(139)

رأى و نظر كسى برتر است كه خود را از رأى مشاور بى‏نياز نداند.

136. امام حسن‏ عليه السلام : ما تَشاوَرَ قَومٌ إلاّ هُدُوا إلى‏ رُشدِهِم؛(140)

هيچ قومى با يكديگر مشورت نكردند مگر آن كه به راه پيشرفت خود رهنمون شدند.

137. امام صادق‏ عليه السلام : لاتَكُونَنَّ أوَّلَ مُشيرٍ و إيّاك و الرَّأىَ الفَطيرَ؛(141)

در مشورت نخستين كس مباش كه نظر مى‏دهد و از اظهار نظر ناسخته بپرهيز.

138. امام كاظم‏ عليه السلام : مَنِ اسْتَشارَ لَم يَعدَم عِندَ الصَّوابِ مادِحَاً و عِندَ الخَطَإِ عاذِر؛(142)

كسى كه مشورت كند، اگر كارش را درست انجام دهد، مردم او را بستايند و اگر به خطا رود، معذورش دارند.

11 ارديبهشت روز جهانى كاروكارگر

139. پيامبر صلّى الله عليه وآله:إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ أن يَرى‏ عَبدَهُ تَعِباً في طَلَبِ الحَلالِ؛(143)

خداوند دوست دارد كه بنده‏اش را در جست و جوى روزىِ حلال خسته ببيند.

140. پيامبرصلّى الله عليه وآله: باكِروا في طَلَبِ الرِّزقِ و الحَوائجِ فَإنَّ الغُدُوَّ بَرَكَةٌ و نَجاحٌ؛(144)

صبح گاهان در جست و جوى روزى و در پىِ تأمين نيازهاى زندگى باشيد؛ زيرا بركت و توفيق در صبح‏گاه نهفته است.

141. پيامبرصلّى الله عليه وآله: مَن سَعى‏ عَلى‏ عِيالِهِ في طَلَبِ الحَلالِ فَهُوَ في سَبيلِ اللَّهِ؛(145)

هر كه براى كسب روزىِ حلال براى خانواده خود بكوشد، (كوشش او )در راه خدا به شمار است.

142. فَقَبَّلَ يَدَهُ ( سَعدَ الأنصاريّ) رَسولُ‏اللَّهِ‏صلّى الله عليه وآله و قالَ: هذِهِ يَدٌ لاتَمَسُّها نارٌ؛(146)

پيامبر دست آن كارگر ( سعد انصارى) را بوسيد وگفت: «اين دستى است كه آتش به آن نمى‏رسد.»

143. امام على عليه السلام : مَن لَم يَصبِر عَلى‏ كَدِّهِ صَبَرَ عَلَى الإفلاسِ؛(147)

هركس بر رنج كسب وكار صبر نكند، بايد رنج ندارى را تحمّل كند.

144. امام كاظم‏ عليه السلام : إنّي لأَعمَلُ في بَعضِ ضِياعي حَتّى‏ أعرَقَ -و إنَّ لي مَن يَكفيني

لِيَعَلَمَ اللَّهُ أنّي أطلُبُ الرِّزقَ الحَلالَ؛(148)

من در برخى از زمين‏هاى كشاورزى‏ام كار مى‏كنم تا آن كه عرق از بدنم سرازير مى‏شود، در حالى كه هستند كسانى كه به جاى من كار كنند و مرا از كار كردن بى‏نياز كنند، ولى من كار مى‏كنم تا خداوند ببيند كه در جست و جوى روزى حلالم.

حقوق كارگر

145. پيامبرصلّى الله عليه وآله: ظُلمُ الأجيرِ أجرَهُ مِنَ الكَبائِرِ؛(149)

ظلم در پرداخت مزد كارگر، از گناهان بزرگ است.

146. امام على‏ عليه السلام : نَهى‏ (رَسُولُ اللَّهِ‏صلّى الله عليه وآله) أن يُستَعمَلَ أجيرٌ حَتّى‏ يُعلَمَ ما اُجرَتُهُ؛(150)

پيامبر خدا از به كار گرفتن كارگر، پيش از تعيين مزدش نهى فرمود.

147. امام على‏ عليه السلام : اِرحَم مَن دُونَكَ يَرحَمكَ مَن فَوقَكَ؛(151)

با فرودست خود مهربان باش تا فرادستت با تو مهربان باشد.

148. امام صادق عليه السلام : أعطِهِم اُجورَهُم قَبلَ أن يَجِفَّ عَرَقُهُم؛(152)

پيش از آن كه عرق آنان(كارگران) خشك شود، مزدشان را بپرداز.

149. امام صادق‏ عليه السلام : مَنِ استَأجَرَ أجيراً ثُمَّ حَبَسَهُ عَنِ الجُمُعَةِ يَبوَءُ بِإثمِهِ وَ إن كانَ هُوَ لَم يَحبِسهُ اشتَرَكا فِي الأجرِ؛(153)

هر كس كارگرى را به كار گيرد و او را از شركت در نماز جمعه باز دارد، گناهش را به عهده گرفته است و اگر او را باز ندارد، در اجر او شريك است.

150. مَرَّ شَيخٌ مَكفُوفٌ كَبيرٌ يَسألُ. فَقالَ أميرُالمُؤمِنينَ: ما هذا؟ فقالُوا: ياأميرَالمُؤمِنينَ! نَصرانيٌّ. فَقالَ: استَعمَلتُمُوهُ حَتّى‏ إذا كَبُرَ و عَجَزَ مَنَعتُمُوهُ، أنفِقُوا عَلَيهِ مِن بَيتِ المالِ؛(154)

پير مرد فرتوت و نابينايى، در حال گدايى، بر اميرمؤمنان گذشت. امام فرمود: «اين مرد كيست و چرا گدايى مىكند؟» جواب گفتند: «نصرانى است». امام فرمود: «تا آن زمان كه قدرت كار كردن داشت از او كار كشيديد و اينك كه پير شده و قدرت كار كردن ندارد، از تأمين روزى وى دريغ مى‏ورزيد؟ از بيت المال زندگى او را تأمين كنيد».

12 ارديبهشت روز معلّم

151. ( هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الاُمِّيّينَ رَسُولاً مِنهُم يَتلُوا عَلَيهِم آياتِهِ و يُزَكِّيهِم و يُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ و الحِكمَةَ)؛(155)

اوست خدايى كه در ميان مردمِ درس نخوانده پيامبرى از خودشان مبعوث كرد تا آياتش را بر آنها بخواند و آنها را تزكيه كند و كتاب و حكمت بياموزد.

152. پيامبرصلّى الله عليه وآله: إنَّما بُعِثتُ مُعَلِّم؛(156)

من معلّم برانگيخته شدم..

153. پيامبرصلّى الله عليه وآله: أجوَدُكُم مِن بَعدِي رَجُلٌ عَلِمَ عِلماً فنَشَرَ عِلمَهُ؛ (157)

بخشنده‏ترين شما پس از من، كسى است كه دانشى بياموزد، آن‏گاه دانش خود را بپراكند.

154. پيامبرصلّى الله عليه وآله: مَن تَعَلَّمتَ مِنهُ حَرفاً صِرتَ لَهُ عَبد؛(158)

از هر كس كه حرفى آموختى، بنده او شده‏اى.

155. پيامبرصلّى الله عليه وآله: اللّهُمَّ اغْفِر لِلمُعَلِّمينَ و أطِل أعمارَهُم و بارِك لَهُم في كَسبِهِم؛(159)

خدايا! آموزگاران را بيامرز؛ عمرشان را دراز و كسبشان را با بركت كن.

156. پيامبرصلّى الله عليه وآله: مَن طَلَبَ العِلمَ كانَ كفّارَةً لِما مَضى‏؛(160)

كسى كه در پى تحصيل علم رود، اين عمل كفّاره گناهان گذشته او است.

157. امام على‏ عليه السلام : قُمْ عَن مَجلِسِكَ ِلأبيكَ و مُعَلِّمِكَ و إن كُنتَ أمير؛(161)

به احترام پدر و معلّمت از جاى برخيز، گرچه فرمان‏روا باشى.

158. امام سجّاد عليه السلام : حَقُّ سائِسِكَ بِالعِلمِ، التَّعظيمُ لَهُ و التَّوقيرُ لِمَجلِسِهِ و حُسنُ الاِستِماعِ إلَيهِ؛(162)

حق استاد تو اين است كه بزرگش دارى و محضرش را محترم شمارى و با دقّت به سخنانش گوش بسپارى.

159. امام باقر عليه السلام : زَكاةُ العِلمِ أن تُعَلِّمَهُ عِبادَاللَّهِ؛(163)

زكات دانش، آموختن آن به بندگان خدا است.

160. امام صادق‏ عليه السلام : تَواضَعُوا لِمَن طَلَبتُم مِنهُ العِلمَ؛(164)

در پيشگاه كسى كه از او دانش مى‏آموزيد، فروتن باشيد.

20 ارديبهشت روز وقف

161.( وَالباقِياتُ الصّالِحاتُ خَيرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَواباً وخَيرٌ أمَلاً)؛(165)

و نيكى‏هاى ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و اميدوار كننده‏تر است.

162. پيامبر صلّى الله عليه وآله: إذا ماتَ الإنسانُ انقَطَعَ عَمَلُهُ إلّا مِن ثَلاثٍ: إلّا مِن صَدَقَةٍ جاريَةٍ أو عِلمٍ يُنتَفَعُ بِهِ أو وَلَدٍ صالِحٍ يَدعُو لَهُ؛(166)

با مرگ انسان، رشته عملش قطع مى‏شود، مگر از سه چيز: صدقه جارى (وماندگار)، دانشى كه مردم از آن بهره‏مند شوند، و فرزند نيكوكارى كه برايش دعا كند.

163. امام على‏ عليه السلام : الصَّدَقَةُ و الحَبسُ ذَخيرَتانِ فَدَعُوهُما لِيَومِهِم؛(167)

صدقه و وقف دو ذخيره‏اند، آنها را براى روز خودشان (قيامت) وانهيد.

164. امام صادق‏ عليه السلام : تَصَدَّقَ رَسُولُ اللَّهِ‏صلّى الله عليه وآله بِأموالٍ جَعَلَها وَقف؛(168)

پيامبر خدا اموالى را صدقه داد و آنها را وقف كرد.

165. امام صادق‏ عليه السلام : قَسَمَ رَسولُ اللَّهِ‏صلّى الله عليه وآله الْفَي‏ءَ فَأصابَ عَلِيّاً أرضٌ فَاحتَفَرَ فِيها عَيناً فَخَرَجَ مِنها ماءٌ... فَقالَ: هِيَ صَدقَةٌ بَتّاً بَتْلاً في حَجيجِ بَيتِ اللَّهِ و عابِرِ سَبيلِهِ لاتُباعُ و لاتُوهَبُ و لاتُورَثُ؛(169)

پيامبر خدا غنايم را تقسيم كرد. قطعه زمينى به على رسيد. على در آن زمين چشمه‏اى حفر كرد و چشمه به آب رسيد... حضرت فرمود: «اين صدقه (و وقفى) است كه آن را به طور قطعى (از ملك خويش) جدا كردم و به حاجيان خانه خدا و در راه‏ماندگان حجّ، مخصوص گردانيدم؛ نه فروختنى است، نه بخشيدنى و نه ارث بردنى.

خرداد

14 خرداد رحلت امام خمينى‏قدس سره

166. پيامبرصلّى الله عليه وآله: العُلَماءُ اُمَنَاءُ اللَّهِ عَلى‏ خَلقِهِ؛(170)

عالمان، امينان خدا بر آفريده‏هاى اويند.

167. پيامبرصلّى الله عليه وآله: إنَّ مِدادَ العُلماءِ فِى المِيزانِ أثقَلُ مِن دَمِ الشُّهداءِ و أكثَرُ ثَواباً يَومَ القِيامَةِ؛(171)

در روز قيامت، مداد عالمان در ترازو از خون شهيدان سنگين‏تر، و پاداشش بيشتر است.

168. پيامبرصلّى الله عليه وآله: النَّظَرُ في وَجهِ العالِمِ حُبًّا لَهُ عِبادَةٌ؛(172)

نگريستنِ به چهره عالم، از سَرِ مهر، عبادت است.

169. امام على‏ عليه السلام : العُلَماءُ أطهَرُ النّاسِ أخلاقاً و أقلُّهُم فِى المَطامِعِ أعراق؛(173)

دانشمندان پاك‏ترين مردم در خُلق و خوى و كم طمع‏ترين آنان در خلقت و طبيعت‏اند.

170. امام على‏ عليه السلام : إذا ماتَ العالِمُ ثُلِمَ فِي الإسلامِ ثُلمَةٌ لايَسُدُّها شَي‏ءٌ إلى‏ يَومِ القِيامَةِ؛(174)

با مرگ هر دانشمند، چنان رخنه‏اى در اسلام پديد مى‏آيد كه تا روز قيامت هيچ چيز آن را فرو نمى‏پوشد.

15 خرداد روز جهانى محيط زيست (175)

171. پيامبرصلّى الله عليه وآله: مَن أماطَ عَن طَريقِ المُسلِمينَ مايُؤذِيهِم، كَتَبَ اللَّهُ لَهُ أجرَ قِراءَةَ أربَعمِائةِ آيةٍ كُلُّ حَرفٍ مِنها بِعَشرِ حَسَناتٍ؛(176)

هركس چيز آزار دهنده‏اى را از راه مسلمانان بردارد، خداوند پاداش قرائت چهارصد آيه را، كه براى هر آيه ده حسنه است، در نامه اعمال او مى‏نويسد.

172. امام على‏ عليه السلام : لاتُؤوا التُّرابَ خَلفَ البابِ فَإنَّهُ مَأوَى الشَّياطينِ؛(177)

خاكروبه را پشت در منزل نريزيد؛ زيرا جايگاه شياطين(و ميكرب) است.

173. امام صادق‏ عليه السلام : لاتَطيبُ السُّكنى‏ إلّا بِثَلاثٍ: الهَواءِ الطَّيِّبِ و الماءِ الغَزيرِ العَذبِ و الأرضِ الخَوّارَةِ؛(178)

سه چيز زندگى را خوش مى‏كند: هواى پاك، آب فراوان گوارا، زمين نرم و سست (آماده زراعت).

174. امام صادق‏ عليه السلام : لاتُفسِدْ عَلَى القَومِ ماءَهُم؛(179)

آب مورد نياز مردم را آلوده نكن.

175. امام صادق‏ عليه السلام : لَقَد كانَ عَليُّ بنُ الحُسَينِ‏عليهما السلام يَمُرُّ عَلَى المَدَرَةِ في وَسَطِ الطَّريِقِ فَيَنزِلُ عَن دابَّتِهِ حَتّى‏ يُنَحِّيَها بِيَدِهِ عَنِ الطَّريقِ؛(180)

امام سجّاد عليه السلام هرگاه در ميان راه به كلوخى بر مى‏خورد، از مركب پياده مى‏شد و با دستش آن را از راه دور مى‏كرد.

27 خرداد روز جهانى بيابان زدايى (181)

176. ( هُو أنشَأكُم مِنَ الأرضِ وَاستَعمَرَكُم فِيها)؛(182)

اوست كه شما را از زمين آفريد و شما را در آن استقرار داد.

177. پيامبرصلّى الله عليه وآله: مَن غَرَسَ شَجَراً أو حَفَرَ وادِياً بِدْءً لَم يَسبِقُهُ إلَيهِ أحدٌ أو أحيا أرضاً مَيتَةً فَهِي لَهُ قَضاءً مِنَ اللَّهِ و رَسولِهِ؛(183)

هر كه درختى بكارد و يا آبراهى حفر كند كه كسى در آن بر او پيشى نگرفته باشد و يا زمين مرده‏اى را آباد كند، آن زمين، به حكم خدا و رسولش، از آنِ او است.

178. امام على‏ عليه السلام به مالك اشتر فرمودند: وَليَكُن نَظَرُك في عِمارَةِ الأرضِ أبلَغَ مِن نَظَرِكَ في استِجلابِ الخَراجِ لأِنَّ ذلِكَ لايُدرَكُ إلّا بِالعِمارَةِ؛(184)

بايد توجّه تو به آباد كردن زمين بيش از توجّه به گرفتن ماليات باشد؛ زيرا ماليات جز در نتيجه آبادانى فراهم نمى‏آيد.

179. امام باقر عليه السلام : أيُّما قَومٍ أحيَوا شَيئاً مِنَ الأرضِ و عَمَروُها فَهُم أحَقُّ بِه؛(185)

هر گروهى كه قطعه زمينى را احيا كنند، همانان به (مالكيّت) آن سزاوارترند.

تیر

5 تير روز جهانى مبارزه با موادّ مخدّر

180. ( و مَن أحياها فَكَأنَّما أحيَا النّاسَ جَميعاً)؛(186)

هر كه كسى را زنده بدارد، گويى همه مردم را زنده كرده است.

181. پيامبرصلّى الله عليه وآله: لا ضَرَرَ و لا ضِرارَ؛(187)

زيان رساندن به خود و به ديگران ممنوع است.

182. پيامبرصلّى الله عليه وآله: سَيَأتي زَمانٌ عَلى‏ اُمَّتي يأكُلونَ شَيئاً اسْمُهُ البَنجُ، أنا بَري‏ءٌ مِنهُم و هُم بَريئُونَ مِنّي؛(188)

زمانى فرا مى‏رسد كه امّت من چيزى به نام «بنگ» استفاده مى‏كنند. من از اين گروه بيزارم و آنان از من دورند.

183. پيامبرصلّى الله عليه وآله: مَنِ احتَقَرَ ذَنبَ البَنجِ فَقَد كَفَرَ؛(189)

كسى كه گناه كشيدن بنگ را ناچيز بشمرد، كافر است.

184. امام رضا عليه السلام : كُلُّ نافِعٍ مُقوٍّ لِلجِسمِ فيهِ قُوَّةٌ لِلبَدَنِ فَحَلالٌ و كُلُّ مُضِرٍّ يَذهَبُ بِالقُوّةِ أو قاتِلٌ فَحَرامٌ؛(190)

هر چيز سودمند و نيروزا براى جسم كه موجب تقويت بدن مى‏شود، حلال است، و هر چيز زيان‏آور كه نيروى آدمى را مى‏گيرد، يا كشنده است، حرام است.

7 تير روز قوّه قضائيّه

185. ( فَاحْكُم بَينَهُم بِالِقسطِ إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُقسِطينَ)؛(191)

ميان آنها عادلانه داورى كن كه خداوند دادگران را دوست مى‏دارد.

186. پيامبرصلّى الله عليه وآله: إنَّ اللَّهَ مَعَ القاضِي مالَمْ يَحِف عَمد؛(192)

خداوند با قاضى است تا آن‏گاه كه، به عمد، ستم نكند.

187. امام على‏ عليه السلام : مَنِ ابتَلى‏ بِالقَضاءِ فَليُواسِ بَينَهُم فِي الإشارَةِ و فِي النَّظَرِ و فِي المَجلِسِ؛(193)

آن كه بر مسند قضاوت مى‏نشيند، بايد ميان مردم در اشاره و نگاه و نشستن برابرى را مراعات كند.

188. امام على‏ عليه السلام : أفضَلُ الخَلقِ أقضاهُم بِالحَقِّ؛(194)

برترين مردم، داورترينِ آنها به حق است.

189. امام على‏ عليه السلام : لا يُقيمُ أمرَ اللَّهِ سُبحانَهُ إلّا مَن لايُصانِعُ و لايُضارِعُ و لايَتَّبِعُ المَطامِعَ؛(195)

فرمان خداى سبحان را بر پا ندارد جز آن كس كه (در حق) مدارا نكند و خود را خوار نسازد و در پى طمع نرود.

190. امام على‏ عليه السلام به مالك اشتر فرمودند: ثُمَّ اخْتَر لِلحُكمِ بَينَ النّاسِ أفضَلَ رَعِيَّتِكَ في نَفسِكَ؛(196)

براى داورى ميان مردم، برترين فرد را از نظر خودت برگزين.

191. امام صادق‏ عليه السلام : القُضاةُ أربَعَةٌ: ثَلاثَةٌ فِي النّارِ و واحِدٌ فِي الجَنَّةِ: رَجُلٌ قَضى‏ بِجَورٍ و هُوَ يَعَلَمُ فَهُوَ فِي النّارِ، و رَجُلٌ قَضى‏ بِجَورٍ و هُوَ لايَعلَمُ فَهُوَ فِي النّارِ، و رَجُلٌ قَضى‏ بِالحَقِّ و هُوَ لايَعلَمُ فَهُو فِي النّارِ و رَ جُلٌ قضى‏ بِالحَقِّ و هُوَ يَعلَمُ فَهُوَ فِي الجَنَّةِ؛(197)

قاضيان چهار گروهند: سه گروه دوزخى‏اند و يك گروه بهشتى: مردى كه، دانسته، حكم ناحق مى‏دهد، دوزخى است. مردى كه ندانسته حكم ناحق دهد نيز دوزخى است. مردى كه ندانسته حكم حق دهد نيز دوزخى است، و مردى كه دانسته حكم به حق دهد، بهشتى است.

1. ارزش عدالت

192. امام على‏ عليه السلام : العَدلُ أساسٌ بِهِ قِوامُ العالَمِ؛(198)

عدالت شالوده‏اى است كه جهان بر آن استوار است.

193. امام على‏ عليه السلام : العَدلُ يُريحُ العامِلَ بِهِ مِن تَقَلُّدِ المَظالِمِ؛(199)

عدالت، عمل كننده به آن را از به گردن‏گرفتن حقوق مردم و مظالم آسوده مى‏كند.

194. امام على‏ عليه السلام : فِي العَدلِ الاقتِداءُ بِسُنَّةِ اللَّهِ و ثَباتُ الدُّوَلِ؛(200)

پيروى از سنّت خدا و پايدارى دولت‏ها نتيجه عدالت است.

195. امام صادق‏ عليه السلام : العَدلُ أحلى‏ مِنَ الماءِ يُصيبُهُ الظَّمآنُ؛(201)

عدالت از آبى كه شخص تشنه به آن مى‏رسد، گواراتر است.

2. ويژگى‏هاى عادل

196. پيامبرصلّى الله عليه وآله: مَن عامَلَ النّاسَ فَلَم يَظلِمهُم وحَدَّثَهُم فَلَم يَكذِبهُم و وَعَدَهُم فَلَم يُخلِفهُم فَهُوَ مِمَّن كَمُلَت مُروءَتُهُ و ظَهُرَت عَدالَتُهُ؛(202)

هر كه در رفتار خود با مردم به ايشان ستم نكند و به گاه سخن، دروغ نگويد و در وعده خود خلاف نياوَرَد، مردانگى‏اش كامل و عدالتش آشكار است.

197. پيامبرصلّى الله عليه وآله: ماكَرِهتَهُ لِنَفسِكَ فَاكرَه لِغَيرِكَ و ما أحبَبتَهُ لِنَفسِكَ فَأحبِبهُ لأِخيكَ تَكُن عادِلاً في حُكمِكَ مُقسِطاً في عَدلِكَ؛(203)

آنچه را كه براى خود نمى‏پسندى براى ديگرى نيز مپسند، و آن چه براى خود دوست دارى براى برادرت هم دوست بدار تا در قضاوت عادل باشى و در عدالتت دادگر.

3. عادل ترين مردم

198. امام على‏ عليه السلام : أعدَلُ النّاسِ مَن أنصَفَ عَن قُوَّةٍ؛(204)

عادل‏ترين مردم كسى است كه با داشتن قدرت، عدالت بورزد.

199. امام على‏ عليه السلام : أعدَلُ الخَلقِ أقضاهُم بِالحَقِّ؛(205)

عادل‏ترين مردم كسى است كه بيش از همه به حق داورى كند.

200. امام على‏ عليه السلام : أعدَلُ السِّيرَةِ أن تُعامِلَ النّاسَ بِما تُحِبُّ أن يُعامِلُوكَ؛(206)

عادلانه‏ترين روش اين است كه با مردم آن گونه رفتار كنى كه دوست دارى با تو چنان باشند.

10 تير روز صنعت (207)

201. ( و عَلَّمناهُ صَنعَةَ لَبوسٍ لَكُم لِتُحْصِنَكُم مِن بَأسِكُم)؛(208)

و به (داوود) فنّ زره (سازى) آموختيم، تا شما را از( خطرات) جنگ حفظ كند.

202. پيامبرصلّى الله عليه وآله: إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ إذا عَمِلَ أحَدُكُم عَمَلاً أن يُتقِنَهُ؛(209)

خداوند دوست دارد هرگاه يكى از شما كارى انجام مى‏دهد، آن را درست و استوار انجام دهد.

203. پيامبرصلّى الله عليه وآله: وَيلٌ لِصُنّاعِ اُمَّتي مِنَ اليَومِ وغَد؛(210)

واى به حال صنعت‏گران امّت من، از اين‏كه در كار مردم امروز و فردا كنند.

204. امام على‏ عليه السلام : إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُحتَرِفَ الأمينَ؛(211)

به راستى كه خداوند پيشه‏ور امانت دار را دوست دارد.

205. امام على‏ عليه السلام : لاتَطلُب سُرعَةَ العَملِ وَ اطلُبْ تَجويدَهُ؛ فَإنَّ النّاسَ لايَسألونَ في «كَمْ فَرَغَ مِنَ العَمَلِ»؟ إنَّما يَسألونَ عَن جَودَةِ صَنعَتِهِ؛(212)

به دنبال سرعت در انجام دادن كار مباش، بلكه كيفيّت خوب را بجوى. مردم نمى‏پرسند: «در چند روز كار را به پايان برده است؟» بلكه در پى خوبى و نيكويى محصول كارند.

206. امام صادق‏ عليه السلام : كُلُّ ذِي صَناعَةٍ مُضطَرٌّ إلى‏ ثَلاثِ خِصالٍ يَجتَلِبُ بِهَا المَكسَبَ و هُوَ أن يَكونَ حاذِقاً بِعَمَلِهِ مُؤَدِّياً لِلأمانَةِ فِيهِ مُستَميلاً لِمَن استَعمَلَهُ؛(213)

هر صنعت‏گر از سه خصلت گزير ندارد تا با آنها كسبش را رونق بخشد: در كارش زبردست باشد، امانت دار باشد و نظر كارفرماى خود را (تأمين و )به خود جلب كند.

27 تير روز نيروى انتظامى

1. امنيّت

207. ( يا أيُّهَا الَّذينَ آمَنوا كوُنُوا قَوّامِينَ لِلّهِ شُهَداءَ بِالقِسطِ)؛(214)

اى مؤمنان! براى خدا به داد برخيزيد (و) به عدالت شهادت دهيد.

208. پيامبرصلّى الله عليه وآله: نِعمَتانِ مَكفُورَتانِ: الأمنُ والعافِيَةُ؛(215)

دو نعمت است كه شكر آنها گزارده نمى‏شود: امنيّت و سلامتى.

209. پيامبرصلّى الله عليه وآله: يا عليُّ! لاخَيرَ في...الوَطَنِ إلّا مَعَ الأَمنِ وَ السُّرورِ؛(216)

اى على! خيرى نيست در... وطن مگر با امنيّت و دل‏خوشى.

210. امام على‏ عليه السلام : شَرُّ الأوطانِ ما لَم يَأمَن فيهِ القُطّانُ؛(217)

بدترين وطن، وطنى است كه ساكنانش در آن ايمن نباشند.

211. امام على‏ عليه السلام : الجُنُوُد بِإذنِ اللَّهِ حُصُونُ الرَّعيَّةِ وَ زَينُ الوُلاةِ وَ عِزُّالدِّينِ وَ سُبُلُ الأَمنِ وَ لَيسَ تَقُومُ الرَّعِيِّةُ إلّا بِهِم؛(218)

سربازان، به اذن خداوند، دژ مردم، زينت زمامداران، مايه عزّت دين و امنيّت‏اند و كار شهروندان، جز به آنان استوار نمى‏شود.

212. امام على‏ عليه السلام : شَرُّ البِلادِ بَلَدٌ لا أمنَ فِيهِ؛(219)

بدترين شهرها، شهرى است كه در آن ايمنى نباشد.

213. امام صادق‏ عليه السلام : ثَلاثَةُ أشياءَ يَحتَاجُ النّاسُ إلَيها: الأمنُ وَ العَدلُ و الخِصبُ؛(220)

سه چيز است كه مردم به آنها نيازدارند: امنيّت، عدالت و رفاه.

2. مبارزه با فساد

214. پيامبرصلّى الله عليه وآله: إنَّ المَعصِيَةَ إذا عَمِلَ بِهَا العَبدُ سِرّاً لَم تَضُرَّ إلّا عامِلَها و إذا عَمِلَ بِها عَلانِيَةً و لَم يُغَيَّر عَلَيهِ أضَرَّت بِالعامَّةِ؛(221)

هرگاه بنده، پنهانى گناه كند، تنها به خود زيان مى‏رساند، و هرگاه آشكارا گناه كند و بر اين كار غيرت نورزد، آن گناه به همه مردم آسيب خواهد رساند.

215. امام على‏ عليه السلام : أمَرَنا رَسوُلُ اللَّه‏صلّى الله عليه وآله أن نُلقِىَ أهلَ المَعاصِي بِوُجُوهٍ مُكَفَّرَةٍ؛(222)

رسول خداصلّى الله عليه وآله به ما فرمان داد كه با اهل گناه با چهره‏اى درهم كشيده روبه رو شويم.

216. امام حسين عليه السلام : لايَحِلُّ لِعَينٍ مُؤمِنَةٍ تَرَى اللَّهَ يُعصى‏ فَتَطرِفَ حَتّى‏ تَغَيِّرَهُ؛(223)

بر هيچ چشم مؤمنى روا نيست كه ببيند خدا نافرمانى مى‏شود و چشم خود را فرو بندد، مگر آن كه آن وضع را تغيير دهد.

3. مبارزه با سرقت

217. ( وَالسّارِقُ وَ السّارِقَةُ فَاقطَعُوا أيدِيَهُما جَزاءً بِما كَسَبا نَكالاً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَزيزٌ حَكيمٌ)؛(224)

دست مرد و زن دزد را، به سزاى آنچه كرده‏اند، به عنوان كيفرى از جانب خدا ببريد و خدا عزيز و حكيم است.

218. امام صادق‏ عليه السلام : إنَّ أميرَالمُؤمِنينَ‏ عليه السلام اُتِىَ بِرَجُلٍ اختَلَسَ دُرَّةً مِن اُذُنِ جارِيَةٍ فقالَ: هذِهِ الدُّغارَةُ المُعلِنَةُ فَضَرَبَهُ و حَبَسَهُ؛(225)

مردى را كه مرواريدى از گوش دخترى ربوده بود به محضر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام آوردند؛ حضرت فرمود: «اين ربودنى آشكار است.» او را (تازيانه) زد و به زندان افكند.

مرداد

10 مرداد روز جهانى شير مادر

219. ( وَالوالِداتُ يُرضِعنَ أولادَهُنَّ حَولَينِ كامِلَينِ لِمَن أرادَ أن يُتِمَّ الرَّضاعَةَ)؛(226)

مادران، فرزندان خود را دو سال تمام شير دهند، اين براى كسى است كه بخواهد دوران شيرخوارگى را كامل كند.

220. پيامبرصلّى الله عليه وآله: لَيسَ لِلصَّبِيِّ لَبَنٌ خَيرٌ مِن لَبَنِ اُمِّهِ؛(227)

براى كودك، شيرى بهتر از شير مادرش نيست.

221. امام على‏ عليه السلام : ما مِن لَبَنٍ يَرضَعُ بهِ الصَّبِيُّ أعظَمُ بَرَكَةً عَلَيهِ مِن لَبَنِ اُمِّهِ؛(228)

هيچ شيرى براى تغذيه كودك از شير مادرش با بركت‏تر نيست.

222. امام على‏ عليه السلام : اُنظُروا مَن يَرضَعُ أولادَكُم فَإنَّ الوَلَدَ يَشِبُّ عَلَيهِ؛(229)

بنگريد كه چه كسى فرزندانتان را شير مى‏دهد؛ زيرا فرزند بر صفات و سرشت او مى‏تَنَد.

223. امام على‏ عليه السلام : لاتَستَرضِعُوا الحَمقاءَ فَإنَّ اللَّبَنَ يَغلِبُ الطِّباعَ؛(230)

زن نابخرد را به دايگى نگيريد، كه شير بر سرشت‏ها چيره مى‏شود.

224. امام صادق‏ عليه السلام : يا اُمَّ إسحاقَ! لاتُرضِعِيهِ مِن ثَدىٍ واحدٍ و أرضِعِيهِ مِن كِلَيهِما يَكونُ أحدُهُما طَعاماً و الآخَرُ شَراب؛(231)

اى مادر اسحاق! فرزند خود را نه از يك پستان بلكه از دو پستان شير بده كه يكى برايش غذا و ديگرى آب باشد.

شهریور

1 شهريور روز پزشك

225. ( وَالَّذي هُوَ يُطعِمُني و يَسقِينِ و إذا مَرِضتُ فَهُوَ يَشفِينِ)؛(232)

همان كه او غذايم مىدهد و سيرابم مى‏كند، و چون بيمار شوم، شفايم مى‏دهد.

226. پيامبرصلّى الله عليه وآله: العِلمُ عِلمانِ: عِلمُ الأديانِ و عِلمُ الأبدانِ؛(233)

علم دو گونه است: علم دين و علم بدن (پزشكى).

227. پيامبرصلّى الله عليه وآله: مَنْ تَطَبَّبَ فَهُوَ لايُعلَمُ مِنهُ طِبٌّ قَبلَ ذلِكَ فَهُوَ ضامِنٌ؛(234)

كسى كه بدون پيشينه پزشكى طبابت كند، ضامن است.

228. پيامبرصلّى الله عليه وآله به پزشكى فرمودند: أللَّهُ الطَّبيبُ، بَل أنتَ رَجُلٌ رَفيقٌ، طَبيبُها الَّذي خَلَقَه؛(235)

خدا طبيب است و تو ياورى مهربان هستى. طبيب درد كسى است كه آن را آفريده است.

229. امام على‏ عليه السلام مَن تَطَبَّبَ فَلْيَتَّقِ اللَّهَ وَ لْيَنصَحْ وَليَجتَهِدْ؛(236)

هر كه طبابت مى‏كند بايد از خدا بترسد و خيرخواه باشد و سعى خود را به كاربرد.

230. امام صادق‏ عليه السلام : لايَستَغنِي أهلُ كُلِّ بَلَدٍ عَن... طَبيبٍ بَصيرٍ ثِقَةٍ؛(237)

مردم هيچ شهرى از پزشكِ بصيرِ مورد اعتماد بى نياز نيستند.

2 - 8 شهريور هفته دولت

1. سياست نيكو

231. امام على‏ عليه السلام : حُسنُ السِّياسَةِ يَستَدِيمُ الرِّئاسَةَ؛(238)

نيكويىِ سياست موجب پايندگى رياست است.

232. امام على‏ عليه السلام : رَأسُ السِّياسَةِ استِعمالُ الرِّفقِ؛(239)

پايه سياست، مدارا است.

2. عدالت

233. امام على‏ عليه السلام : مِلاكُ السِّياسَةِ العَدلُ؛(240)

بنيان سياست، عدالت است.

234. امام على‏ عليه السلام : ثَباتُ الدُّوَلِ بِإقامَةِ سُنَنِ العَدلِ؛(241)

پايدارى دولت‏ها به برپاداشتن راه و رسم دادگرى است.

3. خوش رفتارى با مردم

235. امام على‏ عليه السلام : مَنْ سَما إِلَى الرِّياسَةِ صَبَرَ عَلى‏ مَضَضِ السِّياسَةِ؛(242)

هر كس بر مسند سياست نشيند، بايد بر رنج سياست صبر كند.

236. امام على‏ عليه السلام : مَن كَثُرَ جَميلُهُ أجمَعَ النّاسُ عَلى‏ تَفضيلِهِ؛(243)

آن كه رفتار نيكش فراون شود، مردم بر برترى‏اش اتّفاق كنند.

237. امام على‏ عليه السلام : حُسنُ السّيرَةِ جَمال القُدرَةِ و حِصنُ الإمرَةِ؛(244)

رفتار نيكو، نشان زيبايى قدرت و پناهگاه زمام‏دارى است.

4. بيدارى

238. امام على‏ عليه السلام : مِن أماراتِ الدَّولَةِ اليَقظَةُ لِحِراسَةِ الاُمورِ؛(245)

از نشانه‏هاى (پايدارى) دولت، هشيارى در سامان دادن كارها است.

239. امام على‏ عليه السلام : مِن دَلائِلِ الدَّولَةِ قِلَّةُ الغَفلَةِ؛(246)

از نشانه‏هاى (پايدارى) دولت، كمىِ غفلت از كارها است.

5. ساده زيستى

240. امام على‏ عليه السلام : إيّاكَ والاِسِئثارَ بِما النّاسُ فيهِ اُسوةٌ؛(247)

بپرهيز از آن كه چيزى را به خود مخصوص كنى كه مردم همه در آن يكسانند.

241. امام على‏ عليه السلام : إنَّ اللَّهَ جَعَلَني إماماً لِخَلقِهِ فَفَرَضَ عَلَىَّ التَّقديرَ في نَفسي و مَطعَمي و مَشرَبي و مَلبَسي كَضُعفاءِ النّاسِ؛(248)

خداوند مرا پيشواى خلقش كرده، و مرا واداشته كه بر خود تنگ بگيرم، و در خوردن و آشاميدن و لباس مانند مستمندان باشم.

6. دقّت در انتخاب كارگزاران

242. امام على‏ عليه السلام : اِجعَل لِرأسِ كُلِّ أمرٍ مِن أمورِك رأساً مِنهُم، لايَقهَرُهُ كَبيرُها و لايَتَشتَّتُ عَلَيه كَثيرُه؛(249)

براى سامان دادن به هر يك از كارهايت، سرپرستى از ميان آنان بگمار كه بزرگى كار، او را مقهور خود نسازد و بسيارىِ آن، آشفته‏اش نكند.

243. پيامبرصلّى الله عليه وآله: مَن وَلّى‏ مِن أمرِ المُسلِمينَ شَيئاً فَوَلّى‏ رَجُلاً و هُوَ يَجِدُ مَن هُوَ أصلَحُ لِلمُسلِمينَ مِنهُ فَقَد خانَ اللَّهَ و رَسُولَهُ؛(250)

كسى كه عهده‏دار يكى از امور مسلمانان شود و فردى را سرپرست كارى كند، با اين‏كه مى‏تواند كسى را كه براى مسلمانان بهتر از او باشد بيابد، به خدا و رسولش خيانت كرده است.

7. ارتباط مستقيم با مردم

244. امام على‏ عليه السلام : لايَكُنْ لَك إلَى النّاسِ سَفيرٌ إلّا لِسانَك و لاحاجِبٌ إلّا وَجهَك؛(251)

ميان تو و مردم رابطى جز زبانت و پرده‏اى جز چهره‏ات نباشد.