فرهنگ قرآن ، جلد ۱
(كليات راهيابي به موضوعات و مفاهيم قرآن كريم)

اكبر هاشمي رفسنجاني
و جمعي از محققان مركز فرهنگ و معارف قرآن

- ۱۴ -


ذكر آخرت

225. به ياد آخرت بودن، موهبتى اعطا شده از ناحيه خدا به بندگان خاص:
إنّا أخلصنهم بخالصة ذكرى الدار. ‌‌ص‌(38)‌46

ذلّت در آخرت

226. خوارى آخرت، شديدتر از ذلت دنيايى:
فأذاقهم الله الخزى فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أكبر...‌. ‌‌زمر‌(39)‌26
...لنذيقهم عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أخزى...‌. ‌‌فصلت‌(41)‌16
227. استكبار قوم‌عاد، عامل گرفتار شدن به عذاب ذلّت آور دنيايى و آخرتى:
فأمّا عاد فاستكبروا فى الأرض...‌ * فأرسلنا عليهم ريحا صرصرا فى أيّام نحسات لنذيقهم عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أخزى. ‌‌فصلت‌(41)‌15‌و‌16

ذليلان در آخرت

1. تكذيب‌كنندگان

228. خوار شدن تكذيب‌كنندگان پيامبران به وسيله عذاب الهى در دنيا و آخرت:
كذّب الّذين من قبلهم...‌ * فأذاقهم اللّه الخزى فى الحيوة الدّنيا ولعذاب الأخرة أكبر لو كانوا يعلمون. ‌‌زمر‌(39)‌25‌و‌26
229. گرفتارى تكذيب‌كنندگان آيات الهى به عذاب ذلت‌بار آخرتى:
...كانوا بـايـتنا يجحدون‌ * ...‌و لعذاب الأخرة أخزى...‌. ‌‌فصلت‌(41)‌15‌و‌16

2. قوم عاد

230. خوار شدن قوم‌عاد به وسيله عذاب الهى در دنيا و آخرت:
فأمّا عاد فاستكبروا فى الأرض بغير الحقّ...‌ * فأرسلنا عليهم ريحا صرصرا فى أيّام نحسات لنذيقهم عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أخزى...‌. ‌‌فصلت‌(41)‌15‌و‌16

3. مستكبران

231. ذلت و خوارى، در آخرت سرنوشت نهايى مستكبران:
...فاستكبروا...‌ * ...‌لنذيقهم عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أخزى...‌. ‌‌فصلت‌(41)‌15‌و‌16

ربّانيّون در آخرت

232. ربّانيّون همرزم پيامبران الهى، برخوردار از پاداش الهى در آخرت:
و كأيّن من نبىّ قتل معه ربّيّون كثير...‌ * فــاتـهم الله ثواب الدّنيا و حسن ثواب الأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌146‌و‌148

رحمت خدا در آخرت

233. مؤمنان، مشمول رحمت الهى در آخرت:
و اكتب لنا فى هذه الدّنيا حسنة و فى الأخرة...و رحمتى وسعت كلّ شىء فسأكتبها للذين يتّقون...و الّذين هم بـايتنا يؤمنون. ‌‌اعراف‌(7)‌156
234. پرهيزگاران، مشمول رحمت خدا در عالم آخرت:
و اكتب لنا فى هذه الدّنيا حسنة و فى الأخرة...و رحمتى وسعت كلّ شىء فسأكتبها للذين يتّقون. ‌‌اعراف‌(7)‌156
235. رحمت خدا در آخرت، باعث پيشگيرى از عذاب:
و لولا فضل الله عليكم و رحمته فى الدّنيا و الأخرة لمسّكم فى ما أفضتم فيه عذاب. ‌‌نور‌(24)‌14
إنّ الّذين يحبّون أن تشيع الفحشة فى الّذين ءامنوا لهم عذاب أليم فى الدّنيا و الأخرة...‌ * و لولا فضل الله عليكم و رحمته و أنّ الله روءُفٌ رحيم. ‌‌نور‌(24)‌19‌و‌20

زمان آخرت

236. عالم آخرت، داراى زمانى تعيين شده:
إنّ فى ذلك لأية لّمن خاف عذاب الأخرة ذلك يوم مجموع له الناس... * و ما نؤخرهُ الاّ لاجل معدود. ‌‌هود‌(11)‌103‌و‌104

زيان در آخرت

عوامل زيان در آخرت

1. ارتداد

237. بازگشت از ايمان به كفر سبب خسارت در آخرت:
من كفر باللّه من بعد إيمـنه...‌ * لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الخـسرون. ‌‌نحل‌(16)‌106‌و‌109

2. افترا به خدا

238. افترا به خدا، در پى دارنده زيان آخرتى:
ومن أظـلم ممّن افترى على اللّه كذبا...‌ * لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون. ‌‌هود‌(11)‌18‌و‌22

3. باطل‌گرايى

239. فرو رفتن در انديشه و سخنان باطل، سبب تباهى عمل و زيان‌كارى در دنيا و آخرت:
...و خضتم كالذى خاضوا أولئك حبطت أعملهم فى الدّنيا و الأخرة و أولئك هم الخسرون. ‌‌توبه‌(9)‌69

4. ترجيح دنيا

240. ترجيح دادن دنيا بر آخرت، باعث زيان‌كارى در آخرت:
ذلك بأنّهم استحبّوا الحيوة الدّنيا على الأخرة‌ * لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الخسرون. ‌‌نحل‌(16)‌107‌و‌109

5‌. تزلزل در ايمان

241. تزلزل در ايمان به خدا و عبادت او، خسارت‌آفرين در آخرت:
و من الناس من يعبد الله على حرف فإن أصابه خير اطمأنّ به و إن أصابته فتنة انقلب على وجهه خسر الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌حج‌(22)‌11

6‌. جادوى باطل

242. به كارگيرى جادو براى زيان رساندن به مردم، مايه خسارت آخرتى:
...يعلّمون الناس السحر...فيتعلّمون منهما ما‌يفرّقون به بين المرء و زوجه...و يتعلّمون ما‌يضرّهم ولاينفعهم و لقد علموا لمن‌اشتره ما له فى الأخرة من خلـق...‌. ‌‌بقره‌(2)‌102

7. ظلم

243. ظلم و ستمگرى موجب قرار گرفتن در زمره زيانكارترين افراد در آخرت:
و من أظلم...‌ * لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون. ‌‌هود‌(11)‌18‌و‌22

8‌. قبول غير اسلام

244. پذيرش آيينى غير از اسلام، سبب زيان در آخرت:
و من يبتغ غير الإسلم دينا فلن يقبل منه وهو فى الأخرة من الخسرين. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌85

9. كفر

245. كفر عامل از دست دادن سرمايه وجودى و زيان‌كارى در آخرت:
الّذين يصدّون عن سبيل اللّه ويبغونها عوجا وهم بالأخرة هم كـفرون‌ * أولـئك الّذين خسروا أنفسهم وضلّ عنهم مّا كانوا يفترون‌ * لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون. ‌‌هود‌(11)‌19‌و‌21‌و‌22
246. كفر به خدا در پى دارنده خسارت آخرتى :
من كفر باللّه...‌ * ...وأنّ اللّه لايهدى القوم الكـفرين‌ * لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الخـسرون. ‌‌نحل‌(16)‌106‌و‌107‌و‌109
247. كفر به معتقدات دينى، عامل دچار شدن به خسارت آخرتى:
اليوم أحلّ لكم الطّيّبـت وطعام الّذين أوتوا الكتـب حلٌّ لّكم وطعامكم حلٌّ لّهم والمحصنـت من المؤمنـت والمحصنـت من الّذين أوتوا الكتـب من قبلكم إذا ءاتيتموهنّ أجورهنّ محصنين غيرمسـفحين ولا متّخذى أخدان ومن يكفر بالإيمـن فقد حبط عمله وهو فى الأخرة من الخـسرين. ‌‌مائده‌(5)‌5
248. كفر به آخرت، سبب سرگردانى در دنيا و خسارت در آخرت:
إنّ الّذين لا يؤمنون بالأخرة زيّنّا لهم أعملهم فهم يعمهون‌ * أولئك الّذين لهم سؤ العذاب و هم فى الأخرة هم الأخسرون. ‌‌نمل‌(27)‌4‌و‌5

زيان‌كاران در آخرت

1. افترا زنندگان

249. افترا زنندگان به خدا، زيان‌كارترين مردم در آخرت:
و من أظلم ممّن افترى على الله كذبا أولئك يعرضون على ربهم...‌ * لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون. ‌‌هود‌(11)‌18‌و‌22

2. جادوگران

250. جادوگران زيانكاران در آخرت:
...يعلّمون الناس السحر...فيتعلّمون منهما ما يفرّقون به بين المرء و زوجه...و يتعلّمون ما يضرّهم و لاينفعهم و لقد علموا لمن اشتره ما له فى الأخرة من خلـق...‌. ‌‌بقره‌(2)‌102

3. ظالمان

251. ستمگران مردمى زيان ديده در آخرت:
و من أظـلم...‌ * لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون. ‌‌هود‌(11)‌18‌و‌22

4. غافلان

252. غافلان مردمى زيانكار در آخرت:
...أولـئك هم الغـفلون‌ * لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الخـسرون. ‌‌نحل‌(16)‌108‌و‌109

5‌. كافران

253. انتخاب‌كنندگان دينى غير از اسلام، مردمى زيان‌كار در آخرت:
و من يبتغ غير الإسلم دينا فلن يقبل منه وهو فى الأخرة من الخسرين. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌85
254. كافران به آخرت، زيان‌كاران در آن عالم:
إنّ الّذين لا يؤمنون بالأخرة...‌ * ...‌و هم فى الأخرة هم الأخسرون. ‌‌نمل‌(27)‌4‌و‌5
255. كافران به معتقدات دينى، زيان‌كاران در عالم آخرت:
...و من يكفر بالإيمن فقد حبط عمله و هو فى الأخرة من الخسرين. ‌‌مائده‌(5)‌5
256. كافران به خدا، خسارت ديدگان در آخرت:
من كفر بالله...‌ * لاجرم انهم فى الأخرة هم الخسرون. ‌‌نحل‌(16)‌106‌و‌109

6‌. متزلزلان در دين

257. متزلزلان در دين زيان‌كاران در دنيا و آخرت:
و من الناس من يعبد الله على حرف فإن أصابه خير اطمأنّ به و إن أصابته فتنة انقلب على وجهه خسر الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌حج‌(22)‌11

7. مرتدّان

258. مرتدّان، مردمى زيان‌كار در آخرت:
من كفر بالله من بعد إيمنه...و لكن من شرح بالكفر صدرا...‌ * لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الخسرون. ‌‌نحل‌(16)‌106‌و‌109

8‌. مؤمنان بى‌عمل

259. مؤمنان بى‌عمل، از زيان‌كاران در آخرت:
...و من يكفر بالإيمن فقد حبط عمله و هو فى الأخرة من الخسرين.[1] ‌‌مائده‌(5)‌5

سوداگران سوگندها در آخرت

260. سوداگران سوگندهاى خويش براى رسيدن به اهداف دنيايى محروم از بهره‌مندى آخرتى:
إنّ الّذين يشترون بعهد الله و أيمنهم ثمنا قليلا أولـئك لاخلـق لهم فى الأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌77

سوداگران عهد خدا در آخرت

261. سوداگران پيمان الهى، محروم از بهره‌هاى آخرتى:
إنّ الّذين يشترون بعهد الله و أيمنهم ثمنا قليلا أولـئك لاخلـق لهم فى الأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌77

شكّ به آخرت

262. دنيا، عرصه آزمون براى شك يا ايمان به آخرت:
و ما كان له عليهم من سلطن إلاّ لنعلم من يؤمن بالأخرة ممّن هو منها فى شكّ...‌. ‌‌سبأ‌(34)‌21
263. كافران، گرفتار ترديد درباره آخرت:
بل ادّرك علمهم فى الأخرة بل هم فى شكّ مّنها بل هم مّنها عمون. ‌‌نمل‌(27)‌66

آثار شكّ به آخرت

264. شكّ به آخرت، سبب حيرت و تأخير در جهاد:
إنّما يستئذنك الّذين لايؤمنون بالله و اليوم الأخر و ارتابت قلوبهم...‌. ‌‌توبه‌(9)‌45
265. شك در آخرت، عامل پيروى از شيطان:
و لقد صدّق عليهم إبليس ظنّه فاتّبعوه...‌ * وما كان له عليهم مّن سلطـن إلاّ لنعلم من يؤمن بالأخرة ممّن هو منها فى شكّ وربّك على كلّ شىء حفيظ. ‌‌سبأ‌(34)‌20‌و‌21

عوامل شك به آخرت

266. كورباطنى، ريشه شك و حيرت كافران درباره قيامت:
بل ادّرك علمهم فى الأخرة بل هم فى شكّ مّنها بل هم مّنها عمون. ‌‌نمل‌(27)‌66

شعيب(عليه السلام) و آخرت

267. شعيب(عليه السلام)، توجّه دهنده مردم به عالم آخرت:
و إلى مدين أخاهم شعيبا فقال يقوم اعبدوا الله و ارجوا اليوم الأخر...‌. ‌‌عنكبوت‌(29)‌36

صابران در آخرت

268. شكيبايان، برخوردار از پاداش الهى در آخرت:
...و الله يحبّ الصبرين‌ * فــاتـهم الله ثواب الدّنيا و حسن ثواب الأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌146‌و‌148

صالحان در آخرت

269. ابراهيم(عليه السلام)، از برگزيدگان در دنيا و شايستگان عالم آخرت:
و من يرغب عن ملّة إبرهيم إلاّ من سفه نفسه و لقد اصطفينه فى الدّنيا و إنّه فى الاخرة لمن الصلحين. ‌‌بقره‌(2)‌130
إنّ إبرهيم كان أمّة...‌ * ...اجتبـه...‌ * ...و إنّه فى الأخرة لمن الصلحين. ‌‌نحل‌(16)‌120‌-‌122
و وهبنا له إسحق و يعقوب...و إنّه فى الأخرة لمن الصّلحين. ‌‌عنكبوت‌(29)‌27

طغيان‌گران در آخرت=>همين مدخل، عذاب آخرت، مشمولان عذاب آخرت: طغيان‌گران

ظالمان در آخرت

270. ستمگران، مورد لعن خدا در آخرت:
...ألا لعنة الله على الظّـلمين‌ * لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون. ‌‌هود‌(11)‌18‌و‌22
271. ستم‌كننده به خويش در دنيا با افترا بستن به خدا، زيان كارترين مردم در آخرت:
و من أظلم ممّن افترى على الله كذبا...ألا لعنة الله على الظّـلمين‌ * أولئك الّذين خسروا أنفسهم...‌ * لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون. ‌‌هود‌(11)‌18‌و‌21‌و‌22
272. ستمگران، گرفتار عذابى بزرگ‌تر از عذاب دنيايى در آخرت:
قالوا سبحـن ربّنا إنّا كنّا ظــلمين‌ * كذلك العذاب ولعذاب الأخرة أكبر لو كانوا يعلمون. ‌‌قلم‌(68)‌29‌و‌33

عالمان يهود در آخرت

273. زيان‌كارى و محروميّت عالمان دين‌فروش يهود از بهره‌هاى آخرتى:
إنّ الّذين يشترون بعهد الله و أيمنهم ثمنا قليلا أولـئك لاخلـق لهم فى الأخرة...‌.[2] ‌‌آل‌عمران‌(3)‌77

عدالت در آخرت

274. اعطاى پاداش كامل مجاهدان در آخرت بدون روا داشتن هيچ ستمى بر آنان:
...و قالوا ربّنا لم كتبت علينا القتال...قل متع الدّنيا قليل و الأخرة خير لمن اتّقى و لاتظلمون فتيلا. ‌‌نساء‌(4)‌77

عذاب آخرت

275. وجود عذاب در آخرت:
إنّ فى ذلك لأية لّمن خاف عذاب الأخرة...‌. ‌‌هود‌(11)‌103
...ولهم فى الأخرة عذاب النّار. ‌‌حشر‌(59)‌3
فأخذه اللّه نكال الأخرة والأولى. ‌‌نازعات‌(79)‌25
نيز=>همين مدخل، ويژگى‌هاى عذاب آخرت

ترس از عذاب آخرت

276. كيفر ستمگران، مايه عبرت براى بيمناكان از عذاب آخرت:
و كذلك أخذ ربّك إذا أخذ القرى و هى ظلمة...‌ * إنّ فى ذلك لأية لّمن خاف عذاب الأخرة...‌. ‌‌هود‌(11)‌102‌و‌103
نيز=>همين مدخل، ويژگى‌هاى عذاب آخرت

مشمولان عذاب آخرت

1. استهزاگران انبيا

277. استهزاگران انبيا، گرفتار عذابى مشقّت‌بارتر از عذاب دنيايى در آخرت:
و لقد استهزىء برسل من قبلك...‌ * لهم عذاب فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أشقّ...‌. ‌‌رعد‌(13)‌32‌و‌34

2. تحريف‌گران

278. گرفتار شدن تحريف كنندگان آموزه‌هاى آسمانى به عذاب بزرگ در آخرت:
...يحرّفون الكلم من بعد مواضعه...لهم فى الدّنيا خزى و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌مائده‌(5)‌41

3. تخريب‌گران مساجد

279. تخريب گران مساجد، گرفتار عذاب بزرگ در آخرت:
و من أظلم ممّن منع مسجد الله...و سعى فى خرابها...و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌بقره‌(2)‌114

4. تهمت زنندگان

280. بزرگى عذاب آخرتى تهمت زنندگان به زنان پاك‌دامن:
إنّ الّذين يرمون المحصنت الغفلت المؤمنت لعنوا فى الدّنيا و الأخرة و لهم عذاب عظيم. ‌‌نور‌(24)‌23

5‌. طغيان‌گران

281. عذاب طغيان‌گران در آخرت، به مراتب بزرگ‌تر از عذاب دنيايى آنان:
قالوا يويلنا انّا كنّا طغين‌ * كذلك العذاب و لعذاب الاخرة أكبر لو كانوا يعلمون. ‌‌قلم(68)‌31‌و‌33
282. فرعون طاغى، گرفتار عذاب در آخرت:
اذهب إلى فرعون إنّه طغى‌ * فأخذه اللّه نكال الأخرة والأولى. ‌‌نازعات‌(79)‌17‌و‌25

6‌. ظالمان

283. ستمگران، گرفتار عذابى بزرگ‌تر از عذاب دنيايى در آخرت:
قالوا سبحن ربّنا إنّا كنّا ظلمين‌ * كذلك العذاب و لعذاب الأخرة أكبر. ‌‌قلم‌(68)‌29‌و‌33

7. علاقه‌مندان به اشاعه فحشا

284. علاقه‌مندان به اشاعه فحشا، گرفتار عذابى دردناك در آخرت:
إنّ الّذين يحبّون أن تشيع الفحشة...لهم عذاب أليم فى الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌نور‌(24)‌19

8‌. قاتلان انبيا

285. قاتلان انبيا، مشمول عذابى دردناك در آخرت:
إنّ الّذين يكفرون بايت الله و يقتلون النبيّين بغير حقّ و يقتلون الّذين يأمرون بالقسط من الناس فبشّرهم بعذاب أليم‌ * ...فى الدّنيا و الأخرة. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌21‌و‌22

9. قاتلان عدالت‌خواهان

286. گرفتار شدن به عذاب دردناك آخرتى، كيفر كشتار عدالت‌خواهان:
و يقتلون الّذين يأمرون بالقسط من الناس فبشّرهم بعذاب أليم‌ * ...فى الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌21‌و‌22

10. قوم عاد

287. قوم عاد، گرفتار عذابى خواركننده در آخرت:
فأمّا عاد...‌ * ...لّنذيقهم عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا ولعذاب الأخرة أخزى وهم لاينصرون. ‌‌فصلت‌(41)‌15‌و‌16

11. كافران

288. كافران، گرفتار عذاب دردناك در عالم آخرت:
إنّ الّذين يكفرون بايت الله...فبشّرهم بعذاب أليم‌ * ...فى الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌21‌و‌22
فأمّا الّذين كفروا فأعذّبهم عذابا شديدا فى الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌56
...لايحزنك الّذين يسرعون فى الكفر...و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌مائده‌(5)‌41
يحلفون بالله ما قالوا و لقد قالوا كلمة الكفر و كفروا بعد إسلمهم...يعذّبهم الله عذابا أليما فى الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌توبه‌(9)‌74
...بل‌زيّن للّذين كفروا مكرهم...‌ * ...‌ولعذاب الأخرة أشقّ وما لهم مّن اللّه من واق. ‌‌رعد‌(13)‌33‌و‌34
هو الّذى أخرج الّذين كفروا من أهل الكتب...‌ * ...‌لعذّبهم فى الدّنيا و لهم فى الأخرة عذاب النّار. ‌‌حشر‌(59)‌2‌و‌3

12. محاربان

289. محاربان با خدا و رسول(صلى الله عليه وآله)، گرفتار عذابى بزرگ در عالم آخرت:
إنّما جزؤا الّذين يحاربون الله و رسوله...و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌مائده‌(5)‌33

13. مرتدّان

290. گرفتارى مرتدان به عذابى دردناك در آخرت:
...و كفروا بعد إسلمهم...يعذّبهم الله عذابا أليما فى الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌توبه‌(9)‌74

14. مستكبران

291. مستكبران قوم‌عاد، گرفتار عذابى ذلّت‌بار در آخرت:
فأمّا عاد فاستكبروا فى الأرض...‌ * ...لنذيقهم عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أخزى...‌. ‌‌فصلت‌(41)‌15‌و‌16

15. مسرفان

292. اسراف‌كاران، گرفتار عذاب سخت و ماندگار در آخرت:
و كذلك نجزى من أسرف...و لعذاب الأخرة أشدّ و أبقى. ‌‌طه‌(20)‌127

16. مشركان

293. مشركان، گرفتار عذابى مشقّت‌بارتر از عذاب دنيايى در عالم آخرت:
...و جعلوا لله شركاء...‌ * لهم عذاب فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أشقّ...‌. ‌‌رعد‌(13)‌33‌و‌34

17. مفسدان

294. گرفتار شدن مفسدان در زمين، به عذابى بزرگ در آخرت:
...و يسعون فى الأرض فسادا...و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌مائده‌(5)‌33

18. مكذّبان

295. تكذيب‌كنندگان، گرفتار عذابى بزرگ‌تر از خوارى دنيايى، در آخرت:
كذّب الّذين من قبلهم...‌ * فأذاقهم الله الخزى فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أكبر...‌. ‌‌زمر‌(39)‌25‌و‌26

19. منافقان

296. گرفتار شدن به عذابى بزرگ و دردناك، كيفر منافقان در آخرت:
...من الّذين قالوا ءامنّا بأفوههم و لم تؤمن قلوبهم...و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌مائده‌(5)‌41
يحلفون بالله ما قالوا و لقد قالوا كلمة الكفر و كفروا بعد إسلمهم...يعذّبهم الله عذابا أليما فى الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌توبه‌(9)‌74

20. منع‌كنندگان از مسجد

297. باز دارندگان مردم از حضور در مساجد براى ياد خدا، گرفتار عذاب در آخرت:
و من أظلم ممّن منع مسجد الله أن يذكر فيها اسمه...و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌بقره‌(2)‌114

ويژگى‌هاى عذاب آخرت

1. بزرگ

298. عذاب آخرت عذابى بس بزرگ:
...و لهم عذاب عظيم. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌176
299. عذاب آخرت، عذابى به مراتب بزرگ‌تر از عذاب دنيايى:
لهم فى الدّنيا خزى و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌بقره‌(2)‌114
و لهم خزى فى الدّنيا و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌مائده‌(5)‌33
لهم فى الدّنيا خزى و لهم فى الأخرة عذاب عظيم. ‌‌مائده‌(5)‌41
فاذاقهم اللّه الخزى فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أكبر...‌. ‌‌زمر‌(39)‌26
كذلك العذاب و لعذاب الأخرة أكبر...‌. ‌‌قلم‌(68)‌33

2. جاودانه

300. عذاب آخرت، عذابى ماندگارتر:
...و لعذاب الأخرة أشدّ و أبقى. ‌‌طه‌(20)‌127

3. ذلّت‌بار

301. عذاب آخرت، عذابى خواركننده‌تر از عذاب دنيا:
لنذيقهم عذاب الخزى فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أخزى...‌. ‌‌فصلت‌(41)‌16

4. شديد

302. عذاب آخرت، سخت و مشقت‌بارتر در مقايسه با عذاب دنيايى:
لهم عذاب فى الحيوة الدّنيا و لعذاب الأخرة أشقّ...‌. ‌‌رعد‌(13)‌34
...و لعذاب الأخرة أشدّ و أبقى. ‌‌طه‌(20)‌127
...و فى الأخرة عذاب شديد...‌. ‌‌حديد‌(57)‌20

علاقه‌مندان به اشاعه فحشا در آخرت=>همين مدخل، عذاب آخرت، مشمولان عذاب آخرت، علاقه‌مندان به اشاعه فحشا

علم به آخرت

303. نارسا بودن دانش كافران درباره آخرت:
بل ادّارك علمهم فى الأخرة بل هم فى شكّ منها بل هم منها عمون. ‌‌نمل‌(27)‌66
304. تشويق خداوند به كسب آگاهى درباره عالم آخرت:
بل ادّارك علمهم فى الأخرة بل هم فى شكّ منها بل هم منها عمون.[3] ‌‌نمل‌(27)‌66
وما هـذه الحيوة الدّنيا إلاّ لهو ولعب وإنّ الدّار الأخرة لهى الحيوان لو كانوا يعلمون. ‌‌عنكبوت‌(29)‌64
نيز=>همين مدخل، يقين به آخرت

عهدشكنان در آخرت=>همين مدخل، سوداگران عهد آخرت

عيسى(عليه السلام) در آخرت

305. عيسى(عليه السلام) شخصيّتى آبرومند در آخرت:
...عيسى‌ابن مريم وجيها فى الدّنيا والأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌45

غافلان در آخرت

306. غافلان مردمى، زيان كار در آخرت:
...وأولـئك هم الغـفلون‌ * لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الخـسرون. ‌‌نحل‌(16)‌108‌و‌109

غفلت از آخرت

307. غفلت اكثريّت مردم از آخرت:
وعد اللّه لايخلف اللّه وعده ولـكنّ أكثر النّاس لايعلمون‌ * يعلمون ظـهرا مّن الحيوة الدّنيا وهم عن الأخرة هم غـفلون. ‌‌روم‌(30)‌6‌و‌7
308. به كار نگرفتن عقل و انديشه زمينه توجّه به دنيا و غفلت از آخرت:
و ما الحيوة الدّنيا إلاّ لعب و لهو و للدار الأخرة خير للذين يتّقون أفلا تعقلون. ‌‌انعام‌(6)‌32
309. مقايسه دنياى گذرا با حقيقت زندگى آخرتى، عاملى براى رفع غفلت از آخرت:
و ما هذه الحيوة الدّنيا إلاّ لهو و لعب و إنّ الدار الأخرة لهى الحيوان لو كانوا يعلمون. ‌‌عنكبوت‌(29)‌64

عوامل غفلت از آخرت

1. حبّ دنيا

310. دنيادوستى و سرگرم شدن به آن، عامل غفلت از آخرت:
بل تحبّون العاجلة‌ * و تذرون الأخرة. ‌‌قيامة‌(75)‌20‌و‌21

2. سطحى‌نگرى

311. سطحى‌نگرى در زندگى، سبب غفلت از آخرت:
يعلمون ظهرا من الحيوة الدّنيا و هم عن الأخرة هم غفلون. ‌‌روم‌(30)‌7

3. فريبندگى دنيا

312. فريبندگى ظاهر دنيا، سبب غفلت از آخرت:
وما الحيوة الدّنيآ إلاّ لعب ولهو وللدَّار الأخرة خير للَّذين يتَّقون أفلاتعقلون. ‌‌انعام‌(6)‌32
يعلمون ظهرا من الحيوة الدّنيا و هم عن الأخرة هم غفلون. ‌‌روم‌(30)‌7

فرعون در آخرت=>همين مدخل، عذاب در آخرت، مشمولان عذاب آخرت: فرعون

فضل خدا در آخرت

313. مؤمنان، مشمول فضل و رحمت خدا در دنيا آخرت:
و لولا فضل الله عليكم و رحمته فى الدّنيا و الأخرة لمسّكم فى ما أفضتم فيه عذاب. ‌‌نور‌(24)‌14
314. فضل خدا در آخرت، مانع عذاب بزرگ:
و لولا فضل الله عليكم و رحمته فى الدّنيا و الأخرة لمسّكم فى ما أفضتم فيه عذاب عظيم. ‌‌نور‌(24)‌14
إنّ الّذين يحبّون أن تشيع الفحشة فى الّذين ءامنوا لهم عذاب أليم فى الدّنيا و الأخرة...‌ * و لولا فضل الله عليكم و رحمته و أنّ الله رؤُفٌ رحيم. ‌‌نور‌(24)‌19‌و‌20

قاتلان انبيا در آخرت

315. قاتلان پيامبران، گرفتار حبط اعمال و بى‌ياورى در آخرت:
إنّ الّذين يكفرون بايت الله و يقتلون النبيّين بغير حقّ...‌ * أولئك الّذين حبطت أعملهم فى الدّنيا و الأخرة و ما لهم من نّصرين. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌21‌و‌22

قاتلان عدالت‌خواهان در آخرت

316. قاتلان عدالت‌خواهان، مشمول حبط عمل و بى‌ياورى در آخرت:
إنّ الّذين يكفرون بايت الله...و يقتلون الّذين يأمرون بالقسط...‌ * أولئك الّذين حبطت أعملهم فى الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌21‌و‌22
317. گرفتار شدن به عذاب دردناك آخرتى كيفر كشتار عدالت‌خواهان:
و يقتلون الّذين يأمرون بالقسط من الناس فبشّرهم بعذاب أليم‌ * ...فى الدّنيا و الأخرة...‌. ‌‌آل‌عمران‌(3)‌21‌و‌22

قوم‌عاد در آخرت=>همين مدخل، عذاب آخرت، مشمولان عذاب آخرت: قوم عاد




[1]. برداشت فوق بر اين اساس است كه مقصود از «يكفر بالايمان» عمل نكردن بر مبناى عقيده دينى باشد كه از آن، به كفر عملى هم تعبير مى‌شود اين برداشت را روايتى منقول از امام صادق(عليه السلام) تأييد مى‌كند. (كافى، ج2، ص387، ح12; نورالثقلين، ذيل آيه)
[2]. برداشت فوق براساس شأن نزول آيه است كه در ارتباط با عالمان يهود مى‌باشد. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)
[3]. «بل ادّراك علمهم...» به دليل ناآگاهى كافران از عالم آخرت در مقام سرزنش كافران است; در نتيجه، استفاده مى‌شود كه تحصيل علم درباره عالم آخرت، امر لازم و پسنديده‌اى است.