4آداب و سنن آن حضرت در سفر و لواحق آن‏

.120 امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله روز پنجشنبه مسافرت مى‏کرد ⁽¹⁾.121 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به هنگام سفر پنج چیز را با خود برمى‏داشت: آینه، سرمه‏دان، شانه، مسواک و قیچى.

.122 ابن عباس گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چنان راه مى‏رفت که ناتوان و کسل‏به نظر نمى‏رسید ⁽²⁾.123 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله سوار شدن بر درازگوشى را که فقط پالانى روى آن‏انداخته باشند دوست داشت.

.124 حضرت رضا علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در سفر حج خود صبحگاهان‏که از منى حرکت فرمود از راه«ضبّ»آمد و هنگام بازگشت از راه میان مشعر و عرفه برگشت. و به طور کلّى آن حضرت از راهى که مى‏رفت از همان راه‏باز نمى‏گشت.

.125 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هرگاه مى‏خواست به جنگ رود، مقصد خود را طورى‏بیان مى‏داشت که کسى به آن پى نبرد.

.126 امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در سفر هرگاه از بلندى سرازیرمى‏شد«سبحان اللّه»مى‏گفت، و چون به بلندى بالا مى‏رفت«اللّه اکبر»مى‏گفت .

.127 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در سفر از منزلى به منزل دیگر کوچ نمى‏کرد جز آنکه‏در آن منزل دو رکعت نماز مى‏گزارد و مى‏فرمود: مى‏خواهم این مکان برایم به نمازخواندن گواهى دهد.

.128 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هنگام وداع با مؤمنانى که عازم سفر بودند مى‏فرمودند : خداوند تقوا را توشه شما کند، شما را با هر خیرى مواجه سازد، همه حاجاتتان رابرآورد، دین و دنیاى شما را برایتان سالم بدارد و شما را سالم به من باز گرداند.

.129 امام صادق علیه السّلام با مردى خداحافظى کرد و در حق وى چنین دعافرمود: «دین و امانتت را به خدا سپردم، خداوند تقوا را توشه تو کند، و هر جا رو کنى‏با خیرت مواجه سازد. »سپس رو به حاضران کرد و فرمود: این بود وداع‏رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله با على علیه السّلام هرگاه که وى را به جایى روانه مى‏ساخت ⁽³⁾

.130 على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به کسانى که از سفر مکه باز مى‏گشتندمى‏فرمود: «خداوند اعمال حجّ تو را قبول کند، گناهت را بیامرزد، و آنچه خرج‏کرده‏اى به تو باز گرداند. »

ملحقات‏

109) (این شماره در متن از قلم افتاده) .

110) امام صادق علیه السّلام به محمّد بن ابى الکرام فرمود: من دوست دارم که روزپنجشنبه براى سفر بیرون شوى، زیرا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هنگامى که مى‏خواست به جنگ‏دشمن رود در این روز بیرون مى‏شد.

111) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هنگامى که مى‏خواست سفر کند میان زنان خود قرعه‏مى‏کشید[و به قید قرعه یکى از آنان را با خود همراه مى‏برد].

112) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دوست نداشت کسى بدون همسفر مسافرت کند.

113) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: از سنّت است که چون گروهى به سفر روند زادو توشه خویش را با خود بردارند، زیرا این کار سبب دلخوشى و دلگرمى وخوش خلقى آنان خواهد بود.

114) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در مسافرتها چند چیز از او جدا نبود: شیشه روغن (که‏سر و موى خود را روغن زند) ، سرمه‏دان، قیچى، مسواک، شانه، نخ و سوزن‏خیاطى، درفش کفاشى، بند چرمى کفش. و آن حضرت در سفر لباسش را مى‏دوخت‏و کفش خود را پینه مى‏زد.

115) انس بن مالک گوید: هیچ‏گاه رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله قصد سفر نمى‏کرد جزآنکه هنگام برخاستن از جا مى‏گفت: «خدایا به یارى تو سفر مى‏کنم، و به سوى توروى مى‏آورم، و به دامن رحمت تو چنگ مى‏زنم، تو پشتیبان و نقطه امید منى.

خداوندا، مرا در آنچه برایم مهم است و آنچه مهم نمى‏شمارم و آنچه که تو خودبهتر از من مى‏دانى کفایت کن. خدایا، تقوا را توشه من کن و گناهم را بیامرز، و به هرسو رو کنم مرا با خیر مواجه ساز». این دعا را مى‏خواند و براى سفر بیرون مى‏شد.

116) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در مسافرت‏ها سریع راه مى‏پیمود و چون به راه‏پهناورى مى‏رسید بر سرعت خود مى‏افزود.

117) امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چون مى‏خواست با مسافرى وداع‏کند دست او را مى‏گرفت (سپس به آنچه در نظر داشت در حق او دعا مى‏کرد) .

118) على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله عصایى داشت که ته آن آهن نوک‏تیزى قرار داشت، بر آن تکیه مى‏کرد و روزهاى عید[فطر و قربان‏]و در سفرها آن راهمراه مى‏برد و در نماز جلو خود مى‏نهاد[تا حریم نمازش باشد].

119) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: عصا برداشتن نشانه مؤمن و سنّت پیامبران‏است ⁽⁴⁾

120) بر عصا تکیه کردن از اخلاق پیامبران علیهم السّلام است.

121) کعب بن مالک گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از سفر باز نمى‏گشت مگرهنگامى که روز بر آمده باشد.

122) سنّت آن است که مسافر براى استراحت فرود نیاید مگر هنگامى که‏هوا مقدارى گرم شده باشد؛و باید بیشتر سیرش در شب باشد.

123) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در سفرها هرگاه اول شب مى‏خوابید دستش را درازمى‏کرد و ساق دست را زیر سر مى‏نهاد. و هرگاه در آخر شب مى‏خوابید دستش رابلند مى‏کرد و سر مبارکش را روى کف دست مى‏نهاد.

124) سنّت آن است که از منازل صبح زود حرکت کنند و آغاز سفر روزپنجشنبه باشد.

125) در سفرها همراه بردن مشک آب و امثال آن از سنّت است.

126) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چون از جنگ یا سفر حج باز مى‏گشت به هر بلندیى اززمین مى‏رسید سه بار«اللّه اکبر»مى‏گفت و این دعا را مى‏خواند: لا اله الاّ اللّه وحده‏لا شریک له، له الملک و له الحمد، یحیى و یمیت، و هو على کلّ شى‏ء قدیر.

آئبون عابدون ساجدون ربّنا حامدون. صدق اللّه وعده، و نصر عبده، و هزم‏الاحزاب وحده. «معبودى جز اللّه نیست که یگانه و بى‏شریک است، فرمانروایى وستایش ویژه اوست، زنده مى‏کند و مى‏میراند و بر هر چیزى تواناست. ما باز گردنده به‏سوى پروردگارمان، و پرستشگر و سجده کننده و ستاینده پروردگارمان هستیم. خداوند به وعده‏اش وفا کرد، بنده‏اش را یارى داد و خود به تنهایى احزاب کفر رادر هم شکست . »

127) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله هنگامى که از سفر باز مى‏گشت نخست به مسجدمى‏رفت و دو رکعت نماز مى‏خواند سپس به خانه در مى‏آمد.

پاورقي‌