21 - پس از پنجاه سال پژوهشي تازه پيرامون قيام حسين‏عليه السلام‏

شهيدي، سيدجعفر، تهران، دفتر نشرفرهنگ‏اسلامي، چاپ بيست‏وسوم، 1378، 216 ص.

اين اثر با شيوه‏اي تحليلي نگارش يافته است و هدف از آن، كاوش در علل و عوامل پيدايش حادثه عاشورا در لابه‏لاي گزارش‏هاي تاريخي است. اهم عناوين آن عبارت‏اند از: بررسي اوضاع سياسي و اقتصادي و بافت قومي نژاد عرب و تضادهاي دو تيره بزرگ عدناني و قحطاني و شعبات آن از قبل از اسلام تا سال 61 ق و ادامه تنش‏هاي قومي پس از سال 61، اثرات ظهور اسلام در جزيرة العرب و خا رج آن، رواج شبهات كلامي، بر اثر نفوذ فرهنگ‏هاي فلسفي و كلامي بلاد مفتوحه، رقابت مراكز قدرت در پنج شهر مهم آن روز مكه، مدينه، بصره، كوفه و دمشق، آثار فرهنگي بجامانده از تضادهاي لحميان و غسانيان در عراق و شام، تحليل قيام حسيني از آغاز بيعت خواستن يزيد در مدينه و تا پايان و شهادت آن حضرت و اسارت خاندان عترت‏عليه السلام، رسوايي ستمگران و انتقام الهي از آنان، روند تحول سياسي و اثرات درازمدت قيام عاشورا در جهان اسلام، از جمله در دوره بني‏اميه و بني‏عباس و گستره تاريخ.

22 - تكرارپذيري حادثه كربلا

رستم‏نژاد، مهدي، قم، ياقوت، چاپ اول، 1380، 136 ص.

در اين كتاب نخست با استناد به آياتي از قرآن كريم درباره آزمايش الهي و انواع آن سخن به ميان آمده، سپس طي سه فصل، «ولايت ستيزي» «دين‏ستيزي» و «تقدس زدايي» به بيان توطئه‏هاي منافقان در صدر اسلام عليه امام علي‏عليه السلام و تقدس‏زدايي از اصل «ولايت» مي‏پردازد و سير انحراف جامعه را از اسلام اصيل تا رويارويي با امام‏عليه السلام مورد كنكاش قرار مي‏دهد. آن‏گاه با مقايسه زمان حال با عصر امام حسين‏عليه السلام، موضوع «تكرارپذيري حادثه كربلا» را در عصر حاضر بررسي مي‏كند و در پايان نتيجه مي‏گيرد كه با بررسي تاريخ صدر اسلام، خصوصاً حوادث پس از ارتحال پيامبر عظيم‏الشأن‏صلي الله عليه وآله وسلم تا رويداد عاشور نشان مي‏دهد، چگونه اِعمال سياست‏هاي چهارگانه (ولي‏ستيزي، ولايت‏ستيزي، دين‏ستيزي و تقدس‏زدايي) جامعه آن روز را به سراشيبي سقوط و انحطاط كشاند، به گونه‏اي كه تنها پس از گذشت نيم‏قرن از ارتحال پيامبراكرم‏صلي الله عليه وآله وسلم، از اسلام جز پوسته‏اي نازك باقي نمانده بود. در واقع، مطالعه در تاريخ همه ملل و نحل، نشانگر همين واقعيّت است. استمرار ستيز با ارزش‏هاي اخلاقي و معنوي در يك جامعه، به سرعت ريشه‏هاي فضيلت و معنويت را مي‏خشكاند و جامعه در دامن بحران معنويت و فروپاشي ارزش‏ها مي‏لغزد. متأسفانه امت اسلام نيز، پس از رحلت پيامبر بزرگوارصلي الله عليه وآله وسلم به اين سرنوشت دچار شد.

23 - تأملي در نهضت عاشورا

جعفريان، رسول، قم، انصاريان، چاپ اول، 1381، 384 ص.

اين اثر ارزشمند كه به روش تحليلي و تاريخي نگارش يافته است تلاشي است در شناساندن نهضت عاشورا و آثار ارزشمند آن و از ده بخش تشكيل شده است كه عناوين آن بدين‏قرار است:

درباره منابع تاريخ عاشورا، زمينه‏هاي قيام كربلا، گزارش نامه واقعه كربلا، گزارشي ديگر از رويدادهاي كربلا، اربعين امام حسين‏عليه السلام، حكمت شهادت امام حسين‏عليه السلام، آثار نهضت امام حسين‏عليه السلام، مروري بر كتاب كامل الزيارات ابن قولويه، ابعاد شعاري و شكلي نهضت امام حسين‏عليه السلام بستر تاريخي عزاداري اهل سنت براي امام حسين‏عليه السلام تحريفات عاشورا، بررسي و نقد كتاب روضة الشهداء ملاحسين كاشفي.

24 - تحريف‏شناسي عاشورا در پرتو امام‏شناسي‏

الهامي، داود، قم مكتب اسلام، چاپ اول، 1378، 192 ص.

مباحث كتاب با تعريفي از مقوله «تحريف» آغاز مي‏شود؛ سپس مؤلف بر اساس روش‏هاي تاريخي جامعه‏شناسي و فقهي، تحليلي از حادثه عاشورا به دست مي‏دهد كه طي آن، به تحريفات وارد بر اين واقعه اشاره مي‏گردد. مباحث كتاب عبارت‏اند از: تحريف‏شناسي عاشورا، شيوه تاريخي، روش‏جامعه‏شناسي، بينش مسيحانه، شيوه صوفيه و اهل عرفان، روش فقهي، كارامدترين شيوه براي شناخت نهضت عاشورا، امام از شهادت خودآگاه بود، شهادت اصلي برتر از جهاد، عاشورا و جلوه‏هاي معن ي، بعد عرفاني و حماسي عاشورا، انواع گريه، نام امام حسين‏عليه السلام با گريه همراه است و چرا امام حسين‏عليه السلام فراموش نمي‏شود؟

25 - چشم‏اندازي به تحريفات عاشورا: لؤلؤ و مرجان‏

نوري، حسين بن محمدتقي؛ با تحقيقِ مصطفي درايتي، قم، انتشارات احمد مطهري، چاپ اول، 1379، 363 ص.

هدف اين كتاب، پژوهش در زمينه راهيابي مطالب خلاف واقع و دروغ در تبليغات مذهبي شيعيان، بويژه در واقعه عاشورا است. مؤلف ضمن بيان ثواب و فايده گرياندن مؤمنان براي مصائب امامان معصوم، شرايط خطابه مذهبي را بر مي‏شمارد و مضرات دروغگويي در اين موردو عواقب دنيايي و آخرتي آن را بيان مي‏كند. نويسنده، تلفيقي از دو روش توصيفي و تحليلي را در نگارش خود به كار گرفته است.

محقق در اين اثر، ضمن شرح بعضي از سخنان مؤلف و با استناد به منابع شيعي، آراي وي را تبيين و اثبات مي‏كند. اخلاص، صدق، دروغ و اقسام آن، دروغ‏ها و تحريفات عاشورا از فصلهاي مهم اين كتاب است.

26 - چكيده مقالات دومين كنگره بين‏المللي امام خميني و فرهنگ عاشورا

تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني‏رحمه الله، چاپ اول، 1375، 324 ص.

دومين كنگره امام خميني‏رحمه الله و فرهنگ عاشورا در آستانه هفتمين سالگرد رحلت حضرت امام خميني‏رحمه الله مصادف با 12 و 13 خردادماه 1375 همزمان با ماه محرم 1417 ه . با هدف تبيين ابعاد گوناگون فرهنگ عاشورا و تعاليم عاشورايي حضرت امام خميني‏رحمه الله و رسالت و مسؤوليت جامعه امروز و نسل معاصر در برابر اين فرهنگ، برگزار گرديد. كتاب حاضر دربردارنده مجموعه چكيده‏هاي مقالات برگزيده دريافتي از سوي كميته علمي است كه در سه بخش به ترتيب الفبايي نام نويسندگان مقالات، سامان يافته‏اند. بخش اول: فرهنگ عاشورا و انديشه امام خميني‏رحمه الله، بخش دوم: جهاد و سياست در فرهنگ عاشورا و انديشه امام خميني‏رحمه الله، بخش سوم: شهيد و شهادت در فرهنگ عاشورا و انقلاب اسلامي.

27 - جامعه‏شناسي قيام امام حسين‏عليه السلام و مردم كوفه‏

باقي، عمادالدين، تهران، نشر ني، چاپ اول، 1379، 96 ص.

كتاب حاضر، مجموعه سه مقاله در باب قيام امام حسين‏عليه السلام است كه مقاله اول به تبيين جامعه‏شناسي قيام آن حضرت اختصاص دارد. در مقاله دوم، نويسنده كوشيده است، پيامدها و كاركردهاي اين قيام را بررسي و ارزيابي كند، مقاله سوم نيز در تكريم و بزرگداشت اربعين حسيني نوشته شده است. اين مقالات به ترتيب در سال‏هاي 1374، 1375 و 1376 به رشته تحرير درآمده و بخش‏هايي از آن، پيش از اين در روزنامه نشاط به چاپ رسيده است.

28 - جام عبرت: بررسي عملكرد عوام و خواص در حادثه عاشورا با تكيه بر بيانات مقام معظم رهبري(مدظله‏العالي)

اسحاقي، سيدحسين، قم، بوستان كتاب قم، چاپ اول، 1380، 240 ص.

مقام معظم رهبري در تحليلي جامعه‏شناختي از حادثه عاشورا، به نقش دو گروه خواص و عوام در اين رويداد جان‏گداز اشاره كرده‏اند. خواص، گروه پيش‏رو، انديشه‏گرا و تحليل‏گراست و عوام، گروه پيرو، احساس‏گرا و تقليدگر كه از رويدادها اثر مي‏پذيرد. در اين ميان، مي‏بينيم كه دنياگرايي، پيروي از شهوت‏ها و دوري از ياد خدا سبب مي‏شود خواص هوادار حق به گروه باطل بپيوندند و با توجيه ديني كردار خويش، عوام زودباور را به جنگ با فرزند پيامبر اسلام بكشانند. بررسي نقش و رفتار خواص و عوام در حادثه كربلا، روشن‏گر بسياري از حوادث واقعه و جام عبرتي براي همگان خواهدبود. اين اثر در چهار بخش تنظيم شده است. بخش اول و دوم كتاب مربوط به طرح و بررسي عملكرد و وظايف خواص و عوام در صحنه عاشوراست كه طي آن از ريشه‏هاي انحراف و خشكاندن كژروي‏ها سخن به ميان آمده است. بخش سوم، شامل توضيح آموزه‏ها و عبرت‏هاي عاشورا بوده و در بخش پاياني از رسالت آگاهان و خواص و اتخاذ الگوي صحيح در تبليغ، نكاتي مطرح گرديده است.

29 - حسين‏عليه السلام، عقل سرخ‏

رحيم‏پور ازغدي، حسن، تهران، سروش، چاپ اول، 1381، 128 ص‏

«حسين‏عليه السلام عقل سرخ» متن سه گفت‏وگو با حسن رحيم‏پور (ازغدي) است كه در ماه محرم سال 1380، درباره فلسفه قيام حسين بن علي‏عليه السلام، و نيز مصايب عاشوراي حسيني صورت گرفته است. در بخشي از كتاب آمده است: جنبش كربلا، يك عمليات استشهادي و عاشقانه بود اما صرفاً محد ود به عشق نبود، باطناً يك سلوك عارفانه الي الله بود اما امام‏عليه السلام به همه آثار اجتماعي و تاريخي آن، همه آثار تربيتي، سياسي و فرهنگي آن كاملاً توجه داشتند و اين سلوك عاشقانه، در عين حال يك رفتار عاقلانه بود و اصولاً عشق و عقل در منطق عاشورا، هووي يكديگر و پشت به يكديگر نيستند. عشق عاشورايي، عاقلانه است و عقل عاشورايي، عارفانه است: يك پديده است با دو بعد، يكي بعد سلوكي و رو به خدايي، و ديگري، بعد اجتماعي و رو به خلقي، و هر دو سهم و هر دو به يكديگر مربوط. محاسبه و عقلانيت در عاشورا، ترك نشد بلكه رو به اهداف الهي هدف‏گيري شد.

30 - حسين بن علي را بهتر بشناسيم‏

يزدي، محمد، قم، مؤلف، 1360، 224 ص.

نويسنده در ابتداي كتاب تذكرات مفيدي براي اهل منبر مطرح نموده است آنگاه به اوضاع سياسي اجتماعي عصر معاويه و شگردهاي تبليغاتي آن مي‏پردازد و علل قيام امام حسين‏عليه السلام را از ديدگاه‏هاي مختلف مورد بررسي قرار مي‏دهد و نقش بسيار مهم اسراي كربلا در تغيير وضعيت عليه حكومت يزيد را يادآور مي‏شوند. عناوين مطالب مطرح شده عبارت‏اند از:

هدف روضه‏خواني، يزيد و معاويه، پاسداران عدالت، چرا حسين قيام كرد؟، حسين و امت گنه‏كار جدش، دليل اصلي قيام حسين، كوفه در فكر آزادي، بزرگترين قيام عليه استبداد، قيافه كربلا، دختر علي مجلس شاهانه را تسخير مي‏كند، سياست عوض مي‏شود و....

31 - حسين‏عليه السلام شهيد آگاه و رهبر نجات‏بخش اسلام‏

صافي گلپايگاني، لطف‏الله، [تهران‏]، بي‏نا، (مركز پخش: كتابخانه‏صدر)، 1391 ق، 498 ص.

كتاب حاضر كه به «شهيد آگاه» نام‏گذاري شده است، نقدي است بر كتاب «شهيد جاويد» تاليف نعمت‏الله صالحي نجف‏آبادي، به نظر نويسنده هدف از قيام امام حسين‏عليه السلام شهادت بود و نه تأسيس حكومت اسلامي از اين‏رو كتاب شهيد جاويد، كه هدف امام را تأسيس حكومت اسلامي دانسته و نه شهادت باطل است. نويسنده در آغاز كتاب مرقوم داشته است: آنچه از اخبار صحيح متواتر استفاده مي‏شود اين است كه امام‏عليه السلام متعبّد به قيام و شهادت بوده و شهادت آن حضرت محبوب و مطلوب خداوند بوده است و تعبّد به شهادت امري بي‏سابقه نيست. به عبارت ديگر امام مأمور بود عليه يزيد قيام كند و ابطال حكومت او را اعلان نمايد و امتناع خود را از اين بيعت شوم، علني و آشكار سازد. همچنين نويسنده در بحث مستقلّي با عنوان «امام عليه السلام آگاه بود» با سي و سه دليل اثبات نموده است كه امام از شهادت خود در كربلا آگاه بوده و هدفش تأسيس حكومت اسلامي نبود و مي‏دانست كه پيروزي نظامي به دست نمي‏آيد. كتاب «شهيد آگاه» مانند كتاب شهيد جاويد، در پنج بخش تنظيم شده و در هر بخش به ردّ يك بخش از آن كتاب پرداخته شده است. مهم‏ترين انتقاد نويسنده به كتاب شهيد جاويد اين است كه تحليل آن با علم امام مناف ت دارد و از اين‏رو عنوان كتاب خود را شهيد آگاه گذاشته است.

32 - حسين بن علي‏عليه السلام حماسه تاريخ‏

حجتي كرماني، محمدجواد، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، مركز چاپ و نشر، چاپ اول، 1377، 260 ص.

مطالب كتاب حاضر در سه بخش تنظيم يافته است: در بخش اول، از تكوين شخصيت، ارگانيزم روحي، افكار، ايده‏ها، زندگي خصوصي و موقعيت اجتماعي امام حسين‏عليه السلام سخن به ميان آمده است. در بخش دوم، عوامل اساسي انحرافات جامعه اسلامي طي چند دوره از مرگ پيامبرصلي الله عليه وآله وسلم تا زمامداري علي‏عليه السلام و از شهادت علي‏عليه السلام تا مرگ معاويه بررسي شده است. بخش سوم، به تبيين استراتژي انقلاب امام حسين‏عليه السلام و تاثيرات و پيامدهاي آن اختصاص دارد.

33 - الحجة السعادة في حجة الشهادة

اعتماد السلطنة، محمدحسن بن علي، به كوشش مصطفي فريدپور، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، چاپ اول، 1379، 186 ص.

اين كتاب در پاسخ به اين پرسش كه هنگام شهادت امام حسين‏عليه السلام - به سال 61 هجري قمري - در دنيا و ممالك جهان چه مي‏گذشت، نوشته شده است. نويسنده كتاب، كه با زبانهاي گوناگون آشنا بوده و درباره تاريخ جهان منابع و مآخذ بسياري را در اختيار داشته است، سعي كرده تا اثري ابتكاري و پربار در مورد عاشورا تهيه كند. وي پس از مقدمه، واقعه عاشورا را به اختصار و با دقتي در خور، گزارش مي‏كند. سپس در سه فصل از حوادث و وقايع هم‏زمان با عاشورا سخن مي‏گويد. فصل نخست كتاب به بيان حوادث ممالك آسيا و كشورهاي مسلمان‏نشين اختصاص دارد كه شامل جزيرة العرب، عراقين، ايران، گرجستان، ارمنستان، تركستان شرقي و غربي، خوارزم، افغانستان، هندوستان، سند و ژاپن است. در فصل دوم به رخدادهاي آفريقا مي‏پردازد كه شامل مصر نيز مي‏گردد. در فصل سوم به وقايع مربوط به ممالك اروپايي پرداخته و از انگليس، فرانسه، آلمان، روس، جزاير اسكانديناوي، مجارستان و خرواتستان (كرواسي)، بلغارستان، رومانيا، پرتغال، رم، اسپانيا و ايتاليا ياد كرده است.

34 - حماسه عاشورا در كلام شهدا

تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني‏رحمه الله، چاپ اول، 1375، 274 ص.

ترديد نيست كه نهضت اسلامي ما نشأت گرفته از نهضت حسيني و قيام عاشورا است و فرهنگ كربلا در تمام زواياي جامعه ما ريشه دوانيده است، هدف از تهيه اين مجموعه ا ائه ديدگاه‏هاي شهيدان برجسته انقلاب از حادثه كربلاست؛ كه نه تنها با زبان و قلم بلكه در عمل هم دنباله‏رو قيام كربلا بوده‏اند. اين مجموعه در چهار بخش تاريخ حماسه كربلا، عاشورا، قيام جاويد، كل يوم عاشورا و كل ارض كربلا و تماشاي آئينگي در وصيت‏نامه شهدا تنظيم يافته است. لازم به تذكر است كه سه بخش اول عمدتاً برگرفته از آثار شهيد دكتر بهشتي و شهيد آويني مي‏باشد.

35 - حماسه حسيني، جلد 3 - 1

مطهري، مرتضي، تهران، صدرا، چاپ سي و دوم، 1378، 365+294+420 ص.

اين اثر از مجموعه سخنراني‏ها و يادداشت‏هاي آيت الله مرتضي مطهري پيرامون نهضت حسيني‏عليه السلام است كه در سه جلد تدوين يافته است. محتواي آن كلامي - تاريخي است و با شيوه تحليلي ارائه شده است. اين كتاب در موضوع خود بي‏نظير و راه‏گشاست. شاخصه مهمي كه در هر سه جلد ديده مي‏شود مبارزه با تحريفات و ستيز با غلطاندازي‏هايي است كه درباره حماسه عاشورا بافته شده است. اين اثر ارزشمند از همان روزهاي نخست انتشارش مورد استقبال عالمان آگاه و جوانان بيدار واقع شده و ده‏ها بار تجديد چاپ و به برخي از زبان‏هاي زنده دنيا ترجمه و انتشار يافته است.

جلد اول اين مجموعه متشكل از سه بخش است. در بخش اول چهار سخنراني درباره «تحريفات در واقعه تاريخي كربلا» ايراد شده است. بخش دوم، متشكل از سه سخنراني تحت عنوان «حماسه حسيني» است. از آن‏جا كه اين عنوان، دربرگيرنده مطالب ساير بخشها نيز مي‏شود، اين مجموعه به همين اسم ناميده شد. بخش سوم نيز شامل هفت سخنراني درباره «عنصر تبليغ در نهضت حسيني» است. جلد دوم مشتمل بر چهار بخش است: در بخش اول هفت سخنراني استاد شهيد مرتضي مطهري به عنوان «عنصر امر به معروف و نهي از منكر در نهضت حسيني» گردآمده است. عناوين برخي از موضوعاتي كه در اين سخنراني‏ها مطرح شده بدين قرار است: عوامل مؤثر در نهضت حسيني، شرايط، مراحل و اقسام امر به معروف و نهي از منكر و تأثير امر به معروف امام حسين‏عليه السلام پس از حادثه كربلا، بخش‏هاي ديگر كتاب عبارت‏اند از:شعارهاي عاشورا، تحليل واقعه عاشورا و ماهيت قيام حسيني.

جلد سوم از مجموعه «حماسه حسيني» شامل نوشته‏ها و يادداشت‏هايي از استاد شهيد آية اللّه مرتضي مطهري است كه در ده بخش تنظيم شده است در بخش‏هاي مختلف كتاب، خوانندگان مي‏توانند با مباحث همچون: ريشه‏هاي تاريخي حادثه ك بلا، ماهيت قيام حسيني، عنصر امر به معروف در نهضت حسيني و تحريفات واقعه عاشورا آشنا شوند. در بخش‏هاي ديگري از آن نقدهاي گوناگوني بر كتابهاي «حسين وارث آدم»، «شهيد جاويد» و مقايسه بين امام حسين‏عليه السلام و عيسي مسيح‏عليه السلام صورت گرفته است.

36 - حماسه و عرفان‏

جوادي آملي، عبدالله، قم، اسراء، چاپ دوم، 1378. 422 ص.

محور موضوعات اثر حاضر، تبيين جايگاه عرفان و حماسه و جهاد در راه خدا و نيز هماهنگي و ارتباط اساسي اين دو نسبت به يكديگر است. به نظر مؤلف، جهاد حقيقي بدون عرفان، ناب نخواهد بود و عرفان خالص هم بدون ايثار مال و جاه و نثار جان حاصل نخواهد شد. عناوين ذيل، مباحث اصلي كتاب را تشكيل مي‏دهند: هماهنگي آيين اسلام با فطرت و نكاتي پيرامون آيه ميثاق، (آيه 172 سوره اعراف)، معنا و فضيلت حماسه و عرفان، ويژگيهاي عارفان، علي‏عليه السلام امير عارفان و سرآمد حماسه‏سازان، حسين‏عليه السلام سيد مظلومان و پيشاهنگ شهيدان، مراتب عرفان در كلمات امام حسين‏عليه السلام، خصايص كربلا، مظاهر عرفان در حادثه عاشورا، جلوه‏هاي حماسي عاشورا، حماسه امام حسين‏عليه السلام، حماسه‏هاي اصحاب، ريشه‏هاي تاريخي نهضت كربلا، رمز جاودانگي حماسه حسيني، فلسفه زيارت و عزاداري، شهادت آگاهانه، حماسه امام سجادعليه السلام سيد ساجدان و زينت عابدان.

37 - خورشيد شهادت: نقش خواص در تحولات جامعه اسلامي مجموعه مقالات چهارمين سمينار بررسي ابعاد زندگي امام حسين‏عليه السلام‏

تهران، دانشگاه امام حسين‏عليه السلام، مؤسسه چاپ و انتشارات، چاپ اول، 1378، 580 ص.

اين كتاب مشتمل است بر مجموعه مقالات چهارمين سمينار بررسي ابعاد زندگي امام حسين‏عليه السلام كه از سوي پژوهشكده علوم انساني دانشگاه امام حسين‏عليه السلام در سال 1376 برگزار گرديد. از ميان 70 مقاله ارسالي به سمينار، 29 مقاله انتخاب و در قالب كتاب به چاپ رسيده است. در ابتداي كتاب مقدمه‏اي از «هاشم ندايي» و متن سخنراني علامه محمدتقي جعفري با عنوان «قيام عاشورا در نگاه خواص» به چاپ رسيده است. عناوين برخي مقالات كتاب به اين قرار است: تعريف و نقش اجتماعي خواص از ديدگاه جامعه‏شناسي (مسعود اخوان كاظمي)، بررسي مصاديق عملكرد منفي خواص و تاثير آن بر ركود و انحراف مسلمين (احمد حسين انزابي)، مطالعه تطبيقي مكتب نخبه‏گرايي و بحث خواص (حجت‏اللَّه ايزد )، تعريف خواص، ويژگي‏ها و طيف‏بندي آنها (ابوالقاسم بخشيان)، عوامل انحراف خواص و راه‏هاي پيش‏گيري آن از ديدگاه مقام رهبري (محمدعلي برزنوني)، تعريف و نقش خواص از ديدگاه جامعه‏شناسي (بهرام بيات).

38 - درس‏ها و عبرتهاي عاشورا

ايماني يامچي، حسين، قم، عصر ظهور، چاپ اول، 1377، 288 ص.

احياي فريضه امر به معروف، احياي فرهنگ نماز، نفي نژادپرستي، تبيين مفهوم و جايگاه امامت در اسلام، وفاداري، عشق به شهادت، صبر و استقامت، مبارزه با تروريسم، ادب اسلامي و آزادي از جمله نكاتي است كه در ارتباط با نهضت عاشورا بدان اشاره شده است. افزون بر آن، مولف سعي كرده است مقايسه‏اي ميان دنياي امروز و زمان قيام امام حسين‏عليه السلام صورت دهد.

39 - درسي كه حسين‏عليه السلام به انسانها آموخت (يك بررسي تحقيقي و جامع درباره اصيل‏ترين انقلاب‏هاي خونين جهان).

هاشمي‏نژاد، سيدعبدالكريم، تهران، فراهاني، چاپ پنجم، 1347، 464 ص.

اين اثر، درباره نهضت مقدس حسين‏عليه السلام است كه علل و زمينه‏هاي پيدايش نهضت كربلا را مورد تحليل قرار مي‏دهد. نويسنده به روش توصيفي و تا ريخي و با استفاده از كتب معتبر تاريخي به بررسي موجبات اصلي نهضت حسيني مي‏پردازد. مباحث كتاب در سه بخش تنظيم شده، در بخش اول، عواملي كه ضرورت نهضت حسين‏عليه السلام را ايجاب مي‏نمود - از هنگام انعقاد نطفه آن - قدم به قدم مورد تعقيب قرار گرفته و به خوبي نشان داده شد كه چگونه در آن عصر سرنوشت اسلام و قرآن، عدالت و آزادي، انسانيت و فضيلت، به آن قيام آسماني بطور مستقيم بستگي داشت.

در بخش دوم: روش و سياست خاصي كه فرزند پيغمبرصلي الله عليه وآله وسلم در آن شرايط خفقان‏آور و دردناك در پيش گرفت تا توانست با رهبري صحيح و همه‏جانبه خود جنبش خونين و انساني خويش را به ثمر برساند و آنرا از دستبرد تحريف حكومتهاي فاسد و ديكتاتور محافظت نمايد به طور كامل مورد توجه قرار داده شده‏است. در سومين بخش، نقش حياتي و بزرگ كاروان اسيران در به ثمر رساندن نهضت و كوششهايي كه آن دودمان فضيلت به صورت‏هاي گوناگون براي رسيدن به اين آرمان مقدس انجام داده‏اند دقيقاً بررسي گرديده و در ادامه طرح‏هاي مفيدي به منظور بهره‏برداري صحيح از نهضت در شرايط حاضر ارائه داده است، نهضت حسين‏عليه السلام از نظر رهبران مذهبي، علمي و سياسي جهان مبحث پاياني كتا را تشكيل مي‏دهد. كه اسامي اين انديشمندان عبارت‏اند از: مسيوماربين آلماني، مهاتما گاندي، محمدعلي جناح، لياقت عليخان، پورشو تامداس توندون، گيبون مورخ مشهور، چارلز ويكنس، توماس كارلايل، پروفسور ادوارد براون، فردريك جمس، ل.م.بويد و ژوزف فرانسوي.

40 - ديدگاهها (مجموعه مصاحبه‏ها) به مناسبت [اولين‏] كنگره بين‏المللي امام خميني‏رحمه الله و فرهنگ عاشورا «دفتر اول و دوم»

تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني؛ چاپ اول، 1374 - 1375، 278 + 296 ص.

حادثه عاشورا، يكي از ژرف‏ترين و نيرومندترين عناصر در فرهنگ ديني ماست كه به گونه‏اي گسست‏ناپذير با عاطفه و احساس فرد فرد ما پيوند خورده است و چون خون در رگ حيات فرهنگي ما جاري است. با وجود اين پيوند عاطفي عميق و ناگسستني با عاشورا، كمتر به اين رويداد از منظر عقلاني روشمند نگريسته شده است و شناختهاي ما از اين حماسه خونين، گاه از حد شعارها و مطالب رايج و متعارف فراتر نرفته است. در اين اثر با طرح پرسشهايي، كوشش شده است كه از ديدگاهي تحليلي به نهضت عاشورا نگريسته شده و ابعاد گوناگون آن مورد بررسي قرار گيرد «زمينه‏ها و بستر وقوع نهضت عاشورا»، «فلسفه و اهداف نهضت عاشور»، «مراحل و سير وقوع حوادث نهضت عاشورا» و «درسها و دستاوردهاي عاشورا» ابعاد و زمينه‏هاي اصلي مورد توجه اين رويكرد تحليلي به نهضت عاشورا مي‏باشد. اسامي شركت‏كنندگان در مصاحبه عبارت‏اند از: حسين رزمجو، زهرا رهنورد، غلام‏حسين زرگرنژاد، جعفر سبحاني، سيدجعفر شهيدي، نعمت الله صالحي نجف‏آبادي، سيدمرتضي عسكري، محمدهادي معرفت، سيدعطاءالله مهاجراني، محمد واعظزاده خراساني، هاشم‏زاده هريسي، علي نظري منفرد، بيات، رضا استادي، اعواني، ابرا هيم اميني، حائري، قائدان، قادري، محمودي، معاديخواه، ناصر مكارم شيرازي، ابراهيمي ديناني، عبدالكريم سروش، ابوالقاسم گرجي، محمدتقي جعفري، توسلي، سعيد حجاريان و علوي‏تبار.

41 - درس‏ها و عبرت‏ها از قرآن و كربلا

محمدي‏نيا، اسدالله، جلد اول، قم، سبط اكبرعليه السلام، چاپ اول، 1380، 416 ص.

كتاب حاضر شامل مجموعه درس‏ها و سخنراني‏هاي نگارنده است كه به منا سبت‏هاي گوناگون برگزار شده است. در اين كتاب، وي، ضمن بيان حوادث و وقايع نهضت كربلا آن را با قيام و انقلاب اسلامي مقايسه كرده است. علاوه بر آن، نگارنده به برخي اشكالات و شبه تي كه در نهضت امام حسين‏عليه السلام، همچنين انقلاب اسلامي وارد شده، پاسخ گفته است. يكي از بخش‏هاي كتاب كه با عنوان «درس‏ها و عبرت‏ها» آمده، حاوي مطالبي درباره: ولايت فقيه، ويژگي‏هاي كارگزاران، جنگ قدرت و اختلاف، تبعيض و بي‏عدالتي، دنياطلبي و تجملات و آثار گناه در جامعه اسلامي است. در بخش‏هاي ديگر كتاب اين موضوعات مطرح شده است: مقام و منزلت امام حسين‏عليه السلام، پاداش شهادت امام حسين‏عليه السلام، فوايد تربت امام حسين‏عليه السلام، درس‏ها و عبرت‏ها از قرآن و كربلا، هدف بعثت انبياء، خطر نفوذي‏ها در اسلام، و سلاح‏هاي مستكبران بر عليه اسلام.

42 - در سايه سرو آزادي‏

بازرگان، عبدالعلي، تهران، شركت سهامي انتشار، چاپ اول، 1378، 301 ص.

اين كتاب شامل مقالات و سلسله سخنراني‏هايي درباره امام حسين‏عليه السلام و نهضت عاشوراست كه در سال‏هاي 1365 تا 1377 در انجمن اسلامي مهندسان و مراسم عزاداري در دفتر مركزي نهضت آزادي و... به بررسي قيام امام حسين‏عليه السلام و پيام‏هاي عاشورا مي‏پردازد. عناوين مقالات و سخنراني‏ها عبارت‏اند از: حسين‏عليه السلام آمر و عامل به عدالت، حسين‏عليه السلام وارث و پوينده راه انبياء (عرضه قيام حسيني به قرآن)، زمينه‏هاي مردم‏شناسي در نهضت كربلا، شاكله حسين‏عليه السلام، شعارها و شعورهاي عاشورا، كلام حسين‏عليه السلام، مسخ تاريخي ميراثهاي مذهبي، من و او در چشم و دل حسين‏عليه السلام و قيام حسيني در قالب سوره عنكبوت.

43 - رسالت خواص و عبرت‏هاي عاشورا: نگاهي به بيانات مقام معظم رهبري(مدظلّه) به ضميمه متن سه سخنراني معظّم‏له‏

خاتمي، سيداحمد، قم، دفتر تبليغات اسلامي، چاپ پنجم، 1377، 344 ص.

نوشتار حاضر به انگيزه تبيين، توضيح و تحليل بديع و ارزشمند مقام معظم رهبري آية الله العظمي خامنه‏اي (مدظلّه العاللي) درباره حادثه عاشورا تدوين شده است. ايشان در رهنمودها يي كه در تاريخ 20/3/1375 در جمع فرماندهان لشكر 27 حضرت رسول‏صلي الله عليه وآله وسلم بيان كردند، كوتاهي خواصّ و دير به ميدان آمدن آن‏ها را از عوامل اصلي حادثه عاشورا برشمردند، و اين در حقيقت هشداري است براي همه عاشوراييان و خواصّ جامعه، نويسنده محترم در اين كتاب همين سخنان مقام معظم رهبري را دستمايه خويش قرار داده و با استفاده از قرآن و نهج البلاغه و نقل‏هاي تاريخي به شرح و تف يل آن پرداخته است. كتاب از هشت فصل تشكيل شده است كه برخي عناوين آن چنين است: عبرت‏آموزي در قرآن و روايات، ارتجاع، خطر بزرگ، عوامل زمينه‏ساز حادثه عاشورا «كنار گذاشتن وصاياي نبي‏اكرم‏صلي الله عليه وآله وسلم، رنگ باختن معنويت، افول غيرت ديني، كوتاهي خواصّ از اداي وظيفه، عوامل چرخش از موضع حق»، در پايان كتاب متن سه سخنراني مقام معظم رهبري در ديدار با نيروهاي مقاومت، بسيج، در جمع فرماندهان لشكر 27 و نمازجمعه تهران آمده‏است.

44 - ردپاي عقل در كربلا (مجموعه مقالات)

منصورنژاد، محمد، به اهتمام حجت‏الله‏محمدشاهي، تهران، راستي‏نو، چاپ‏اول، 1377، 88 ص.

اين مجموعه دربرگيرنده چهار مقاله است: در مقاله اول با عنوان «عقل مانع تحريف و عامل تعميم نهضت حسيني» نگارنده به برخي تحريفات درباره قيام كربلا اشاره كرد. سپس هريك را ارزيابي مي‏كند. در مقاله «عوامل بنيادين احياء» نقش سه عامل «انديشه» «نخبگان» و «جامعه» در نهضت كربلا بررسي شده‏است. در مقاله «نخبه‏گرايي و حادثه كربلا» عمل و عكس‏العمل نيروهاي حاضر در صحنه كربلا بر اساس موضع‏گيري‏هاي نخبگان و خواص آنها تحليل مي‏شود. و در مقاله آخر «شناخت خواص و عوام [درباره‏] حق از باطل با ملاك‏هاي برون‏ديني» ارزيابي مي‏شود.

45 - رجعت خونين‏

ابراهيم‏پور، ابراهيم، قم، مركز پژوهش‏هاي اسلامي صدا و سيما، 1378، 66 ص‏

عاشورا مدرسه عشق و ايثار و جان‏فشاني است. تجسّم كمال عبوديت و عرفان، سلم محض و اطاعت از معبود است. كعبه آمال و مجمع اسوه‏هاي كمال است. صحنه‏اي از جان‏گذشتگي نور رويان و افشاي ماهيتِ پليدِ ناررويان است. اين نوشتار، پژوهشي است درباره واقعه عظيم كربلا و نظري است كوتاه به زندگي سراسر ايمان و شجاعت سرور و سالار شهيدان حضرت ابا عبداللَّه الحسين‏عليه السلام. در اين مجموعه سيره عملي آن بزرگوار و ديدگاه حضرت امام خميني‏رحمه الله، مقام معظم رهبري و اهل سنت درباره قيام عاشورا به بحث گذارده شده است. عناوين اين پژوهش عبارت‏اند از: سيماي حضرت ابا عبداللَّه الحسين‏عليه السلام در تاريخ، خصوصيات و ويژگي‏هاي فردي و اجتماعي، سيري كوتاه در نهضت سرخ حضرت ابا عبدالله الحسين‏عليه السلام، عملكرد عوام و خواص در حادثه كربلا، اخبار و آثار شهادت امام حسين‏عليه السلام، قيام امام حسين‏عليه السلام از ديدگاه امام خميني و مقام معظم رهبري، امام حسين‏عليه السلام از نظر اهل سنت و ساير اديان و شخصيت‏ها و نمونه‏اي از معجزات و عنايات حضرت امام حسين‏عليه السلام.

46 - ريزش‏ها و رويش‏ها در مسير دفاع از حريم ولايت‏

پير عليلو، حيدرعلي، قم، دفتر تبليغات اسلامي، چاپ اوّل، 1378، 80 ص.

نويسنده در اين كتاب از يك‏سو به شرح حال كساني چون زهير بن قين بجلي، حر بن يزيد رياحي و فرزدق اشاره مي‏كند كه با جانبداري از ولايت، به حد كمال رسيده‏اند و از طرف ديگر احوال كساني را بر مي‏شمارد كه با دشمني با ولايت از نيك بختي و سعادت به دور مانده‏اند. از جمله اين افراد عبارت‏اند از: عبيد الله بن عباس، عبيدالله بن حر جعفي و عمربن سعد.

47 - رهبر آزادگان‏

مظلومي، رجبعلي، تهران، كتابخانه بزرگ اسلامي، 1352، 116 ص.

عناوين مطرح شده عبارت‏اند از: فصل اول: حسين كيست؟ بهشت كجاست؟.... چه وقت آدمي داستان مي‏گويد: چه وقت آدمي مي‏خواهد شبيه واقعه‏هاي قبلي را از نو پديد آورد و بديده‏ها بكشاند؟ حاصل اين درس چه‏بود؟ واقعه حسيني چگونه پيش آمد؟ داستان حسيني در چند جمله، سخني چند باختصار، حال بايد گفت (آخرين سخن). فصل دوم: آنچه ديگران درباره نهضت امام و نتايج آن گفته‏اند: الف، دانشمندان غير مسلمان. ب) داستان حسيني، داستاني جهاني و انساني است. ج) نظر پيشوايان ملل. د) نظر پيشوايان مذهبي (غير شيعه). ه) نظر دانشمندان اسلامي (غير شيعه). خلاصه مباحث گذشته. سخني ديگر: در پايان، ايرادها و پرسشها. نويسنده در نوشتن اين كتاب از مآخذ معتبر ياري جسته است.

48 - زمينه‏هاي قيام امام حسين‏عليه السلام

عبدالمحمدي، حسين، تهيه و تنظيم مركزِ تحقيقات اسلامي تحقيقات عاشورا نمايندگي ولي فقه در سپاه، قم، منبع، چاپ اول، 1379، 344 ص.

تحقيق و بررسي در عوامل و زمينه‏هاي فرهنگي و اجتماعي است كه منجر به قيام عاشورا شد. انگيزه مؤلف، كشف حقايق پيرامون اين قيام و حذف تحريف‏ها از دامان اين نهضت الهي است. روش تحقيق، تاريخي است و در ان از هر دو شيوه توصيفي و تحليلي بهره‏گيري شده‏است. منابع مورد استفاده نويسنده، كتابهاي قديمي دست اول مي‏باشد. مطالب كتاب در نه فصل تنظيم گرديده و برخي از سرفصل‏هاي آن چنين است: باورها، سنت‏ها و هنجارهاي عصر جاهليت، نقش اسلام در زندگي فردي و اجتماعي، عوامل و پيامدهاي كودتاي سقيفه، خلفا و بدعتها، ارزش‏هاي اسلامي در خلافت يزيد بن معاويه.

49 - سفر خون: نگاهي به حماسه عاشورا

محدثي، جواد، تهران، سروش، چاپ اول، 1379، 56 ص.

اين كتاب، نگاهي است گذرا به حماسه عاشورا كه با نثري ادبي - توصيفي نگاشته شده است.

نويسنده در اين اثر بخشهايي از واقعه عاشورا را به تصوير مي‏كشد و در برخي از قسمتها به ارائه تحليلهاي اخلاقي در اين زمينه مي‏پردازد. برخي از عناوين كتاب چنين است: نگاهي نو به حماسه‏اي كهن در كربلا، مسلم بن عقيل، پيشاهنگ شهادت، در ركاب حسين‏عليه السلام، به سوي عراق، وفاي ياران امام، در سايه پيام امامت.

50 - سياسة الحسين‏

ربيعي، عبدالعظيم، تحقيق: هادي هلال، جلد اول و دوم، قم، المكتبة الحيدرية، چاپ اول، 1378، 180 + 176 ص.

كتاب حاضر در دو جلد، كاوشي است در تاريخ زندگاني و قيام امام حسين‏عليه السلام كه به صورتي تحليلي نگارش يافته است و در برگيرنده حوادث قيام عاشورا، از هنگام خودداري امام حسين از بيعت با يزيد تا وقايع پس از شهادت آن حضرت مي‏باشد. نويسنده، كوشيده است تا با بهره‏گيري فراوان از آيات، روايات و متون تاريخي و نيز اشعار عربي، به شبهات و پرسش‏هاي برخي افراد همانند آنچه به ابن عربي نسبت داده مي‏شود پاسخ گويد و به بررسي ابعاد و ماهيت و علل و اهداف نهضت امام حسين بپردازد. نويسنده با گزينش فرازهايي از تاريخ قيام آن حضرت، ديدگاه‏هاي خود را در اين زمينه ارائه نموده است و به تجزيه و تحليل اين فرازها و برخي كلمات منتسب به امام حسين پرداخته است. بيشتر عناوين كتاب در قالب پرسش مطرح گرديده و سپس پيرامون آن پرسش و يا شبهه و يا موضوع، تحليل و تحقيق صورت پذيرفته است و در اين ضمن، نظرات مؤلف عرضه گرديده است.

51 - سيره امام حسين‏عليه السلام از طلوع اشكبار تا عروج خونين‏

غفاري، محسن، تهران، انتشارات پيام آزادي، چاپ اول، 1374، 296 ص.

اين اثر در قالب «سيره امام حسين‏عليه السلام» نگارش يافته است. بدين جهت كه به دور از شعائر و مراثي و مداحي‏ها، به معناي واقعي دريابيم كه حسين سلام الله عليه در اين دو مقطع خاص قبل از قيام و بويژه در حين قيام، از آغاز حركت به سوي كربلا تا به هنگام شهادت، از نظر ابعاد مختلف (انساني و اخلاقي و اجتماعي و خانوادگي و نظامي و سياسي...) چه درسي به آدميان آموخت، تا يك راهنماي عملي، براي سالكان طريق حق‏تعالي و پيروا و عاملين راه ائمه معصومين‏عليهم السلام و عاشقان سيره امام حسين‏عليه السلام باشد.

كتاب از دو بخش تشكيل شده است: بخش اول: سيره امام حسين‏عليه السلام در سير زندگي عادي قبل از قيام عاشورا است كه شامل افعال و اعمال و بعضي مواعظ و حِكَم و پند و اندرزها و مناظرات و دستورات عملي آن حضرت مي‏باشد. بخش دوم: سيره امام حسين‏عليه السلام پيش از قيام (طبق آثاري كه نشانگر مخالفت و خصومت آن حضرت با حكومت معاويه و يزيد بوده، دليل اختفاء شعله آتشين قيام امام حسين‏عليه السلام است) و از آغاز قيام و حركت به سوي كربلا تا به هنگام شهادت خونين آن حضرت بر عليه جنود شيطان و سلطه‏جويي طاغوت، حكومت يزيديان را در بر مي‏گيرد.

52 - سيره حسيني در آثار شهيد مطهري‏

احمدي، حسين، قم، ياقوت، چاپ اول، 1381، 102 ص.

اين كتاب مجموعه‏اي از انديشه‏هاي ناب حسيني است كه با الهام از پيام نوروزي رهبر معظم انقلاب اسلامي در طليعه سال 1381 هجري شمسي و با استفاده از آثار ارزشمند و مطالب عميق استاد شهيد مرتضي مطهري‏رحمه الله پيرامون زندگي پربار سيدالشهدا تنظيم شده و مي‏تواند الگوي ارزنده براي شيفتگان مكتب حسيني باشد. به همين جهت نويسنده در سالي كه نام مقدس سيدالشهدا زينت‏بخش آن است كتاب حاضر را به نام «سيره حسيني» نام‏گذاري نموده است. مباحث كتاب مشتمل است بر پنج فصل كه عناوين آن چنين است: شخصيت امام حسين، فلسفه قيام امام حسين‏عليه السلام، عاشورا و شعارهاي آن، ياران باوفاي سيدالشهدا و فلسفه عزاداري امام حسين‏عليه السلام.

53 - شيعه و عاشورا

مغنيه، محمدجواد، ترجمه: فيروز حريرچي، تهران، پديده، 1344، 197 ص.

نويسنده واقعه عاشورا و علل پيدايش و نتيجه آن را بررسي نموده و در بيان مطالب به آيات و احاديث و اخباري كه صحت وقوع آنها از نظر نويسنده مسلم است استناد كرده است. وي از فلسفه نهضت حسيني و جانبازي و فداكاري حسين و يارانش و علل سقوط بني‏اميه و تأثيري كه قربانگاه كربلا و خطبه‏هاي فصيح و آتشين زينب در رسوائي يزيد و دژخيمان او داشته سخن گفته است.

54 - شخصيت‏شناسي عاشورا

علوي، سيدرسول، قم، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما، چاپ اول 1380، 254 ص.

مقام معظم رهبري (مدظله العالي) در تحليلي جامعه‏شناختي از حادثه عاشورا، به نقش دو گروه عمده خواص و عوام در آن حادثه جانسوز اشاره كردند كه خواصّ، گروه پيشرو، خط دهنده و اهل فكر و تحليل بودند و عوام، گروه دنباله‏رو متأثر از رويدادهاي جامعه، در تجربه عاشورا مي‏بينيم كه دنياگرايي، پيروي از شهوات و غفلت از ياد خدا در خواصّ طرفدار حق سبب شد آنان به طرفداري از باطل برخيزند و بر اين عمل خود، توجيهي ديني هم بسازند تا عوامِ زود باور نيز به طيف باطل بگروند و به جنگ با حسين بن علي‏عليه السلام ترغيب شوند. بنابراين بررسي نقش و عملكرد خواص مي‏تواند روشنگر بسياري از حوادث واقعه باشد. نويسنده، در شرايط حساس كنوني، روزگار پر فتنه رهزنان ايمان كوشيده است تا چهره و عملكرد بعضي از خواص را كه منشاء بسياري از انحراف و فتنه‏ها گرديده‏اند را مورد تجزيه و تحليل قرار دهد. كه عبارت‏اند از: عبيدالله بن زياد، عمر بن سعد ابي‏وقاص، شمر بن ذي‏الجوشن، شريح قاضي، حرملة بن كاهل اسدي، خولي بن يزيد اصبحي، نسان بن انس نخعي، حصين بن نمير تميمي، شبث بن ربعي‏