الگوهاى رفتارى امام على عليه السّلام

جلد ششم
( امام على (ع ) و علم و هنر )

مرحوم محمّد دشتى

- ۲۰ -


O آدم عليه السلام و داستان بهشت
سپس خداوند آدم را در خانه اى مسكن داد كه زندگى در آن گوارا بود، جايگاه او را اَمن و اَمان بخشيد، و او را از شيطان و دشمنى او ترساند، پس شيطان او را فريب داد، بدان علّت كه از زندگى آدم در بهشت و هم نشينى او با نيكان حسادت ورزيد. پس آدم عليه السلام يقين را به ترديد، و عزمِ استوار را به گفته هاى ناپايدار شيطان فروخت ، و شادى خود را به ترس تبديل كرد، كه فريب خوردن براى او پشيمانى آورد، آنگاه خداى سبحان دَرِ توبه را بر روى آدم گشود، و كلمه رحمت ، بر زبان او جارى ساخت ، و به او وعده بازگشت به بهشت را داد، و آدم را به زمين ، خانه آزمايش ها و مشكلات ، فرود آورد، تا ازدواج كند، و فرزندانى پديد آورد، و خداى سبحان از فرزندان او پيامبرانى برگزيند.
7 - علم نجوم
خطبه 79 نهج البلاغه
قاله لبعض اءصحابه لما عزم على المسير إ لى الخوارج ، وقد قال له : إ ن سرت يا اءميرالمؤ منين ، فى هذا الوقت ، خشيت اءلا تظفر بمرادك ، من طريق علم النجوم فقال عليه السلام :
1 - التحذير من الا لتجاء الى غير اللّه تعالى
اءَتَزْعَمُ اءَنَّكَ تَهْدِى إِلَى السَّاعَةِ الَّتِى مَنْ سَارَ فِيهَا صُرِفَ عَنْهُ السُّوءُ؟ وَتُخَوِّفُ مِنَ السَّاعَةِ الَّتِى مَنْ سَارَ فِيهَا حَاقَ بِهِ الضُّرُّ؟ فَمَنْ صَدَّقَكَ بِه -ذَا فَقَدْ كَذَّبَ الْقُرْآنَ، وَاسْتَغْنى عَنِ الاِْسْتِعَانَةِ بِاللّهِ فِى نَيْلِ الَْمحْبُوبِ وَدَفْعِ الْمَكْرُوهِ.
وَتَبْتَغِى فِى قَوْلِكَ لِلْعَامِلِ بِاءَمْرِكَ اءَنْ يُولِيَكَ الْحَمْدَ دُونَ رَبِّهِ، لاَِنَّكَ - بِزَعْمِكَ - اءَنْتَ هَدَيْتَهُ إِلَى السَّاعَةِ الَّتِى نَالَ فِيهَا النَّفْعَ، وَاءَمِنَ الضُّرَّ!!

2 - التحذير من علم النّجوم
اءَيُّهَا النَّاسُ، إِيَّاكُمْ وَتَعَلُّمَ النُّجُومِ، إِلا مَا يُهْتَدَى بِهِ فِى بَرٍّ اءَوْ بَحْرٍ، فَإِنَّهَا تَدْعُو إِلَى الْكَهَانَةِ، وَالْمُنَجِّمُ كَالْكَاهِنِ، وَالْكَاهِنُ كَالسَّاحِرِ، وَالسَّاحِرُ كَالْكافِرِ! وَالْكافِرُ فِى النَّارِ! سِيرُوا عَلَى اسْمِ اللّهِ.
ترجمه خطبه 79
(به هنگام حركت براى نبرد با خوارج ، شخصى با پيشگويى از راه شناخت ستارگان گفت : اگر در اين ساعت حركت كنيد، پيروز نمى شويد و من از راه علم ستاره شناسى اين محاسبه را كردم ، امام فرمود)
1 - پرهيز از توجّه به غير خدا
گمان مى كنى تو از آن ساعتى آگاهى كه اگر كسى حركت كند زيان نخواهد ديد؟ و مى ترسانى از ساعتى كه اگر كسى حركت كند ضررى دامنگير او خواهد شد؟ كسى كه گفتار تو را تصديق كند، قرآن را تكذيب كرده است ، و از يارى طلبيدن خدا در رسيدن به هدفهاى دوست داشتنى ، و محفوظ ماندن از ناگواريها، بى نياز شده است .
گويا مى خواهى به جاى خداوند، تو را ستايش كنند! چون به گمان خود مردم را به ساعتى آشنا كردى كه منافعشان را به دست مى آورند و از ضرر و زيان در امان مى مانند
2 - پرهيز دادن مردم از ستاره شناسى
اى مردم ، از فرا گرفتن علم ستاره شناسى براى پيشگويى هاى دروغين ، بپرهيزيد، جز آن مقدار از علم نجوم كه در دريانوردى و صحرانوردى به آن نياز داريد، چه اينكه ستاره شناسى شما را به غيب گويى و غيب گويى به جادوگرى مى كشاند، و ستاره شناس چون غيب گو، و غيب گو چون جاودگر و جادوگر چون كافر و كافر در آتش جهنم است .
با نام خدا حركت كنيد.
O علم الامام عليه السلام
قسمتى از خطبه 189 نهج البلاغه
اءَيُّهَا النَّاسُ، سَلُونِى قَبْلَ اءَنْ تَفْقِدُونِى ،
فَلاََنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ اءَعْلَمُ مِنِّى بِطُرُقِ الاَْرْضِ،
قَبْلَ اءَنْ تَشْغَرَ بِرِجْلِهَا فِتْنَةٌ تَطَاءُ فِى خِطَامِهَا، وَتَذْهَبُ بِاءَحْلاَمِ قَوْمِهَا.

O علم بى كران امام عليه السلام
ترجمه قسمتى از خطبه 189
اى مردم پيش از آن كه مرا نيابيد، آن چه مى خواهيد از من بپرسيد، كه من راه هاى آسمان را بهتر از راههاى زمين مى شناسم ، بپرسيد قبل از آن كه فتنه ها چونان شترى بى صاحب حركت كند، و مهار خود را پايمال نمايد، و مردم را بكوبد و بيازارد، و عقلها را سرگردان كند.