جرس فرياد می دارد که بر بنديد محملها
دوره عمره رو به پايان است و ما ظرف يكي دو روز آينده راهي مكه
مكرمه خواهم شد . اگر برنامه ها همانطور كه پيش بيني و براي آن برنامه ريزي شده ،
پيش برود ، دوره توقف ما در مكه خيلي كوتاه خواهد بود و با آخرين عمره گزاران به
ايران باز خواهيم گشت . ايران نگران از شيوع آنفلوآنزاي نوع H1N1A عمره ماه رمضان
را لغو كرد و من كه خواسته بودم تا از فيض عمره رمضانيه برخوردار شوم و اسمم در آخر
ليست خبرنگاران اعزامي قرار داشت ، فقط توفيق آنرا دارم كه نزديك به يك هفته در مكه
بمانم . براي اين هفته هم برنامه ريزي جامعي كرده ام . هم براي كار و هم زيارت ،
طوري كه حتي ساعتي را از دست ندهم . تضميني ندارم كه باز هم بتوانم به چنين توفيق
بزرگي نايل آيم . مي دانم كه روزهاي پركاري را در پيش روي دارم و درعين حال تجربه
كرده ام كه در چنين روزهايي همه در فكر جمع و جور كردن اسباب كاري و آماده شدن براي
بازگشت به كشور هستند و درنتيجه بايد خيلي از كم و كسري ها را تحمل كرد كه البته
شامل حال آشپزخانه نمي شود ! انبارهاي دو آشپزخانه بزرگ و متمركز ايران در مدينه
منوره و همينطور دو آشپزخانه در مكه مكرمه بر طبق اطلاعات دريافتي همچنان پر از
انواع مواد غذايي است . ايران در مدينه منوره و مكه مكرمه در هر شهر دو آشپزخانه
بزرگ دارد كه غذاي دهها هزار زائر عمره گزار را سه نوبت در روز طي چندين ماه دوره
عمره و همچنين كمي بيش از يك ماه در دوره حج تمتع طبخ و عرضه مي كنند . ايران
امسال هم بر طبق برنامه و روال همه ساله در ابتداي سال و قبل از شروع دوره عمره
اقدام به عقد قرار داد و خريد مايحتاج آشپزخانه ها براساس آمار برنامه ريزي شده
كرده است و حالا كه عمره رمضان لغو شده ، كلي مواد غذايي زياد آمده كه امكان
نگهداري آنها در سردخانه نيز براي مدتي طولاني مثلا تا رسيدن موعد تمتع نيست و در
نتيجه اين روزها كلي از زائران پذيرايي مي شود و هيچ كس چيزي كم و كسري ندارد !
ظاهرا بيشترين ماده غذايي مانده در سردخانه آشپزخانه هم مرغ و فرآورده هاي آن است .
در اين چند روز اخير حتي شده كه در دو نوبت از زائران با مرغ و فرآورده هاي آن
پذيرايي گرديده است و من كه اصلا گوشت مرغ نمي خوردم هر روز موقع نهار و يا شام دعا
مي كنم كه خدايا اين بار ديگر مرغ نباشد ! كه البته اجابت نمي شود !! ولي بعضي
دوستان زائر از اين بابت خوشحالند چون به هرحال سهم من قسمت آنهايي مي شود كه بغل
دست من مي نشينند .
عربستان اين گونه برنامه ريزي كرده است كه سفرهاي عمره در
پايان ماه رمضان و يا ابتداي ماه شوال به پايان برسد و اين كشور امكان آنرا داشته
باشد تا براي دوره تمتع آماده شود. اين مدت قريب به دو ماه طول مي كشد و بعد از آن
موسوم حج تمتع فرا مي رسد.
فراخوانده شدگان به ضيافت الله با ورود به ماه ذيحجه از هرگوشه
جهان راهي بيت الله الحرام مي شوند تا چون ابراهيم خليل ( علیه السلام ) حج كنند كه خداوند امر به آن كرد. هزاران مشتاق بار سفر مي
بندند تا با شركت در بزرگترين همايش ساليانه اسلامي ، ظرفيت هاي گسترده و فراوان و
متنوع معنوي و مادي اين آيين ابراهيمي را ضمن خودسازي در جهت وحدت امت اسلامي به
نمايش بگذارند. حج و رمضان ، دو مناسبت بزرگ اسلامي هستند كه تمامي ظرفيت لازم را
براي تقويت انگيزههای همگرايانه و اشاعه ارزشهای اسلامی با هدف اتحاد و انسجام
اسلامي در سطح تمام جهان ، دارند. حج هديه اي ارزنده از هداياي خداوندي و از
معجزات الله است كه در آن همه در نهايت برابري ، با يك ايده ، فكر و نظر حضور دارند
، و حول يك مركز به حمد و سپاس حقيقت هميشه مسلم مي پردازند.انّ اوّل بيت وضع
للنّاس للّذي ببكّة» كعبه خانه خدا ، و خانه ي خدا براي مردم است ، و كعبه نشانه
توحيد و تحقيقاً اولين خانه اي است كه براي انتفاع عبادي مردم نهاده شد، تا منشأ
بركات فراوان و هدايت جهانيان باشدكه تحقيقاً ذات اقدس اله، از همه جهانيان بي
نياز است. و در اين ميان " چه غافلند كسانيكه مراسم حج و ايام حج و مناسك حج را به
وسيلهي پرداختن به امور دنيايي كمرنگ مي كنند. حج را بايد با توجه، با حضور و با
آداب بهجا آور
د."(18)
انسجام اسلامي و باطل كردن توطئه هاي دشمنان و بدخواهان امت
اسلام وظيفه يي عمومي، و اساسي ترين ماموريت همه ي حاجيان در حج ، و وظيفه مهم و
پيوسته آنها بخصوص بعد ازحج و در آمدن به كسوت حاجي است. و اين توقع اساسي از همه
ي رهبران جهان اسلام است تا همه ي آنچه را كه در توان ، مقدورات و امكانات آنهاست
به منصه ظهور و عمل در آورند و با تقويت الفت و اتحاد اسلامي نشان دهند كه نه تنها
صاحب انگيزه هاي اختلافي نيستند كه صاحبان اين نوع انگيزه ها را نيز تقويت نمي
كنند . برائت اصل اساسي حج است . حج بي برائت ، حجي كه در آن همه ي مشركين و بت ها
طرد نشوند ، «حج بیروح و بیتحرّک و قيام، حج بیبرائت، حج بیوحدت و حجی که از آن
هدم کفر و شرک برنيايدحج نيست.» (19) در پناه برائت از مشرکين است که
به فرموده رهبر كبير انقلاب اسلامي حضرت امام خميني (ره) "حتي سادهدلان هم
میفهمند که نبايد در برابر قدرتهاي شيطاني و استكباري سر فرود آورد " كه مظهر اين
قدرتها امروز ، جهان خواراني چون آمريكا و رژيم صهيونيستي هستند .
حاجيان توجه دارند كه تحريك عواطف مذهبي يكديگر به حكم آموزه
هاي ديني گناه و به حكم عقل و منطق، خطايي بزرگ و ادامه تلاش هاي استكبار براي
اختلاف افكني ميان امت اسلام است و هركس چنين كند همانطور كه رهبر معظم انقلاب حضرت
آيت الله خامنه اي بارها و بارها بر آن تاكيد كرده اند " به طور قطع و يقين خشم
الهي و سخط الهي را نصيب خود خواهد ساخت." و بايد متوجه و عامل به اين مهم بود كه"
ادب حج، مسالمت و مداراست. خشونت كردن با مؤمنين، دعوا كردن با برادران و فسوق و
جدال در حج ممنوع است. ادب حج، فرو رفتن در حقيقت معناي حج و بهرهبرداري كردن و
توشه گرفتن از آن براي همهي دوران زندگي است. ادب حج، برادري و ايجاد محبت و وحدت
است. فرصت ايجاد وحدت بين ملت هاي اسلامي و شعوب اسلامي، فقط در حج فراهم مي شود."
و لذا برفرد فرد امت اسلامي از هر مذهب است كه نهايت تلاش خود را به عمل آورد تا
خداي ناكرده اسباب تفرقه واقع نگردد . عنايت خواهد شد كه "حج، فرصت خوبي براي
آنها(استكبار) است تا شيعه را از سني، و سني را از شيعه عصباني كنند ... در همهي
دوران سال و در همهي ميدانها بايد هوشيار بود. جنگ شيعه و سني، محبوب واقعي
آمريكاست." (20)
وحدت نياز اساسي امروز جهان اسلام است. دنياي اسلام امروز
درگير مسايل و مشكلات و مصائب بسياري در فلسطين اشغالي ، عراق و افغانستان است .
راههاي پيموده و نتايج بدست نيامده ، بايد اين مهم را در نزد همه ي مسلمين به يقين
تبديل كرده باشد كه مسايل و مصائب جهان اسلام جز با وحدت و همدلي و بكارگيري تمام
قابليت ها ، امكانات و ظرفيت هاي سياسي ، اقتصادي ، فرهنگي و اجتماعي دنياي اسلام
ممكن نيست .
موقعيت استراتژيك ، قرار گرفتن در كنار آبراههاي عمده جهاني،
جمعيتي بزرگ و منابعي سرشار تنها و تنها بخشي از دارايي هاي جهان اسلام است كه
چنانچه با وحدت و همدلي عملي همه كشورهاي اسلامي همراه شود ، هيچ قدرت استكباري
قادر به مقابله با آن كه هيچ ، حتي باور آنرا نيز به ذهن خود راه نخواهد داد.
انشاالله
اداي واقعي حق حج و نقش ما
رمضان و روزه داري و نيز حج دو مناسبت بزرگ اسلامي با ظرفيت هاي بسيار عظيم مادي و معنوي
است كه چنانچه بطور شايسته و مناسب مورد بهره برداري قرار گيرد ، قادر است به
نيازهاي گوناگون بشر در همه ي حوزه هاي مادي و معنوي پاسخ دهد. حج زبان گويا ،
موثر و نافذي است و بايد كوشيد كه حق واقعي آن هر سال بيشتر از پيش ادا شود.
اداي واقعي حق حج ، چيزي است كه رهبري معظم انقلاب بارها و
ازجمله در ملاقات اخير كارگزاران حج مورد تاكيد قرار داده اند . بديهي است كه تحقق
چنين امر مهم و بزرگي مستلزم تلاش ها ، برنامه ريزي و در مجموع فراهم آوردن
امكاناتي گسترده در دو حوزه نرم افزاري و سخت افزاري است .
بعثه مقام معظم رهبري در سال هاي اخير برنامه ريزي ها و اقدامات
گسترده اي براي تحقق اين بخش از منويات عالي مقام معظم رهبري صورت داده است كه نظر
به عظمت كار و ظرايف و دقايق آن ، تا تحقق كامل ، راهي بسيار طولاني و عظيم ، به
عظمت حج ، پيش روي دارد.
طبيعي است كه براي اين منظور بايد برنامه ريزي گسترده تري صورت
گيرد و ابزار و امكانات لازم به تمامي توسط دستگاههاي مسئول و متولي فراهم آيد كه
در اين مسير و جهت نيز چند سالي است طبق رهنمودهاي مقام معظم رهبري اقدام شده و اين
اقدامات ادامه دارد ، و البته لازم است از سرعت و كميت و كيفيت بيشتري بخصوص براي
پاسخگويي به نيازهاي نسل جوان كشورهاي اسلامي برخوردار باشد. در دقت روي بيانات و
رهنمودهاي رهبري معظم انقلاب اين مهم را مي توان استنباط كرد كه حضرتشان در دستور
براي بكارگيري تمام ظرفيت هاي حج جهت اداي حق يكي از بزرگترين مناسك اسلامي ،كه
قطعا همه ي آنها در حد و توان يك كشور نيست ، به اين مهم عنايت خاص داشته و دارند
كه ترتيبي اتخاذ گردد تا تمامي ظرفيت هاي جهان اسلام اعم از سياسي ، اقتصادي ،
فرهنگي و حتي ژئوپولتيك براي منظور مورد نظر بكار گرفته شود .
دقت در مراسم حج نشان مي دهد كه منافع سياسي ، اجتماعي ،
اقتصادي و فرهنگي اين آيين محمدي ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) ، بسيار فراتر و مهمتر از منافع فردي آن است. در تبيين ابعاد
حج محمدي ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) روشن
مي گردد كه حج دست ستمگران جهان را از سلطه بر کشورها کوتاه کرده ، و غاصبان را در
بلاد اسلامي با شکست رو به رو مي کند. برائت روح حج است . تنها با برائت از مشرکان
امروز ، و بت هاي نوين است كه مي توان مشکلات کشورهاي اسلامي از جمله اشغال فلسطين
را كه به درد بزرگ امت اسلامي تبديل شده ، رفع كرد. برائت جويي از مشرکان ، نداي
شرک زدايي از جهان و اسلامي کردن جهان امروز و برقراري حاکميت ارزشهاي اسلامي است.
مساله بزرگ و عمده دراين ميان يكي عدم درك فلسفه واقعي بسياري
از احكام الهي از جمله حج مي باشد . اين مصيبت بزرگي است كه هنوز و همچنان اين باور
غلط و القايي دشمنان اسلام و مسلمين در برخي ذهن ها ي متحجر از جمله در ذهن بعضي از
رهبران اسلامي وجود دارد و در آنها رسوخ كرده است كه حج يك عبادت فردي است و جنبه
سياسي ندارد !
همين باور غلط و بيهوده و مغاير با فلسفه و روح حج مي باشد كه
موجب گرديده تا ظرفيت بزرگي به نام حج كه طي آن نمايندگان امت اسلامي از همه ي جهان
اسلام در يك زمان معين و در يك مكان معين گرد هم مي آيند تا آيين واحدي را انجام
دهد ، آنچنان كه بايد و شايد و انتظار مي رود ، مورد استفاده قرار نگيرد كه رهبر
كبير انقلاب اسلامي حضرت امام خميني (ره) از جمله از آن به عنوان " بزرگترين درد
جوامع اسلامي "ياد مي كنند. امام (ره) در پيامي به مناسبت پذيرش قطعنامه 598 دراين
باره مي فرمايند :
" بزرگترين درد جوامع اسلامي اين است كه هنوز فلسفه واقعي
بسياري از احكام الهي را درك نكرده اند و حج با آن همه راز و عظمتي كه دارد هنوز به
صورت يك عبادت خشك و يك حركت بي حاصل و بي ثمر باقي مانده است ! چيزي كه تا به حال
از ناحيه ناآگاهان يا تحليلگران مغرض يا جيره خواران به عنوان فلسفه حج ترسيم شده
است اين است كه حج يك عبادت دسته جمعي و يك سفر زيارتي سياحتي است! "
بديهي است كه براي استفاده از ظرفيت بزرگ حج ابتدا بايد اين
ظرفيت ها را در ابعاد مختلف شناخت و سپس راههاي استفاده از آنرا با همه ي دقت ها و
ظرايف و الزامات پيدا كرد .براي اين مهم همچنين لازم است كه همه ي نهادهاي مسئول
و متولي به صورت تخصصي وارد ميدان شوند و با طرح و بحث روي راههاي حصول به نتيجه
،شيوه هاي آنرا به صورت علمي و روزآمد و قابل عمل از هر جهت ، جستجو ، و چگونگي
اجراي آنرا تبيين نمايند.قدم هاي اول براي نيل به اين مهم چند سالي است كه با تدبير
مقام معظم رهبري در بعثه معظم له برداشته است كه اميد مي رود با وحدت و همدلي هرچه
بيشتر امت اسلامي در آينده اي نه چندان دور همه ي ابعاد "حج واقعي " فعال شده و اين
حق بزرگ به تمامي و كمال ادا شود.
خداوندا توفيق درك رمضان را به ما عنايت فرما
كم كم عطر رمضان به مشام مي رسد و بايد با شعبان المكرم خداحافظي كرد. بودن در مدينه
البني در ماه شعبان ، ماه ميلادهاي مسعود و فرخنده و ماه اهل بيت
( علیهم السلام ) بركت و توفيق بي اندازه اي است
كه خداوند تبارك و تعالي امسال نصيب و روزي من در اين ماه ساخته است . تلويزيون
عربستان سعودي چند روزي است كه برنامه هاي ويژه ماه رمضان خود را تبليغ مي كند كه
شامل مجموعه اي از سريالهاي خانوادگي شبيه به همين سريالهاي خودمان و برنامه هاي
تفريحي و سرگرمي و مذهبي مي شود. سرتاسر مدينه منوره را بسرعت تابلوهايي پر مي كند
كه روي آنها نوشته شده است "خداوندا ماه رمضان را برسان – خداوندا به ما درك رمضان
را عنايت فرما " . اين تابلوها را شركتها و موسسات و خدماتي ، بازرگاني و تجاري در
خيابانها نصيب مي كنند. در طول سال جاي اين تابلوها ،آگهي هاي تجاري قرار مي گيرد.
در استقبال از ماه مبارك رمضان اغلب مغازه ها در مدينه منوره
حراج كرده اند و بازار خريدها و هديه دادن ها و هديه گرفتن ها نيز گرم است. اين
آخرين روزهاي بودن ما در مدينه منوره چه بسرعت مي گذرد. هنوز طعم شيرين نماز صبح در
حرم رسول الله الاعظم ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم )
و بدنبال آن زيارت ائمه معصوم ( علیهم السلام )
روحت را مي نوازد كه توفيق مي يابي و شانس همراه مي شود كه سعادت آنرا داشته باشي
تا بتواني نماز ظهر و عصر را نيز در حرم مطهر بخواني جايي كه هر ركعت نماز در آن
پاداش يك هزار ركعت نماز را دارد.
مشهورترين فروشگاههاي زنجيره اي مدينه منوره در ضلع شمالي حرم
مطهر واقع شده اند . اين فروشگاهها بعضا اجناس خود را تحت برندهاي مشهور ارايه مي
كنند . كالاهاي تقلبي نيز تا دلتان بخواهد در اين بازار پر است . فروشگاهها اين
روزها برخي از كالاهاي خود را با تا 75 درصد تخفيف عرضه مي كند. به محض ورود به
اين مجموعه فروشگاهها اولين چيزي كه به چشم مي خورد ، تابلوي تخفيف روي شيشه
تقريبا همه ي فروشگاههاست .
يك فروشگاه عرضه كننده برندي معروف در اين مجتمع كالاهاي خود را
كه پوشاك براي كودكان است با تا 75 درصد تخفيف مي فروشد و مغازه ديگري كه شركت
مادر بين المللي آن چندين مغازه نيز در تهران دارد ، كالاهاي خود را كه آن نيز
پوشاك ولي براي مردان است ، با تحفيفي متفاوت عرضه مي كند.
فروشنده اين مغازه "سيد حسن رضا " اهل هند ، و مغازه متعلق
به يك عربستاني است . رضا مي گويد كه ماه رمضان در عربستان ماه هديه دادن و هديه
گرفتن است . هر كس به هركسي كه دوستش دارد در اين ماه هديه مي دهد.
رضا مي گويد كه سالهاي گذشته بازار خوبي بخصوص در ماه مبارك
رمضان داشتيم ولي امسال به دو دليل بازار راكد شده است . اول آنفلوانزا و دوم
تقارن ماه رمضان با تابستان و فصل تعطيلي مدارس كه باعث شده خيلي از شهروندان
عربستان در اين ماه به مسافرت بروند.
رضا پولدارترين زائران را ، زائران مصري – ايراني و الجزايري
معرفي مي كند و شكايت دارد كه چرا ايراني ها عمره رمضانيه را تعطيل كردند.
رضا مي گويد : آنفلوآنزا كه مساله جديدي نيست . اين هم يك نوع
بيماري است . اين همه زائر اينجا مي آيند و مي روند آيا همه آنها آنفلوآنزا
گرفتتند. بهداشت را در همه حال بايد رعايت كرد.
رضا ترفند خاصي نيز براي فروش بيشتر دارد . او علاوه بر تخفيف
، هرچه تعداد بيشتري از يك كالا خريده شود به تناسب و طبق يك فرمول ، يك عدد از
آنرا نيز به عنوان هديه مي دهد. او در مقابل خريد دو پيراهن البته هر يك با قيمت
نزديك به 60دلار تا 17 درصد تخفيف مي دهد و اگر كسي 10 پيراهن بخرد ،يعني 600 دلار
بپردازد !! يك پيراهن مجاني به انتخاب خودش دريافت مي كند!
ماه رمضان فقط پوشاك ، لوازم خانه ، اتوموبيل و.... نيست كه در
عربستان مشمول تحفيف قرارمي گيرد . بيشترين تخفيف هادراين ماه به مواد غذايي داده
مي شود. مشهورترين فروشگاههاي زنجيره اي مدينه منوره كه در مكه مكرمه نيز شعبه
دارد ، اين روزها مواد غذايي خود را با 30درصد تحفيف مي فروشد تا آنگونه كه شعار مي
دهد همه بتوانند با قيمت مناسب اقلام غذايي مورد استفاده در ماه رمضان را تهيه
كنند.
از غذاهاي مخصوص ماه مبارك رمضان در عربستان سعودي شيريني هاي
مخصوص اين ماه است كه چيزي شبيه به زولبيا و باميه ايراني است . عدسي همراه با روغن
زياد و نيز چند نوع غذاي محلي كه آرد ، گوشت ،روغن و شكر مواد اصلي تشكيل دهنده
آنها است ، در ماه مبارك رمضان مصرف زيادي در مدينه منوره و ديگر شهرهاي عربستان
سعودي دارد.به مناسبت ماه رمضان ارگانهاي خيريه عربستان هدايايي را به افراد مستضعف
اهدامي كنند و از سوي ملك نيز معمولا هر سال بسته هايي از مواد غذايي براي محرومين
اختصاص مي يافته است.
زيباترين لحظه هاي ماه مبارك رمضان در مدينه منوره لحظه افطار و
انداختن سفره هاي افطاري است كه در گوشه گوشه شهر و بخصوص در حرم مطهر رسول الله
الاعظم ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) از طرف
افراد خير گسترده مي شود و در آن انواع غذاها و آشاميدني ها ارايه مي شود.به نشانه
شادي و خرسندي از ورود به ماه مبارك رمضان هنوز هم در عربستان سعودي با رويت ماه ،
توپ در مي شود ، ولي اذان مانند ديگر روزهاي سال از راديو وتلويزيون و نيز ماذنه
هاي مساجد پخش مي شود.
عمره گذاري در ماه رمضان بسيار مورد تاكيد قرار گرفته است .
سعوديها و شهروندان حوزه خليج فارس در اين ماه تلاش مي كنند تا چنانچه عذري جدي
نداشته باشند ، حتما و حداقل يك بار عمره انجام دهند. شيعيان هم به عمره گذاري در
ماه رمضان بسيار اصرار دارند و توصيه شده اند . در منابع اهل سنت و شيعه احاديث و
روايات بسياري درباره فضيلت عمره گذاري در ماه رمضان آمده است . از امام جعفر صادق
( علیه السلام )نقل شده است كه فرموده اند: "
عمره ماه رمضان برتر (عمره ها) است."
اهل سنت در ماه مبارك رمضان نمازي مستحبي را اقامه مي كنند كه
به آن " تراويح " گفته مي شود و معمولا براي شركت در آن عده زيادي حضور مي يابند.
این نماز پس از نماز عشاء خوانده میشود. در بین اهل سنت رسم است که هر شب یک جزء
قرآن را در این نمازها تلاوت کنند تا در پایان ماه رمضان، قرآن ختم شود.نماز تراویح
بیست رکعت است اما پس از هر دو رکعت سلام داده میشود، و پس از هر چهار رکعت
استراحت (ترویحه) انجام می شود و از این رو آنرا نماز تراویح می نامند. نماز تراویح
در مساجد اهل سنت در کشورهای مختلف برگزار میشود.هر ساله در ماه رمضان جمعیت
بسیاری برای شرکت در نماز تراویح مسجدالحرام در مکه و مسجد نبوی در مدینه جمع
میشوند. نماز تراويح از سنت هاي عمربن خطاب است .