اينجا تا خدا فاصله اي نيست

رئوف پيشدار

- ۱۱ -


رفتاري كه شايسته ميزباني ضيوف الرحمان نيست

در حالی که مسئولان سعودی بارها اطمینان داده اند بدرفتاری با زائران ایرانی را پایان خواهند داد و اين موضوع را در نزد مقامات ايراني نيز تعهد كرده اند ،  گزارش های دریافتی ،‌اظهار نظرها و نيز مشاهدات همه حاكي از ادامه  بدرفتاری ها در قالب های مختلف طي دوره عمره سال 1388 بود كه نويسنده خود بارها نمونه هاي عديده  و متنوعي از آن را شاهد بود كه به هيچ روي شايسته ضيوف الرحمان از يك سو و وظيفه و افتخار خادمي اين زائران نيست.

معطلي بيش از حد زائران در فرودگاهها و انگشت نگاري از آنان و بعضا حتي از زنها و درمواردي انگشت نگاري از خانم ها توسط آقايان كه با اعتراض صورت گرفته ظاهرا متوقف شد ، توهين و حتي برخوردهاي فيزيكي با زائران و بي احترامي به عقايد و باورهاي آنها ، برخي از مجموعه رفتارهاي ناپسندي را تشكيل مي دهد كه از سوي مامورين سعودي نسبت به زائران مشاهده مي شود. تا آنجايي كه به ايران و حقوق شهروندان ايراني مربوط مي شود ، وزارت امورخارجه جمهوري اسلامي ، بعثه مقام معظم رهبري و سازمان حج وزيارت پيگير رفع مساله از كانالهاي رسمي هستند و تاكنون ديدارهاي متعددي نيز با مقامات رياض صورت گرفته است. اين مساله در داخل كشور نيز مورد توجه نهادهاي مسئول است و پاره اي اخبار حكايت از آن دارد كه موضوع در كميسيون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي نيز مورد بررسي قرار گرفته و نمايندگان تذكراتي نيز به كارگزاران وزارت امورخارجه داده اند .

در عربستان سعودي دو نوع رفتار و گفتار در ارتباط با نحوه مماشات با زائران و تامل با آنها ابراز مي شود و صورت مي گيرد. اول : در سطح مقامات ، مسئولين عربستان سعودي در تمامي ملاقات ها در سطوح بالا تاكيد مي كنند كه مايلند و خواهان آن مي باشند و اصرار دارند كه تمامي امكانات و خدمات توام با احترام به زائران بيت الله الحرام و حرم شريف نبوي ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) فراهم آيد. و دوم : در سطوح كارگزاران و مجريان ، تا آنجايي كه مشاهده مي شود و گزارش مي گردد ، متاسفانه در اين سطح ، رفتارها اغلب شايسته ميزباني زائران نيست .

واضح است كه فرصت خدمت گذاري به زائران حرمين شريفين ، خود از بزرگترين توفيقات و از عبادات است . ميهمانداري آنهم خدمت به ضيوف الرحمان و زائران حرم شريف رسول الله ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) آدب و الزامات خاصي دارد كه در تعاليم و آموزه هاي دين حنيف اسلام ارايه شده و مورد تاكيد قرار گرفته است و مذاهب اسلامي درخصوص آن اتفاق نظر دارند . از جمله آن تاكيدات و الزامات ، احترام به شان و شخصيت ميهمان و باورها و اعتقادات او است .براساس تعاليم ديني و قاعده عقلي ميزبان نمي تواند و نبايد از امتياز ميزباني خويش براي تحميل عقيده و يا باور خاصي به ميهمان استفاده و در حقيقت سوء استفاده كند. آموزه هاي ديني متكي به كلام الله مجيد و احاديث شريف به همه مومنان آموخته است كه بخوانند و بشنوند و بهترين آنها را برگزينند ، كه قطع يقين اين بهترين  از جهت هاي مختلف دين شريف اسلام است .

موضوع ديگر توفيق زائر است . توفيق تشرف به حرمين شريفين يكي از عالي ترين توفيق هايي است كه خداوند به عنوان فرصتي بي بديل براي بهره گيري معنوي و اعتقادي نصيب بنده خود مي گرداند.  بديهي است كه هر جامعه اي براي خود هنجارهايي دارد كه بايد از سوي مهمانان و زائران  مراعات شود. زائران ایرانی با راهنمايي روحانيون كاروانهاي خود خوشبختانه به این مهم توجه دارند. آنگونه كه حجت الاسلام و المسليمن بيات مسئول دفتر بعثه مقام معظم رهبري در عربستان سعودي گفته است ،امسال با توجه به موقعیت خاص عملیات عمره جمهوری اسلامی ایران از جهت افزایش تعداد زائر و کاهش مدت سفر ، برخی اتفاقات  طبیعی است .برای بررسی روند مطلوب انجام عملیات عمره و بروز مشکلات باید عملکرد سه ضلع آن یعنی زائران ومسئولان ایران و مسئولان سعودی را به دقت مورد بررسی قرار دهیم.

بسیاری از مسائلی که در قبرستان بقیع، بین الحرمین و حرمین شریفین رخ می دهد و باعث نگرانی زائران است با درایت بیشتر زائران، روحانیون و مدیران کاروانها قابل پیشگیری است و خوشبختانه اغلب زائران از انجام رفتارهایی که باعث ایجاد حساسیت می شود اجتناب می کنند كه دراين زمينه بايد بيشتر دقت شود .

بعد از مسئولين عربستان سعودي و زائران ، ضلع سوم مثلث عمليات عمره شامل كارگزاران حج چه درايران و چه در عربستان تلاش هاي بسيار دارند كه در حدود امكانات و اختيارات ، خدمات قابل قبولي به زائران ارايه نمايند. مسئولان امور حج و زیارت مستقر در ایران به عنوان پشتیبان اصلی عملیات عمره همه تلاش خود را جهت پیگیری امور اجرائی و فرهنگی به کار بسته اند و مسئولان مستقر در عربستان شامل بعثه مقام معظم رهبری، دفتر نمایندگی سازمان حج و زیارت و ستاد اجرائی در مکه مکرمه و مدینه منوره در متن امور اجرائی و فرهنگی قرار دارند. اولویت نخست مسئولان مستقر در عربستان به کارگیری اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز امور غیرمترقبه است  و براي اين منظور جلسات هماهنگي درون سازماني و برون سازماني با مسئولين عربستاني به طور منظم برگزار مي شود .

سازماندهي سفرهاي زيارتي ، ضرروتي تاخير شده

چند زائر ايراني كه خارج از سازمان دهي سازمان حج و زيارت به مدينه منوره مشرف شده اند ، امروز به ديدار نماينده بعثه مقام معظم رهبري در مدينه منوره آمده بودند تا از وي بخواهند ترتيبي بدهد در يكي از كاروانهاي ايراني شامل بشوند كه هم بتوانند اعمال خود را به درستي و كامل انجام دهند ، و هم از امكانات  و خدمات لازم برخوردار باشند. نگراني اين عده بيشتر از آنفلوآنزاي نوع جديد است كه اين روزها شايعات زيادي در مورد شيوع آن در عربستان سعودي برسرزبانهاست . اين زائران از يكي از كشورهاي اروپايي و با ويزايي كه از سفارت عربستان سعودي در آنجا دريافت كرده اند ، و در قالب يك كاروان گردشگري به عربستان آمده اند . كاروان به هيج يك از تعهداتش در حداقل آن عمل نكرده و آنها به علاوه درخواست دارند تا بعثه مقام معظم رهبري مساله آنها با كاروان را نيز پيگيري كند.

اين مساله در برابر و مقايسه با صدها مساله اي كه هر سال براي زائران ايراني كه با رواديد به اصطلاح آزاد براي انجام عمره و تمتع به عربستان مي روند ،‌ مساله اي نيست  ! در حداقل آن مسئول بعثه از يكي از كاروانها مي خواهد تا آنها را بپذيرد و كاروان هم نهايت همكاري را مي كند . از آن پس آنها تحت پوشش كامل خدمات كاروان خود از محل اقامت تا تغذيه و بهداشت و نيز خدمات فرهنگي و مذهبي قرار دارند و برنامه هاي زيارت آنها و نيز بازگشتشان به كشور و به هر نقطه اي از جهان كه مايل باشند ، توسط كاروان هماهنگ مي شود و البته كه ادعاهايشان را بايد از طريق مجاري قانوني كه راهنمايي خواهند شد ، پيگيري كنند.

بنا بر گزارش ها ،‌ همه ساله و به رغم هشدارها دهها زائر ايراني كه با ويزاهاي آزاد راهي عربستان سعودي مي شوند ، دراين كشور با مشكلات و مسايلي روبرو مي گردند كه حل آنها چون در نهايت به انتظاري از بعثه مقام معظم رهبري و يا سازمان حج وزيارت و نمايندگي هاي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران بدل مي شود ، وقت وانرژي بسياري را مي طلبد و هميشه هم اينطور نيست كه نهادهاي ايراني توانسته باشند انتظار زائر را برآورده كنند و يا مشكل او را به شكلي كه منافع اش بيشتر از آن ضايع نشود ، حل كنند.

به جهت عوارض و پيامدها و مسايل و مشكلات بسياري كه براي زائران پيش آمده است ،  ضرورت سازماندهي سفرهاي زيارتي در قالب سازمان حج و زيارت آنگونه كه قانون نيز مقرر كرده ، مدتهاست كه  از موضوعات اساسي مورد بحث در نهادهاي مربوطه است و حتي كميسيون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي نيز به آن ورود كرده كه معناي آن حساسيت و توجه خاص مجلس به اين مقوله و ضرورت سازماندهي آن به جهت حفظ منافع مادي و معنوي هموطنان است .

سالانه ميليونها ايراني براي سفر زيارتي از مجاري رسمي به عربستان سعودي ، عراق و سوريه مي روند و دركنار آنها عده اي كه آمار درستي از آنها در دسترس نيست ، به اشكال مختلف و از مبادي گوناگون در داخل و خارج از كشور به قصد زيارت عازم اين كشورها مي شوند.  براساس قانون ، سازمان حج و زيارت متولي اصلي اعزام هاي زيارتي است ، با اين وصف ، شاهديم كه شماري سود جو و فرصت طلب با سوء استفاده از خلاءهاي موجود و ازكانالهاي مختلف ، افراد مشتاق زيارت را تحت پوشش هايي به سفرهايي به مقصد كشورهاي مذكور - و درسالهاي اخير عمدتا به عراق و در دوره تمتع و عمره به عربستان - مي برند كه به جز رنجش خاطر و جسم و هزينه ها كردن هاي زياد و در موارد بسياري حتي زيارت هاي ناقص و مناسكي توام با اشكال ، دستاوردي براي زائر ندارد.

با امكانات و سهميه بندي موجود ، ساليانه نزديك به 800 هزار ايراني براي انجام مناسك حج و نيز عمره مفرده ، به عربستان سعودي مي روند. براي سفر اين عده هماهنگي هاي بسياري در زمينه هاي مختلف در داخل و خارج از كشور صورت مي گيرد تا زائران در نهايت سفري روح افزا و دل نواز داشته باشند.

خادمان زائران بيت الله الحرام و رسول الله الاعظم ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) چه در عربستان سعودي و چه در ايران براي اين مهم ، هماهنگي هاي بسياري را با ادارات ، ارگانها و سازمانهاي مختلف صورت مي دهند تا نتيجه كار  توفيق تشرف زائران  و در ادامه درعربستان سعودي خدمات رساني در تمامي زمينه ها به آنها باشد.

بعثه مقام معظم رهبري در مقام خادم امور ديني ، فرهنگي ، اجتماعي و سياسي زائران و سازمان حج و زيارت در مقام كارگزار اجرايي حج ، براي آنكه ضيوف الرحمان از  توفيق تشرف به بيت الله الحرام و زيارت حرم شريف نبوي ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) حداكثر بهره معنوي را ببرند ، خدمات گسترده اي را به آنان ارايه مي كنند كه شامل طيف گسترده اي از خدمات آموزشي ديني و عقيدتي و همراهي و هم گامي با زائران در تمامي مراحل انجام مناسك آنها با روحانيون آشنا و مسلط و دوره ديده ، و ارايه خدمات گوناگون مورد نياز از تامين وسيله عزيمت تا بازگشت در همه ي مراحل ، فراهم آوري امكاناتي شايسته و مناسب براي اسكان و پذيرايي از زائران ، خدمات بهداشتي و درماني و خدمات كنسولي مي شود.

زائراني كه با كاروانهاي رسمي و تحت نظارت سازمان حج و زيارت توفيق تشرف پيدا مي كنند، در طول سفر تحت پوشش كامل بيمه و خدمات بيمه اي هستند و وسايل و توشه سفر آنها نيز بيمه است . در صورت بروز هر مشكلي براي زائر ، مدير كاروان و در نهايت همه ي مجموعه كارگزاري حج ، وظيفه تمام و كمال خود مي دانند تا به رفع مشكل بپردازند و براي اين منظور اهتمام خاص خواهند داشت .

وزارت امورخارجه جمهوري اسلامي ايران حمايت حقوقي و كنسولي از تمامي شهروندان جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور را وظيفه خود مي داند ولي اين يك مساله اساسي است كه اين خدمات مي تواند بسرعت و به تمامي و كمال دراختيار شهروندي قرار بگيرد كه از كانالهاي رسمي اقدام به سفر كرده و سفر و مشخصات او و برنامه سفرش در نزد كارگزار مربوطه مضبوط است و امكان پيگيري وجود دارد . در سالهاي اخير موارد بسياري مشاهده و گزارش شده است كه زائر به طريقي غير از كاروانهاي رسمي تحت نظارت و مديريت سازمان حج و زيارت توفيق تشرف يافته و در طول سفر به دلايلي مثل مساله ساده ندانستن زبان ، روبرو شدن با بيماري ، گم شدن در شهر و كشوري نا آشنا و نابلد و مسايلي مشابه به دشواريهاي بسياري افتاده است . حتي گزارش هايي وجود دارد كه حرامي ها – اصطلاحي كه به دزدان و سارقان در عربستان اطلاق مي شود- تمام دارايي زائر را به سرقت برده اند .

با افزايش علاقه ميان ايراني هاي مقيم خارج از كشور براي تشرف به بيت الله الحرام ، سازمان حج و زيارت ترتيبات خاصي را براي استقبال و پذيرايي و فراهم آوردن امكان همراهي اين زائران با كاروانهاي ايراني تدارك ديده است كه اطلاعات لازم از طريق سايت بعثه مقام معظم رهبري و نيز سايت سازمان حج و زيارت در دسترس است .

يكي از شيوه هاي تبليغ براي فريب مشتاقان به زيارت بخصوص متقاضيان تشرف به بيت الله الحرام ، طرح ادعاي " حج آزاد و قانوني " است كه اعلان هايي  با اين موضوع و ادعا را گاهي اوقات  بردر و ديوار خيابانهاي شهر هم مي بينيم . به گفته مديران ارشد سازمان حج و زيارت ، برخلاف اين تبليغات "حج تمتع به صورت آزاد و قانوني "  وجود ندارد وتبليغات مختلفی كه در سطح شهر درباره اعزام آزاد و خارج از نوبت متقاضيان به حج تمتع انجام می‌شود كاملاً غير قانونی بوده و فعاليت‌های اين دفاتر هيچ پشتوانه‌ای ندارد .

مساله اي كه امسال موجب آن شده است تا مسئولين سازمان حج و زيارت پي در پي نسبت به آن هشدار دهند ، فعال تر شدن دلالان رواديد حج و به تعبيري مافيايي است كه امسال براي كيسه كردن درآمدهاي هرچه بيشتر از ناحيه اعزام زائران به اصطلاح آزاد ! چشم به ويزاهاي سهميه ايران دوخته است كه  با محدوديت هاي برقرار شده براي اعزام زائران به جهت احتمال شيوع آنفلوآنزاي نوع جديد ممكن است مورد استفاده قرار نگيرند.

بديهي است كه دولت عربستان حق دارد همان طور كه به ايران درصد بيشتري سهميه مي‌دهد به ديگران نيز درصد بيشتري بدهد؛ ولي در داخل كشور ايران اين تعداد و سهميه مربوط به دولت است و نبايد اين ويزا‌ها به افراد ديگر واگذار شود كه قطعاً اين امر رخ نمي‌دهد. لذا مردم نبايد فريب افراد سودجو را در اين ميان بخورند.

موضوع قابل توجهي كه از اين همه اتفاقات با استناد به سخنان اخير " عبدالله نصيري "‌مشاور رييس و مدير كل روابط عمومي سازمان حج و زيارت حاصل مي شود ، اين نكنه است كه :" در سراسر كشور يك فرد !! است كه اقدام به اين كار ( دريافت رواديد آزاد و انتقال غير قانوني زائران ) مي‌كند"‌ و سوال اينجاست كه چرا سازمان حج به رغم همه تهديدها با اين فرد برخورد نكرده و يا نمي كند ؟ كه باز هم به گفته آقاي نصيري  "‌ در مواردي حتي مدارك و پول زائر را به سرقت برده اند ."

سازماندهي سفرهاي زيارتي ، ضرورتي نيست كه فقط متوجه زائران بيت الله الحرام باشد .مجموعه حوادثي كه در ماههاي اخير در پيش روي زائران ايراني در عراق قرار گرفت ، و همچنين گزارش هايي كه از وضعيت خدمات دهي كاروان هاي غير مجاز به زائران دريافت مي شود  ، به علاوه مسايل عديده ديگر ، به اين ضرورت قطعيت مي بخشد كه لازم است هرچه سريعتر سفرهاي زيارتي به ويژه سفرهايي كه به عتبات عاليات صورت مي گيرد ، سازمان دهي ، و كاملا تحت نظر ارگان متولي آن قرار گيرد. تحليل حوادث تروريستي ابتداي سال در عراق كه طي آن شماري از زائران ايراني نيز شهيد و مجروح شدند ، از جمله نشان مي دهد كه تروريست ها در همه ي  اين حوادث از نبود پوشش امنيتي و حفاظتي زائران سوء استفاده كرده اند ، و افراد اين كاروانها اعم از مسئولان کاروان و زائران ، هيچ آگاهي از وضعيت امنيتي عراق حتي در حداقل آن نداشته اند.

تمامي اين حوادث در مسيرها و مناطقي رخ داده است كه از نظر امنيتي ، مناطق نا امن و يا با امنيت پايين سنجيده مي شوند و معمولا ترددي از اين مناطق يا صورت نمي گيرد و يا اگر الزامي باشد ، تحت تدابير ويژه و با رعايت همه ي جانبه هاي مراقبت ها ي امنيتي و حفاظتي صورت مي گيرد .

براساس قانون ، زائراني كه با استفاده از كاروانهاي غير مجاز به عتبات عاليات و نيز ديگر سفرهاي زيارتي مانند سفرهاي حج اعم از عمره و تمتع و يا سوريه كه سازمان حج و زيارت متولي آنها است ،  مي روند ، نه تنها از پوشش هاي حفاظتي ، كه از حمايت هاي قانوني و حمايتي در صورت بروز خداي ناكرده حادثه اي براي آنها محروم خواهند بود و ارايه خدمات كنسولي به آنها به جهت نداشتن اطلاعات لازم از اين نوع سفرها و جزييات برنامه ها ، به دشواري عملي مي شود.

همانطور كه اشاره رفت ، سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معظم رهبري انبوهي از گزارش هاي مردمي و ارگانهاي مسئول را در اختيار دارند كه نشان مي دهد ، زائراني كه در دسته هاي غير مجاز و غير رسمي به عراق مي روند ، عموما از كمترين خدمات رفاهي بهره مند مي شوند و در موارد زيادي حتي ديده شده فردي كه ادعاي مديريت كاروان را داشته ، زائران خود را در شب سرد زمستاني و يا گرماي كشنده تابستان و در شرايط امنيتي زير صفر در خيابانهاي شهرهاي عراق خوابانده و زائران از كمترين خدمات مانند غذا و حتي دسترسي به سرويس بهداشتي محروم بوده اند. ضرورت اعمال مديريت واحد بر سفرهاي زيارتي مورد توجه مجلس شوراي اسلامي نيز هست . به گفته حجت الاسلام " حسين سبحاني نيا " عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي از نگاه اين كميسيون ، اعزام زائران ايراني به كشورهاي سوريه، عراق و عربستان به جهت امكان ورود افراد غير مسئول ناوارد و بعضا سوء استفاده چي به حيطه اعزام زائران ، بي‌نظم انجام مي‌شود كه به‌ منظور سازماندهي اين امر مجلس خواستار اعمال مديريت واحد است.

حضور زائران ايراني در اين كشورها منافع بسياري براي آنان دارد . مقامات اين كشورها بايد از طريق مجاري رسمي در جريان قرار بگيرند و به آنها تفهيم شود كه اگر خواهان حفظ و ادامه اين منافع هستند ، بايد همه ي نيازهاي زائران را به خوبي و كمال تامين كنند كه از آن جمله امنيت ، بهداشت ، خدمات رفاهي و مهم تر مبادي اخلاقي را در مورد زائران ايراني رعايت كنند و به باورها و اعتقادات آنها احترام بگذارند.

بديهي است كه براي اين امر وزارت امورخارجه جمهوري اسلامي ايران از جمله بايد از سفارتخانه هاي كشورهاي هدف گردشگران مذهبي ايران بخواهد تا فقط به زائراني كه از مجراي قانوني براي سفر اقدام مي كنند ، رواديد بدهند .

علاوه بر اين ، لازم است دولت از طريق اعمال تدابير ديگر مانند ممنوع كردن سفر با كاروانهاي غير رسمي و يا  به صورت انفرادي ، ندادن اجازه عبور از مرز به اين دسته از زائران و ساير اقدامات محدود كننده به علاوه اطلاع رساني مناسب از ضرورت همراه شدن زائران با كاروانهاي مجاز و در همين حال تلاش همه ي ارگانها براي فراهم آوردن امكانات لازم جهت تشرف عده هر چه بيشتري از مشتاقان ، زمينه كار را از گروههاي غير مجاز براي اعزام زائران بگيرند و به علاوه زائران متقاعد شوند كه نفع معنوي و مادي آنها در سفر با كاروانهاي رسمي و تحت نظارت است.

حداقل يك خبر منفي در روز ، نذر تلويزيون سعودي عليه ايران

اين تلويزيون عربستان سعودي هم خودش داستان جالبي بخصوص در بخش خبر رساني دارد. شبكه اول آن از صبح تا شب چندين بخش خبري دارد كه به زبان عربي پخش مي شو د ولي تعداد دفعات بخش خبري شبكه دوم آن كه به زبان انگليسي مي باشد محدود به سه سرويس خبري صبح – بعد از ظهر و شب است . ترتيب پخش خبرها نيز روشن است . اول تمامي خبرهاي مربوط به خاندان حاكم كه از پادشاه شروع مي شود و به فلان امير منطقه ختم مي گردد كه همه ي آنها از اعضاي خانواده سلطنتي هستند . در شبكه قدرت حاكم بر عربستان سعودي ، فردي بيرون از خاندان آل سعود جايي ندارد . پيشوند نام همه ي افراد وابسته به خاندان سلطنتي " صاحب السمو الملكي – اعليحضرت " است و چون هر يك از آنها چندين پست دولتي دارد – در آنجا قانون تك شغلي اعمال نمي شود – در خبر همه ي عناوين شغلي آنها را هر بار به تمامي و در هر خبر در چندين پاراگراف !! آنهم با ذكر جزييات بي ارزش خبري مي خوانند و اصول خبري نويسي در رسانه هاي دولتي عربستان معني ندارد.

بعد از خبرهاي خاندان سلطنتي كه عمدتا شامل ديدار ها و ملاقات ها و بازديدهاي آنها مي شود ، خبرهاي داخلي پخش مي شود كه هيچ خبر منفي  و يا انتقادي در ميان آنها نبوده و نيست . اخبار خارجي تلويزيون سعودي اگر حادثه فوق العاده اي ! در دنيا رخ نداده باشد ، معمولا شامل اخباري از اوضاع فلسطين و عموما در حمايت از جناح عباس و عليه دولت حماس ، وضعيت امنيتي عراق با تاكيد روي مخدوش بودن چهره امنيتي اين كشور و خبري منفي عليه ايران و بيشتر اوقات با محور قراردادن برنامه هسته اي ايران است.  

تحليل محتواي برنامه هاي خبري شبكه اول تلويزيون دولتي عربستان سعودي از ابتداي سال 1388 تا ششم مهر همين سال نشان مي دهد كه اين شبكه تلويزيوني در هر بخش خبري خود حداقل يك خبر منفي عليه ايران داشته است . تحليلگران براين عقيده اند كه اين حجم تبليغات منفي عليه ايران در تلويزيون رسمي پادشاهي سعودي ناشي از رقابتي است كه بخشي از جناح قدرت در رياض با تهران در دنياي اسلام و در مقابل قدرت يابي روزافزون ايران در ميان ملت هاي مسلمان دارد و اين غير از تبليغات گسترده اي است كه رسانه هاي وابسته به سعودي مانند تلويزيون " العربيه " عليه ايران انجام مي دهند.

با همه ي نزديكي و همنظري كه ايران و عربستان سعودي در روابط دو جانبه به آن دست يافته اند ، ديدگاههاي دو كشور در خصوص مسايل مهم جهان اسلام از جمله درعراق و فلسطين زياد به هم نزديك نيست . درمورد فلسطين و پايان دادن بحران در آن ، ديدگاه عربستان سعودي متوجه طرحي است كه ملك عبدالله در سال 1381و در نشست سران اتحاديه عرب در بيروت آنرا ارايه نمود . پادشاه عربستان سعودي در آن طرح پيشنهاد كرده بود كه اعراب در صورتيكه رژيم صهيونيستي ، كشور فلسطيني را در كنار خود به رسميت بشناسد و از اراضي اشغال شده بعد از سال 1967 ميلادي خارج شود و قدس را به عنوان پايتخت  دولت فلسطيني بپذيرد  ، " دولت اسراييلي " را مورد شناسايي قرار دهند. اساس اين طرح هم از سوي رژيم صهيونيستي و هم از سوي آمريكا كه بعدها طرح موسوم به " نقشه راه " را براي حل بحران در خاورميانه ارايه كرد ، رد شده  ولي هر از گاهي دوباره مطرح مي شود . درخصوص فلسطين ديدگاه رسمي ايران روشن است. ايران خواهان اجراي يك همه پرسي تحت نظارت سازمان ملل براي تعيين حكومتي مبتني و متكي بر آراي اكثريت مردم است . ايران و عربستان دو قدرت بزرگ اسلامي و داراي نقش رهبري در جهان اسلام هستند. عربستان سعودي پرچم حمايت از مسلمانان سني را بردوش دارد و ايران نفوذ خود را بر شيعيان متمركز است. درعراق ، ايران و عربستان سعودي از سقوط يك دشمن مشترك و عامل تهديد امنيت منطقه يعني صدام حسين خرسند هستند . ايران در دو جنگ آمريكا با عراق در سالهاي 1370و 1381 هجري شمسي بي طرفي پيشه  نمود و در سمت ديگر ، عربستان سعودي  كه در جنگ اول خليج فارس به صف نيروهاي متحد آمريكا عليه رژيم صدام حسين پيوست و با ارزش ترين خدمات فني و پشتياني را نيز ارايه كرد، در جنگ دوم به اين نتيجه رسيد كه نه تنها وارد جنگ نشود ، بلكه از نبرد نظامي براي ساقط كردن صدام نيز حمايت نكند كه اين امر به سردي بيشتر روابط آن با واشنگتن انجاميد. ايران علت ناامني و بحران در عراق  را ادامه اشغال اين كشور مي داند و خواهان خروج نيروهاي اشغالگر از آن  و توزيع قدرت در عراق براساس سهم و نقش هر يك از اقوام مي باشد كه دراين صورت شيعيان كه اكثريت جمعيت عراق را تشكيل مي دهند ، خواهند توانست بعد از دهه ها حكومت سني ها ، دولت داري خود را داشته باشند كه چندان به مذاق سعوديها خوش نمي آيد . موضع رسانه اي رهبران ارشد عربستان سعودي درخصوص بحران جاري درعراق تاكيد بر آرامش و پرهيز از درگيري است  اما  راهكار آنرا در نشست هاي ديپلماتيك " اجراي عدالت مابين قوميت ها و طيف هاي مختلف عراق " مي دانند  كه چند مولفه اساسي در آن با توجه به شرايط جديد عراق نياز به باز تعريف  دارد و بعيد بنظر مي رسد كه بازيگران داخلي و خارجي تاثيرگذار در عراق بخصوص شيعيان ، حاضر به پذيرش تعريف رياض از آنها  باشند. درمقابل ، عربستان سعودي در پي تحولات اخير در صحنه سياسي خاورميانه و خروج نيروهاي سوري از لبنان كه به كاهش نفوذ سوريه و نيروهاي لبناني مورد حمايت آن از جمله  برخي گروههاي شيعه در تعاملات سياسي اين كشور انجاميد ، نفوذ خود را بر لبنان و اقوام سني آن متمركز كرده و توانسته با هزينه هاي بالا و كمك ديگر بازيگران خارجي فعال در صحنه سياسي اين كشور بويژه فرانسه و آمريكا كه بدنبال ارتقاء جايگاه و سهم گروههاي غير شيعي دراين كشور هستند ، جاي پايي  براي تنظيم روابط خود با ديگر بازيگران و از جمله ايران پيدا كند كه در صحنه ديگر ، عراق ! بالاترين نفوذ را دارد .

همانطور كه اشاره رفت بخشي از ماموريت هاي خبري عليه ايران را تلويزيون عرب زبان "‌العربيه " به پيش مي برد كه مشهور است با پول برخي شاهزادگان عربستاني ايجاد و اداره مي شود. شماري از شاهزادگان سعودي  در ميانه سال 2003 ميلادي يك شبكه تلويزيوني خبري را بنيان گذاشتند كه "العربيه " ‌نام گرفت. اين شبكه تلويزيوني به جهت مواضع آن كه در بسياري موارد در تعارض آشكار با مواضع رسمي دولت عربستان سعودي است ، از ابتدا يك نشانه بارز  از اختلافات عميق فكري در درون خانواده سلطنتي در رياض دانسته مي شد كه خود را در رقابت هاي دروني و بيروني ،  به حوزه رسانه كشانده است  . "العربيه " تابلوي تعلق به شاهزادگاني را بر پيشاني دارد كه بنياد گرايانه ترين انديشه ها در  سلفي ترين باورها يعني وهابيت را نمايندگي مي كنند . تلاش اين نمايندگي ، نهادينه كردن باورهاي سلفي درمخاطبان از طريق رسانه است.

تحليل محتواي العربيه دو نكته مهم را در خروجي هاي آن در جهت ماموريت اصلي اش روشن مي سازد.نكته اول : ماموريت خاص و ويژه عليه شيعيان ، دولتها و جريان هاي شيعي و نكته دوم : ترويج بنيادگرايي متكي و مبتني بر انديشه هاي سلفي  . ايران ستيزي در خروجي هاي العربيه يك محور شديدا مورد توجه در جهت ماموريت پيش گفته است و از اين جهت العربيه را كارشناسان و صاحب نظران در حوزه ارتباطات ، نسخه عربي "فاكس نيوز" شبكه تلويزيوني وزارت دفاع آمريكا مي دانند. اينكه العربيه چرا اين چنين مي كند و مي پندارد ، حداقل بخش اعظم آن ، ريشه در رقابت هاي سياسي  دارد كه در منطقه در جريان است . در 18آبان 1387 " فحص " مدير العربيه درتهران در يك نشست تخصصي انتقادها ازعملكرد غيرحرفه اي اين شبكه و بخصوص در ترويج دهشت افكني (تروريسم ) را بعد از آنكه اين شبكه در چند بار به حمايت آشكار و علني از دهشت افكنان و سركردگان باندهاي بزرگ قاچاق مواد مخدر پرداخت ، و از جمله گزارش مفصلي از آدم ربايي يك گروهك تروريستي در خاك ايران و مصاحبه با سركرده آدم دزدها را پخش كرد ، پذيرفت ،  و او هم آنرا ناشي از رقابت ها در منطقه دانست. درالعربيه اين باور براساس تحليل محتواي خروجي هاي آن غالب بنظر مي رسد كه "‌ايران قدرتمند قادر است سرنوشت منطقه را مشخص كند ، بنابراين تبليغ عليه آن بايد با شدت هرچه بيشتر صورت گيرد. "(1)  در پروژه ايران هراسي كه العربيه هم همسو با رسانه هاي آمريكايي آنرا در خط و مشي خود دارد ، برنامه هاي هسته اي ايران محور يك جريان دائمي تبليغاتي است .العربيه همواره از پرونده هسته اي ايران به عنوان " ازمه " يعني "بحران " نام مي برد و چنين القا مي کند که جامعه جهاني مقابل ايران است در حالي که اين فقط ديدگاه آمريکا و حداکثر چند کشور اروپايي است كه با آدرس دهي غلط ، سعي در انحراف افكار عمومي دارند. العربيه بعد از كم رنگ شدن محور ايران هراسي در جنگ رواني عليه ايران بواسطه واقعي شدن مسايل و تلاش ايران در جهت شفاف سازي هرچه بيشتر امور و نزديكي به كشورهاي منطقه و تنش زايي ، محور جديدي را نيز منطبق بر استراتژي تبليغاتي آمريكا عليه ايران در پيش گرفته است كه آنرا مي توان " جنگ هراسي " عنوان داد  كه درنهايت مي خواهد اين نكته را القا كند كه رفتارها و مواضع و برنامه هاي ايران است كه مي تواند منطقه را به جنگ واردكند كه البته دو نظر سنجي اخير و پرتعداد بي بي سي و الجزيره در مورد برنامه هاي هسته اي ايران نشان مي دهد مردم منطقه فريب اين پروپاگاند عليه ايران را نخورده اند و به "مسالمت آميز "بودن برنامه هاي هسته اي ايران باور دارند. در يك فعاليت حرفه اي رسانه اي ،  تعادل اصل اساسي و عمومي به شمار مي رود  . تجزيه و تحليل يافته ها مبتني برتحليل محتوا ، رعايت اين اصل حرفه اي در العربيه در مورد ايران را نه تنها تاييد نمي كند كه دقيقا عكس آنرا نشان مي دهد. براساس تحقيق صورت گرفته ،اخباري كه اين شبكه از تهران مي‌دهد ، بيشتر مواقع با حبس اطلاعات در پيشرفت‌هاي ايران توام است. خبرهايي مانند انرژي هسته‌اي را كه به ناچار بايد منتقل كند را نيز تحريف  و در مواردي جعل كرده است كه به عنوان نمونه مي توان به خبر جعلي  نشت مواد سمي از نيروگاه بوشهر اشاره كرد كه در اساس كذب بود ،  چون اين‌گونه نيروگاه‌ها در چارچوب پادمان‌هاي هسته‌اي هستند وعلاوه بر آن ، بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي به طور دايم آن‌ها را كنترل مي‌كنند. واضح است كه دستيابي ايران به فناوري صلح آميز هسته اي ، اين كشور را به قدرت برتر و فائق منطقه كه نقشي در خور در تعيين سرنوشت منطقه دارد ، مبدل ساخته است. چنين نقشي براي دو سمت رقابت هاي منطقه اي قابل تحمل نيست . اول برخي كشورهاي منطقه كه با قدرت يابي ايران ،  نقش سنتي آنها در بلوك بندي قدرت در منطقه و در جهان اسلام كاهش يافته است و دوم آمريكا كه اصل اول و اساسي سياست خارجي آن درمنطقه يعني  ، "برتري همه جانبه رژيم صهيونيستي نسبت به كشورهاي منطقه " به خطر افتاده است.