فاطمه گلواژه آفرينش

سيد ضيا‌ء مرتضوى

- ۸ -


زنان، جايگاه و حقوق(3)

بيرون از خانه
بوى خوش براى بيگانه!
پوشش مناسب
لباسهاى تحريك‏آميز
در كوچه و خيابان
بر جاى او ننشين!
حفظ حريم
به شش سالگى كه رسيد
نگاه به بيگانه
اى غيرتمندان!

بيرون از خانه

31. امام صادق(ع):
لا يَنْبَغي لِلْمَرْأَةِ أَنْ تُجَمِّرَ ثَوْبَها اِذا خَرَجَتْ [مِنْ بَيْتِها]؛(1)
هنگامى كه زن از خانه‏اش خارج مى‏شود سزاوار نيست كه لباسش را خوشبو كند.
از زن و مرد مسلمان، رعايت مسايل بسيارى به عنوان امور احتياطى خواسته شده است، چرا كه عدم توجه به آنها احتمال گرفتار آمدن به گناه يا ارتكاب گناه بالاتر را افزايش مى‏دهد. اين تذكرها، در حقيقت زنگ خطرهايى است كه هشيارى مرد و زن مسلمان را مى‏طلبد و بى‏توجهى به آنها و در واقع نزديك شدن به دانه‏هاى اطراف دام، خطر افتادن در آن را به دنبال دارد. روايات بعدى نيز در همين موضوع قرار مى‏گيرد.

بوى خوش براى بيگانه!

32. پيامبر اكرم(ص):
أَيُّما امْرَأَةٍ تَطَيَّبَتْ لِغَيْرِ زَوْجِها لَمْ تُقْبَلْ مِنْها صَلاةٌ حَتّى‏ تَغْتَسِلَ مِنْ طِيبِها كَغُسْلِها مِنْ جِنابَتِها؛(2)
«هر زنى كه خود را براى غير شوهرش خوشبو كند هيچ نمازى از او پذيرفته نمى‏شود تا همان گونه كه به خاطر جنابت غسل مى‏كند، براى اين بوى خوش نيز غسل كند.(3)

پوشش مناسب

33. اميرالمؤمنين على(ع):
كُنْتُ قاعِداً فيِ الْبَقِيع مَعَ رَسُولِ اللَّهِ(ص) فيِ يَوْمِ دَجْنٍ وَ مَطَرٍ اِذْ مَرَّتْ اِمْرَأَةٌ عَلى‏ حِمارٍ، فَهَوَتْ يَدُ الْحِمارِ فيِ وَهْدَةٍ فَسَقَطَتِ الْمَرْأَةُ فَأَعْرَضَ النَّبِيُّ(ص) بِوَجْهِهِ.
قالُوا: يا رَسُولَ‏اللَّهَ! اِنَّها مُتَسَرْوِلَةٌ.
قالَ: اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُتَسَرْوِلاتِ - ثَلاثاً. يا أَيُّها النَّاسُ! إتَّخِذُوا السِّراوِيلاتِ فَإنَّها مِنْ أَسْتَرِ ثِيابِكُمْ وَ حَصِّنُوا بِها نِساءكُمْ اِذا خَرَجْنَ؛
(4)
در روزى تار و بارانى به همراه رسول خدا(ص) در بقيع نشسته بودم كه زنى سوار بر درازگوشى عبور كرد. دست حيوان، داخل گودالى افتاد و زن به زمين خورد. لذا پيامبر(ص) چهره‏اش را برگرداند.
عرض كردند: اى رسول خدا! آن زن شلوار پوشيده است.
پيامبر اكرم(ص) سه بار گفت: «خدايا! زنانى كه از شلوار استفاده مى‏كنند را مورد مغفرت قرار ده. [سپس فرمود:] اى مردم! از شلوار استفاده كنيد چرا كه از پوشاننده‏ترين لباسهاى شما است، و با آن، زنانتان را هنگامى كه از خانه خارج مى‏شوند مصونيت بخشيد».
روشن است كه ملاك، استفاده از لباسهايى است كه تناسب بيشترى با حجاب و صيانت بانوان دارد، تحريك‏آميز نيست و با عرف زنان باحجاب همخوانى بيشترى دارد. بنابراين، شامل هر نوع شلوار نمى‏شود. در همين خصوص، حديث بعدى نيز مى‏تواند نشان‏دهنده ترغيب اسلام به حفظ حدود و شؤون زن و مرد، و رعايت دورانديشى و احتياط باشد؛ البته اينها همه اقداماتى احتياطى است كه زمينه انحرافات احتمالى را از ميان مى‏برد.

لباسهاى تحريك‏آميز

34. «سعيدة» و «منّة» خواهران محمد بن‏ابى‏عمير:
دَخَلْنا عَلى‏ أَبي‏عَبْدِاللَّهِ(ع) فَقُلْنا: تَعُودُ الْمَرْأَةُ أخاها؟
قالَ: نَعَمْ.
قُلنا: تُصافِحُهُ؟
قالَ: مِنْ وَراءِ الثَّوْبِ.
قالَتْ اِحْداهُما: اِنَّ اُخْتيِ هذِهِ تَعُودُ إخْوَتَها.
قالَ: اِذا عُدْتِ إخْوَتَكِ فَلا تَلْبِسي الْمُصَبَّغَةَ؛(5)
بر امام صادق(ع) وارد شديم و عرض كرديم: آيا زن به ديدار برادرانش مى‏رود؟
فرمود: بلى.
عرض كرديم: آيا به او دست مى‏دهد؟
فرمود: از پشت لباس.
يكى از آن دو گفت: اين خواهر من به ديدار برادرانش مى‏رود.
فرمود: آنگاه كه به ديدن برادرانت رفتى، لباس رنگارنگ [و تحريك‏آميز] نپوش.

در كوچه و خيابان

35. امام صادق(ع) به نقل از پيامبر اكرم(ص):
لَيْسَ لِلنِّساءِ مِنْ سَرَواتِ الطَّرِيقِ شَي‏ءٌ، وَ لكِنَّها تَمْشي فيِ جانِبِ الْحائِطِ وَ الطَّرِيقِ؛(6)
زنان از ميان مسير عبور نكنند، بلكه در كنار ديوار و راه حركت كنند.

بر جاى او ننشين!

36. پيامبر اكرم(ص):
اِذا جَلَسَتِ الْمَرْأَةُ مَجْلِساً فَقامَتْ عَنْهُ فَلا يَجْلِسْ في مَجْلِسِها أَحَدٌ حَتَّى‏ يَبْرُدَ؛(7)
هنگامى كه زن در جايى نشست، بعد از آنكه از آنجا برخاست كسى در جاى او ننشيند تا اينكه گرمى آن از بين برود.

حفظ حريم

37 . پيامبر اكرم(ص):
مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِرِ فَلا يَبيتُ في مَوْضِعٍ يَسْمَعُ نَفَسَهُ اِمْرأَةٌ لَيْسَتْ لَهُ بِمَحْرَمَةٍ؛(8)
كسى كه به خدا و روز قيامت ايمان دارد، در جاى خلوتى كه زنى نامحرم، صداى نفس او را مى‏شنود، نماند.

به شش سالگى كه رسيد

38. امام صادق(ع):
اِذا بَلَغَتِ الْجارِيَةُ سِتَّ سِنِينَ فَلا يَنْبَغي لَكَ أَنْ تُقَبِّلَها؛(9)
وقتى كه دختر به سنّ شش سالگى رسيد سزاوار نيست كه او را ببوسى.
روايات ديگرى نيز در اين زمينه وجود دارد و از آنها استفاده مى‏شود كه نامحرم نبايد دخترى كه به سن شش سالگى رسيده است را ببوسد. چنان‏كه بر دوش گرفتن و در دامن نشاندن آنان نيز، براى افراد بيگانه نكوهش شده است.

نگاه به بيگانه

39. پيامبر اكرم(ص):
اِشْتَدَّ غَضَبُ اللَّهِ عَلى‏ امْرَأَةٍ ذاتِ بَعْلٍ مَلَأتْ عَيْنَها مِنْ غَيْرِ زَوْجِها أَوْ غَيْرِ ذي مَحْرَمٍ مِنْها، فَاِنَّها اِنْ فَعَلَتْ ذلِكَ اَحْبَطَ اللَّهُ عَزَّ وَ جلَّ كُلَّ عَمَلٍ عَمِلَتْهُ. فَإنْ أَوْطَأَتْ فِراشَهُ غَيْرَهُ كانَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ أَنْ يُحْرِقَها بِالنّارِ بَعْدَ أَنْ يُعَذِّبَها في قَبْرِهِ؛(10)
خشم خداوند بر آن زن شوهردارى كه ديده‏اش را به غير همسرش يا نامحرمى بدوزد شديد است، چرا كه اگر چنين كند خداوند همه اعمالى را كه انجام داده است بى‏نتيجه خواهد گذاشت، و اگر بيگانه‏اى را به بستر شوهرش راه دهد، بر خداوند است كه او را علاوه بر عذاب كردن در قبر، با آتش بسوزاند.

اى غيرتمندان!

40. امام صادق(ع) به نقل از اميرالمؤمنين(ع):
يا اَهْلَ الْعِراقِ! نُبِّئْتُ اَنَّ نِساءَكُم يُدافِعْنَ الرِّجالَ فيِ الطَّرِيقِ، أَما تَسْتَحُونَ؟
اى اهل عراق باخبر شدم كه زنان شما در راه با مردان برخورد مى‏كنند، آيا شرم نمى‏كنيد؟
مرحوم كلينى مى‏گويد: در حديث ديگرى آمده است كه حضرت فرمود:
أَما تَسْتَحيُونَ وَ لا تُغارُونَ؟! نِساءُكُمْ يَخْرُجْنَ اِلَى الاَسْواقِ وَ يُزاحِمْنَ الْعُلُوجَ؛(11)
آيا حيا نمى‏كنيد و به غيرت نمى‏آييد؟! زنانتان به بازارها و فروشگاهها مى‏روند و با افراد بى ايمان و لاابالى برخورد مى‏كنند؟


1- كافى،ج‏5، ص‏519؛ من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص‏440.
2- من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص‏440؛ كافى، ج‏5، ص‏507.
3- تشبيه در اينجا مى‏تواند ناظر به اصل لزوم اين كار باشد. چه اينكه مى‏تواند مربوط به تشابه در شستن تمام بدن باشد. نك: مرآة العقول، ج‏20، ص‏319.
4- تنبيه الخواطر، ج‏2، ص‏78؛ مستدرك الوسائل، ج‏3، ص‏243.
5- وسائل الشيعه، ج‏14، ص‏152.
6- همان، ص‏132.
7- من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص‏467.
8- تنبيه الخواطر، ج‏2، ص‏91.
9- وسائل الشيعه، ج‏14، ص‏171.
10- همان، ص‏172.
11- همان، ص‏176.