احكام خمس
سئوال : حقوق باز نشستگى كه عموماً طبق قرارداد از در آمد سالهاى قبل كسر شده است و
پرداخت آن به زمان باز نشستگى اختصاص يافته، آيا به مجرد دريافت بايد خمس آنرا
بدهند يا پس از كسر مؤنه و سر سال بايد خمس آن پرداخت شود؟
جواب : چنانچه طبق قرارداد بايد پس از باز نشستگى حقوق را دريافت دارد جزء در آمد سال است
و پس از كسر مؤنه سر سال بايد خمس آنرا پرداخت كند.
سئوال : آيا خمس (سهمين) را مكلف مىتواند خودش مستقيماً در موارد مقرره به حسابهاى
متفرقهاى كه مربوط به امور مهمه در جمهورى اسلامى اعلام شده واريز نمايد؟
جواب : نمىتواند و بايد اجازه بگيرد.
سئوال : آيا تصرف در مالى كه خمس آن پرداخت نشده است جايز است؟
جواب : جايز نيست مگر آنكه با اجازه مرجع تقليد يا وكيل او باشد.
سئوال : اگر شخصى براى رفت و آمد خود وسيله نقليهاى بخرد، آيا لازم است خمس آنرا
بدهد، يا از مخارج ساليانه محسوب مىشود؟
جواب : اگر در زندگى احتياج به آن دارد و فقط براى كار و كسبش نيست خمس ندارد.
سئوال : پولى كه براى جهيزيه دختر، اندك اندك كنار مىگذارند و به دختر
نبخشيدهاند، آيا سر سال خمس دارد يا خير؟
جواب : اگر از ارباح مكاسب است خمس دارد.
سئوال : آيا سال خمس بايد سال شمسى باشد يا سال قمرى؟
جواب : سال را شمسى قرار دهيد.
سئوال : مبدأ سال كسى كه تازه حقوق بگير شده چه زمانى است؟ و اگر بخاطر تأمين آينده
زندگى خود با قناعت مخارجش را به حداقل برساند تا پس اندازى داشته باشد آيا به آن
خمس تعلّق مىگيرد؟
جواب : مبدأ سال اولين زمانى است كه حقوق مىگيرد و اگر از حقوق پس انداز كند سر سال خمس
پس انداز را بايد بدهد.
سئوال : آيا هديهاى كه براى انسان مىآورند، اگر سال از آن بگذرد خمس دارد يا خير؟
جواب : خمس ندارد.
سئوال : كسى كه حساب خمس مالش را با يكى از نمايندگان شما دست گردان كرده است آيا
مىتواند بدهكارى خود را به يكى ديگر از نمايندگان شما پرداخت نمايد؟
جواب : اگر وكيل مسلم الوكاله باشد جايز است.
سئوال : آيا ممكن است از خمس و سهم امام به افراد غير سيد پرداخت يا خير؟
جواب : بدون اجازه نبايد داد ولو بسيد.
سئوال : با توجه به اينكه دولت اسلامى است و پشتيبانى از آن تكليف شرعى است، آيا
مالياتى كه بايد به دولت پرداخت نمود مىتوان به جاى خمس محسوب داشت؟
جواب : دادن ماليات كفايت از خمس نمىكند.
سئوال : شخصى كه سال دارد و در بين سال خانهاى كه مورد احتياجش است مىخرد و با
خريدن خانه مبلغى بدهكار مىشود كه بايد در ظرف دو سال پرداخت نمايد، الان كه اول
سالش رسيده آيا لازم است بدهكارى خود را از سرمايه نمايد يا نه؟
جواب : اقساط بدهى بابت خانه در هر سال جزء مؤنه آن سال محسوب است و از در آمد آن سال كسر
مىشود.
سئوال : آيا خمس و سهم امام را مىتوان به حسابهائى كه به منظور كارهاى عام المنفعه
اعلام شده است واريز نمود و در هر كار خير ديگرى مطابق دلخواه مصرف كرد؟
جواب : بايد خمس و سهم امام را به مرجع تقليد يا وكيل مسلم الوكاله او بدهند يا طبق اجازه
ايشان مصرف شود.
سئوال : آيا شخص مكلف مىتواند خودش حساب خمس و زكاتش را بكند و طبق مصارفى كه در
رساله ذكر شده است به مصرف برساند؟
جواب : در زكات مانع ندارد ولى در خمس بايد اجازه بگيرد.
سئوال : كسى كه در آمد سال جارى (خمسىاش) مبلغ بيست هزار تومان به منظور ثبت نام
حج به بانك پرداخت نموده ولى بعد از قرعه كشى، رفتنش به حج به سالهاى بعد موكول شده
است آيا در آخر سال بايد خمس اين مبلغ را پرداخت نمايد يا خير؟
جواب : اگر از سالهاى قبل حج بر او مستقر نشده و در اين سال به حج نمىرود بايد خمس بدهد.
سئوال : آيا به حقوق بازنشستگى خمس تعلق مىگيرد؟
جواب : حقوق بازنشستگى اگر از حقوق سابق شده خمس دارد.
سئوال : مبلغ بيست هزار تومان از در آمد سال جهت عزيمت به خانه خدا پرداخت نمودهام
قرعه براى همين امسال به نام من اصابت نموده است و فعلاً سر سال خمسى اينجانب است
آيا به اين مبلغ خمس تعلق مىگيرد يا خير؟
جواب : اگر مستطيع هستيد و نمىتوانيد برويد مگر به دادن اين پول در اين سال خمس ندارد.
سئوال : اگر شخصى در پايان سال، حساب خمس خود را بنمايد ولى هنوز آنرا پرداخت نكرده
است مىتواند در بقيه آن تصرف كند؟
جواب : تا خمس را ادا نكرده نمىتواند در بقيه تصرف كند.
سئوال : زمينى زراعتى به يك نفر مجاناً واگذار شده، ولى از آنجا كه او كشاورز نبوده
و كار او نجارى است، زمين را فروخته و از پول آن ماشينى براى كارگران خود خريده
است، آيا اين پول خمس دارد يا نه؟
جواب : زمين اگر جزء در آمد كسب نبوده و با آن تهيه نشده، پول فروش آن خمس ندارد.
سئوال : آيا فرستادن زكات را براى كمك به جبهه اجازه مىفرمائيد؟
جواب : براى فرستادن به جبهه از زكات مانع ندارد.
سئوال : آيا كارمند مىتواند برخى از مطالبات قانونى خود را از دولت نگيرد و معادل
آن از اموال دولتى مانند تلفن و نوشت افزار و امثال آنها استفاده شخصى كند؟
جواب : حق ندارد.
سئوال : آيا آهنگهائى كه از راديو تلويزيون پخش مىشود از نظر شرعى اشكال ندارد؟
جواب : موسيقى مطرب حرام است و صداهاى مشكوك مانع ندارد.
سئوال : آيا بازى كردن با بعض وسائلى كه هم اكنون در مغازهها به فروش مىرسد و در
بازى با آنها برد و باخت هم هست جايز است يا نه؟
جواب : اگر قرار برد و باخت چيزى هست حرام است و همچنين اگر از آلات قمار باشد.
سئوال : تعيين مبدأ سال براى پرداخت خمس چگونه انجام مىگيرد؟
جواب : كسانى كه در آمد تدريجى روزانه دارند مبدأ سال شان روز شروع به كسب و كار است و
كسانى كه در آمد كارشان در زمان معينى به دست مىآيد مبدأ سال شان روزى است كه در
آمد در اختيارشان قرار مىگيرد مانند كارمند وقتى كه اولين حقوق به حسابش واريز
مىشود و كشاورز هنگام جمع آورى محصول و باغدار در زمان چيدن ميوه.
سئوال : آيا به وجهى كه براى زيارت مستحب به حساب مربوطه واريز مىشود، اگر در
سالهاى بعد مشرف شود، خمس تعلق مىگيرد؟
جواب : در فرض مذكور خمس دارد.
سئوال : شطرنج بدون پول حرام است يا خير؟
جواب : حرام است.
سئوال : هرگاه شخص مطالباتى در رأس سال خمسش بعهده مردم دارد و وقت پرداخت آن رسيده
است؛ ولى به خاطر اين كه خجالت مىكشد مطالبه نمىكند؛ و يا در مطالبه آن مسامحه
مىكند؛ و يا مطالبه مىكند ولى بدهكار نمىپردازد تا آن كه سالش مىگذرد و بالاخره
در سال بعد به دستش مىرسد آيا اين قسمت از در آمد سال سابق حساب مىشود يا از در
آمد سال وصول؟
جواب : اگر با مطالبه وصول مىشود بدون آن كه حرجى در بين باشد لازم است خمس آن سر سال
پرداخت گردد ولو اين كه مطالبه و وصول نكرده باشد و اگر مطالبه بر او حرجى است و
بدون آن وصول نمىشود يا آن كه با مطالبه هم فعلاً وصول نمىشود چنانچه مطالبات
بابت فروش اقساطى و نسيه مال التجاره باشد از عوايد سال وصول محسوب است ولى اگر
بابت قرض دادن از در آمد سال باشد هر وقت در سال بعد وصول شد بايد همان موقع خمس آن
را بدهد.
سئوال : شخصى كه زمينى را از ارباح مكاسب براى تجارت مىخرد و همه ساله قيمت بازارش
ترقى مىكند و پس از گذشت چند سال مىفروشد آيا پرداخت خمس قيمت فروش در اداى خمس
واجب كافى است يا آن كه بايد حساب كند و بعلاوه خمس قيمت فروش ارتفاع قيمت سوقى
چهار پنجم منانده در سال اول را در رأس سال دوم بدهد و همچنين خمس ارتفاع قيمت سوقى
مخمس شده را در سال سوم... و خلاصه آن كه در سال اول خمس زمين ملك ارباب خمس مىشود
و ترقى قيمت سوقى آن ملك خود آنهاست و در سال دوم معادل خمس ارتفاع سوقى بقيه؛ ملك
ارباب خمس مىشود و ترقى اين هم ملك خود آنهاست و همچنين در تمام سالها...
جواب : در سر هر سال بايد تخميس كند و اگر نكرد در مقدار سهم حكم شريك دارد.
سئوال : اين فرع كه در ارتفاع قيمت سوقى ذكر شد آيا در مورد درختانى كه براى كسب؛
كشت و يا خريدارى مىشود و بعد از گذشت چند سال قطع مىكنند جارى است يا خير؟
جواب : جارى است.
سئوال : كسى كه مجاز است سهم سادات را خودش بدهد چنانچه بخواهد چيزى بعنوان پيشكش و
هديه به سيّد مستحق بدهد جايز است يا خير؟
جواب : پيشكش از مال خودش مانع ندارد، ولى سهم سادات محسوب نيست مگر آن كه قصد پرداخت و
اداى خمس داشته باشد ولو آن كه در ظاهر به صورت پيشكش تسليم نمايد.
سئوال : شخصى در يك دفترچه بانكى دو نوع پول دارد يكى مخمس و ديگرى غير مخمس در وقت
دريافت آن مىخواهد آن پولى را بگيرد كه خمس تعلق گرفته يا نوع ديگر را آيا به قصد
معين مىشود يا نه؟
جواب : در فرض سؤال با قصد تعين پيدا مىكند.
سئوال : در رسائل عمليه حضرت آيةاللهى آمده است كه هرگاه مثلاً از مال مخمس يا مالى
كه خمس به آن تعلق نمىگيرد جنسى را بخرد نه براى آن كه با عين آن ترقى قيمتش تجارت
كند. و يا مالى به ارث به كسى برسد و سپس قيمتش زيادتر شود و بفروشند اين ترقى قيمت
خمس ندارد در صورتى كه گاهى خلاف اين از حضرت عالى نقل مىشود آيا نظر مبارك تغيير
كرده است؟
جواب : در فرض سؤال، ترقى قيمت حتى بعد از فرو ندارد.
سئوال : در استفتائى كه به حضرت مقدس آيةاللهى نسبت داده مىشود چنين آمده است كه
هرگاه كسى مؤونهاى را بخرد و پس از گذشت سال آن را بفروشد بايد خمس آن را فوراً
بدهد مستدعى است بيان فرمائيد: اولاً: آيا اين حكم اختصاص به قيمت خريد دارد و مبلغ
مازاد بر خريد نفع جديد و جزء درآمد همان سال فروش حساب مىشود و يا آنكه اداء خمس
نفع هم فوراً واجب است؟
ثانياً: آيا اين حكم مختص به مورديست كه مؤونه از ربح سنه خريدارى شود و يا در جائى
هم كه از پول مخمس و يا ارث خريده شود جريان دارد؟
جواب : مسأله 1 - هرگاه چيزى را براى مؤونه از ربح سال تهيه آن را در سال بعد بفروشد واجب
است خمس آن را به قميت فروش فوراً بدهد.
مسأله 2 - به چيزى كه از مال مخمس يا ارث يا مال ديگرى متعلق خمس نيست تهيه ميشود
خمس تعلق نمىگيرد مگر آن كه آن را بفروشد و از آن ربح به دست آيد كه در اين صورت
به ربح آن خمس تعلق نمىگيرد اگر چه آن را به بيش از قيمت خريد فروخته باشد.
سئوال : در مورد مؤونهاى كه از ارباح مكاسب تهيه شود و سال خمسى (1) (مقصود از سال
خمسى، همان وقتى كه شخص همه ساله طبق موازين شرعيه به حساب خود رسيدگى مىنمايد.) بفروشند فرمودهايد بايد خمس بدهند در صورتى كه در مورد چيزى كه از مؤونه بودن خارج
شود مانندزيورآلات زنان احتياط واجب فرمودهايد آيا اين مورد هم از باب احتياطاست؟
جواب : در هر دو صورت وقتى كه از مؤونه بودن خارج شود واجب است.
سئوال : آيا مطالباتى را كه شخص در رأس خمسش بر عهده مردم دارد و مطمئن به وصول
آنها هست لكن مدتدار است و زمان وصولش سال آينده است جزء درآمد و موجودى همين سال
محسوب مىشود؟
جواب : در مفروض سؤال اگر بابت فروش نسيه مال التجاره جزء درآمد سال وصول محسوب است
سئوال : آيا شخص ميتواند رأس سال خمسش را تغيير دهد؟ و كيفيت آن چگونه است؟
جواب : سال را نمىتواند تغيير دهد مگر با اجازه ولى امر.
سئوال : پولهايى كه مسلمانى بابت تراشيده صورت ميگير است يا حرام؟ و بر فرض حرمت
اگر با پولهاى حلالش مخلوط باشد و بخواهد اموالش را تخميس كند دوبار بايدتخميس كند
يا خير؟
جواب : با اجرت ريش تراشى على الاحوط معامله پول مىشود. و در مورد اختلاط احوط تخميس است
و پول حلال در بين كه از درآمد كسب و متعلق خمس است جداگانه خمس دارد و تفصيل و
ترتيب هر يك در كتاب تحرير الوسيله مسطور است.
سئوال : شخصى در آخر هر سال كه به حساب مازاد خود رس كرده مثلاً اگر از نقد و جنس
هزار تومان داشته و پانصد تومان مقروض بوده فقط خمس پانصد تومان را ميداده آيا به
نظر مبارك شما صحيح است و صرف مقابله مازاد با دين از مؤونه است و يا آن كه تنها
اداء دين قبل از تمام شدن سال جزء مؤونه ميباشد.
جواب : اگر قرض مذكور براى معاش بين سال بوده است اس ميشود اگر چه نپرداخته باشد ولى در
قروض ديگر تا نپرداخته مؤونه نيست و بايد خمس بدهد.
سئوال : گوسفند معينى را نذر ميكند كه در وقت معينى آن را در راه خير مصرف كند قبل
از اين كه آن وقت معين برسد آخر سال خمس او ميشود آيا بايد خمس اين گوسفند را بدهد
يا خير؟
جواب : خمس ندارد.
سئوال : افرادى كه در ادارات و مؤسسات دولتى استخدام ميشوند از موقعى كه حقوق به
آنها داده ميشود اداره و مؤسسه مربوطه مبلغى از حقوقش را به عنوان بازنشستگى كسر
ميكند و موقعى كه باز تشسته شد هر ماه مقدارى از مبلغ مذكور را به او ميدهد آيا اين
مبلغ را كه كسر كردهاند و فعلاً به او مىپردازند خمس دارد يا خير؟ و بر فرض وجوب
خمس تخميس واجب فورى است يا اين كه جزء منافع سالى است كه به او داده ميشود؟
جواب : دريافتى هر سال در زائد بر مؤونه آخر سال دارد.
سئوال : شخصى پنج هزار تومان به عنوانم سرقفلى به صاحب ملك داد تا ملك را مالك به
او اجاره دهد آيا مستأجر كه سر قفلى ميدهد اگر اين وجه را در بين سال از ارباح
مكاسب بدهد بايد خمس آن را بدهد يا آن را كه از قبيل مؤونه كسب است - مثل اجاره
دكان - و خمس ندارد؟
جواب : پولى را كه براى سر قفلى داده است و از ارباح است بايد خمس بدهد.
سئوال : مالك كه سر قفلى ميگيرد براى او اين وجه هبه ميشود و خمس ندارد يا از ارباح
مكاسب است و خمس دارد؟
جواب : وجه سر قفلى نيز از ارباح مكاسب است دارد.
سئوال : مركبى كه از ربح كسب تهيه ميشود براى اين كه سوار به تجارتخانه يا مزرعه يا
دكان يا محل كار خود برود بدون آن كه جنس تجارت با او حمل نمايد خمسش واجباست يا
نه؟
جواب : بايد خمس آن را بدهد.
سئوال : شخصى كه كارخانه يا اتومبيل يا ساير ابزار كسب دارد قيمتى خريده است و
سرمايه او همين مىباشد و در اثر كار كردن فرسوده شده و قيمت آن كمتر شده است ولى
باز هم با همين ابزار كار ميكند و تأمين معاش مىنمايد آيا در آخر سال مقدارى را كه
در اثر فرسودگى از قيمت اين ابزار كم شده است ميتواند از ربح بردارد و جبران كند و
خمس بقيه ربح را بدهد يا آن كه خمس تمام ربحى را كه آخر سال برايش مىماند بايد
بپردازد.
جواب : فرسودگى و استهلاك ابزار كسب در طريح استرباح (1) (استرباح يعنى سود بردن و فايده
بدست آوردن.) كه موجب تنزل قيمت ميشود از درآمد استثنا مىشود و خمس بقيه را بايد
داد.
سئوال : اگر زمينى را به ذمه خريد و در وقت معامله توجه نداشت كه قيمت را بعداً از
چه پولى بدهد و بعد از تمام شدن معامله قيمت را از ربح كسب خود قبل از اين كه سال
بر آن بگذرد داد اكنون پس از چند سال كه قيمت آن زمين ترقى كرده بايد خمس ارزش آن
را بدهد يا خمس قيمت (ثمن) كافى است؟
جواب : سر سال خمس زمين را به قيمت فعلى آن بايد بدهد.
سئوال : شخصى خود و فرزندان اناث و ذكورش بالغ و غير بالغ كار ميكنند و اجرت همه به
دست او ميايد كه خرج زندگى كند و مقدار زائد از مؤونه را را صرف تهيه باغ و خانه و
سرمايه مىنمايد اكنون پس از چند سال تكليف خمس نسبت به زائد از مؤونه چگونه است؟
در حالى كه فرزندان بالغ اجرتهاى خود را به عنوان هبه يا قرض و يا امانت به پدر
واگذار ننموده يعنى اسمى روى آن نگذاشتهاند؟
جواب : اگر از مال مشترك يا رضايت بالغين و به ولايت بر غير بصرف در زندگى كرده و بقيه را
صرف تهيه باغ و سرمايه كرده فرزندان بالغ و غير بالغ در باغ و سرمايه شريكند و هر
كدام در سهم خودشان خمس را ضامنند و راجع به تهيه خانه اگر از مؤونه باشد خمس ندارد
و اگر نه حكم باغ و سرمايه را دارد.
سئوال : اگر مبلغى پول خمس داده و مبلغى از طريق قرض و هم از ربح كسب خرج احيايى
زمينى نمود و نمىداند از هر كدام چه اندازه خرج كرده است اكنون براى مصالحه بهيك
مبلغى بايد ارزش زمين را حساب كند يا مبالغى كه خرج كرده است؟
جواب : زمين احياء شده به قيمت فعلى خمس دارد و هزينه احياء قبلاً از آن استثناء ميشود.
سئوال : اگر زمينى را از درآمد كسب براى ساختن خانه خريد چند سال نتوانست بسازد آيا
خمسش واجب است يا نه؟
جواب : واجب نيست مادامى كه به قصد ساختن خانه است و ا آن منصرف شد بايد خمس بدهد
سئوال : اگر مسأله گو، يا مجاز در رسيدگى به امور حسبيه مسأله را اشتباه گفت و
گوسفند بر خلاف دستور شرع ذبح شد يا بيش از بدهكارى مردم خمس يا زكات از آنان گرفت
و به مصرف رساند و بعد كشف خلاف شد آيا ضامن است يا نه؟
جواب : اگر شخصاً مباشر در ذبح حيوان و يا اخذ و صرف مال ضامن نيست.
سئوال : گوينده مذهبى منبر مجانى زياد مىرود و مقيد ني وجهى بابت منبر به او بدهند
اما مىداند كه بعضى از صاحبان مجالس يا اهل قريه مبلغهاى نامعلومى به او خواهند
داداكنون اگر اينگونه پولها از مؤونه سالش زياد بيايد خمس دارد يا نه؟
جواب : اگر بعنوان اجرت مىدهند بايد خمس آنها را بدهد.
سئوال : اگر خانه مسكونى خود را فروخت كه جاى ديگر خانه و پولش را چند ماه به كاسبى
زد و سود برد و قبل از سال خانه تكليف خمسش نسبت به اصل پول و سود چگونهاست؟
جواب : بايد خمس همه را بدهد.
سئوال : ملكى كه به ارزش معينى به ارث به او رسيده است اگر ب چند سال به گرانتر از
آن قيمت فروخته خمس زياده واجب است يا نه؟
جواب : خمس واجب نيست.
سئوال : اگر سرمايهاش كمتر شده اما مقدارى آذوقه كه از رب خريده است باقى مانده
خمس آنها واجبست يا نه؟
جواب : اگر باقيمانده به مقدار ضرر است يا كمت ندارد.
سئوال : افرادى هستند كه خمس بدهكار بوده و تاكنون نداده حالا نمىتوانند بدهند يا
خيلى بر ايشان مشكل است تكليف چيست؟
جواب : بدهى را بايد ولو بتدريج ادا كند و اگر تمكن ندارد تمكن شود. و بدون پرداخت بدهى
براءت حاصل نمىشود.
سئوال : كسانى كه اصلاً خمس نداده و نمىدهند وظيفه همس خانواده آنها چيست؟
جواب : با رعايت شرايط امر به معروف او را امر به معروف نما مالى را كه علم دارند متعلق
خمس بوده و خمس آن را اداء نكرده نمىتوانند تصرف كنند.
سئوال : جوانى كه مىداند پنج سال ديگر عيال مىگيرد و محتاج به خانه مىشود اگر در
مدت اين پنج سال از در آمد خود خانه تهيه كند خمس آن واجب است يا نه؟
جواب : اگر در موقع حاجت نتواند خانه را تهيه كند و بايد مايختاج آن را تهيه كند خمس ندارد
و اگر پول را جمع كند خمس سالهاى گذشته را بايد بدهد.
سئوال : شخصى داراى باغى است كه چند سال است در آمدى نداشته اما از نظر قيمت براى
سفر حج كافى بوده است و صاحب آن اطمينان عرفى دارد كه وقتى باغ ثمر دهنده شود او هم
از كار افتاده خواهد شد و بايد از درآمد آن باغ امرار معاش نمايد آيا چنين شخصى
مستطيع شده است يا نه؟
جواب : اگر تمكن از امرار معاش به غير از در آمد آن باغ نداشته مستطيع نيست.
سئوال : اگر براى حج نيابتى اجير شد و بعد در همان سال استطاعت مالى پيدا كرد بايد
چه كند؟
جواب : بايد حج نيابتى بجاى آورد.
سئوال : كسى كه غنى شرعى مىباشد و امور او مىگذرد اگر خانه مسكونى خود را بقصد
تبديل به خانه بهتر فروخت در حالى كه ميسر او هست با خانه اجاره زندگانى نمايد آيا
بواسطه پول خانه مستطيع نيست و مىتواند خانه خريدارى نمايد.
جواب : اگر شرايط استطاعت حاصل است و نداشتن خانه براى او خلاف شؤون يا موجب زحمت نيست
مستطيع هست.
سئوال : آيا اول سال استطاعت براى حج، اول ماه شوال است از ماه شوال اگر قدرت مالى
پيدا شد جايز است مكلف به مصرف ديگر برساند و ديگر حج بر او واجب نيست يا آن كه از
بعد از ايام حج تا سال ديگر سال استطاعت حساب مىشود و جايز نيست خود را از استطاعت
خارج كند؟
جواب : اگر استطاعت مالى پيدا شود و استطاعت بدنى و شرايط موجود باشد نمىتواند خود را از
استطاعت خارج كند حتى در اوائل سال.
سئوال : اگر قريه موقوفه بواسطه توسعه يافتن احتياج به حمام و مسجد و مدرسه و
خيابان پيدا كند كه در همان مقدار قبل از توسعه احداث شود آيا جائز است از درآمد
ملك آنها را احداث كند؟
جواب : جائز نيست.
سئوال : قريه موقوفهاى در اثر خشكسالى بكلى از بين رفت و شد و سكنهاش متوارى
شدهاند و پس از چند سال آن فراوان شد و كسى از مال خود خرج كرده آن را احيا نمود
آيا مالك مىشود يا نه؟
جواب : قريه به وقفيت خود باقى است و آباد كننده مالك آن نمىشود.
سئوال : آيا مىتوان محلى را به مدت ده سال به عنوان مسجد وقف نمود كه بعد از آن
برگردد به ملك واقف يا ورثهاش؟
جواب : مسجد نمىشود.
سئوال : محلى را به نام سقاخانه يا حمام قريه ساخته و وقف نمودهاند اكنون سالهاست
كه مخروبه شده و بواسطه فراهم شدن آب و حمام جديد ديگر اميدى نيست كه آنها را
ساختمان نموده و طبق وقف از آنها استفاده گردد اكنون اجازه مىفرمائيد چنين
مخروبههائى جزء صحن مسجد يا حسينيه يا ساختمان خيريه ديگر گردد يا نه؟
جواب : اگر ممكن باشد تعمير آنها و استفاده از آنها در جهت وقف و تغيير و تبديل عنوان آنها
جايز نيست.
سئوال : زمين و املاك وقفى كه متعلق به حضرت رضا (عليه السلام) و حضرت معصومه
(عليها السلام) و سائر ائمه (عليهم السلام) باشد اجاره نمودن از متصرفين فعلى كه
مدعى توليت مىباشند به همان قرارداد ايشان اجازه مىفرماييد يا آن كه بايد اجاره
ديگرى از حاكم شرع نموده و اجاره ديگرى به فقيد جامع الشرائط داد و همچنين در مؤسسه
آن موقوفات و امور متعلقه به آن كارمند شدن و تصرفات نمودن و اجرت گرفتن مثل ساير
مؤسسههاى دولتى اجازه ميفرماييد يا محتاج به اذن فقيه جامع الشرائط و شرائط ديگر
مىباشد و در مسأله اول اگر محتاج به اذن و اجاره از فقيه مىباشد اجاره دوم را در
چه مصرفى بايد صرف نمود؟
جواب : اجاره موقوفات مزبور و اجير شدن و ساير تص موقوف به نظر متولى خاص شرعى است و با
نبودن او به اجاره حاكم شرع و با فرض صحت اجاره مال الاجاره بايد در همان جهت وقف
مصرف شود.
