تعليم و تربيت در نهج البلاغه
عبد المجيد زهادت
- فهرست -
تعليم و تربيت در نهج البلاغه
اهدا
پيشگفتار
بخش اول: تعليم و تعلم
فصل اول: ارزش علم
1. فضيلت علم
علم، ميراثى گرانبها
سعادت انسان در افزودن علم است
مقام و منزلت علما نزد پيامبران
ارزش علم
علم بهتر استيا ثروت
الف) مقدمه و زمينه كلام
ب) تقسيم بندى مردم به لحاظ علم و دانش
ج) مقايسه بين علم و ثروت
2. ترغيب و تشويق به فراگيرى دانش
سرعت در كسب دانش
فراگيرى و فهم قرآن
همنشينى با دانشمندان
خجالت نكشيدن در كسب دانش
گنجايش پيمانه علم
سير نشدن از كسب دانش
3. نكوهش جهل و نادانى
سكوت دانشمندان
عالم نمايان
تاريكى جهل و نادانى
سستى در فراگيرى علوم دينى
نادان، نامتعادل است
ذلت نادانى
فصل دوم: آداب تعليم و تعلم
1. علم بايد با عمل همراه باشد
سرانجام شوم عالم غير عامل
فراگيرى براى به كارگيرى
برترين دانشها
دانش بىثمر
2. نهى از گفتار و كردار بدون علم و آگاهى
الف) نهى از گفتار بدون علم
آن چه نمىدانى مگو
پرسيدن عيب نيست
سرانجام گفتار بدون علم
وقتشناسى در سخن گفتن و خاموشى
مسؤوليت انسان در برابر سخنانش
ب) نهى از كردار بدون علم
3. چه دانشى سزاوار فراگيرى است؟
نجوم و ستارهشناسى
چرا تعلم نجوم حرام است؟
استفاده صحيح از نجوم جايز است
علم نجوم، فى نفسه مطلوب است
چه دانشى سودمند است؟
علم مطبوع
علومى كه فراگيرى آن لازم نيست
4. وظايف علما
الف) تواضع در مقابل عظمتخداى تعالى
ب) حلم و بردبارى
دانش توام با شكيبايى
ج) تعليم و آموزش
تعليم و تعلم، اساس دين و دنيا
ميثاق الهى بر تعليم و تعلم
د) تحقق عدالت اجتماعى
بخش دوم: تربيت
فصل اول: مفهوم تربيت
2. متصدى امر تربيت
چه كسى مىتواند مربى باشد؟
انسانهاى وارسته و شايسته رهبرى چه كسانى هستند؟
وظيفه مهم حاكم اسلامى در «تعليم و تربيت»
مربى الهى
از چه كسى بايد راهنمايى گرفت؟
وظايف امامعليه السلام:
وقتشناسى در كسب دانش
انبيا و اوليا طبيبان الهىاند
راه رهايى از سرگردانى
تلاش پيگير در امر تربيت
ب) مسؤوليت پدر و مادر در تربيت فرزند
تاثير «اسم» در شخصيت افراد: «ان يحسن اسمه»
نقش والدين در ادب كردن فرزند: يحسن ادبه
مسؤوليت پدر در تعليم فرزند: ويعلمه القرآن
فصل دوم: نامه 31 نهجالبلاغه
1. مشخصات نامه 31 نهج البلاغه
الف) مصادر نامه
ب) شروحى كه بر نامه 31 نوشته شده
ج) مخاطب نامه كيست؟
2. شرح نامه
ب) تاثير جلب اعتماد در تربيت
ج) استفاده از تجارب ديگران در امر تربيت: گذشته، چراغ راه آينده
1) فايده و اهميت علم تاريخ و سرگذشت پيشينيان
2) بررسى اخبار گذشتگان
3) تحليل و بررسى تاريخ و سرگذشت پيشينيان
4) پند گرفتن از سرگذشت پيشينيان
د) تاثير توجه به مبدا - تعالى - در تربيت
1) شناختخداى تعالى
يكم: توقيفى بودن اسما
فرق بين اسم و صفت
قرآن و توقيفى بودن اسما
توقيفى بودن اسما در روايات
مقتضاى ادب و احتياط
دوم: برهان بر يگانگى خداى تعالى
بيان استدلال
1. ملازمه بين مقدم و شقوق سه گانه تالى
سوم: صفات خداى تعالى
چهارم: آثار شناختخداى تعالى
2) دعا و درخواست از خداى تعالى
يكم: اخلاص در دعا و انقطاع از غير خداى تعالى
دوم: حسن ظن و رجاء به اجابت و رغبتبه دعا و نهى از قنوط
سوم: در دعا چه چيزى را بايد درخواست كرد؟
ه) تاثير توجه به معاد در تربيت
1) يادآورى مرگ و فناى دنيا
آيا ما به تمام اسرار هستى و حكمتهاى نظام آفرينش پى مىبريم؟
2) آمادگى براى مرگ و مواقف بعد از آن
اما توشه اين سفر چيست؟
و) آيين زندگى
الف) سفارشاتى درباره خودسازى و تهذيب نفس
1) تقوا و بيدارى دل
2) شناخت و آگاهى دينى
تفكر، ركن اصلى شناخت: من تفكر ابصر
شناخت و معرفت دينى: وتفقه فى الدين
3) صبر و استقامت و تلاش
صبر در سختىها و مصايب و ناملايمات
تلاش در زندگى
4) احتياط و ميانهروى (اعتدال)
احتياط
5) وقتشناسى
6) پرهيز از صفات ناپسند
ب) سفارشهايى درباره زندگى اجتماعى
1) مسؤوليتهاى اجتماعى
2) آداب معاشرت و دوستى و همنشينى
3) آداب كسب و تجارت
كتابنامه
