 |
|
اوصاف روزه داران سيد محمد على جزايرى (آل غفور) - ۱۱ -
شيعيان واقعى بايد با ورع
باشند
و هنگامى كه در صحن خانه ، مرغابى ها جلوى حضرت را گرفته بودند و سر و صدا مى كردند فرمود: صوائج تتبعها النوائج صيحه هايى است كه بعدش نوحه و عزادارى در اين خانه هست . آيا على عليه السلام با علم به شهادت به مسجد رفت ؟ در اينجا، يك سوال ديگر پيش مى آيد كه اگر اميرالمومنين عليه السلام مى دانسته در آن روز كه به مسجد مى رود، شهيد مى شود، آيا رفتن او انداختن نفس در نابودى و تهلكه و اقدام به خودكشى نيست ؟ پاسخ : خير، چون مصالح الهيه مهمتر و بيشترى بر اين شهادت مترتب مى شود هرجا مصالح الهيه و دين اقتضا مى كند؛ خودكشى به حساب نمى آيد. كسى كه به جهاد فى سبيل الله مى رود، اگر صد در صد بداند كه كشته مى شود، آيا اين خود كشى است ؟ و القاء نفس در تهلكه و در نابودى است ؟ خير بلكه چون در راه خدا است و مصلحت دين است نهايت رضايت خدا در آن است . عمروبن جموح مى دانست كه در جنگ احد شهيد مى شود و شركت كرد و رسول اكرم صلى الله عليه و آله از او جلوگيرى نكرد؛ بلكه به كسانى كه مانع او بودند (چون پايش لنگ بود و چهار پسر از او چون شيرى شجاع در جنگ بودند) پيامبر فرمود: كارش نداشته باشيد او آرزوى شهادت دارد؛ (332). عمار ياسر مى دانست در جنگ صفين شهيد مى شود؛ چون پيغمبر به او خبر داده بود؛ ولى او شركت كرد؛ (333) و چه جملات تكان دهنده اى گفته است همچنين شهدايى كه در جنگ تحميلى عراق عليه ايران اسلامى ، شرك كردند؛ خيلى از آنها با علم به شهادت دست به اقداماتى زدند؛ روى مين رفتند شهيد حسين فهميده با علم به شهادت ، نارنجك به كمر خود بست و زير تانك دشمن خوابيد و آن را منهدم نموده و خود را شهيد كرد، ولى كسى نگفت خودكشى كرده ، بلكه همه تحسين كردند و برايمان و عزم او آفرين ها گفته و مى گويند. مرحوم امام قدس سره كمال تحليل را از او نمود كه فرمود: رهبر ما آن طفل سيزده ساله اى است كه نارنجك به كمر مى بندد و به زيرتانك مى رود (334) پس اميرالمؤ منين عليه السلام مى داند چه وقت شهيد مى شود، و در كجا، و قاتلش كيست اما براى مصالح عاليه اسلام و الهى اقدام مى كند و زير بار قضا و قدر مى رود، و قصاص قبل از جنايت هم از ابن ملجم شقى نمى كند تا عدل و احكام قرآن پابرجا بماند از طرفى اگر امام از شهادت خود جلوگيرى كند، بايد براى هميشه و الى الابد زنده بماند، زيرا او مى داند چه غذايى براى او ضرر دارد و نمى خورد، چه هوايى ، چه كارى ، چگونگى برخورد انواع مرضى ها، و امثال اينها براى او ضرر دارد و موجب مرگ او خواهد شد و از آنها هم بايد خوددارى كند كه خودكشى و القاى نفس در تهلكه نشود، و تا ابد در جهان زنده بماند. و شايد رمز طول عمر امام زمان - ارواحنا فداه - همين باشد؛ چون در بين مردم ظاهر نيست كه او را شهيد كنند و اگر بود، تا حالا هزار مرتبه شهيدش كرده بودند. در حديث وارد شده كه بعد از ظهور، او را نيز شهيد مى كنند. آن حضرت از هر غذا و كارى كه برايش ضرر دارد، اجتناب مى كند؛ از اين رو به قدرت خدا هميشه جوان و زنده است . لازم است ذكر كنيم كه هيچ يك از ائمه و چهارده معصوم عليهم السلام به مرگ طبيعى از دنيا نرفته اند، حتى در حديث دارد كه پيغمبر را هم مسموم كرده اند و در روايت وارد شده ما منا الامسموم او مقتول هيچ كدام از ما نيست جز آنكه يا مسموم شده و يا كشته شده است . در صلواتى كه در هر روز ماه مبارك رمضان وارد شده است بعد از درود و صلوات برهر يك از ائمه عليهم السلام مى خوانيم :، و وال من والاه و عاد من عاداه و ضاعف العذاب على من شرك فى دمه (335) خدايا! دوست بدار دوست او را و دشمن بدار دشمن او را و عذاب كسى را كه شريك در خونش بوده چند برابر كن . بله نسبت به بعضى از آنها به جاى جمله من شرك فى دمه در نسخه بدل دارد: من ظلمه يعنى كسى كه بر او ظلم نموده است . ائمه از زمان شهادت خود خبر دارند درباره خبر داشتن ائمه عليهم السلام از شهادت خودشان ، در بين علماى شيعه دو نظر است : بعضى عقيده دارند كه امام از شهادت خود، به طور اجمال خبر داشته است تا آن حد كه فقط مى داند سرانجام شهيد مى شود. اما از زمان شهادت و مكان و قاتل و غيره خبر ندارند. بعضى بر اين باورند كه از تمام خصوصيات خبردار بوده است ؛ ولى براى مصالح الهيه تن به قضا و قدر داده و اقدام فرموده است كه شايد اين دومى مشهورتر باشد همان گونه كه عرض كردم به نظر اين ناچيز از روايات بيشتر اين معنا استفاده مى شود و من فقط يك روايت از اصول كافى از باب نمونه عرض مى كنم . الحسن بن الجهم قال قلت للرضا عليه السلام ان اميرالمؤ منين عليه السلام قد عرف قاتله و الليلة التى يقتل فيها و الموضع الذى يقتل فيه و قوله لما سمع صياح الاوز فى الدار صوائج تتبعها نوائج و قول ام اكثلوم لو صليت الليلة داخل الدار و امرت غيرك يصلى بالناس فابى عليها و كثر دخوله و خروجه تلك الليلة بلا سلاح و قد عرف عليه السلام ان ابن ملجم لعنه الله قاتله بالسيف كان هذا مما لم يجز تعرضه فقال ذلك كان و لكنه خير فى تلك الليلة لتمضى مقادير الله عزوجل (336)؛ حسن بن جهم مى گويد: خدمت امام رضا عليه السلام عرض كردم : راستى اميرالمؤ منين عليه السلام قاتل خود را مى شناخت و مى دانست چه شبى كشته مى شود و در كجا كشته مى شود و وقتى كه مرغابى ها در خانه سر و صدا كردند فرمودند: صداهايى است كه نوحه ها و عزادارى دنبال دارد، و وقتى ام كلثوم گفت : بهتر است امشب به مسجد نرويد و در خانه نماز بخوانيد و ديگرى را براى نماز بفرستيد، حضرت از او نپذيرفت و اين كه در آن شب زياد بيرون مى رفت و برميگشت ، بدون اسلحه در حالى كه او مى دانست ابن ملجم با شمشير، قاتل او خواهد بود، جا داشت اين امور صورت نمى گرفت (يعنى يابن رسول الله چه طور مى شود اين مطالب را باور كرد). حضرت فرمود: همه اين ها كه گفتى ، درست بود؛ ولى اميرالمؤ منين عليه السلام خود آن شب را اختيار كرد (و تن به شهادت داد) تا تقديرات الهى صورت پذيرد. مرحوم مجلسى بعد از نقل اين روايت مى فرمايد: خير يعنى مخير بود بين ماندن و به لقاى پروردگار رفتن و حضرت لقا را اختيار نمود. در بعضى از نسخ مثل كتاب كافى ، با ح است ؛ يعنى متحير شد و فراموش نمود وقت را به نظر بنده ، اين احتمال با جمله كان ذلكم سازش ندارد؛ يعنى امام رضا عليه السلام گفتار حسن بن جهنم را پذيرفت كه همه اينهايى كه گفتى اتفاق افتاده است و اميرالمؤ منين اين كلمات را فرموده و اين رفتار را داشته است پس ديگر چطور به فرمايد حير بنابراين اين احتمال خلاف ظاهر حديث است دقت كنيد، مرحوم مجلسى در بحارالانوار، پس از بيان اخبار شهادت اميرالمؤ مين عليه السلام و وصاياى آن حضرت به عنوان تذنيب ، مطلبى از شيخ مفيد نقل مى كند (337) كه بنده ترجمه آن را مى آورم . در مسائل عبكريه(اسم جايى است ) از شيخ مفيد سوال شد كه ما شيعه ها اجماع داريم كه امام همه چيز را مى داند؛ پس اميرالمؤ منين عليه السلام به مسجد رفت در حالى كه مى دانست كشته مى شود، و قاتل خود را نيز مى شناخت و از زمان و مكان قتل خبر داشت ؟! و چرا امام حسين عليه السلام به كوفه سفر كرد، در حالى كه مى دانست او را رها مى كنند و يارى اش نمى كنند و در آن سفر كشته مى شود؟ و همچنين ، هنگامى كه آن حضرت محاصره شده بود واز آب جلوگيرى كردند او مى دانست اگر چند ذرع زمين را گود كند به آب ميرسد، ولى با جان خود بازى كرد و لب تشنه شهيد شد؟ و همچنين امام حسين عليه السلام با معاويه كنار آمد و آتش بس را پذيرفت ، در حالى كه مى دانست او پيمان مى شكند و به شرايطش عمل نمى كند و شيعيان پدرش را مى كشند؟ شيخ مفيد، پاسخ مى دهد: اما اين كه گفتى ، شيعه اجماع دارد كه امام همه چيز را مى داند؛ نه چنين اجماعى به اين وسعت نداريم ، بله اجماع شيعه ثابت است كه امام همه چيز را مى داند، ولى اجمالا نه به طور مفصل و با تمام خصوصيات و اثبات اين موضوع تمام آن پرسشها را پاسخ مى دهد ولى ناگفته نماند كه در عين حال ، ما اين موضوع كه امام تمام آن چه اتفاق مى افتد را مى داند و از خصوصيات آن خبر دارد را رد نمى كنيم . و اما اين كه اميرالمؤ منين قاتل خود را مى شناخت و زمانى را كه كشته مى شد مى دانست ، بله در اين مورد خبر و روايت داريم كه حضرت مى دانست اجمالا شهيد مى شود و روايت داريم كه تفصيلا قاتل خود را مى شناخت اما اين كه حضرت علم به زمان قتل داشته باشد؛ خبر صددرصد نداريم ، و اگر چنين خبر و روايتى داشته باشيم و امام از تمام خصوصيات شهادت خود با خبر باشد، آن اشكالى كه گفته شد پيش نمى آيد؛ زيرا ممكن است از طرف خدا ماءمور باشد كه اين شهادت را بپذيرد و تسليم خواست خدا باشد و صبر كند تا بدين وسيله ، به درجات عاليه برسد كه به جز از طريق شهادت به آن نمى رسد؛ چون خدا مى داند كه حضرت آنچنان مطيع محض در برابر اوامر او است كه هر امرى اتفاق بيفتد اطاعت مى كند (گرچه ديگران نفس در تهلكه نفرموده و با جان خود بازى ننموده ؛ به طورى كه عقل آن را نپذيرد (بلكه كار حضرت عقل پسند و مورد كمال تحسين است ). و اما اين كه امام حسين عليه السلام مى دانست كه اهل كوفه او را يارى نخواهند كرد، ما اطمينان به اين معنا نداريم ؛ زيرا دليل قطعى عقلى و نقلى بر آن نداريم ، و اگر حضرت عالم به آن جهت بوده است ، باز پاسخ ، همان پاسخى است كه اميرالمؤ منين عليه السلام عالم به وقت شهادت و شناخت قاتل خود بوده است (يعنى براى رسيدن به درجات عالذيه ، با علم به شهادت اقدام كرده است ...). و درباره اين كه امام حسين چرا براى آب گودال نكند؟ اگر ثابت باشد، باز چه بسا حضرت متعبد بود كه اين كار را انجام ندهد، چون ممنوع از خوردن آب و ماءمور به تحمل تشنگى بوده ، همانگونه كه درباره اميرالمؤ منين عليه السلام گفتيم . و اما درباره امام حسن عليه السلام و علم آن حضرت بر اين كه معاويه به شرايط صلح عمل نمى كند؛ پس اين معنا، ثابت است و در خبر آمده است و ظواهر امر همين را نشان مى داد؛ ولى حضرت با همين صلح ، از شهادت زود رس خود جلوگيرى نمود و همچنين از اين كه اصحاب ، بى وفايش او را تسليم به معاويه نكنند و همين كنار آمدن او با معاويه ، لطفى بود كه حضرت ، چند سالى زنده بماند، و بسيارى از شيعيان واقعى و بستگان و فرزندان او شهيد نشوند و جلوگيرى از جنگ و فساد و خون ريزى ، بهترين نتيجه اى كه از صلح حضرت حاصل شد و حتما امام عليه السلام خود بهتر مى داند كه چه بايد انجام بدهد، به سبب آن چه گفتيم ، و بيان نموديم . بعد مرحوم مجلسى مى فرمايد: (338) همچنين سيد مهنا، از علامه حلى رحمة الله نظير همين سوال را درباره علم اميرالمؤ منين به شهادت خود پرسيده است و علامه اين چنين پاسخ داده است : اول آن كه ممكن است اميرالمؤ منين ، شب شهادت را مى دانسته ولى ساعت شهادت و مكان دقيق آن را نمى دانسته است .دوم آنكه وظيفه و تكليف آن حضرت ، غير از تكلف ما است ، بنابراين ، ممكن است حضرت جان شريف خود را در راه رضاى خدا بذل كند (با علم به زمان و مكان قتل و شخص قاتل ) همانگونه كه مجاهد فى سبيل الله در ميدان نبرد ثابت قدم مى ماند تا كشته شود و اين معنا بر او واجب است . خلاصه كلام ، بحث درباره علم امام خيلى مفصل است و مرحوم علامه امينى رحمة الله حق سخن را در اين موضوع ادا نموده و به استناد به آيات و روايات و كتابهاى علماى عامه نيز (در پاسخ قصيمى ) آن را اثبات نموده است (339). علم ائمه عليه السلام علم حضورى است (اگر بخواهند مى دانند) نكته ديگر آن كه امام عليه السلام اگر چيزى را بخواهد بداند، مى داند ان شاؤ وا علموا. و اگر نخواهد نمى داند، بنابراين گاهى ، مصلحت و فضيلت در ندانستن است نه در دانستن ، مثلا اميرالمؤ منين عليه السلام كه در ليلة المبيت در رختخواب پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله خوابيد و جان شريف خود را از فداى پيامبر نمود، علم به سالم ماندن خود نداشت ، و هنوز امام نبود، و اگر حضرت مى دانست كه آن شب كشته نمى شود خوابيدنش فضيلت براى او ثبات نمى كرد كه در شاءنش آيه نازل بشود (و من الناس من يشرى نفسه ابتغاء مرضات الله ) (340)و خداوند به وجود او بر جبرئيل و ميكائيل مباهات كند (341) همچنين حضرتش كه در غزوات و جنگها، مثل رو به رو شدن با عمروبن عبدود، خبر نداشت ، كه سالم مى ماند، و شهيد، نمى شود، و اگر خبر داشت لافتى الاعلى لاسيف الاذوالفقار در شاءنش وارد نمى شود. آيا دينم سالم است ؟ موضوع دوم كه قابل ذكر است ، اين سوال مولا است كه از پيامبر پرسيد: افى سلامة من دينى ؟ آيا بعد از شهادتم دينم سالم مى ماند؟ راستى برادران اگر مخبر صادقى مثل امام زمان عليه السلام خبر از نزديك شدن مرگ ما بدهد ما چه سوالى از او مى كنيم تند مى گوييم راستى كى ، چطور در كجا و امثال اين پرسشهايى ولى مردان خدا فقط در فكر يك امرند و آن سلامت دين است . براى اميرالمؤ منين عليه السلام مطرح نيست در چه سالى شهيد مى شود و در كجا و در چه حالى . براى او فقط سلامت دينش مهم است . البته او خود، مى داند كه با سلامت در دين شهيد مى شود و رسول خدا صلى الله عليه و آله هم جوابش را داد: بله فى سلامة من دينك ولى مى خواهد به من و شما ياد بدهد كه فقط بايد در اين فكر باشيد و بس . رشيد هجرى از خواص اميرالمومنين عليه السلام بود و حضرت علم بلايا و منايا(سرنوشت ها و مردنها) را به او ياد داده بود گاهى او كسى را مى ديد و به او مى گفت : فلانى ! تو اين جورى مى ميرى و يا مى گفت : فلان كس كشته مى شود و همان مى شد كه او گفته بود خودش مى گويد: اميرالمومنين به من فرمود: رشيد! چه صبرى دارى آن هنگام كه زنازاده بنى اميه - عبيدالله بن زياد - دست و پا و زبان تو را قطع كند؟! پرسيدم : يا اميرالمومنين ! آيا خبر اين كارها بهشت است ؟ فرمود: آرى ، تو در دنيا و آخرت با من هستى . هنگامى كه ابن زياد او را طلبيد، به او گفت : بايد از على تبرى بجويى گفت : هرگز گفت : مولايت خبر داده است چطور كشته مى شوى ؟ گفت : آرى ، خليلم كه درود خدا بر او باد، به من خبر داد كه تو مرا دعوت به تبرى از او مى كنى و من نمى پذيرم ، پس تو دست و پا و زبان مرا قطع مى كنى . ابن زياد گفت : به خدا قسم ، مولايت را دروغگو مى كنم . بياييد دست و پايش را قطع كنيد ولى زبانش را بگذاريد. همين كار را كردند و او را به خانه اش فرستادند. دخترش پرسيد: بابا! قربانت گردم چه حال دارى ؟ گفت : دختر! به خدا سوگند! فقط مثل كسى هستم كه در بين فشار جمعيت قرار گرفته باشد دوستان و همسايگان هنگامى كه به ديدن رشيد مى آمدند، اظهار ناراحتى مى كردند ولى رشيد گفت : قلم و كاغذ بياوريد و هرچه مى گويم بنويسيد، بياييد! تا آن چه مولايم اميرالمؤ منين به من ياد داده است به شما خبر دهم او مى گفت و آنان مى نوشتند، اخبار آينده كوفه ، سرنگونى يزيد و كشته شدن ابن زياد و... در اين هنگام به ابن زياد خبر رسيد كه رشيد آبروى تو را برد گفت : مولايش دروغ نگفته ، جلاد برود زبانش را قطع كند و در همان شب او شهيد شد (342). همچنين است ميثم تمار - كه غلام زنى از طايفه بنى اسد بود - و اميرالمؤ منين عليه السلام او را خريد و آزاد كرد در روايت است كه حضرت به او فرمود: اسمت چيست ؟ گفت : سالم حضرت فرمود: آن اسمى كه پدرت بر تو نهاد، ميثم بود. رسول خدا صلى الله عليه و آله به من خبر داده است ميثم گفت : خدا و پيغمبر و اميرالمؤ منين راست گفته اند. به خدا قسم ! اسم من در عجمى ميثم بوده است حضرت فرمود: برگرد به همان اسم (343). يك روز اميرالمؤ منين عليه السلام به او فرمود: بعد از من ، تو را مى گيرند و دار مى زنند و با آلت حرب تو را كتك مى زنند. روز سوم از دهان و بينى تو، خون جارى مى شود و ريشت رنگين مى شود تو را در كنار خانه عمروبن حريث ، با ده نفر ديگر به دار مى زنند. چوب دار تو از همه كوتاه تر است حضرت به او مى فرمايد: ميثم ! برويم تا آن درخت نخلى را كه روى آن تو را دار مى زنند به تو نشان دهم . بعد حضرت آن درخت را به او نشاند داد. ميثم هميشه مى آمد و كنار آن نماز، مى خواند، و مى گفت : تو براى من و من براى تو خلق شده ايم . به عمروبن حريث مى گفت هروقت همسايه تو شدم ، با من خوشرفتارى كن عمرو پاسخ مى داد: خانه چه كسى را مى خواهى بخرى ؟ نكند خانه ابن مسعود را زير سردارى ، يا خانه ابن حكيم را؟ بيچاره نمى دانست منظور ميثم چيست ...و داستهانهاى ديگرى بحار مربوط به او نقل فرموده است . درباره قنبر - غلام اميرالمومنين - نيز چنين داستانهايى نقل كرده اند (344) آرى اصحاب خاص نيز از خصوصيات شهادت خود خبر داشته اند و فقط مى پرسيدند: افى سلامة من دينى ؟ يا آن كه آخرش بهشت است . ذكر توسل السلام عليك يا اباعبدالله و على الارواح التى حلت بفنائك منى سلام الله ابدا مابقيت و بقى الليل و النهار و جعله الله آخر العهد منى لزيارتكم السلام على الحسين و على على بن الحسين و على اولاد الحسن و على اصحاب الحسين بنابر آنچه گفته شد، امام حسين عليه السلام از تمام خصوصيات شهادتش خبر داشته است . و مى دانست در سرزمين كربلا در همين سفر شهيد مى شود و با علم به همه اينها، حركت مى كند و قاتلش را مى شناسد، و زمان شهادت را مى داند. و از همان مكه در وقت حركت خطبه مى خواند و چنين مى گويد: خط الموت على ولد آدم مخط القلادة على جيد الفتاة و ما اولهنى الى اسلافى اشتياق يعقوب الى يوسف و خيرلى مصرع انا لاقيه و كانى باوصالى يتقطعها عسلان الفلوات بين النواويس و كربلاء فيملان منى اكراشا جوفا و اجربة سغبا لامحيص عن يوم خط بالقلم رضى الله رضانا اهل البيت نصبر على بلائه و يوفينا اجور الصابرين لن تشذ عن رسول الله لحمته و هى مجموعة لى فى حظيرة القدس تقربهم عينه و تنجزلهم و عده من كان فينا باذلا مهجتة (345) موطنا على لقاء الله نفسه فليرحل معنا فانى راحل مصبحا ان شاء الله (346) مرگ همانند گردنبندى اطراف گردن بنى آدم را گرفته است . فرار از آن ، ممكن نيست ، چه قدر آرزوى ديدار گذشتگانم را دارم ! (دلم هوس جدم ، پدرم مادرم ، برادرم ، را نموده است ) همانگونه كه يعقوب مشتاق ديدار يوسف اش بود من مى دانم قتلگاهى براى من اختيار شده ، آن را خواهم ديد. گويا مى بينم در سرزمينى به نام كربلا، گرگ صفتانى دور بدنم را گرفته اند و رگهاى مرا پاره پاره مى كنند و شكم خود را سير مى كنند. چاره اى از قلم قضا و قدر نيست . ما اهل بيت به آن چه خدا براى ما خواسته است ، كمال رضايت را داريم . بر بلاهاى الهى صبر مى كنيم و خداوند پاداش صابران را به ما خواهد داد هر كس كه جان شيرينش را نثار مى كند، و اطمينان به ملاقات پروردگار دارد، با ما هم سفر شود، من به خواست خدا، فردا صبح از مكه (به مقصد كربلا) حركت مى كنم . و تا ابدالدهر مى گويم :
جلسه بيست و سوم بسم الله الرحمن الرحيم به حكم قرن على عليه السلام نفس پيامبر صلى الله عليه و آله است ثم قال يا على ! من قتلك فقد قتلنى و من ابغضك فقد ابغضنى و من سبك فقد سبنى لانك منى كنفسى روحك من روحى و طينتك من طينتى ؛ بعد از خبر دادن رسول خدا صلى الله عليه و آله از شهادت اميرالمؤ منين به او فرمود: ياعلى ! هر كس تو را بكشد، گويى قاتل من است و هر كس دشمن تو باشد دشمن من است . هر كس تو را سب كند و دشنام دهد، گويى به من دشنام داده است براى آنكه تو از وجود منى . روح تو از روح من و سرشت تو از سرشت من است . آرى ، اميرالمؤ منين عليه السلام نفس نفيس پيامبر است ؛ هم به حكم آيه قرآن و هم به حكم حديث منزلت . خداوند متعال در قرآن مى فرمايد: فمن حاجك فيه من بعد ما جاءك من العلم فقل تعالوا ندع ابناءنا و ابناءكم و نساءنا و نساءكم و انفسنا و انفسكم ثم نبتهل فنجعل لعنت الله على الكاذبين (348). اى پيامبر! هر كس درباره حضرت عيسى ، با تو ستيز كند بعد از علم و دانشى كه براى تو حاصل شده است ؛ به آنان بگو: بياييد ما پسران ، خود را دعوت مى كنيم ، شما نيز پسران خود را دعوت كنيد ما زنان خود را دعوت مى كنيم و شما هم زنان خود را، ما از خودمان دعوت مى نماييم ، شما هم از نفوس خودتان . آنگاه در حق يكديگر نفرين مى كنيم ؛ سپس لعنت خدا را بر دروغگويان قرار مى دهيم . مرحوم قاضى نورالله شوشترى در كتاب احقاق الحق از زبان علامه حلى مى فرمايد: (349) تمام مفسران قرآن ، - شيعه و سنى - اتفاق نظر دارند كه منظور از ابناءنا حسن و حسين عليهماالسلام است و نسائنا اشاره با فاطمه اطهر عليها السلام است و انفسنا اشاره به اميرالمؤ منين عليه السلام است كه خداوند تبارك و تعالى او را نفس بر محمد صلى الله عليه و آله قرار داده است و مراد از آيه ، مساوات آن دو بزرگوار است و... اين آيه بهترين دليل است برعلو مرتبه مولاى ما اميرالمؤ منين عليه السلام زيرا خداى متعال حكم فرموده به مساوى بودن آن حضرت ، به نفس رسول صلى الله عليه و آله و آن حضرت را معين نموده در استعانت به نبى اكرم صلى الله عليه و آله در نفرين بر نصارا. و چه فضيلتى اعظم از اين كه خداوند امر كند پيامبر را كه از اميرالمؤ منين در دعا به درگاه او كمك بگيرد و به وسيله او، توسل به استجابت را بخواهد و براى چه كسى چنين مرتبه اى حاصل شده است ؟ علامه حلى سپس ايرادهاى ابن روزبهان را نقل مى كند و به آن ها پاسخ مى دهد(350) مباهله با نصاراى نجران موضوع مباهله ، از اين قرار بود كه چون نصاراى نجران با رسول اكرم صلى الله عليه و آله درباره حضرت عيسى و يا اصل اسلام ، گفت و گو داشتند، پيامبر صلى الله عليه و آله به امر خداوند، به آنها پيشنهاد مباهله داد كه با فرزندان و زنان و به بيرون از مدينه بروند و در حق يكديگر نفرين كنند. هر كس بر حق است بماند و هر كس كه باطل است از بين برود. روز موعود، نصارا همه بيرون رفتند؛ ولى برخلاف انتظار آنها ديدند حضرت محمد صلى الله عليه و آله فقط، با يك مرد و يك زن و دو پسر آمده است . اسقف (كشيش ) آنها سوال كرد كه اينان چه كسان محمد صلى الله عليه و آله هستند؟ گفتند: آن مرد، دامادش و پسر عمش - على بن ابى طالب - و آن زن ، دختر عزيزش - فاطمه زهرا - است و آن دو پسر، نوه هاى او - حسن و حسين - هستند. اسقف گفت : آنچنان محمد صلى الله عليه و آله خاطرش جمع است كه نفرين او در حق ما گيرا است و نفرين ما در حق او بى اثر است كه عزيزترين افراد خانواده اش را آورده است ؟ و به خصوص وقتى حضرت رو به قبله به حال تشهد نشست و حسين را در بغل گرفت و دست حسن را در دست گرفت و به آنان و اميرالمؤ منين و فاطمه زهرا عليهماالسلام فرمود: هر گاه من دعا كردم ، شما آمين بگوييد؛ اسقف گفت : اين نشستن ، انبيا است . اگر لب به نفرين باز كند، احدى از نصارا باقى نخواهد ماند و سخت به وحشت افتادند، و ترك مباهله نموده ، حاضر به صلح و پذيرفتن شرايط ذمه گرديدند(351). الان (در مدينه ، در شارع الستين ، مسجدى است به نام مسجدالاجابة كه جاى نشستن رسول اكرم صلى الله عليه و آله و اهل بيتش مى باشد (352).) از باب تبرك يك حديث را از بحار نقل مى كنم (353) در كتاب الفصول شيخ مفيد حديثى نقل شده است به اين مضمون كه : روزى ماءمون خدمت امام رضا عليه السلام عرض كرد: بالاترين فضيلتى كه در قرآن براى اميرالمومنين عليه السلام ذكر شده را بيان فرماييد؟ حضرت فرمود: فضيلت او را در آيه مباهله است كه فرموده فمن حاجك فيه من بعد ما جائك من العلم فقل (354) بعد حضرت فرمود: رسول اكرم صلى الله عليه و آله حسين و حسين عليهماالسلام را دعوت كرد؛ پس آنان ابنائنا هستند وفاطمه عليهاالسلام را دعوت كرد، پس او هم مقصود نسائنا است و اميرالمؤ منين عليه السلام را دعوت كرد، پس او هم نفس پيغمبر است ، به حكم خداى عزوجل . مسلم است كه هيچ احدى را خداوند تعالى ، برتر از رسول الله صلى الله عليه و آله خلق نفرموده است پس معلوم مى شود كه هيچ احدى برتر از نفس رسول خدا، يعنى على عليه السلام نمى باشد. بعد ماءمون سوال كرد كه شايد مراد از انفسنا خود پيامبر باشد (يعنى شما خودتان ما هم خودمان ) نه كسى ديگر. امام رضا عليه السلام پاسخ مى دهد كه اين احتمال درست نيست ! براى آنكه انسان ، از ديگران دعوت مى كند نه از خودش . همانگونه كه آمر شخص ، ديگرى غير از خودش را امر مى كند، و دستور مى دهد، نه به خودش . و در قرآن ، فرمود: ندع ... انفسنا و انفسكم يعنى دعوت كنيم ما خودمان را و شما خودتان را و چون رسول اكرم صلى الله عليه و آله مردى غير از اميرالمؤ منين عليه السلام را دعوت نكرده بود پس معلوم مى شود مقصود خداى متعال از نفس پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤ منين عليه السلام است و گويى على عليه السلام به منزله خود اوست . ماءمون گفت : با پاسخ صحيح ، سوال ساقط شد. اذا ورد الجواب ، سقط السوال سروران وعده كردم حديث منزلت را هم تذكر دهم . آرى ، در چند حديث ، رسول اكرم صلى الله عليه و آله اميرالمؤ منين عليه السلام را به منزله خودش دانسته است . باز هم از باب تبرك ، يك روايت را نقل ميكنم . بحارالانوار، از امالى شيخ طوسى به سندى از عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب چنين نقل مى كند كه : قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله لام سلمه : يا ام سلمه على من و انا من على لحمه من لحمى دمه من دمى ، و هو منى بمنزلة هارون من موسى يا ام سلمه ، اسمعى و اشهدى ، هذا على سيدالمسلمين (355)؛ رسول اكرم صلى الله عليه و آله به ام سلمه فرمود: اى ام سلمه ! على از من است و من از على هستم . گوشت او از گوشت من و خون او از خون من است و نسبت به او من ، مانند نسبت هارون به موسى است . اى ام سلمه ! گوش بده و شهادت بده ! اين على بن ابيطالب مولا وسرور تمام مسلمانان است .
شنيديد كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و اميرالمؤ منين عليه السلام نفس واحده هستند و شنيديد كه در خطبه مورد سخن ، رسول خدا فرمود: يا على ! دشمن تو دشمن من است و دشنام دهنده به تو، گويى به من دشنام مى دهد اكنون دو حديث در اين باره بشنويد. در بحارالانوار، از امالى شيخ مفيد به سندى از مالك بن ضمره چنين نقل مى كند كه : قال اميرالمومنين على بن ابيطالب عليه السلام اخذ رسول الله بيدى و قال من تابع هولاء الخسم ثم مات و هو يحبك فقد قضى نحبه و من مات و هو يبغضك فقد مات ميتة جاهلية يحاسب بما يعمل فى الاسلام و من عاش بعدك و هو يحبك ختم الله له بالامن و الايمان حتى يرد على الحوض (356)؛ اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله دستم را گرفت و فرمود: هر كس نمازهاى پنجگانه را بخواند، سپس بميرد، در حالى كه تو را دوست داشته باشد، با ايمان كامل از دنيا رفته است قضى نحبه اشاره به آيه : من المؤ منين رجال صدقوا ما عاهدوا الله عليه فمنهم من قضى نحبه و منهم من ينتظر و ما بدلوا تبديلا (357) و هر كس بميرد در حالى كه دشمن تو باشد به راستى مثل مردن جاهليت پيش از اسلام مرده است ، ولى حساب به آن چه وظيفه اسلام است از او گرفته مى شود و هر كس بعد از تو زندگى كند و تو را دوست داشته باشد، خداوند، او را عاقبت به خير و با آمن و ايمان از دنيا مى برد و بر حوض كوثر به من وارد خواهد شد. حديث دوم و نيز بحارالانوار، از مالى شيخ مفيد به سندى از سالم بن الجعد نقل مى كند كه : از جابربن عبدالله انصارى ، در حالى كه به نهايت پيرى (نود سال يا بيشتر) رسيده بود وابروهاى او روى چشمانش افتاده بود، پرسيدند: اى جابر! از على بن ابى طالب عليه السلام براى ما بگو جابر با دست ابروهايش را از روى چشم كنار زد و سپس گفت : او بهترين بندگان خدا بود. دشمن او نيست ، مگر شخص منافق و در او شك نمى كند، مگر شخص كافر (358). سب مولا على عليه السلام بر روى منابر و در خطبه ها با وجود همه اينها كه گفته شد، حالا مظلومى على عليه السلام را ببينيد، كه به آن حضرت چه ها كه نگفتند! و چه دشنام ها كه ندادند و چه ستم ها كه نكردند، به خصوص معاويه - لعنت الله عليه - كه نه فقط خودش بالاى منبر و در خطبه نماز جمعه به او دشنام مى داد، بلكه به مردم نيز امر مى كرد، در منابر به او دشنام دهند و بخش نامه به فرماندارانش در شهرها كرد كه در منابر آن حضرت را سب و دشنام دهند و اين سنت سيئه حدود هشتاد سال يعنى تا زمان خلافت عمربن العزيز سال 99 هجرى ادامه داشت حتى اگر كسى يادش مى رفت بعد از نماز على عليه السلام را سب كند قضاى آن را به جا مى آورد اكنون مظلوميت حضرت را تماشا كنيد، خودش در نهج البلاغه مى فرمايد: اما انه سيظهر عليكم بعدى رجل رحب البلعوم مندحق البطن ياءكل ما يجدو يطلب ما لايجد فاقتلوه و لن تقتلوه الا و انه سياءمركم بسبى و البرائة منى فاما السب فسبونى فانه لى زكاة و لكم نجاة و اما البرائة فلا تتبرءوا وامنى فانى ولدت على الفطرة و سبقت الى الايمان و الهجرة (359) اى صاحب من ! آگاه باشيد به زودى ، مردى بعد از من بر شما مسلط خواهد شد كه گلوگشاد شكم بزرگ مى باشد (معاويه بن ابى سفيان ) مى خورد آن چه مى يابد و مى خواهد آنچه نيابد (هرچه مى خورد سير نمى شد و مى گفت : تبعت و لاشبغت خسته شدم و سير نشدم . زيرا پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله وقتى دو سه مرتبه فردى را دنبال او فرستاد و او نيامد و مشغول غذا خوردن بود، فرمود: اللهم لاتشبع بطنه ؛ خدايا شكم او را سير مگردان ، و دعاى حضرت مستجاب شد، تا جايى كه از ايران براى او مغز سر گنجشك مى بردند). او را بكشيد! ولى هرگز شما او را نمى كشيد، آگاه باشيد! آن مرد شما را امر مى كند به دشنام دادن به من و به بيزارى جستن از من ، اگر مجبور شديد، به من ناسزا بگوييد! زيرا اين امر براى من ، سبب علو درجه مقام مى شود و براى شما سبب نجات . ولى از من بيزارى نجوييد(در دل و صميم قلب دوستدار من باشيد) زيرا من به فطرت اسلام تولد يافته ام (مانند ديگران كه اول كافر و بعد اسلام اختيار كرده اند، نيستم ) و اول كسى هستم كه ايمان به رسول خدا آوردم و با او هجرت كردم . سلام الله عليك يا اميرالمؤ منين . ابن ابى الحديد معتزلى در شرح نهج البلاغه راجع به اين كلام مفصلا بحث نموده و عبارتى را كه معاويه - لعنة الله عليه - در خطبه هاى جمعه به آن ، حضرت را سب مى نمود نقل مى كند (كه من خجالت مى كشم آن را بازگو نمايم ) و عده زيادى از دشمنان آن حضرت را نام مى برد، كه سب كرده اند، و جعل دروغ در شاءن حضرت نموده اند. (شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج 4، ص 56؛ نهج الصباغه ، ج 5، ص 251 منهاج البراعه ، ج 4، ص 338). و از ابوعثمان نقل مى كند كه جماعتى از بنى اميه به معاويه گفتند: تو كه ديگر به مراد خود رسيدى ، ديگر نمى خواهد به على دشنام دهى و او در پاسخ گفت : هرگز! به خدا قسم اين برنامه را ادامه مى دهم تا آن كه بچه هاى كوچك به آن ماءنوس شوند، و با آن بزرگ شوند و بزرگان پير شوند؛ تا آن كه ديگر هيچكس نباشد تا فضايل او را بيان كند. بايد به او گفت بدبخت كور خواندى زيرا دنيا پر شده است از فضايل اميرالمؤ منين عليه السلام
گفته اند: او به يك نفر يهودى گفت : تو در مسجد، در حضور، جمعيت ، دخترم را از من خواستگارى كن . يهودى نيز همين كار را انجام داد. عمر گفت : تو يهودى هستى ، چطور دختر من مسلمان را خواستگارى مى كنى ؟ يهودى پاسخ داد: چطور پيامبر شما دختر را به على بن ابيطالب تزويج كرد؟ عمر گفت : ساكت باش ! راستى على از بزرگان مسلمانان و اولين كسى است كه به رسول خدا ايمان آورد. يهودى گفت : پس چرا او را در منابر لعن و سب مى كنيد؟ در اين هنگام ، عمر رو كرد به مردم و گفت : اى مردم ! جوابش را بدهيد و چون جوابى نداشتند گفت : بايد از اين به بعد كسى به علم دشنام ندهد به جاى آن بگوييد ربنا اغفرلنا و لاخواننا الذين سبقونا بالايمان و لاتجعل فى قلوبنا غلا للذين آمنوا ربنا انك رؤ ف رحيم (360)(361). يكى ديگر از كارهاى خوب عمر بن العزيز، در فدك به اولاد حضرت زهرا عليهاالسلام بوده است حالا آيا اين كارها جنبه سياسى داشته و يا واقعا عقيده داشته است نمى دانم ؛ به هر حال عجيب اين است كه شيعه و سنى رواياتى نقل نموده اند، از رسول اكرم صلى الله عليه و آله مبنى بر اين كه هر كس به على بن ابيطالب عليه السلام دشنام دهد؛ گويى به من دشنام داده است و هر كس به من دشنام دهد، در واقع به خدا دشنام داده است . مرحوم مجلسى در بحارالانوار، بابى باز نموده است تحت عنوان باب كفر من سبه او تبرء منه كه اولين روايت از امالى شيخ صدوق نقل مى كند. به سندى از سعيد از ابن عباس به اين صورت كه او روزى از كنار مجلسى ، كه جماعتى از قريش على عليه السلام را سب مى كردند، عبور كرد. پس ابن عباس به دستكش خود(چون نابينا شده بود) گفت : اينها چه مى گويند؟ پاسخ گفت : به على ابن ابيطالب دشنام مى دهند. گفت : مرا نزديك آنها ببر، چون نزديك شد، به آنان گفت : كدامتان خدا را دشنام داديد؟ گفتند: سبحان الله ! چه كسى جراءت دارد به خدا سب كند در حالى كه به خدا مشرك مى شود گفت : پس كدامتان رسول الله را سب كرد؟ گفتند: چه مى گويى ؟ هر كس رسول الله صلى الله عليه و آله را سب كند كافر مى شود گفت : پس كدامتان على بن ابى طالب را سب نمود؟ گفتند: چرا اين موضوع بين ما بود. ابن عباس گفت : فاشهد بالله و اشهد الله لقد سمعت رسول الله صلى الله عليه و آله يقول : من سب عليا فقد سبنى و من سبنى فقد سب الله عزوجل . الحديث شهادت مى دهم به خدا و خدا را شاهد مى گيريم به راستى شنيدم از رسول خدا صلى الله عليه و آله كه فرمود هر كس على را سب كند به راستى مرا سب نموده و به راستى هر كس مرا سب كند خداى عزوجل را سب نموده است . بعد مجلسى همين حديث را از كتاب مناقب از محب الدين طبرى و العكبرى از علماى عامه نقل مى نمايد(362) و همچنين از امالى شيخ طوسى ، به سندى از ابى عبدالله الجدلى نقل مى كند كه گفت : من وارد شدم بر ام سلمه - همسر نبى اكرم صلى الله عليه و آله - پس ام سلمه فرمود: ايسب رسول الله صلى الله عليه و آله فيكم فقلت : معاذالله فقالت : سمعت رسول الله صلى الله عليه و آله يقول : من سب عليا فقد سبنى (363) ام سلمه پرسيد: آيا در بين شما كسى رسول خدا صلى الله عليه و آله را سب مى كند؟ گفتم : به خدا پناه مى برم . فرمود: شنيدم : رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: هر كس على را سب كند، به تحقيق مرا سب نموده است . نكته : عرض كردم حدود هشتاد سال اميرالمؤ منين عليه السلام را در خطبه ها و بعد از نماز و بالاى منابر سب مى كردند؛ ولى از بعض داستانها استفاده مى شود كه خيلى بيش از اين مدت اين سنت سيئه بين مردم بوده است به خصوص در خود شام و دمشق ، حتى تا زمان خلافت عباسيان و زمان هارون الرشيد، (كه سال يك صد و هفتاد هجرى به خلافت رسيده است ) (364). يعنى بيش از يك صد و پنجاه سال اين رويه غلط سب اميرالمؤ منين عليه السلام بر خلاف رضاى خدا و پيغمبر، متداول بوده است .
|
