 |
|
شرح فارسى شهاب الاخبار قاضى قضاعى(ره) - ۱۸ - 740 ان الله يحب الرفق فى الأمر كله. خداى تعالى دوست دارد مسلمانى را كه مدارا كند با بندگان خدا در كارها. 741 ان الله تعالى جميل يحب الجمال. خداى تعالى منزه است از صفات نقص، دوست دارد عبادت بى ريا و خالص را. 742 ان الله يحب الأبرار الأتقياء الأخفياء. خداى تعالى دوست دارد بندگان مطيع را و نيكوكارانرا و ترسكارانرا كه مردمان ايشان را نشناسند. 743 ان الله يحب الملحين فى الدعاء. خدا دوست دارد مومنى را كه ويرا بسيار ياد كند. 744 ان الله يحب المومن المحترف. خدا دوست دارد مومنى را كه صنعتى داند و كسب حلال كند و خورد. خدا دوست دارد هر دلى اندوهناك از ترس قيامت و دوزخ. 746 ان الدين بدأ غريبا و سيعود غريبا كما بدأ فطوبى للغرباء. اين مسلمانى در ابتدا غريب بود و زود گردد غريب چنانكه اول بود با852 آخر الزمان، پس خوش باد غريبان را يعنى آنانرا كه در آن زمانه دين نگاه دارند. 747 ان الفتنة تجىء فتنسف العباد نسفا ينجو العالم منها بعلمه. آخر الزمان كه بيايد همه بندگان را خرد و مرد853 كند و بر باد بر دهد الا آن باشد كه آنكه عاقل باشد از آن فتنه رستگارى يابد بعلم خود. 748 ان الذى يجر ثوبه خيلاء لا ينظر الله اليه يوم القيامة. بدرستى كه آنكس كه جامه بپاى مىكشد از بهر تكبر و برين گناه بميرد خداى تعالى او را نيامرزد و نظر رحمت بوى نكند روز قيامت. 749 ان العين لتدخل الرجل القبر، و تدخل الجمل القدر. چشم حاسدان مرده را در گور برد، و شتر را در ديگ. 750 ان الله يحب معالى الامور و أشرافها، و يكره سفسافها. خداى تعالى دوست دارد كارهاى بزرگ، و دوست ندارد كارهاى خسيس؛ يعنى كه ثواب دهد آن مسلمانى را كه بلند همت باشد و ذم كند بندهاى را كه دون همت بود. 751 ان الله تعالى يحب أن تؤتى رخصته854 كما يحب أن تترك م عصيته.855 خدا دوست دارد كه بنده را رخصت دهد856 يعنى مهلت دهد مومنى را همچنانكه دوست دارد ترك معصيت را. 752 ان الله يحب البصر النافذ857 عند مجىء الشهوات و العقل الكامل عند نزول الشبهات.
خدا دوست دارد آن ديده را كه نظر كند و آنكه حلال باشد بيند؛858
عقل تمام دوست دارد كه طلب حلال كند بوقت شبهتها. خدا دوست دارد بندهاى را كه كارهاى پسنديده كند. خدا دوست دارد بنده را كه كارها خوار بگيرد و دست گشاده بود، يعنى آسان معاملت بود و دست بخيرات دارد. 755 ان الله يقبل توبة عبده مالم يغرغر. خدا قبول كند توبه بندهاش مادام تا جان بغرغره نرسيده باشد يعنى تا عقل بر جا باشد توبه قبول باشد. 756 ان الله يبغض العفرية859 النفرية التى لم يرزأ فى جسمه و لا ماله. خدا عقوبت كند آن بندهاى را كه هميشه تندرست باشد زيرا كه هميشه مومنانرا رنج و سختى رسد و آنكس كه پيوسته تندرست باشد فرعونى بود و خداى تعالى فرعونيان را برين صفت زندگانى داده است. 757 ان الله كره لكم العبث فى الصلوة، و الرفث فى الصيام، و الضحك عند المقابر. خدا دشمن دارد از شما بازى كردن در نماز، و مجامعت كردن در روزه، و خنديدن در گورستان. 758 ان الله ينهاكم عن قيل و قال، و اضاعة المال، و كثرة السؤال. يعنى خداى تعالى نهى كرده است شما را از گفت و گوى بهر زه، و تلف كردن مال يعنى خرج كردن نه بر وجه صلاح، و بسيار سوال كردن. 759 ان الله يغار للمسلم فلتغر.860 خداى تعالى خشم گيرد بر بندهاى كه ظلم كند بر مسلمانان؛ پس تو نيز بموافقت او خشم گير. 760 ان الله لا يرحم من عباده الا الرحماء. خداى تعالى رحمت نكند از بندگانش الا بر كسانى كه ايشان نيز رحمت كنند بر زير دستان. 761 ان الله ليدرأ بالصدقة سبعين ميتة من السوء. خدا باز دارد بصدقه كه مومن بدهد هفتاد گونه مرگ بد. 762 ان الله تعالى لينفع العبد بالذنب يذنبه. خدا منفعت دهد بنده را بگناهى كه بكند يعنى چون پشيمان شود و بر گناه بگريد بسيار ثواب يابد. 763 ان الله ليؤيد هذا الدين بالرجل الفاجر. خدا نصرت دهد اين دين را بمردى فاجر گناهكار كه يارى دهد حق را. 764 ان الله ليرضى عن العبد أن يأكل الأكلة فيحمده عليها، و يشرب الشربة فيحمده عليها. خدا راضى بود از بنده كه چيزى خورد و بر آن شكر كند، يا شربتى بياشامد و بر آن شكر كند. 765 ان الله تعالى اذا أنعم على عبد نعمة أحب أن يرى عليه أثره. خداى تعالى چون نعمتى بكند با بندهاى آنچنان دوست دارد كه اثر نعمت بر وى ببيند، مىفرمايد كه نعمت خدا بر خود ظاهر كنيد. 766 ان الله لا يقبض العلم انتزاعا ينتزعه من الناس ولكن يقبض العلم بموت العلماء. خداى تعالى علم باز نستاند از علمان وليكن چون خواهد كه علم از ميان مردمان برگيرد عالمانرا بميراند. 767 ان الله تعالى يعطى الدنيا على نية الاخرة، و لا يعطى الاخرة على نية الدنيا. بدرستى كه خداى تعالى بدهد دنيا بر نيت آخرت، و ندهد آخرت را بر نيت دنيا. 768 ان الله يستحيى من العبد أن يرفع اليه يديه فيردهما خائبتين. خداى تعالى شرم دارد از بندهاى كه دستها بدعا بردارد و او را نا اميد باز گرداند. 769 ان الله تعالى جعل لى الأرض مسجدا و ترابها861 طهورا. خداى تعالى زمين را براى من و امت من مسجد كرده است و خاكش را پاك كننده. 770 ان الله زوى لى الأرض فرأيت862 مشارقها و مغاربها، و ان ملك أمتى سيبلغ ما زوى لى منها. خداى تعالى زمين را بجهت من با هم آورد تا مشارقها و مغاربها863 بديدم، و ملك و پادشاهى امتان864 من بكناره زمين برسد يعنى كه اطراف عالم همه جاى بگويند: اشهد أن لا اله الا الله، و أشهد أن محمدا رسول الله، و أن وصيى عليا ولى الله. 771 ان الله تعالى تجاوز عن أمتى عما حدثت به نفسها مالم تتكلم به أولم تعمل به. خداى تعالى در گذاشت از أمتان من از معصيتها كه بدل كنند مادام كه جز كفر باشد و ايشانرا بدان نگيرد الا بزبان بگويند يا باندامها بكنند. خداى تعالى عادلست ظلم نكند و بعدلش راحت و خرمى865 و فرح866 در آرام دل و رضا نهاده است، و غم و اندوه در شك و ناخشنودى نهاده است يعنى آن بنده كه خشنود باشد بقضاى خدا هميشه خرم و با راحت باشد، و آن بنده كه راضى نبود بقضا و قدر خدا هميشه در غم و اندوه باشد. 773 ان الله كتب الغيرة على النساء و الجهاد على الرجال؛ فمن صبر منهن احتسابا كان له مثل أجر شهيد. خداى تعالى صبر بر زنان پيدا كرده است و برايشان نوشته و غزا كردن بر مردان نوشته است هر مومنى و مومنهاى كه صبر كند در گزاردن فرمان خدا و حميت بجاى آورد روز قيامت او را مثل اجر و مزد شهيدى باشد. 774 ان الله تعالى عند لسان كل قائل. خداى تعالى عالمست بهرچه گوينده بگويد يعنى چون چيزى خواهى گفتن حق بگوى كه حق داناست و ترا از آن باز پرسد. 775 ان الله لا يقبل عمل عبد حتى يرضى. خداى تعالى عمل هيچ بندهاى قبول نكند و نپذيرد تا آنگاه كه زبان را نگاهدارد چنانكه خدا از وى راضى باشد. 776 ان الله اذا أنعم على عبد سأله (عنه) يوم القيامة. خداى تعالى چون نعمتى دهد بر بندهاى باز پرسد او را روز قيامت. 777 ان الله اذا أراد بقوم خيرا ابتلاهم بشر؛ فمن رضى فله الرضى و من سخط فله السخط. خداى تعالى چون بقومى نيكوئى خواهد ايشانرا آزمايش كند ببلائى؛ هر كس كه صبر كند بر آن و راضى باشد ويرا راضى گرداند روز قيامت، و هر كه جزع و بى صبرى كند او را ملامت و ذم كند. 778 ان أشد الناس عذابا يوم القيامة عالم لم ينفعه الله بعلمه. سختترين عذاب بقيامت عالمى را بود كه بعلمى كه خدايش داده سودى بوى نكرده باشد يعنى بعلم خود كار نكرده باشد. 779 ان شر الناس عندالله يوم القيامة من فرقه867 الناس اتقاء فحشه. بدترين مردمان روز قيامت بندهاى بود كه فاحش زبان باشد و مردمان ازو ترسند از فحش زبانش. 780 ان من شر الناس عندالله يوم القيامة عبد أذهب آخرته بدنيا غيره. بدترين مردمان بنزديك خدا روز قيامت بندهاى باشد كه آخرت بر خود بزيان آورد براى دنياى ديگرى. 781 ان أشقى الأشقياء من اجتمع عليه فقر الدنيا و عذاب الاخرة. بدبختترين همه بدبختان كسى باشد كه درويشى دنيا و عذاب آخرت بر وى جمع شود يعنى در دنيا درويش بوده باشد و در طاعت بگذرانيده باشد، و در آخرت بدوزخ شود. 782 انى أخاف على أمتى بعدى أعمالا ثلاثة؛ زلة عالم، و حكم جائر، و هوى متبع. مىترسم بر أمتان پس از من بسبب سه كار؛ يكى خطاى عالم كه قومى بدو بى راه باشند، و حكم قاضى بيدادگر، و هواى نفس كه پيرو آن شوند. 783 انى ممسك بحجزكم عن النار و تقاحمون فيها تقاحم الفراش و الجنادب. من در دامن شما دوسيدهام868 و شما را از آتش باز مىدارم و شما در آتش مىشويد مانند چراغ پره869 يعنى چندانكه توانستم نصيحت و پند دادم شما را و شما نمىشنويد تا لاجرم در آتش افتيد. 784 انا لا نستعمل على عملنا من أراده.870 ما بر كار خود داريم آنرا كه ما را طلب كند نه آنكه قضا و عمل كند. 785 انك لا تدع شيئا اتقاء الله الا أعطاك الله خيرا منه. تو دست بندارى هيچ گناهى از ترس خدا الا كه خداى تعالى ترا بهتر از آن بدهد هم در دنيا و هم در آخرت. 786 ان من موجبات المغفرة بذل السلام و حسن الكلام. از چيزهائى كه آمرزش خدا واجب كند سلام فاش داشتن است بر مسلمانان و سخن نيكو گفتن. 787 ان الدنيا حلوة خضرة و ان الله مستخلفكم فيها فناظر كيف تعلمون. دنيا خرم و شيرين است و خداى تعالى شما را از پس يكديگر در آن مىنشاند871 و داناست كه شما چه خواهيد كردن. 788 ان الدنيا حلوة خضرة فمن أخذ عفوها872 بورك له فيها. دنيا سبز و شيرين است هر مسلمانى كه قناعت كند خداى تعالى بر وى مبارك گرداند. 789 ان من موجبات المغفرة ادخال السرور على أخيك المومن. از آنچه آمرزش بواجب كند آنست كه برادر مسلمان را شادمان گرداند. 790 ان من قلب ابن آدم بكل و اد شعبة؛ فمن اتبع قلبه الشعب كلها لم يبال الله فى أى و اد أهلكه. از دل آدمى بهر وادى كه هست شاخى دارد كه در آن مراد طلبيدن بود هر كس كه پيرو آن مرادها شود بديد نبود كه خداى تعالى ويرا در كدام وادى هلاك كند. اين شرع شما قويست باوى سختى مكن كه شما با تكليف بر نيائيد كه منبت منقطع بود يعنى آنكه خواهد كه دو منزل بيكى كند نتواند، و اگر بكند نتواند؛ يك روز برود پشت چهار پاى باريش شود پس نه پشت چهار پا بماند و نه راه بريده شود. 792 ان من السنة أن يخرج الرجل مع ضيفه الى باب الدار. از جمله سنت يكى آنست كه مهمان خداوند874 با مهمان از خانه بيرون شود تا مهمان را گرامى داشته باشد. 793 ان روح القدس نفث فى روعى أن نفسا لن تموت حتى تستكمل رزقها؛ فاتقوا الله و أجملوا فى الطلب. جبرئيل (عليه السلام) با من گفت كه هيچ نفسى بنميرد تا روزى خود تمام بنخورد، از خدا بترسيد و طلب روزى بر وجه نيكو كنيد، و بر وجهى مكنيد كه در شريعت حرام بود يا در مروت زشت بود. 794 ان مما أدرك الناس من كلام النبوة الأولى: اذا لم تستحى فاصنع ما شئت. از آنچه دريافتهاند مردم از سخنان پيغمبران پيشين اينست كه:اگر شرم نداشته باشى هر چه خواهى ميكن.875
چون نسخه آقاى حسين باستانى راد دير بدست ما رسيد و اشعار مذكوره در آن نسخه بيشتر
از دو نسخه ديگرست چنانكه در صفحه يح = 18 سطر 11 مقدمه گفتيم اينك زيادات آن نسخه
و جاهاى نقل آنهارا در اينجا بذكر شماره ترتيبى احاديث معرفى مىكنيم.
قبل از ترجمه حديث 180:
بعد از ترجمه و قبل از شرح حديث 186:
بعد از شرح حديث 191:
بعد از شرح حديث 192:
بعد از شرح حديث 209:
بعد از ترجمه حديث 210:
قبل از ترجمه و شرح حديث 219:
بعد از شرح حديث 220:
بعد از شرح حديث 222:
بعد از شرح حديث 223:
بجاى ترجمه و شرح حديث 228 دو بيت زيرين است و بس:
در آخر شرح حديث 242:
در آخر شرح حديث 244:
قبل از شرح حديث 247:
بعد از شرح حديث 249:
قبل از شرح حديث 250:
بعد از شرح حديث 253:
پىنوشتها:
852) در نسخه قديم: (تا).
859) ابن الاثير در النهايه گفته: فيه: أول دينكم نيوة و رحمة ثم ملك أعفر؛ أى ملك
يساس بالنكر والدهاء من قولهم للخبيث المنكر: عفر؛ و العفارة الخبث و الشيطنة؛ و
منه الحديث: ان الله تعالى يبغض العفرية النفرية هو الداعى الخبيث الشرير؛ و منه
العفريت، و قيل: هو الجميع المنوع، و قيل: الظلوم، و قال الجوهرى فى تفسير
(العفرية) المصحح؛ و النفرية اتباع له و كأنه أشبه لانه قال فى تمامه: الذى لايرزأ
فى أهل و لا مال، و قال الزمخشرى: العفر و العفرية و العفرية و العفريت و العفارية
القوى المتشيطن الذى يعفر قرنه، والياء فى عفرية و عفارية للالحاق بقنديل در منتهى
الارب گفته: عفر بالكسر مرد نيك خبيث كريز، عفرى بياء نسبت مثله و عفريه بالكسر و
تخفيف الياء مرد پليد كربز و مبالغه كننده در هر چيز و ستمكار، و فى الحديث: ان
الله يبغض العفرية النفرية؛ اى الذى لايرزا فى اهل و مال و نيز در ماده (ن ف ر)
گفته: (عفرية نفرية، و عفريت نفريت، و عفارية نفارية و عفريتة نفريتة از اتباع
است.)
872) ابن الاثير در نهايه گفته: فى حديث ابن الزبير: أمرالله نبيه أن يأخذ العفو من
أخلاق الناس؛ هو السهل المتيسر اى أمره ان يحتمل أخلاقهم و يقبل منها ما سهل و تيسر
و لا يستقصى عليهم در منتهى الارب گفته: عفو سهل و آسان از هر چيزى؛ يقال: أعطيته
عفوا يعنى بى سوال و بى خواست او دادم و يثلث.
|
