شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمـة (در ايـن جتمله كه فرمايد): خداوند پريشانى را جلوى چشمش نهد گـويـد: زيـرا هـر چـه از دنيا بدست او رسد بهمان انداره حرصش افزون گردد و نيازش زياد شود، يا بخاطر كمى توكل او برخدا برخى از درهاى روزى بر او بسته گردد، (و ايـنـكـه فـرمـود:) خـداونـد تـوانـگـرى در دلش نـهـد، يـعـنـى بـوسـيـله توكل بر خدا، وبيرون بردن حرص و دوستى دنيا از دلش ، او را بى نياز كند.

16- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ قُرْطٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ كَثُرَ اشْتِبَاكُهُ بِالدُّنْيَا كَانَ أَشَدَّ لِحَسْرَتِهِ عِنْدَ فِرَاقِهَا اصول كافى جلد 4 صفحه :9 رواية :16

ترجمه : و نـيـز آنـحـضـرت عليه السلام فرمود: هر كه بيشتر بدنيا آلوده است هنگام جدائى از آن افسوس سخت تر است .

17- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الْعَبْدِيِّ عَنِ ابْنِ أَبِي يـَعـْفـُورٍ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِالدُّنْيَا تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِثَلَاثِ خِصَالٍ هَمٍّ لَا يَفْنَى وَ أَمَلٍ لَا يُدْرَكُ وَ رَجَاءٍ لَا يُنَالُ اصول كافى جلد 4 صفحه :9 رواية :17

ترجمه : عـبـد الله بـن يـعـفـور گـويـد: شـنـيـدم از امـام صـادق (ع ) كـه مـيـفـرمـود: هـر كـه دل بـدنـيـا بـه سـه خصلت دل بسته است : اندوهى كه پايان ندارد. و آرزوئى كه بچنگ نيايد، و اميديكه بدان نرسد.

شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: زيرا آنچه فراخور حرص او است براى او فراهم نگردد. و از آفات و مـصـائب آن نـتـوانـنـد دورى كـنـد، پـس هـمـيشه در غم و اندوه آنچه از دستش رفته و آنچه برايش فراهم نگشته مى باشد.

*باب طمع* بَابُ الطَّمَعِ

1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا أَقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أَنْ تَكُونَ لَهُ رَغْبَةٌ تُذِلُّهُ اصول كافى جلد 4 صفحه :9 رواية :1

ترجمه : امـام صـادق (ع ) فـرمـود: چـه زشـت اسـت بـراى مـؤ مـن كـه ميل و رغبتى در ا باشد كه او را خوار كند.

شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: مقصود رغبت بمردم است بخواهش كردن از ايشان ، و اين است آن رغبتى كـه بـاعـث خـوارى و ذلت اسـت و امـا رغـبـت بـجـانـب پـروردگـار متعال پس آن عين عزت است .

2- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ بَلَغَ بِهِ أَبَا جَعْفَرٍ ع قَالَ بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ لَهُ طَمَعٌ يَقُودُهُ وَ بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ لَهُ رَغْبَةٌ تُذِلُّهُ اصول كافى جلد 4 صفحه :9 رواية :2

ترجمه : از امـام بـاقـر (ع ) روايت كنند كه فرمود: چه بد بنده ايست آن بنده كه در او طمعى باشد كـه او را بـكـشـانـد، و چـه بـد بـنـده ايـسـت آن بـنـده كـه در او ميل و رغبتى باشد كه او را خوار كند.

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: شـايـد مـقـصـود از طـمـع هـمـان مـيـل دل اسـت كـه آنـچـه در دسـت مـردم اسـت دوسـت دارد و آرزو كـنـد، و مـقـصـود از مـيـل و رغـبـت اظـهـار آن اسـت بـخـواهـش كـردن و خـواسـتـن از مـخـلوق خـدا و كـشـانـدن بـا اول مناسب است چنانچه خوار كردن با دومى مناسب دارد.

3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ عَنْ مـَعـْمـَرٍ عـَنِ الزُّهـْرِيِّ قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع رَأَيْتُ الْخَيْرَ كُلَّهُ قَدِ اجْتَمَعَ فِي قَطْعِ الطَّمَعِ عَمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ اصول كافى جلد 4 صفحه :10 رواية :3

ترجمه : زهرى گويد: على بن الحسين عليهما السلام فرمود: من تمامى خير و سعادت را ديدم گرد آمده در اينكه بايد طمع از هر چه در دست مردم است بريد.

شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: زيرا طمع : خوارى ، پستى ، حسد، كينه ، دشمنى ، غيبت ، بدگوئى ، سـتـم ، مـداهـنه ، نفاق ، رياء، صبر بر باطل مردم ، بى توكلى بخدا و مفاسد بى شمار ديگر به بار آورد، و علاج همه آنها بقطع طمع است .

4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُلَيْمَانَ بْنِ رُشَيْدٍ عَنْ مُوسَى بْنِ سَلَّامٍ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا الَّذِى يُثْبِتُ الْإِيمَانَ فِى الْعَبْدِ قَالَ الْوَرَعُ وَ الَّذِى يُخْرِجُهُ مِنْهُ قَالَ الطَّمَعُ اصول كافى جلد 4 صفحه :10 رواية :4

ترجمه : سعدان گويد: به امام صادق (ع ) عرض كردم : چيست آن كه ايمان را در بنده پايدار كند؟ فرمود: ورع و پارسائى (و پرسيدم ) آنچه كه او را از ايمان بيرون بود چيست ؟ فرمود: طمع است .

*باب ناسازگارى* بَابُ الْخُرْقِ

1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ قُسِمَ لَهُ الْخُرْقُ حُجِبَ عَنْهُ الْإِيمَانُ اصول كافى جلد 4 صفحه :10 رواية :1

ترجمه : حـضرت باقر عليه السلام فرمود: آنكس كه ناسازگارى بهره اش گردد ايمان از او در پس پرده رود.

شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحمة گويد: سر اينكه شخص ناسازگار از ايمان دور ميشود اينست كه اولا: مؤ منين را آزار دهد و اين مخالف ايمان است ، زيرا مؤ من كسى است كه مسلمانان از دست و زبانش آسوده و در امان باشد، و ثانيا بواسطه ناسازگارى از طلب دانش كه بوسيله او بپايه كمال ايمان رسد محروم ماند، زيرا اسباب طلب آن برايش فراهم نگردد.
و پـوشـيـده نـمـانـد كـه نـاسازگارى تا آنجا نكوهيده و مذموم است كه نرمش و ملايمت ممكن بـاشد و كار بمسامحه در دين نكشد و گرنه ناپسند و مذموم نخواهد بود چنانچه اميرالمؤ مـنـيـن عـليـه السـلام فـرمود: مدارا كن تا آنجا كه نرمش سزد، و بتندى رفتار كن آنجا كه ملايمت سود ندهد.

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جـَابِرٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوْ كَانَ الْخُرْقُ خَلْقاً يُرَى مَا كَانَ شَيْءٌ مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ أَقْبَحَ مِنْهُ اصول كافى جلد 4 صفحه :11 رواية :2

ترجمه : و نـيـز امـام بـاقـر (ع ) فـرمـود: كـه رسـول خـدا صـلى الله عـليـه و آله فـرمـود: اگـر ناسازگارى ديده شود، چيزى در ميان مخلوقات خدا زشت تر از آن نباشد.

*باب بدخوئى* بَابُ سُوءِ الْخُلُقِ

1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ سُوءَ الْخُلُقِ لَيُفْسِدُ الْعَمَلَ كَمَا يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ اصول كافى جلد 4 صفحه :11 رواية :1

ترجمه : امـام صـادق (ع ) فـرمـود: بـد خـوئى كـردار را تـبـاه سـازد چـنـانـچـه سـركـه عسل را تباه كند.

عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ النَّبـِيُّ ص أَبـَى اللَّهُ عـَزَّ وَ جَلَّ لِصَاحِبِ الْخُلُقِ السَّيِّئِ بِالتَّوْبَةِ قِيلَ وَ كَيْفَ ذَاكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لِأَنَّهُ إِذَا تَابَ مِنْ ذَنْبٍ وَقَعَ فِى ذَنْبٍ أَعْظَمَ مِنْهُ اصول كافى جلد 4 صفحه :11 رواية :2

ترجمه : و نـيـز آنـحـضـرت فـرمـود: كـه رسـول خـدا صـلى الله عـليـه و آله فـرمـود: خـداى عـزوجـل از صـاحـب خـوى بـد تـوبـه نـخـواسـتـه ، عـرض شـد: اى رسـول خـدا ايـن چـگونه باشد؟ فرمود: بجهت اينكه هرگاه از گناهى توبه كند در گناه بزرگترى افتد.

شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمـة در شـرح حـديـث گـويـد: كـه خوبى بد صاحب خود را از توبه جـلوگـيـرى كـنـد و اگـر تـوبه نيز كند از باقى ماندن بر آن ممانعت كند تا بدانجا كه اگـر از گـنـاهـى تـوبه كند در گناه بزرگترى افتد، زيرا اين خوى اگر معالجه نشود روز بـه روز بـزرگـتـر و شـديـدتر گردد، پس گناه بعدى بزرگتر از اولى است ، و خـلاصـى از آن فـقـط بـمـعـالجـه عـلمـى و عـمـلى آن حاصل گردد.

2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمـِيـرَةَ عـَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ سُوءَ الْخُلُقِ لَيُفْسِدُ الْإِيمَانَ كَمَا يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ اصول كافى جلد 4 صفحه :11 رواية :3

ترجمه : و نـيـز از آنـحـضـرت روايت شده كه فرمود: بدخوئى هر آينه ايمان را تباه سازد چنانكه سركه عسل را تباه كند.

3- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ غَالِبٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ سَاءَ خُلُقُهُ عَذَّبَ نَفْسَهُ اصول كافى جلد 4 صفحه :12 رواية :4

ترجمه : و نيز فرمود: هر كه خوى او بداست خود را شكنجه دهد.

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: زيـرا خودش از خويشتن در رنج است و چون بر آشفتگى و حركات روحـى و جـسـمـى بـه تـن و جـانـش ‍ زيان رساند، و چون غضبش فرو نشيند از كرده خويش پـشـيـمـان گـردد و خـود را سـرزنـش كـنـد، و گـذشـتـه بـدخـوئيـش را غـالبـا مـردم تـحـمـل نـكـنـنـد و او را (در مـقابل بد خوئيش ) آزار كنند، و از او كناره گيرى كنند و در هيچ كـارى او را كـمـك نـكـنـنـد، چون باعث آنها خودش بوده پس گويا خودش خويشتن را شكنجه كرده .
و بايد بدانيكه بسا مقصود از اينخبر و مانند آن تمامى خوهاى بد باشد، مانند كبر و حسد و كينه و نظائر آنها، زيرا تمامى آنها چيزهائى است كه انسان را در مفاسد بزرگ دنيويه اندازند، و در ايمان سستى آورند، و سبب كاهش كردار گردند.

4- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ يَحْيَى بْنِ عَمْرٍو عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى بَعْضِ أَنْبِيَائِهِ الْخُلُقُ السَّيِّئُ يُفْسِدُ الْعَمَلَ كَمَا يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ اصول كافى جلد 4 صفحه :12 رواية :5

ترجمه : و نيز امام صادق (ع ) فرمود: خداى عزوجل به برخى از پيغمبران وحى كرد: كه بدخوئى كردار را تباه سازد مانند سركه كه عسل را تباه كند.

*باب سفاهت* بَابُ السَّفَهِ

1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ شَرِيفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبـِى غـُرَّةَ عـَنْ أَبـِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ السَّفَهَ خُلُقُ لَئِيمٍ يَسْتَطِيلُ عَلَى مَنْ هُوَ دُونَهُ وَ يَخْضَعُ لِمَنْ هُوَ فَوْقَهُ اصول كافى جلد 4 صفحه :12 رواية :1

ترجمه : از امـام صـادق (ع ) روايت شده كه فرمود: سفاهت براستى خوى پستى است ، صاحب آن بر زير دستش گردن فرازى كند، و بر بالادست خود زبونى كند.

شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: سفاهت سبك عقلى و پيشى گرفتن در گفتار و كردار بدون تفكر است ، تـا آنـجـا كـه گـويـد: بـرخـى گـفـتـه انـد: سـفـاهـت گـاهـى در بـرابر حكمتى است كه بـاعـتـدال در نـيـروى عـقـل حـاصـل گـردد، و ايـن سـفـاهـت خـلقـى است در نفس كه او را وادار بمسخرگى ، و استهزاء و سبكسرى ، و بى تابى ، و چاپلوسى ، و اظهار شادى در وقت نـاراحـتـى ديـگـران ، و حركات ناموزون ، و گفتار و كردارهائى كه همانند گفتار و كردار خـردمـنـدان نـيـسـت دچـار كـنـد، و گـاهـى در بـرابـر بـردبـارى اسـت كـه باعتدال در نيروى غضب بدست آيد، و آن خلقتى است كه نفس او را وادار بزدن و دشنام دادن و زبـرى و تـسـلط و غـلبـه بـرديگران و گردن كشى كند و ريشه اش تباهى و فساد در نـيـروى غـضب و ميل ان بطرف افراط است سپس گويد: ظاهر اينست كه مقصود از سفاهت همين معناى دوم است كه برابر بردبارى است .

2- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِى الْمَغْرَاءِ عَنِ الْحـَلَبـِيِّ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَسْفَهُوا فَإِنَّ أَئِمَّتَكُمْ لَيْسُوا بِسُفَهَاءَ وَ قَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع مـَنْ كَافَأَ السَّفِيهَ بِالسَّفَهِ فَقَدْ رَضِيَ بِمَا أَتَى إِلَيْهِ حَيْثُ احْتَذَى مِثَالَهُ اصول كافى جلد 4 صفحه :13 رواية :2

ترجمه : و نـيـز حـلبـى از آنـحـضـرت حديث كند كه فرمود: سفاهت نكنيد زيرا پيشوايان شما سفيه نبودند. و حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كس شخص سفيه را با سفاهت مكافت كند، بهر چه بسرش آيد تن داده چون بمانند او رفتار كرده .

شــرح :
ايـن دسـتـورى اسـت از امام عليه السلام كه از مكافات سفيه صرف نظر بايد كرد، و با آنـان چـنـانـچـه خـدايتعالى فرموده است بايد رفتار شود در آنجا كه فرمايد (((و هرگاه نادانان با ايشان سخن گويند سلام گويند))) همانطور كه مجلسى (ره ) فرموده .

3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع فِي رَجُلَيْنِ يَتَسَابَّانِ فَقَالَ الْبَادِى مِنْهُمَا أَظْلَمُ وَ وِزْرُهُ وَ وِزْرُ صَاحِبِهِ عَلَيْهِ مَا لَمْ يَتَعَدَّ الْمَظْلُومُ اصول كافى جلد 4 صفحه :13 رواية :3

ترجمه : عـبد الرحمن بن حجاج از حضرت موسى بن جعفر عليه السلام درباره دو مردى كه همديگر را دشنام دهند روايت كرده كه فرمود: آغاز كننده بدشنام ستمكارتر است و گناه خود و گناه رفيقش بگردن اوست در صورتيكه آنكس كه ستم باو شده از حد نگذرد.

توضيح :
جـمـله اخـيـر ايـن حـديـث شريف دو احتمال دارد يكى اينكه تا رفيقش كه مورد ستم واقع شده عـمـل نـاروا نكرده و يا سخن ناروائى نگفته همه گناه بگردن آغاز كننده بدشنام است ))) و نـسـبـت گـنـاه بـاو در ايـن صـورت فـرضـى اسـت ، احـتـمال دوم آن است كه تا از حد خود نگذشته همه گناه بگردن اوست ، و حدش همان مقدارى اسـت كـه از دشـنـام شـنـيـده و تا آن حد بر او گناهى نيست زيرا از خود دفاع كرده و انتقام گـرفـتـه اسـت ، و خداى تعالى در اينباره فرموده است : (((و همانا بر آنكه پس از ستمى كـه بـاو شـده يارى جويد گناهى نيست ))) و در جاى ديگر فرمايد: (((پس آنكس كه بشما تـجاوز كند (طبرسى فرموده : يعنى ظلم و ستم كند) تجاوز كنيد بر او برابر آنچه بر شـمـا تـجـاوز كـرده ))) و غـيـر ايـنـهـا از آيـات و روايـاتـى كـه دلالت بـرجواز معارضه بمثل دارند، و بعبد نيست احتمال دوم مناسب تر باسياق روايت باشد.

4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عِيصِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ أَبْغَضَ خَلْقِ اللَّهِ عَبْدٌ اتَّقَى النَّاسُ لِسَانَهُ اصول كافى جلد 4 صفحه :13 رواية :4

ترجمه : و از امـام صـادق (ع ) روايـت شـده كه فرمود: بدرستى كه مبغوض ترين خلق خدا آن بنده ايستكه مردم از زبانش پرهيز كنند.

*باب بدزبانى* بَابُ الْبَذَاءِ

1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِى الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبـِى بـَصـِيـرٍ عـَنْ أَبـِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ مِنْ عَلَامَاتِ شِرْكِ الشَّيْطَانِ الَّذِى لَا يُشَكُّ فِيهِ أَنْ يَكُونَ فَحَّاشاً لَا يُبَالِى مَا قَالَ وَ لَا مَا قِيلَ فِيهِ اصول كافى جلد 4 صفحه :14 رواية :1

ترجمه : امام صادق (ع ) فرمود: از نشانه ها شركت شيطان كه ترديدى در آن نيست اينستكه فحاش باشد كه باكى از آنچه گويد و از آنچه درباره او گويند نداشته باشد.

شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: فحاش آنكس است كه در فحش دادن يعنى گفتار زشت از حد بگذراند و معتاد شود، و معنى شريك شيطان در شرح حديث 3 بيايد.

2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص إِذَا رَأَيْتُمُ الرَّجُلَ لَا يُبَالِى مَا قَالَ وَ لَا مَا قِيلَ لَهُ فَإِنَّهُ لِغَيَّةٍ أَوْ شِرْكِ شَيْطَانٍ اصول كافى جلد 4 صفحه :14 رواية :2

ترجمه : امـام صـادق عـليـه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: هرگاه مـردى را ديديد كه باكى از آنچه گويد و آنچه به او گفته شود ندارد، پس بدرستيكه يا از زنا است يا از شركت شيطان .

3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عـَنْ أَبـَانِ بْنِ أَبِى عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ إِنَّ اللَّهَ حـَرَّمَ الْجـَنَّةَ عـَلَى كـُلِّ فـَحَّاشٍ بَذِى ءٍ قَلِيلِ الْحَيَاءِ لَا يُبَالِى مَا قَالَ وَ لَا مَا قـِيـلَ لَهُ فـَإِنَّكَ إِنْ فـَتَّشْتَهُ لَمْ تَجِدْهُ إِلَّا لِغَيَّةٍ أَوْ شِرْكِ شَيْطَانٍ فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ فِى النَّاسِ شِرْكُ شَيْطَانٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ مَا تَقْرَأُ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ش ارِكْهُمْ فـِى الْأَمـْو الِ وَ الْأَوْل ادِ قـَالَ وَ سـَأَلَ رَجُلٌ فَقِيهاً هَلْ فِى النَّاسِ مَنْ لَا يُبَالِى مَا قِيلَ لَهُ قَالَ مَنْ تَعَرَّضَ لِلنَّاسِ يَشْتِمُهُمْ وَ هُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُمْ لَا يَتْرُكُونَهُ فَذَلِكَ الَّذِى لَا يُبَالِى مَا قَالَ وَ لَا مَا قِيلَ فِيهِ اصول كافى جلد 4 صفحه :14 رواية :3

ترجمه : از امـيـرالمؤ منين عليه السلام روايت شده كه رسولخداست صلوات الله عليه و آله و صلم فـرمـود: خدا حرام كرده است بهشت راست بر هر فحاشى بى آبرو و كم شرمى كه باكى از آنـچـه گويد و آنچه باو گفته شود ندارد، زيرا اگر بازرسى از حالش كنى يا زنا اسـت يـا از شركت شيطان ، بوى عرض شد: اى رسولخداست در ميان مردمان شركت شيطان هـم هـست ؟ فرمود: آيا گفتار خداى عزوجل را نخوانده كه (بشيطان فرمايد:) (((و شركت كن با ايشان در مالها و فرزندان ))) (سوره اسراء آيه 64). رواى گـويـد: مـردى از فـقـيهى پرسيد: آيا در ميان مردم كسى هست كه باكى از آنچه باو گفته شود ندارد؟ آنكسكه متعرض ‍ مردم شود و به آنان دشنام گويد در صورتيكه ميداند كـه آنـهـا رهايش نكنند اينست آنكسيكه باكى از آنچه گويد و آنچه درباره اش گفته شود ندارد.

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) از شـيـخ بـهـائى قـدس سـره نـقل كند كه : (در آنجا كه حضرت فرمود: خدا بهشت را حرام كرده ...) گويد: شايد مقصود اينست كه مدتى طويل حرام است بر آنان نه هميشگى ، يا مقصود از بهشت بهشت مخصوصى اسـت كـه بـراى غـيـر فـحـاش آمـاده اسـت ، و گـرنـه ظـاهـر حـديـث مشكل است ، زيراست سرانجام گنهكاران اين ملت بهشت است ، و گر چه زمانى دراز در آتش بمانند.
و مـفـسـرين در تفسير گفتار خدايتعالى : (((و شركت كن ....))) گفته اند: شركت شيطان در اموال وادار كردن مردم است بتحصيل آن و گرد آوردنش از حرام ، و صرف كردن آن در آنچه جـايـز نـيـسـت ، و در خـرج كـردن آنان راست از حد ميانه روى بيرون برد كه يا اسراف و تـبذير كنند، و يا بخل ورزند و سخت گيرى كنند. و اما شركت در اولاد بچند وجه است : 1ـ تـشـويـق آنـان بـوسـائل حـرام چـون زنـا و مـانـنـد آن . 2ـ وادار كـردن آنان باينكه اولاد و فـرزنـدانشان راست بنامهائى مانند عبدالعزى و عبداللات يعنى بنده عزى ولات كه نام دو بـت بـوده - نـام نـهـنـد. 3ـ فـرزنـدان را گـمـراه كـنـد بـايـنـكـه آنـهـا را بـكـيـشـهـاى بـاطـل و كـارهـاى زشـت بـكـشـاند، اين بود آنچه مفسرين گفته اند، ولى از بعضى احاديث اسـتـفـاده شـود كـه مـقـصـود شـركـت او است در نطفه آنها، و در آن حديث براى شناختن او هم نشانه قرار داده است ، و حديث راست شيخ (ره ) در تهذيب در باب آداب تزويج روايت كرده هر كه خواهد بدانجا مراجعه كند.

4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ يَرْفَعُهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ يُبْغِضُ الْفَاحِشَ الْمُتَفَحِّشَ اصول كافى جلد 4 صفحه :15 رواية :4

ترجمه : از امام باقر (ع ) روايت شده كه فرمود: خدا دشمن دارد دشنام گوى دشنام جورا.

5- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ سـَالِمٍ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ نـَضْرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ نُعْمَانَ الْجـُعـْفـِيِّ قَالَ كَانَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع صَدِيقٌ لَا يَكَادُ يُفَارِقُهُ إِذَا ذَهَبَ مَكَاناً فَبَيْنَمَا هُوَ يـَمـْشـِى مَعَهُ فِى الْحَذَّاءِينَ وَ مَعَهُ غُلَامٌ لَهُ سِنْدِيٌّ يَمْشِى خَلْفَهُمَا إِذَا الْتَفَتَ الرَّجُلُ يُرِيدُ غُلَامَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَلَمْ يَرَهُ فَلَمَّا نَظَرَ فِى الرَّابِعَةِ قَالَ يَا ابْنَ الْفَاعِلَةِ أَيْنَ كُنْتَ قَالَ فَرَفَعَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَدَهُ فَصَكَّ بِهَا جَبْهَةَ نَفْسِهِ ثُمَّ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَقْذِفُ أُمَّهُ قَدْ كُنْتُ أَرَى أَنَّ لَكَ وَرَعاً فَإِذَا لَيْسَ لَكَ وَرَعٌ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ أُمَّهُ سِنْدِيَّةٌ مُشْرِكَةٌ فَقَالَ أَ مـَا عـَلِمـْتَ أَنَّ لِكـُلِّ أُمَّةٍ نـِكـَاحـاً تَنَحَّ عَنِّى قَالَ فَمَا رَأَيْتُهُ يَمْشِى مَعَهُ حَتَّى فَرَّقَ الْمَوْتُ بَيْنَهُمَا وَ فِى رِوَايَةٍ أُخْرَى إِنَّ لِكُلِّ أُمَّةٍ نِكَاحاً يَحْتَجِزُونَ بِهِ مِنَ الزِّنَا اصول كافى جلد 4 صفحه :15 رواية :5

ترجمه : عـمـرو بـن نـعـمـان جـعـفـى گـويد: امام صادق عليه السلام دوستى داشت كه آن حضرت را بهرجا كه مى رفت رها نميكرد و از او جداست نمى شد، روزى در بازار كفشها همراه حضرت مـى رفـت ، و دنـبـالشـان غلام او كه از اهل سند بود مى آمد، ناگاه آن مرد به پشت سرخود مـتـوجـه شـده و غـلام راسـت خـواسـت و او را نـديـد و تـا سـه مـرتـبـه بدنبال برگشت و او راست نديد، با چهار كه او را ديد گفت : اى زنازاده كجا بودى ؟ امام صـادق عـليـه السلام دست خود را بلند كرده و به پيشانى خود زد و فرمود: سبحان الله مـادرش راسـت بـزنـا متهم كنى ؟ من خيال مى كردم تو خوددار و پارسائى ، اكنون مى بينم كـه ورع و پـارسـائى نـدارى ؟ عـرض كـرد: قـربـانـت گـردم مـادرش زنـى اسـت از اهل سند و مشرك است ؟ فرمود: مگر ندانسته اى كه هر ملتى براى خود ازدواجى دارند، از من دور شـو عـمـر و بـن نـعـمـان (راوى حـديث ) گويد: ديگر او را نديدم كه با آنحضرت راه برود تا آنگاه كه مرگ ميان آنها جدائى انداخت . و در روايـت ديـگـرى است كه فرمود: (آيا ندانسته اى كه ) براى هر امتى ازدواجى است كه بوسيله آن از زنا جلوگيرى كنند.