انسان در افق قرآن استاد محمد تقى جعفرى .

(چاپ 1399 ه ق ). مؤلف آن استاد عاليقدر علامه شيخ محمد تقى جعفرى تبريزى يكى از فرزانگان و فلاسفه ى معاصر و يكى از پژوهشگران شيعه قرآن در قرن چهاردهم هجرى مى باشد.
او كه در عرصه هاى فلسفه و عرفان و فقه و حديث يكى از نام آوران مى باشد وشرح زندگى او در مـفـاخـر آذربـايـجان در جلد دوم به تفصيل آمده است آثار قرآنى متعددى نيز دارد كه به صورت مـقـالات مـنتشر شده است اثر قرآنى فوق پيرامون معرفى سيستم حقوقى اسلام و مقايسه ى آن با اعلاميه حقوق بشر مى باشد.
ايـن اثـر قـرآنـى تـوسـط فاضل محترم آقاى جواد اژه اى در 176 صحفه توسط بنيادبعثت و اخيرا انتشارات اسلاميه تهران به سال 1358 ه ش به چاپ رسيده است ((652)).
اميد و انتظار از استاد آنست پس از فراغت از نهج البلاغه كه عدل قرآن و يكى ازدو امانت گرانبها است به شرح و تفسير آيات قرآن كريم بپردازد تا مردم بيشتر بهره مند وفيض ياب گردند.

قرآن و قيامت ضياآبادى .

(م 1399 ه ق ). مـؤلـف آن دانـشمند محترم آقاى سيد محمد ضياآبادى يكى از كاوشگران معارف قرآنى شيعه در قرن چهاردهم هجرى مى باشد.
ايـن كـتاب كه پيرامون 40 آيه از سوره لقيامة مى باشد در 816 صفحه با چاپ خوب در سال 1398 تـالـيف در سال 1399 از سوى انتشارات مكتبه صدوق تهران با تصحيح واشراف دانشمند گرامى جناب آقاى غفارى مدير عالم و فاضل آن مكتبة چاپ و انتشاريافته است مؤلف محترم در 14 بخش پيرامون آيات سوره قيامت به بحث و گفتگوپرداخته است .

تفسير المؤمنون سيد قاسم شبر.

(م 1399 ه ق ). مـؤلـف بـزرگوار آن شهيد راه اسلام و قرآن مبلغ قرآن و عترت سيد شجاع و مجاهدآية اللّه قاسم سـيد شبر از احفاد امام زين العابدين (ع ) يكى از اعلام مبارز قرن چهاردهم هجرى است كه در راه ايمان و عقيده به دست بعثى هاى عراق در 1399 به فيض شهادت نايل آمده است .
روش تفسيرى :.
سيد بزرگوار صفات پارسايان و اخلاق مؤمنان را از قرآن مجيد استخراج و موردبحث و تفسير قرار داده است و مجموع اين مباحث در 5 جز قرار گرفته است كه سه جز آن چاپ و نشر و دو جز ديگر در اثر هجوم وحشيان عفلقى عراق , از دست رفته است .
ايـن تـفـسـيـر شريف تربيتى و اخلاقى در دو مجلد مجموعا در 1155 صفحه باتحقيق و تعليق و فهرست نگارى فنى با چاپ نفيس از سوى مؤسسه نشر اسلامى جامعه مدرسين قم در سال 1411 ه ق چـاپ و در اخـتـيار فضلا قرار گرفته است تفسير آيات اخلاقى آن تا آيه 20 سوره مائده رسيده است و ديگر مجلدات تفسير با تاسف شديد درحمله وحشيانه بعثيون ضد قرآن از بين رفته است .

النظرة الرشيده شيخ منصور بيات .

(چاپ 1399 ه ق ). مـؤلف محترم آن اديب نامى آقاى شيخ منصور عبداللّه بيات يكى از اعيان تفسيرى قرن چهاردهم هجرى مى باشد.
اين تفسير, به خامه ى شيخ منصور عبداللّه بيات , در تفسير آيه مباركه مباهله به زبان عربى نگارش يـافـتـه اسـت چاپ اول اين تفسير در سال 1399 ق / 1972 م در بيروت ,دارالزهرا, در يك جلد در قطع رقعى , در 270 صفحه صورت گرفته است .
روش تفسيرى :.
مـفسر در تفسير اين آيه ى شريفه , به مباحث لغوى , ادبى , بلاغى و آيه , هيچ گونه توجهى نكرده و بـلكه صرفا به اثبات موضوع مورد نظر خويش , همت گماشته و براى اين منظور به روايات معتبر شـيـعه و سنى متوسل شده و از طريق روايات , نتيجه مورد نظرخويش را دريافت كرده است وى سند روايات را به طور كامل ذكر مى كند.
مـوضـوع بـحث در تفسير ياد شده : در اين كتاب , نويسنده نخست در فضيلت پيامبرعظيم الشان (ص ) و اهـل بيت (ع ) به ويژه اميرمؤمنان على (ع ) مطالبى را عنوان كرده وزواياى گوناگونى از زنـدگـى اهل بيت را با استناد به آيات قرآن , شرح داده است آن گاه ازفضيلت اعمال روز مباهله سخن به ميان مى آورد سپس سبب نزول آيه و داستان مباهله رااز طريق شيعه و سنى با ذكر چند روايـت از صـحـيـح مـسلم , تفسير كبير و تفسير كشاف فخررازى , شرح داده و در پايان كتاب , از فـضـيلت پيامبر و اهل بيت او, كه در كتاب هاى انبياى پيشين آمده است , مطالبى را بازگو كرده است ((653))

تفسير آيات الولاية ميرزا بابا شيرازى .

(چاپ 1399 ه ق ). مـؤلـف آن , مـيرزا ابوالقاسم بن عبدالنبى حسينى شريفى شيرازى متخلص معروف به ميرزا بابا و متخلص به ((راز)) يكى از اعيان تفسيرى قرن چهاردهم هجرى مى باشد.
اين تفسير در هزار و يك آيه قرآن مجيد به زبان فارسى است كه به عقيده مؤلف درحق ائمه اطهار (ع ) نازل شده است .
مـؤلف عارف آن كتاب را با مقدمه اى همراه با قصيده اى بلند آغاز كرده است سپس در متن كتاب آياتى را كه در باب ولايت امام على (ع ) و خاندان وى نازل گشته است يك يك بر شمرده و در هر مورد نظر مفسرانى چون : طبرى , بيضاوى , قمى , گازر, و ديگران را آورده است سپس احاديثى را كـه بـه مـناسبت آن موضوع روايت شده , نقل كرده است ,آنگاه موضوع ولايت را با مضامين آيات و احـاديـث منطبق ساخته است , در پايان كتاب ,پس از ذكر چگونگى جمع آورى قرآن به گردآورى منابعى پرداخته كه در آنها به وجوددو سوره ((النورين )) و ((الولاية )) در قرآن (مصحف على (ع ) ) اشـاره شـده و متن آن دوسوره آمده است , مؤلف به نقل از تفسير امام حسن عسكرى (ع ) آورده اسـت كـه امـام آيـاتـى را كه قريب دو جز و از سوره بقره در شان على مرتضى اهل بيت عصمت و شـيـعيان و اعادى ايشان نازل شده است تفسير و تاويل كرده است و چون من بر بيش از اين دوجز دسـت نـيـافتم داعيه شوق در قلب فقر به هيجان آمد كه تمامى آياتى كه در طريق عامه و خاصه مـجـمـع عليه در ولايت است و آياتى كه به طريقه ى خاصه اماميه , اختصاص به آن حضرت و اهل عصمت (ع ) دارد جمع كنم .
مـؤلـف بـا ايـن انگيزه 1001 آيه را گردآورده است كه از ميان آنها 300 آيه مجمع عليه و مابقى به طريقه ى روايات خاصه مؤول در شان ايشان است .
اين كتاب كه بنا به ماده تاريخ آن (بلغ العلى بكماله ) در 1271 ق (1855 م ) تاليف يافته در دو جلد به قطع رحلى ج اول 457 و جلد دوم آن 464 صفحه در 1323 ق مطابق1905 م چاپ سنگى شده است .
جـلـد اول مشتمل بر مقدمه و تفسير و تاويل آياتى برگرفته از آغاز تا اواخر سوره انبيا, جلد دوم از اواخر انبيا تا سوره اخلاص است و سپس متن سوره النورين و سوره الولايه آمده است .
بنظر مى رسد ظاهرا از سده ى دهم ه ق تاليف اين گونه كتابها اندك اندك رواجى داشته است در همين سده على بن حسن زوار ترجمه الخواص را در همين باب نوشته كه نسخه اى خطى از آن در آستان قدس رضوى به شماره 1460 موجود است در اواخر سده بعد ((مصابيح الظلام )) تاليف شده اسـت (مـشـكـوة2 /731/732) ولـى از زمان ميرزا ابوالقاسم به بعد كه تاليف كتابهايى از نوع آيات الـولايـة عموميت يافت و مؤلفان شيعى به بازيافتن ادله , امامت درآيات قرآن كريم پرداختند از آن مـيان : محمدبن محمد رفعت شيرازى نويسنده آيات الولاية فى اثبات خلافة على (بمبئى 1316 ق 1898) سـيد عبدالحسين بن عبداللّه دزفولى نويسنده الايات النازله فى شان على (شيراز 1319 ق 1901 م ) نيز كتابهايى در همين زمينه پديد آورده اند كه به آيات الائمه شهرت يافته است .
آيـات الائمـه , نوشته كوثر عليشاه (حاج محمد رضا 1247 ق ـ 1831 م ) چاپ تهران بى تاريخ , آيات الائمـه نـوشـتـه حـاج ميرزا على نقى فرزند كوثر عليشاه كه در سال 1274تاليف شده است آيات الائمه , نوشته حاج مير محمدعلى بن مهدى چاپ سنگى تهران بى تاريخ 1316 ق 1898 م ((654))

تفسيرالبيان مولا زاده شكوى .

(چاپ دوم 1399 ه ق ). مـؤلـف مـحـتـرم آن عـالـم جـلـيـل الـقـدر شيخ الاسلام قفقازى مرحوم محمد حسن مولازاده شكوى ((655))

از اعلام قرآنى قرن چهاردهم هجرى مى باشد.
تـرجـمه و تفسير البيان كه نشر نخستين آن در 1236 ه ق و نشر دوم آن در 1399 ه ق و نشر سوم تـوسـط سـازمـان تـبلغات اسلامى 1411 ه ق انجام پذيرفته است در دو مجلدوزيرى به زبان كرل آذربايجانى است اين ترجمه از آغاز قرآن تا پايان آن مى باشد كه امروز در جمهورى آذربايجان رواج كامل دارد.
وجـود آيـاتـى در شان ائمه اطهار (ع ) و صفات و خصوصيات آن بزرگواران جاى حرف و گفتگو نـيـسـت ولى كمبود آيات و احيانا سوره ها و حذف پاره اى از سوره ها هيچ نوع دليل معتبرى ندارد خدشه دار ساختن اصل دين به خاطر يك اصل ديگر, معقول ومنطقى نيست .
آغاز آن :.
((حمد و ثنا اللّه ايچوندور كه توفيقنى بزه رفيق ايتدى تا اينكه عمله گتورگ افضل طاعاتى )). انجام آن :.
((قرآن شريفى ترجمه ايتمك ماده سنده عهده مه گتورديبگيم بيوك و آغير تكليفى استطاعتيم انـدازده تمام ايتمگه , تاييدات الهيه ايله موفق اولمقه درگاه ستار العيوبه اونگ علم قدرى شكر و ثنا ايتمك )). الـبـتـه اين تفسير برگزيده اى از تفاسير: مجمع البيان , صافى , تفسيركبير امام فخررازى , تفسير انـوارالتنزيل قاضى بيضاوى , تفسير جلالين مى باشد كه توسط مؤلف محترم گردآورى و در سال 1399 چاپ دوم آن توسط كتابخانه صدر ارائه شده است .
اين كتاب در دو جلد مجموعا در 1028 صفحه وزيرى به چاپ رسيده است .

تفسيرپرتوى از قرآن آية اللّه سيد محمود طالقانى .

(م 1399 ه ق ). آيـة اللّه حـاج سيدمحمود طالقانى , از بزرگان مجاهدين علماى اسلام و يكى از اعيان تفسيرى در قرن چهاردهم مى باشد.
ايشان كه دانش آموخته حوزهاى علمى اسلام بود در دفاع و سنگربانى از حوزه اعتقادى و اجتماعى و سياسى اسلام نيز پيشگام و پيش تاز بود امام خمينى در وصف وى مى گفت : او ابوذر زمان بود)) تـفـسـيـر پـرتـوى از قرآن كه در دوران زندان و مبارزه به رشته تحرير در آمده است بوى جهاد و شهادت از آن به مشام جان مى رسد.
ايـن تـفـسـير گرانمايه در 6جلد شامل جزسى ام قرآن , سوره بقره , آل عمران , وآياتى از سوره نسا مى باشد.
مـرحـوم آيـة اللّه سيد محمود طالقانى مبارزپير در طول چهل سال از 1318 تا 1358بازگشت به قـرآن را مـركـز و مـحور حركت و وجهه ى همه ى مبارزات علمى و اجتماعى خود قرار داده بود و حديث درد مهجورى قرآن را به تكرار و تاكيد روشن و انشا كرده بود در جائى مى گويد:.
(( شـما را به خدا بيائيد قرآن را از دست عمال اموات , بيرون آوريم ـ اين كتاب كتاب حيات , كتاب حركت , كتاب قدرت , كتاب ايمان , كتاب هدايت است ولى به چه روزى درميان ما افتاده است ؟)). 1ـ از آثار قرآن شناسى و تفسير آية ا طالقانى پرتو قرآن در شش مجلد و ديگردرسهائى از قرآن است كه بازنويسى جلسات تفسيرى ايشان بعد از رهائى از زندان ((باقرآن در صحنه )) پس از و پيروزى انقلاب در تلويزيون انجام گرفت .
2 ـ تـبـيـيـن رسـالت براى قيام به قسط مجموعه سخنرانى در مسجد هدايت در آذر ودى 1358 ميباشد در كتاب تفسير و تفاسير جديد نويسنده پركار آقاى خرم شاهى از ص 133 تا 148 به معرفى شيوه و سبك اين تفسير پرداخته شده است بجا است مورد مطالعه قرار گيرد.
روش تفسيرى :.
در ايـن تـفـسـير مؤلف نخست چند آيه را به رديف آورده است پس از آن ترجمه ى همان آيات , به فـارسى تطبيق شده است , آنگاه معانى مترادف و مورد استعمال و ريشه لغات بيان شده است تا در ذهـن خـواننده مجال تفكر بيشترى باز شود در مواردى ازاحاديث صحيح و نظرهاى مفسرين نيز استفاده شده است .
بـه نـظـر مـفـسـر, آنـچـه در پيرامون آيات و از نظر هدايت قرآن نگارش مى يابد, عنوان تفسير و پرده بردارى ندارد و به حساب مقصود نهايى قرآن نيست .
ويـژگى مهم اين تفسير, بعد تربيتى و اخلاقى و القا پيام قرآن , به صورت تحليلى است و نيز توجه به مسايل علمى و در واقع انطباق اطلاعات عادى علمى با بعضى ازآيات قرآنى است .
اغـلب مجلدات اين تفسير كه شش جلد مى باشد در زندان رژيم منحوس پهلوى نوشته شده است , چندان مايه ى تحقيقى , البته با كمبود منابع تفسيرى چنين نوشته اى طبيعى خواهد بود.
چـهـار جلد نخستين از آغاز قرآن تا آيه ى 28 سوره نسا و دو جلد پايانى تفسيرتمام جز سى ام قرآن مى باشد.
بعضى از مجلدات آن توسط سيدمحمدمهدى جعفرى گردآورى و بازنويسى شده است اين تفسير در تـهـران توسط شركت سهامى انتشار به قطع وزيرى به طبع رسيده است و بارها و بارها تجديد چاپ گرديده است ((656))

تفسير شيخ محمد جواد نجفى .