18 ذى الحجه

1. عيد غدير

در اين روز در سال دهم هجرت واقعه غدير در بازگشت از حجه الوداع به وقوع پيوست ، و طى سه روز كه كاروان صد و بيست هزار نفرى حجاج در غدير خم توقف داشتند پيامبر (صلى الله عليه و آله ) در بلندترين خطبه خود على بن ابى طالب و يازده امام (عليهم السلام ) بعد از او را به عنوان امامان مردم تا روز قيامت معرفى كردند و از همه آن جمعيت بيعت گرفتند.

عيد بزرگ آل محمد (عليهم السلام )

اين روز بزرگترين عيد آل محمد (عليهم السلام ) به شمار مى آيد، چرا كه واقعه اى مهم و عظيم بعد از زحمات انبياء و اوصياء و اولياء است ، و طى آن به دستور الهى اعلان عمومى به وصايت بلافصل امير المؤ منين على بن ابى طالب (عليه السلام ) شده است ⁽⁸⁴⁰⁾.
اين روز عيد مبارك آسمانى است .
روزى است كه خداوند متعال حضرت ابراهيم (عليه السلام ) را از آتش ‍ نجات داد⁽⁸⁴¹⁾.
روزى است كه توبه حضرت آدم (عليه السلام ) قبول شد⁽⁸⁴²⁾.
روزى است كه خداوند متعال حضرت موسى (عليه السلام ) را بر ساحران غلبه داد⁽⁸⁴³⁾.
روزى است كه حضرت موسى (عليه السلام ) در حضور امت خود يوشع بن نون را وصى خود گردانيد⁽⁸⁴⁴⁾.
روزى است كه حضرت عيسى (عليه السلام ) شمعون الصفا را جانشين خود گردانيد⁽⁸⁴⁵⁾.
روزى كه حضرت سليمان (عليه السلام ) رعيت خود را بر جانشينى آصف بن برخيا گواه گرفت ⁽⁸⁴⁶⁾.
روز عقد اخوت بستن پيامبر (صلى الله عليه و آله ) بين اصحابش ‍ است ⁽⁸⁴⁷⁾.
در اين روز پيامبر جانشينان خود را معين مى نمودند، و زيارت امير المؤ منين (عليه السلام ) در اين روز وارد شده است ⁽⁸⁴⁸⁾.

شركت كنندگان در مراسم غدير

ماجراى غدير چنين بود كه در روز شنبه ، چهار يا پنج روز مانده به آخر ذى القعده سال 10 ه‍، پيامبر (صلى الله عليه و آله ) غسل نمودند و همراه با 120 هزار نفر از مسلمانان ، از مدينه خارج شدند⁽⁸⁴⁹⁾.
در اين سفر حضرت عليا مخدره صديقه طاهره فاطمه زهرا (عليها السلام )، ام هانى خواهر امير المؤ منين (عليه السلام )، فاطمه بنت حمزه ، ام سلمه و ساير همسران پيامبر (صلى الله عليه و آله ) از جمله عايشه و حفصه حضور داشتند⁽⁸⁵⁰⁾. امير المؤ منين (عليه السلام ) هم از يمن با عده اى وارد مكه شدند.

دستور الهى براى مراسم غدير

بعد از انجام اعمال حج دستور الهى رسيد كه علم و ودايع انبياء را به امير المؤ منين (عليه السلام ) تحويل دهند و امر ولايت آن حضرت را به مردم تبليغ نمايند.
پيامبر (صلى الله عليه و آله ) بسيار گريست ، به طورى كه محاسن مباركش از اشك تر شد. حضرت از خداوند خواستند كه ايشان را از شر منافقين فرمايد⁽⁸⁵¹⁾. در منى پيامبر (صلى الله عليه و آله ) دو بار خطبه ايراد فرمودند، و اشاره كلى به ولايت امير المؤ منين (عليه السلام ) فرمودند در مسجد خيف جبرئيل نازل شد كه خداوند مى فرمايد: ((ولايت على (عليه السلام ) را به مردم برسان ولى وعده محافظت از شر دشمنان را براى آن حضرت نياورد. در كراع الغميم ، بار ديگر جبرئيل نازل شد و اين آيه را آورد كه فلعلك تارك بعض ما يوحى اليك و ضائق به صدرك : ((شايد تو ترك كنى بعضى از امورى را كه به تو وحى مى شود و سينه تو به خاطر آن گرفته باشد⁽⁸⁵²⁾)).
باز اين بار هم امر ولايت مورد تاءكيد قرار گرفت ، ولى آيه اى دال بر محافظت آن حضرت از شر دشمنان نيامد. پيامبر (صلى الله عليه و آله ) مطالب منافقين را به جبرئيل فرمود و كوچ كردند.
اوايل روز 18 ذى الحجه به غدير هم رسيدند و بار ديگر جبرئيل نازل شد و آيه 67 سوره مائده را آورد كه شامل تبليغ ولايت مولى الموالى امير المؤ منين (عليه السلام ) و در امان بودن آن حضرت از شر منافقين بود: يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله يعصمك من الناس ان الله لايهدى القوم الكافرين : ((اى پيامبر تبليغ كن به مردم آن امرى را كه درباره على (عليه السلام ) از جانب خدا بر تو فرستاده شد و اگر اين كار را انجام ندهى رسالت الهى را تبليغ نكرده اى ، و خدا تو را از شر مردم حفظ مى نمايد. خداوند كافران را هدايت نمى كند)).

پيامبر (صلى الله عليه و آله ) بر فراز منبر غدير

هنگامى ظهر، پيامبر (صلى الله عليه و آله ) بعد از نماز جماعت ، بالاى منبرى كه زير دو درخت كهنسال بود و توسط سلمان و ابوذر و مقداد و عمار ساخته شده بود رفتند و امير المؤ منين (عليه السلام ) را بر فراز منبر يك پله پايين تر قرار دادند، در حالى كه عده اى از منافقين مقابل منبر بودند.
بعد از بيان كلمات درربار خويش در توحيد و صفات كمال حق تعالى و بيان قسمت عمده اى از احكام حلال و حرام دين خدا، گذشته عرب و زندگى و عقايد آنان و زحماتى كه آن حضرت كشيده اند را بيان داشتند. سپس ‍ فرمودند: بين قرآن و اهل بيت (عليهم السلام ) اتصال ناگسستنى است و از يكديگر جدا نمى شوند تا روز قيامت كنار حوض كوثر بر من وارد شوند.
سپس قسمتى از فضايل و مناقب امير المؤ منين (عليه السلام ) را بيان فرمودند، و درباره امامت و ولايت آن حضرت و اولادشان تا حضرت مهدى (عليه السلام ) چند بار تاءكيد كردند. آنگاه فرمودند: بر من وحى شده است : بسم الله الرحمن الرحيم يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك ....
سپس فرمودند:اى مردم ، من در تبليغ آنچه خدا بر من نازل كرده كوتاهى نكرده و من سبب نزول اين آيه را بيان مى كنم . جبرئيل دوباره بر من نازل شده و از جانب خداوند متعال به من امر كرد كه در اين مكان به هر سفيد و سياهى از هر قبيله اى اعلام كنم كه على بن ابى طالب وصى و جانشين و امام بعد از من است . او بعد از خدا و رسولش ولى و صاحب شما و اولى بر همه شما از خود شماست . در اين باره خداوند بر من آيه اى نازل نموده است : انما وليكم الله و رسوله والذين آمنوا الذين يقيمون الصلوه و يؤ تون الزكاه و هم راكعون ⁽⁸⁵³⁾.
سپس فرمودند: من از جبرئيل خواستم كه از خداوند بخواهد مرا از تبليغ اين امر معذور بدارد، چون به كمى مؤ منين و زيادى منافقين و استهزاء كنندگان به اسلام آگاهم . آنگاه فرمودند: معاشر الناس هو الامام المبين ، روى بر مگردانيد از ولايت او. فهو الذى يهدى الى الحق و يعمل به . اوست كه هدايت به حق مى كند و عمل به آن مى نمايد. او را فضيلت دهيد كه خدا او را فضيلت داده و او را قبول كنيد كه خداوند او را منصوب نموده است .اى مردم ، او امام از طرف خداست . منكر ولايت او آمرزيده نخواهد شد و توبه اش قبول نمى شود. بعد از من افضل از همه زنان و مردان على است . ملعون و مورد غضب الهى است كسى كه قول مرا رد كند و موافق آن نباشد. بدانيد جبرئيل خبر داد كه خداوند متعال مى فرمايد: هر كس با على دشمنى كند و او را دوست نداشت باشد لعنت و غضب من بر او باد.
بعد فرمودند: خداوندا، تو شاهد باش . من رسالتم را ادا كردم . من رساندنم آنچه فرموده بودى . من بر همگان واضح نمودم . آگاه باشيد، غير از برادرم على بن ابى طالب (عليه السلام ) ديگرى امير المؤ منين نيست . امارت مؤ منين بعد از من براى احدى جز على بن ابى طالب (عليه السلام ) حلال نيست .

معرفى على بن ابى طالب (عليه السلام )

در اينجا بازوى على (عليه السلام ) را گرفتند و در همين حال على (عليه السلام ) دستان مباركش را به طرف آن حضرت بلند كرد. پيامبر (صلى الله عليه و آله ) آن حضرت را بالا برد به حدى كه پاهاى مبارك حضرت تا سر زانوهاى پيامبر (صلى الله عليه و آله ) رسيد. سپس فرمود: الست اولى بكم من انفسكم ؟ همه گفتند: ((الهى بلى )). فرمودند: هذا عل اخى و وصيى ، من كنت مولاه فهذا على مولاه و هو على بن ابى طالب . هركس ‍ كه من مولى و صاحب اختيار اوست . مكان و منزلت او مثل مكان و منزلت من نزد شماست . بار الها، دوست بدار هر كس او را دوست بدارد، و دشمن بدار هر كس او را دشمن بدارد، و كلماتى ديگر براى تاءكيد فرمان الهى و اقرار مردم بيان نمودند. سپس فرمودند: خبر غدير را حاضرين به غايبين و پدران به فرزندان به فرزندان تا روز قيامت برسانند.

بيعت لسانى و عملى

همين كه آن حضرت از منبر پايين آمدند، مردم با صداى بلند با زبان و دست بيعت كردند و پيامبر (صلى الله عليه و آله ) مى فرمود: هنثونى هنثونى ⁽⁸⁵⁴⁾ به من تبريك بگوييد.
بعد دستور دادند تا چادرى جداگانه براى امير المؤ منين (عليه السلام ) زدند و فرمود: همه بروند و به آن حضرت سلام كنند و بگويند: السلام عليك يا امير المؤ منين . عمر آمد و سلام كرد و گفت : بخ بخ يابن ابى طالب ، اءصبحت مولاى و مولى كل مؤ من و مؤ منه ⁽⁸⁵⁵⁾.
ابوبكر نيز در اين تهنيت با عمر شريك بود⁽⁸⁵⁶⁾. بيعت سه روز طول كشيد و در اين سه روز نماز ظهر و عصر را با هم مى خواندند. بعد از نماز بيعت تا غروب ادامه داشت ، و نماز مغرب و عشاء را نيز با هم مى خواندند.

بيعت زنان

براى بيعت زنان ، ظرف آبى زير پرده اى قرار دادند، به طورى كه نصف ظرف در طرفى و نصف ديگر آن در طرف ديگر پرده قرار داشت . يك طرف امير المؤ منين (عليه السلام ) دست مبارك خود را داخل ظرف آب قرار داده بودند، و طرف ديگر زنها دست خود را مى گذاشتند و ضمن تبريك مى گفتند: ((السلام عليك يا امير المؤ منين )). حضور حضرت صديقه طاهره (عليها السلام ) زينت بخش مراسم بود.
از سوى ديگر بيعت عايشه اين سابقه او را در اذهان ثبت كرد تا روزى كه جنگ جمل را بر پاكرد، و در مقابل صاحب غدير صف آرايى نمود و با خوارى و ذلت از لشكر ولايت شكست خورد⁽⁸⁵⁷⁾.
بعد از اعلام ولايت در غدير، جبرئيل نازل شد و اين آيه را آورد: اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا⁽⁸⁵⁸⁾: ((امروز براى شما دينتان را كامل نمودم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را بعنوان دين شما راضى شدم )).

2. قتل عثمان

در اين روز در سال 34 ه‍ عثمان بن عفان بعد از محاصره خانه او توسط مسلمين در سن 81 يا 90 سالكى به دست مردى از اهل مصر كشته شد⁽⁸⁵⁹⁾.
عثمان را بعد از كشتن از خانه اش بيرون آوردند و در يكى از مزبله هاى مدينه انداختند. از ترس مهاجرين و انصار كسى او را دفن نمى كرد، تا بعد از سه روز با نيرنگ او را به مقبره يهوديان مدينه به نام ((حش كوكب )) بردند و دفن كردند. معاويه در دوران خلافتش خانه هاى بين اين قبرستان و بقيع را خراب كرد، و آن را به قبرستان مسلمين متصل كرد⁽⁸⁶⁰⁾!

خلافت غاصبانه عثمان

عثمان بعد از عمر بن خطاب به جاى او نشست . عمر در زمان حيات خود بارها گفته بود كه بعد از من خلافت آن عثمان است ⁽⁸⁶¹⁾، ولى به ظاهر امر خلافت را به شورى گذاشت ، و آن را به گونه اى پيش بينى كرد كه سرانجامش خلافت عثمان شود.

بدعتهاى عثمان

عثمان در ايامى كه حكومت را به دست داشت خلافهاى بزرگى انجام داد:
1. منازلى وسيع و زيبا از سنگ و آجر و ساروج و دربهايى از چوبهاى هندى و خوشبو و گران قيمت ساخت . باغها و زمينها و چشمه هاى زيادى را مالك شد، و اموال بسيارى را در خزانه خود جمع آورى كرد. هنگامى كه كشته شد صد و پنجاه هزار دينار و يك ميليون در هم نزد خازن او بود. اضافه بر زمينهاى اطراف حنين كه صد هزار دينار قيمت داشت ، و گاو و گوسفند و شتر فراوانى كه از او بر جاى مانده بود⁽⁸⁶²⁾.
2. به گروهى چون عبدالرحمن بن عوف و زبير بن عوام آن قدر مال و باغ و زمين داد كه آنها هم خانه هاى سنگى و آجرى و گچ كارى شده بنا كردند. فقط زبير بعد از مرگ پنجاه هزار دينار، هزار غلام و هزار اسب از خود بر جاى گذاشت ⁽⁸⁶³⁾.
3. عبيد الله بن عمر را به خاطر قتل سه مسلمان قصاص نكرد بعد از دفن عمر بن خطاب ، عبيد الله پسر عمو چون دسترسى به ابولؤ لؤ پيدا نكرد، بر در خانه او دختر كوچكش را كشت . هرمز عجمى مسلمان و جفينه غلام سعد بن ابى وقاص را هم كشت ، به جرم اينكه چند روز قبل از كشته شن عمر آن دو نفر را ديده بود با فيروز در حال گفتگو هستند.
سعد و قاص عبيد الله بن عمر را به زمين زد و شمشيرش را گرفت و به غلامانش دستور داد او را حبس كردند، تا امر شورى تمام شود. عثمان كه خليف شد، على بن ابى طالب (عليه السلام ) و ديگران گفتند: ((او را قصاص كن )). عثمان او را آزاد كرد و گفت : ديروز پدرش كشته شده ، امروز پسرش را بكشم ؟ من به عنوان خليفه مسلمين ، عبيد الله را بخشيدم ⁽⁸⁶⁴⁾.
4. حكم بن ابى العاص پدر مروان كه دشمن خدا و رسول بود با احترام به مدينه آورد. او عموى عثمان بود كه به عداوت با پيامبر (صلى الله عليه و آله ) و اهل بيت (عليهم السلام ) مشهور بود. حكم به خاطر جسارتهايى كه به پيامبر (صلى الله عليه و آله ) نموده بود، از طرف آن حضرت به طائف تبعيد شد. بعد از شهادت پيامبر (صلى الله عليه و آله ) ابوبكر و عمر شفاعت عثمان را براى حكم قبول نكردند. همين كه حكومت به دست عثمان رسيد، عموى خود حكم و مروان را با اطرافيان آنها به مدينه آورد و مخالفت صريح با امر پيامبر (صلى الله عليه و آله ) نمود.
ديرى نگذشت كه به جاى حكم ، ابوذر را بعد از ضرب و شتم بسيار تبعيد كرد. از سوى ديگر صد هزار درهم از اموال مسلمين را به حكم داد. همچنين خمس افريقيه را كه صد هزار دينار بود و همه مسلمين در آن شريك بودند، با فدك به مروان داد! و نيز مروان را براى وزارت و كتابت اسرار خود انتخاب كرد و حال اينكه پيامبر (صلى الله عليه و آله ) مروان و حكم را بارها لعنت فرموده بود⁽⁸⁶⁵⁾.
5. وليد بن عقبه را كه پيامبر (صلى الله عليه و آله ) فرمود: ((اهل آتش ‍ است ))، والى كوفه كرد. وليد مردى فاسق و شارب الخمر بود و شبى تا صبح باكنيزان و مغنيه ها مشروب خورد و صبح همان حال به مسجد رفت و نماز صبح را چهار ركعت خواند و گفت : دوست داريد بيشتر بخوانم ! او در حالتى كه سجده را طول داده بود مى گفت : ((اشرب و اسقنى ⁽⁸⁶⁶⁾)).

قتل عثمان به دست مردم

آخر الامر تعداد زيادى از مردم كوفه و مصر و بصره به عنوان اعتراض نزد عثمان آمدند و چون او اوضاع را خطرناك ديد با واسطه قرار دادن امير المؤ منين (عليه السلام )، وعده داد كه به درخواست آنها عمل كند، و حكام را تعويض و حسن سيره و عدل را پيشه كند. اما هنگامى كه معترضين به شهرهاى خود باز مى گشتند، پيك مخصوص عثمان را ديدند كه از بيراهه مى رود. او را گرفتند و نامه اى از طرف عثمان ديدند كه به والى مصر نوشته است : به محض آمدن اينها، يكى را بكش ، و دست ديگرى را قطع كن ... . آنان برگشتند و افراد زيادى در مسير همراه آنها به مدينه آمدند و حدود پنجاه روز خانه او را محاصره كردند.
عثمان در ايام محاصره ، از امير المؤ منين (عليه السلام ) آب طلبيد. حضرت سه مشك آب سرد بردند، ولى آخر الاءمر معترضين به منزل او ريختند و مردى مصرى عثمان را كشت . گرچه بنى هاشم مانع شدند، و بنابر نقلى امام حسن (عليه السلام ) جراحت مختصرى برداشت و سر قنبر زخمى شد⁽⁸⁶⁷⁾.

3. خلافت ظاهرى امير المؤ منين (عليه السلام )

در روز قتل عثمان در سال 34 ه‍ مردم با امير المؤ منين (عليه السلام ) بيعت كردند⁽⁸⁶⁸⁾.

20 ذى الحجه

1. خروج ابراهيم بن مالك اشتر براى جنگ با ابن زياد

هنگامى كه كوفه را جناب مختار (رحمه الله ) از قتله سيد الشهداء (عليه السلام ) پاك كرد، در اين روز ابراهيم بن مالك اشتر با 12000 يا به روايت ابن نما با كمتر از 20000 نفر براى جنگ با ابن ياد از كوفه خارج شد و مختار به مشايعت او رفت .
لشكر ابراهيم تا كنار نهر خازر در پنج فرسخى موصل رفت ، و آن مكان را لشكرگاه كرد. عبيدالله به موصل آمد و آنجا را باسى هزار يا هشتاد هزار سواره تصرف كرد و آماده جنگ با لشكر ابراهيم شدند.
شبى كه فردايش جنگ شروع مى شد، خواب به چشمان ابراهيم بن مالك نيامد و اين كلمات را بارها براى لشكرش تكرار كرد: ((ايها الناس ، شماييد انصار دين و شيعه امير المؤ منين (عليه السلام )، و اين است عبيد الله بن مرجانه قاتل حسين بن على (عليه السلام ). اين است كه پسر فاطمه زهرا (عليها السلام ) را از جرعه اى آب منع كرد در حالى كه عيالات و اطفال او فرياد ((العطش )) مى زدند. او بود كه مانع شد كه پسر پيامبر (صلى الله عليه و آله ) به جايى برود، و اطراف او را گرفتند تا با لب تشنه شهيدش كردند و عيالات او را مانند كنيزان بر شتران سوار كرده به شام بردند. بخدا قسم فرعونيان با بنى اسرائيل نكردند آنچه اين ملاعين با ذريه پيامبر (صلى الله عليه و آله ) كردند)).
سپس ابراهيم دعا كرد كه خداوند نصر و پيروزى را نصيبت ما فرمايد، چون ما براى خونخواهى اهل بيت پيامبر (صلى الله عليه و آله ) غضب كرده ايم .
صبح قسمتهاى مختلف لشكر و پرچم ها را بازديد نمود و جنگ آغاز شد. سرانجام بعد از چند روز جنگ ، و فرار لشكر عبيد الله بن زياد، در روز عاشوراى سال 67 ه‍ عبيد الله به دست ابراهيم بن مالك اشتر نخعى به دركات جهنم شتافت و سر او را براى مختار فرستادند⁽⁸⁶⁹⁾.

22 ذى الحجه

1. شهادت ميثم تمار

در اين روز در سال 60 ه‍ ميثم تمار به دليل وفادارى به امام حسين (عليه السلام ) به دست ابن زياد به دار آويخته شد و به شهادت رسيد^{(870 )}.
تاريخ شهادت ميثم 19 ذى الحجه و روز عاشورا نيز نقل شده است ⁽⁸⁷¹⁾.

24 ذى الحجه

1. روز مباهله

اين روز از يك سو روز مباهله اهل بيت (عليهم السلام ) با نصاراى نجران است و از سوى ديگر نزول آيه تطهير در شاءن اهل بيت (عليها السلام ) در اين روز بوده است ⁽⁸⁷²⁾.
هنگامى كه اين آيه نازل شد پيامبر (صلى الله عليه و آله ) على و فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام ) را فراخواند و فرمود: اللهم هؤ لاء اهلى : ((بارالها اينان اهل من هستند⁽⁸⁷³⁾)).

نامه پيامبر (صلى الله عليه و آله ) به نصارى نجران

در سال دهم هجرى پيامبر (صلى الله عليه و آله ) نامه اى به نصارى نجران فرستادند، به اين مضمون كه خداوند يكتا را عبادت كنند و مسلمان شوند، يا به مسلمين جزيه بدهند و به مذهب خود باشند و گرنه آماده جنگ باشند.
بنى نجران در كليساى بزرگ خود به مشورت پرداختند، عده اى مانند سيد كه از بزرگان قوم بود و عاقب كه اسقف نجران بود مخالفت خود را با تسليم در برابر خواسته پيامبر (صلى الله عليه و آله ) اعلام كردند. در مقابل عده اى مانند ابو حارثه اسقف اعظم نجران كه 120 سال عمر داشت و در باطن مسلمان بود با امر پيامبر (صلى الله عليه و آله ) موافق بودند. بعد از دو روز مشورت قرار شد كتاب ((جامعه )) را كه صفات پيامبر (صلى الله عليه و آله ) بعد از حضرت عيسى (عليه السلام ) را ذكر كرده بود، و صحيفه حضرت شيث (عليه السلام ) را بخوانند. در حضور جمع مسيحيان و فرستادگان پيامبر (صلى الله عليه و آله ) فصلهاى جامعه قرائت شد و با اذعان به آنچه در جامعه آمده بود تصميم گرفتند هفتاد نفر از جمله سيد و عاقب و ابو حارثه را براى تحقيق به مدينه بفرستند.

نجرانيان در مدينه

آنان به مدينه آمدند و خدمت پيامبر (صلى الله عليه و آله ) شرفياب شدند. هر چه آن حضرت دليل و برهان آورد آنان قبول نكردند و امر به مباهله واگذار شد. جبرئيل (عليه السلام ) نازل شد و اين آيه را آورد: فمن حاجك فيه من بعد ما جاءك من العلم فقل تعالوا ندع اءبنائنا و اءبنائكم و نسائنا و نسائكم و اءنفسنا و اءنفسكم ثم نبتهل فنجعل لعنه الله على الكاذبين ⁽⁸⁷⁴⁾: ((اگر كسى با تو مجادله كند بعد از علمى كه نزد تو آمده ، بگو بياييد تا فراخوانيم پسران خود و زنهاى خود و كسى كه به منزله جان ماست . آنگاه نفرين كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم )).
لذا قرار بر مباهله شد و سيد و عاقب به محل اردوى خود در خارج مدينه رفتند. آنان با يكديگر مشورت كردند و بعضى از علماى آنها گفتند: ((اگر فردا محمد با اصحاب و جمعى كثير براى مباهله حاضر شود اين روش ‍ پادشاهان است و ترسى به خود راه ندهيد. ولى اگر خواص اهل بيت خود را آورده اين كار انبياء است )).

مراسم مباهله

روز ديگر هنگام بالا آمدن آفتاب ، پيامبر (صلى الله عليه و آله ) دست على بن ابى طالب (عليه السلام ) را گرفت و از حجره بيرون آمد. امام حسن و امام حسين (عليهم السلام ) را پيش رو روانه فرمود و حضرت صديقه كبرى فاطمه زهرا (عليها السلام ) از پشت سر آمدند، تا بين دو درختى كه قبلا تعيين شده بود رسيدند. قبلا به دستور حضرت زير آن دو درخت را جارو زدند، و به عنوان سايه بان عباى سياهى بالاى درخت قرار دادند. مسلمانان مدينه هم آمدند، بنى نجران هم با فرزندان خود آمدند. پيامبر (صلى الله عليه و آله ) كسى را نزد سيد و عاقب فرستاد كه ما آماده ايم .
اسقف با همراهان آمد و گفت : با چه كسانى با ما مباهله مى كنيد؟ پيامبر (صلى الله عليه و آله ) فرمود: ((با بهترين اهل زمين و نيكوترين جهانيان نزد خداوند متعال زيرا كه از طرف خداوند متعال امر شده ام كه آنها را بياورم ))، و اشاره به آل عبا (عليهم السلام ) فرمودند.
سيد و عاقب و اسقف همين كه چشمشان به پيامبر (صلى الله عليه و آله ) و آل عبا (عليهم السلام ) افتاد، وحشت كردند به حدى كه چهره هايشان زرد شد. ابوحارثكه ميل به اسلام داشت فرصت را مغتنم شمرده ، پا پيش ‍ گذاشت و دست سيد و عاقب را گرفته پس كشيد و آنها را نصيحت كرد و از عواقب اين مباهله مطلع كرد و گفت : صفات او و اهل بيت او را در كتابها خوانده ايد. اين محمد همان پيامبر است ، مگر نمى بينيد ابرهاى سياه را، و دگرگونى آفتاب را، و شاخه هاى درختان را كه خم شده ، و صداى مرغان ، و دود سياه اطراف و آثار زلزله را كه در كوهها نمودار شده است . آن بزرگواران منتظرند كه دست به دعا بردارند. به خدا قسم اگر سخنى گويند از ما نشانى نمى ماند. برويم و با او صلح كنيم .

پرهيز نجرانيان از مباهله

او را فرستادند و ابو حارث مسلمان شد و عرض كرد: مردم نجران پشيمان شده اند. حضرت فرمود: اسلام بياورند. گفت : قبول نمى كنند. فرمود: آماده جنگ باشند. گفت : قدرت اين كار را ندارند، ولى حاضرند جزيه را قبول كنند.
پيامبر (صلى الله عليه و آله ) به امير المؤ منين (عليه السلام ) فرمودند: ((شرايط ذمه و مقدار آن را به آنها بگوييد)). بعد از معين نمودند جزيه و شرايط آن ، امير المؤ منين (عليه السلام ) آنها را نزد پيامبر (صلى الله عليه و آله ) آوردند، و پيامبر (صلى الله عليه و آله ) فرمودند: ((اگر با من و اين جماعت اهل بيت من مباهله مى نموديد، به صورت ميمون و خوك مى شديد و اين وادى بر شما آتش مى شد و يك سال نمى گذشت كه تمامى نصارى نابود مى شدند⁽⁸⁷⁵⁾)).