اول ماه
شب
1. زيارت امام حسين (ع ).
( 142)
2. خواندن دعاى مخصوص .
(143)
روز
1. غسل .
(144)
2. نماز گزاردن . اين نماز دو ركعت است كه نماز گزار در ركعت اول سوره
حمد و سوره فتح ، و در ركعت دوم سوره حمد و هر سوره اى كه خواست ، مى
خواند.
( 145)
3.خواندن اين دعا، بعد از طلوع فجر:
اللهم قد حضر شهر رمضان و قد افترضت عليا صيامه
و انزلت فيه القران هدى للناس و بينات من الهدى و الفرقان . اللهم اعنا
على صيامه و تقبله منا و تسلمه منا سلمه لنافى يسر منك و عافيته انك
على كل شى قدير.
( 146)
خدايا در رسيدن ماه رمضان ، واجب كردى بر ما روزه اش را، و فرو فرستادى
در آن ، قرآن را رهبر مردم ، و گواه هاى هدايت و فرق حق و باطل . خدايا
كمك كن به ما در روزه آن و بپذيرش از ما و تحويل گير آن را از ما و
سالمش دار براى ما در آسانى و عافيت خود؛ زيرا تو بر همه چيز توانايى
.
4. پاشيدن گلاب بر سر و صورت .
( 147)
5. خواندن دعاى روز اول ماه :
اللهم اجعل صيامى فيه صيام الصائمين و قيامى فيه
قيام القائمين و نبهنى فيه عن نومه الغافلين و هب لى جرمى فيه يااله
العالمين واعف عنى يا عافيا عن المجرمين .
خدايا قرار ده روزى من را در اين روز روزه روزه داران را حقيقى ، و
عبادتم را در آن ، عبادت پرستندگان صميمى بيدارم كن در اين روز از خواب
غافلان و ببخش در آن ، جرم و گناهم را، اى معبود جهانيان و بگذر از من
اى گذرنده از گنهكاران !
دوم ماه
دعاى روز دوم :
اللهم قربنى فيه الى مرضاتك و جنبنى فيه من سخطك
و نقماتك و وفقنى فيه لقرائه آياتك برحمتك يا ارحم الراحمين !
خدايا نزديك گردان در اين روز به پسند خود و بركنارم دار در آن از خشم
و شكنجه هايت ، و توفيقم ده در آن براى خواندن آياتت به رحمت خودت اى
مهربان ترين مهربانان !
سوم ماه
نزول انجيل بر عيسى (ع )، جنگ تبوك در سال 9 هجرى ، وفات شيخ
مفيد در سال 413 ق .
دعاى روز سوم : اللهم ارزقنى فيه الذهن و التنبيه وبا عدنى فيه من
السفاهه و التمويه واجعل لى نصيبا من كل خير تنزل فيه بجودك يا اجود
الاجودين !
خدايا! روزى ام كن در اين روز هوش و آگاهى و دورم كن در آن از سفاهت و
گمراهى ، و بهره ام ده از هر چيزى كه در آن فرو آورى به جودت اى بخشنده
ترين بخشندگان !
چهارم ماه
دعاى روز چهارم :
اللهم قونى على اقامه امرك و اذقنى فيه حلاوه
ذكرك و اورعنى فيه لاداء شكرك بكرمك ، واحفظنى فيه بحفظك و سترك يا
ابصر الناصرين !
خدايا نيرويم بخش در اين روز به برپا داشتن دستوراتت و بچشانم در آن ،
شيرينى ذكرت را و آماده ام كن براى اداره شكرت به كرم خود و نگه دارم
در اين روز به حفظ وپرده پوشى ات اى بيناترين ناظران !
پنجم ماه
دعاى روز پنجم :
اللهم اجعلنى فيه من المستغفرين و اجعلنى فيه من
عبادك الصالحين القانتين و اجعلنى فيه من اوليائك المقربين برافتك يا
ارحم الراحمين .
خدايا قرار ده مرا در اين روز از آمرزش جويان و قرارم ده از بندگان
شايسته و پرستنده ات ، و قرارم بده از دوستان نزديكت به مهرت اى مهربان
ترين مهربانان !
ششم ماه
نزول تورات بر حضرت موسى (ع ).
ولايت عهدى امام رضا (ع ) در سال 201 ق .
1. نماز گزاردن . اين نماز دو ركعت است كه در هر ركعت ، سوره حمد يك
مرتبه و سوره اخلاص 25 مرتبه خوانده مى شود.
( 148)
2. دعاى روز ششم :
اللهم لا تخذلى فيه لتعرض معصيتك و لا تضربنى
بسياط نقمتك و زحزحنى فيه من الموجبات سخطك بمنك و اياديك يا منتهى
رغبه الراغبين !
خدايا وانگذارم در اين روز كه گرد نافرمانى ات گردم و مزن بر من
تازيانه هاى شكنجه ات ، و كنار كشم در آن از موجبات خشمت به احسان و
نعمتت اى نهايت اشتياق مشتاقان !
هفتم ماه
دعاى روز هفتم :
اللهم اعنى فيه على صيامه و قيامه و جنبنى فيه
من هفواته و اثامه و ارزقنى فيه ذكرك بداومه بتوفيقك يا هادى المضلين !
خدايا كمكم كن در اين روز به روزه داشتن و عبادت ، و بر كنارم دار در
آن از بيهوده گويى و گناهان و روزام كن در آن ذكر خود را هميشه ، به
توفيق خودت ، اى رهنماى گمراهان !
هشتم ماه
دعاى روز هشتم :
اللهم ارزقنى فيه رحمته الايتام و اطعام الطعام
و افشاء السلام و صحبه الكرام بطولك يا ملجا الاملين !
خدايا روزى ام كن در اين روز مهرورزى به يتيمان و خوراك دادن به مردمان
و سلام گفتن به عيان و هم صحبتى كريمان ، به فضل خودت اى پناه
آرزومندان !
نهم ماه
دعاى روز نهم :
اللهم اجعل لى نصيبا من رحمتك الواسعه و اهدنى
فيه لبراهينك الساطعه و خذ بناصيتى الى مرضاتك الجامعه بمحبتك يا امل
المشتاقين !
خدايا مقرر كن برايم در اين روز بهره اى از رحمت واسع خود و ره نمايم
در آن براى براهين درخشانت و مهار مرا بكش به رضايت همه جانبه ات به
دوستى خود اى آرزوى مشتاقان !
دهم ماه
دعاى روز دهم :
اللهم اجعلنى فيه من المتوكلين عليك و اجعلنى
فيه من الفائرين لديك و اجعلنى فيه من المقربين اليك باحسانك يا غايه
الطالبين !
خدابا قرار ده مرا در اين روز مرا از متوكلان به درگاهت ، و قرار بده
در آن از كامروايان حضرتت و قرارم ده در آن از مقربان درگاهت ، به
احسانت اى نهايت جويندگان !
يازدهم ماه
دعاى روز يازدهم :
اللهم الى فيه الاحسان و كره الى فيه الفسوق و
العصيان و حرم على فيه السخط و النيران بعونك يا غياث المستغيثين !
خدايا محبوب كن براى من در اين روز احسانت را و ناگوار ساز در دلم آن
فسق و نافرمانى را و حرام كن بر من در آن ، خشم و سوزندگى را به يارى
ات اى دادرس استغاثه كنندگان !
دوازدهم ماه
دعاى روز دوازدهم :
اللهم زينى فيه بالستر و العفاف و استرنى فيه
بلباس القنوع و الكفاف و احملنى فيه على العدل و الانصاف و امنى فيه من
كل ما اخاف بعصمتك يا عصمه الخافئين !
خدايا بيارايم در اين روز به آبرومندى و پارسايى و به بزم كن جامعه و
قناعت و خوددارى و وادارم در آن به عدل و انصاف و آسوده ام دار از هر
چه مى ترسم به عصمت خودت اى عصمت خائفان !
سيزدهم ماه
شب
1. نماز گزاردن (مطابق نمازى كه در شب سيزدهم رجب )
( 149)
دعاى روز سيزدهم :
اللهم طهرنى فيه من الدنس و الاقذار و صبرنى على
كائنات الاقدار و وقفنى فيه للتقى و صحبه الابرار بعونك يا قره العين
المساكين !
خدايا پاكيزه ام كن در اين روز از چرك و كثافت و بردبارم كن در آن بر
آنچه مقدر است و توفيقم بده در آن براى تقوا و هم نشينى نيكان به يارى
ات اى نور چشم مستمندان !
چهاردهم ماه
شب
1. نماز گزاردن
2. خواندن دعاى مجير.
( 150)
دعاى روز چهاردهم :
اللهم لا تواخذنى فيه بالعثرات و اقلنى فيه
الخطايا و الهفوات و لا تجعلنى فيه غرضا لليلا يا والافات بعزتك يا عز
المسلمين !
خدايا! مواخذه مكن مرا در اين روز به لغزش ها و در گذر از من در آن از
خطاها و بيهوده گويى ها و مكن من را در آن نشانه تير بلاها و آفات به
عزت خودت اى عزت مسلمانان !
روز چهاردهم
ولادت امام حسن مجتبى (ع )در سال 3ق .
شب
1. نماز گزاردن .
2. خواندن دعاى مجير
( 151)
3. خواندن زيارت امام حسين (ع ).
( 152)
آشنايى با زندگى امام مجتبى (ع )
امام حسن (ع ) در شب نيمه رمضان سال دوم يا سوم هجرى در مدينه به دنيا
آمد و در سال 28 صفر 49 هجرى در مدينه به شهادت رسيد و در قبرستان بقيع
به خاك سپرده شد. پدر بزرگوارش حضرت اميرآل مؤ منين (ع ) و مادرش حضرت
فاطمه (س ) است .
شيخ مفيد، فرزندان حضرت را پانزده تن ذكر نموده است .
( 153)
زندگى آن بزرگوار به سه بخش تقسيم شده است :
اول . دوره پيامبر (ص ): اين دوره ايام كودكى ايشان بود و از حادثه هاى
بزرگ آن حضور ايشان به همراه رسول خدا و پدرش على (ع )و مادرش فاطمه
(س ) و برادر بزرگواش حسين (ع )براى مباهله با يهوديان نجران را مى
توان ياد كرد.
دوم . دوره على (ع ): اين دوره ، طولانى ترين دوره زندگى حضرت بود. در
اين مقطع كه سى سال به درازاكشيد، به حادثه هاى تلخى چون سقيفه ، شهادت
مادر، و صبر طاقت فرساى پدر منجر شد. به حكومت رسيدن پدرش على (ع )نيز
در اين برهنه اتفاق افتاد.
سوم . دوره امامت : زمان امامت حضرت ، مصادف با اقتدار حكومت معاويه در
شام بود. مكاتبات حضرت با معاويه ،
( 154) و حركت براى نبرد با او و صلح تحميلى از وقايع
اين ايام بود.
( 155)
از سخنان آن حضرت است :
اللوم ان لا تشكر النعمه .
( 156)
پستى ، آن است كه نعمتها را سپاس نگويى .
شانزدهم ماه
دعاى روز شانزدهم :
اللهم وفقنى فيه لموافقه الابرار و جنبنى فيه
مرافقه الاشرار و اونى برحمتك الى دار القرار بالهيتك يا اله العالمين
!
خدايا! توفيقم ده در اين روز براى مافقت با نيكان و بركنارم دارد از
همراهى بدان و جايم ده به مهرت در دارالقرار به الهيت خودت ، اى معبود
جهانيان !
هفدهم ماه
وقوع جنگ بدر در سال 2 ق .
دعاى روز هفدهم :
اللهم اهدنى فيه لصالح الاعمال واقض لى فيه
الحوائج و الاماليامن لا يحتاج الى التفسير و الواسل يا عالما بما فى
صدور العالمين صل على محمد و اله محمد الطاهرين !
خدايا ره نمايم در اين روز براى اعمال شايسته و بر آور برايم در آن
حاجت ها و آرزوها را اى كه نيازى ندارى به تفسير و بازرسى اى داناى به
آنچه در سينه هاى جهانيان است ، رحمت فرست بر محمد و خاندان پاكش
هجدهم ماه
دعاى روز هجدهم :
اللهم افتح لى فيه ابواب الجنات و اغلق عنى فيه
ابواب النيران و وقفنى فيه لتلاوه و القران يا منزل السكينه فى قلوب
المومنين !
خدايا! بگشا بر من در اين روز در هاى بهشت را، و ببند بر من در آن
درهاى دوزخ را و توفيقم بده در آن براى خواندن قرآن ، اى نازل كننده
آرامش در دل هاى مومنان !
بيست يكم ماه
شهادت حضرت امير (ع )در سال 40 هجرى .
شب
اعمال مشترك شب قدر ذكر آن در اعمال شب نوزدهم گذشت .
روز
1. اعتكاف . يك عمل مستحبى است كه انسان به مدت 3 روز يا بيشتر جهت
عبادت در مسجد مى ماند و در دهه آخر اين ماه ، فضيلت فراون دارد.
( 157)
2. دعاى روز بيست و يكم :
اللهم اجعل فيه الى مرضاتك دليلاو لا تجعل
للشيطان فيه على سبيلا و اجعل الجنه لى منزلاو مفيلا يا قاضى حوائج
الطالبين !
خدايا مقرر كن در اين روز برايم به سوى رضايت هايت دليلى و مده در آن
راهى بر شيطان و مقرر كن بهشت را منزل و آرمگاهم اى برآونده حاجات
جويندگان !
بيست و دوم ماه
دعاى روز بيست و دوم
اللهم افتح لى فيه ابواب فضلك و انزل على فيه
بركاتك و وقفنى فى لموجبات مرضاتك و اسكنى فيه بحبوبات جناتك يا مجيب
دعوه المضطرين !
خدايا بگشا بر من در آن درهاى فضيلت را و نازل كن بر من در آن بركاتت
را و توفيقم ده براى اسباب خشنودى ات و سكونتم ده در ميان بهشت اى
اجابت كننده دعاى درماندگان .
بيست و سوم ماه
شب
احتمال اين كه شب قدر، اين شب باشد، از دوشب ديگر بيشتر است .
1. به جا آوردن اعمال شب قدر.
2. خواندن دعاب فرج : اللهم كن لوليك الحجه بن الحسن ....)
3. خواندن سوره هاى عنكبوت و دخان .
4. خواندن هزار بار سوره قدر.
5. خواندن دعاى مخصوص .
( 158)
روز
دعاى روز بيست سوم :
اللهم اغسلنى فيه الذنوب و طهرنى فيه من العيوب
و امتحن قلبى بتقوى القلوب يا مقلب عثرات المذنبين !
خدايا بشوى مرا در اين روز از گناهان و پاك كن مرا در آن از عيب و بياز
ما در آن دلم را به تقوا اى گذرنده از لغزش هاى گنهكاران .
بيست و چهارم ماه
دعاى روز بيست و چهارم :
اللهم انى اسئلك فيه ما يرضك و اعوذبك مما يوذيك
و اسئلك التوفيق فيه لان اطعيك و لا اعصيك يا جواد السائلين !
خدايا از تو مى خواهم در اين روز آنچه تو را خشنود مى سازد و پناه مى
برم به تو از آنچه آزارت دهد و از تو توفيق مى خواهم در آن براى
فرمانبريت و ترك عصيانت ؛ اى بخشنده بر سوال كنندگان !
بيست و پنجم ماه
دعاى روز بيست و پنجم :
اللهم اجعلنى فيه محبا لا وليائك و معاد يا لا
عدائك مستنا بسنه خاتم انبيائك يا عاصم قلوب النبيين !
خدايا! قرارم ده در اين روز دوست دوستانت و دشمن دشمنانت و بر روش
خاتم پيغمبرانت اى نگهدارنده دل پيامبران !
بيست و ششم ماه
دعاى روز بيست و ششم :
اللهم اجعل سعيى فيه مشكورا و ذنبى فيه مغفورا و
عملى فيه مقبولا و عيبى فيه مستورا يا اسمع السامعين !
خدايا قرار ده سعى مرا در اين روز با قدر دانى و گناهم را در آن ،
آمرزيده و علمم در آن پذيرفته ، و عيبم در آن نهفته گردان ، اى
شنواترين شنودگان !
بيست و هفتم ماه
شب
1. خواندن دعا: امام سجاد (ع )دعاى زير را در اين شب مكرر مى خواند:
اللهم ارزقنى التجافى عن دار الغرور و الانابه الى دار الخود و الا
ستعداد للمت قبل حلول الفوت !
خدايا دورى كزيدن از خانه غرور و فريب و بازگشت به سوى خانه جاويدان .
و آمادگى براى مرگ پيش از فرارسيدنش را روزى من گردان !
دعاى روز بيست و هفتم ماه :
اللهم ارزقنى فيه فضل ليله القدر و صير فيه
امورى من العسر الى اليسر واقبل معاذيرى و حط عنى الذنب و الوزر يا
روفا بعباده الصالحين* !
خدايا! روزى كن به من در اين روز، فضل شب قدر را، و كارهاى مرا در آن
از دشوارى به آسانى بگردان و روزه هايم را بپذير، گناه و وزر مرا بريز،
اى مهربان بر بندگان شايسته خود!
بيست و هشتم ماه
دعاى روز بيست و هشتم :
اللهم و فر حظى فيه من النوافل و اكرمنى فيه با
حضار المسائل و قرب فيه و سيلتى اليك من بين الوسائل يا من لا يشغله
الحاح الملحين .
خدايا! زياد كن بهره مرا در اين روز از نوافل ، و گرامى دار مرا در آن
به حاضر كردن مسائل دينى ، و نزديك كن در آن وسيله ام را به در گاهت از
ميان ديگر وسيله ها، اى كسى كه بازت ندارد از بخشش ، اصرار اصرار
كنندگان !
بيست و نهم ماه
جنگ حنين در سال 8 ق .
دعاى روز بيست و نهم :
اللهم غثنى فيه بالرحمه و ارزقنى فيه الوفيق و
العصمه و طهر قلبى من غياهب التمته يا رحيما بعباده المومنين !
خدايا! در اين روز مرا به رحمت خود در پوشان ، و روزى كن به من در آن
توفيق خوددارى از گناهان و پاك كن دلم را از تاريكى هاى تهمت ، اى
مهربان بر بندگان با ايمان خود!
سى ام ماه
شب
1. خواندن دعا وداع با ماه رمضان .
2. زيارت امام حسين (ع ).
3. محاسبه اعمال يك ماه .
( 159)
4. خواندن سوره هاى : كهف ، انعام و تين .
5. خواندن دعاى زير:
اللهم لاتجعله اخر العهد من صيامى لشهر رمضان و
اعوذبك ان يطلع فجر هذه الليله الا و قد غفرت لى !
خدايا! اين روز را آخرين دوران روزه گرفتن من در ماه رمضان قرار مده و
پناه برم به تو از اين كه بر آيد سپيده دم اين شب ، جز آن كه مرا
آمرزيده باشى .
6. گفتن صد مرتبه : استغفرالله ربى و اتوب اليه
روز
1. خواندن دعا. دعاى زير از اميرالمؤ منين (ع ) براى روز آخر ماه رمضان
نقل شده است .
اللهم انى اسئلك اخباب المخبتين و اخلاص
الموقنين و مرافقه الابرار و استحقاق حقائق الايمان و الغنيمه من كل بر
و السلامه من كل اثم و وجوب رحمتك و عزائم الايمان و الغنيمه من كل بر
و السلامه من كل اثم و وجوب رحمتك و عزائم مغفرتك و الفوز بالجنه و
النجاه من النار!
خدايا! من از تو مى خواهم دل دادن دلدادگان را و اخلاص معتقدان و
همراهى نيكان و استحقاق حقيقت ايمان و بهره ورى از هر خبر و سلامت از
هر گناه و لزوم رحمت تو و تصميم آمرزشت ، و رسيدن به بهشت ونجات از
دوزخ را.
2. توسل به امامان (ع ).
مرحوم ميرزا جواد ملكى تبريزى فرموده است : چون اين روز روز عرضه اعمال
است در آخر آن به ائمه (ع )توجه كنيد و با تضرع و تواضع ، از آنان طلب
اصلاح كارهاى خويش را بنمايد.
دعاى روز سى ام :
اللهم اجعل صيامى فيه بالشكر و القبول على ما
ترضاه ويرضاه الرسول محكمه فروعه بالاصول بحق سيدناو محمد و اله
الطاهرين و الحمد لله رب العالمين !
خدايا روزه ام را در اين ماه به قدر دانى و پذيرش مقرون كن آنچنان كه
تو بپسندى و پسندد حضرت رسول ، در حال ى كه استوار باشد فروعش بر اصول
به حق سرور ما محمد (ص )، و آل پاكش و سپاس از آن خداست پروردگار
جهانيان !
شوال
روز اول ماه
عيد فطر
شب
1. غسل بعد از غروب خورشيد.
( 160)
2. غسل در آخر شب .
( 161)
3. شب زنده دارى . امام سجاد (ع )اين شب را احيا مى داشت و مى فرمود كه
اين شب كم تر از شب قدر نيست .
( 162)
4. نماز گزاردن .
( 163)
5. خواندن دعاى امام حسين (ع ).
( 164)
6. ده مرتبه خواندن دعاى يا دائم الفضل ....
( 165)
7. جدا نمودن فطريه از اموال .
( 166)
8. خواندن تعقيب مخصوص كه بعد از نمازهاى مغرب ، عشا، صبح و نماز عيد
قرائت مى شود:
الله اكبر الله اكبر لا اله الا الله و الله
اكبر و الله الحمد ، الحمد لله على ما هدينا و له الشكر على ما اولينا.
( 167)
خدا بزرگتر است ، خدا بزرگ تر است . نيست معبود حقى جز خدا و خدا
بزرگتر است . خدا بزرگتر است . از آن خداست . سپاس . سپس خدا را بر
آنچه ما را ره نمود و خدا را شكر بر آنچه به ما بخشيد.
روز
1 - غسل .
( 168)
2 - پرداختن فطريه قبل از نماز عيد.
( 169)
افطار نمودن قبل از نماز عيد (كه بهتر است با تربيت امام حسين (ع
)باشد.)
( 170)
4 - پوشيدن لباس پاكيزه و استعمال بوى خوش .
5 - خواندن نماز عيد فطر.
( 171)
6 - خواندن دعاى ندبه .
( 172)
7 - خواندن زيارت امام حسين (ع ).
( 173)
8 - خواندن بعضى ادعيه .
( 174)
ترك روزه . روزه گرفتن در اين روز حرام است .
( 175)
روز دوم ماه
1 - ترك روزه . در بعضى روايات ذكر شده است كه دو روز بعد از
عيد فطر را روزه نگيريد و در برخى روايات نيز سه روز آمده و بعضى علما
نيز روزه اين دو روز را مكروه دانسته اند.
( 176)
روز چهارم
1 - روزه داشتن . از روز چهارم شوال تا شش ، روزه گرفتن خوب است
.
روز بيست و پنجم ماه
شهادت امام صادق (ع )در سال 148 ق .
آشنايى با زندگى امام صادق (ع )
حضرت صادق (ع )، در 17 ربيع الااول سال 83 هجرى در مدينه متولد شد و در
25 شوال 148 هجرى در مدينه وفات كرد و در قبرستان بقيع به خاك سپرده
شد. مدت عمر ايشان 65 سال بود. پدر بزرگوارش امام محمد باقر (ع )بود و
مادرش ام فروه نام داشت .
فرزندان ايشان عبارت اند از 1. اسمائيل 2. عبدالله 3. ام فروه 4. موسى
(امام كاظم ) 5. اسحاق 6. محمد 7. عباس 8. على 9. اسماء 10. فاطمه .
آن حضرت ، يازده سال از زندگى امام سجاد (ع )و بيست سال از زندگى پدر
بزرگوارش امام باقر (ع )را درك نمود. مدت امامت حضرت ، 34 سال است كه
در اين مدت ، صدها شاگرد در حوزه درس حضرت ، تعليم ديدند.
حاكمان جور هم زمان با آن حضرت عبارت اند از: 1. هشام بن عبدالملك ، 2.
وليد بن يزيد بن عبدالملك ، 3. يزيد بن وليد بن عبدالملك ، 4. مروان بن
محمد حمار، 6. سفاح ، 7. منصور.
( 177)
بخشى از گفتارهاى ايشان ، در مجموعه هاى مستقل موجود است كه توحيد مفصل
، نوشته محمد باقر مجلسى (ره ) و ترجمه زين العابدين كاظمى خلخالى از
جمله آنهاست .
( 178)
از سخنان آن حضرت است :
احب اخوانى الى ، من اهدى الى عيوبى .
بهترين برادرانم كسى است كه عيب هايم را برايم هديه آورد.
ذى قعده
ذى قعده ، از ماههاى حرام است كه در جاهليت مورد احترام بوده و
اسلام نيز آن را گرامى داشته است . اين ماه ، به اجابت دعا معروف است .
روايت شده است كه پيامبر (ص ) روزى از اين ماه ، از منزل خارج شد و
فرمود: اى مردم ! چه كسى مى خواهد توبه كند؟ همه پاسخ مثبت دادند.
آنگاه فرمود:
غسل كنيد و وضو ساخته ، چهار ركعت نماز بخوانيد، در هر ركعت يك بار
سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و يك بار هم سوره فلق و ناس را بخوانيد و
پس از تمام شدن نماز هفتاد مرتبه استغفار كنيد و سپس لا حول و لا قوه
الا بالله العلى العظيم . بگوييد بعد از آن ، اين دعا را بخوانيد:
يا عزيز يا غفار اغفرلى ذنوبى و ذنوب جميع
المومنين و المومنات فانه لا يغفر الذنوب الاانت !
كسى كه اين اعمال را به جا آورد، از جانب آسمان به او ندا مى رسد؛ اى
بنده خدا! توبه ات پذيرفته شد و گناهانت بخشوده گشت . كردارت را از سر
بگير.
( 179)
روز يازدهم ماه
ميلاد امام رضا (ع )در سال 148 ق .
پانزدهم ماه
شب
1. عبادت . از پيامبر اكرم (ص ) نقل شده است كه در ماه ذى قعده شبى است
با بركت و آن ، شب نيمه است كه خداوند، با نگاه رحمت به بندگان با
ايمان مى نگرد. كسى كه در آن شب ، به طاعت مشغول باشد، پاداش صد روزه
دار غير گنهكار را به او مى دهند.
( 180)
روز بيست و سوم ماه
1. زيارت حضرت رضا (ع ). زيارت اين روز، سنت است و سيدين طاووس
از بعضى نقل كرده كه مستحب است .
( 181) .
بيست و پنجم ماه
شب
عبادت و بندگى .
( 182)
روز
1. داشتن روزه .
( 183)
2. غسل .
( 184)
3. نماز گزاردن . دو ركعت نماز كه در هر ركعت يك بار سوره حمد و پنج
بار سوره شمس خوانده مى شود. پس از سلام نماز بگويد:
لا حول و لا قوه الا بالله العلى العظيم .
آن گاه دعاى زير را بخوانيد:
يا مقيل العثرات افلنى عثرتى ، يا مجيب الدعوات
اجب دعوتى يا سامع الاصوات اسمع صوتى و ارحمنى و تجاوز عن سيئاتى و ما
عندى يا ذالجلال و الاكرام !
اى گذرنده از لغزشها، در گذر از لغزشم ، اى اجابت كننده دعوت ها! اجابت
كن دعايم را، اى شنواى آوازها! بشنو آوازم را و بر من رحم كن و بگذر از
بد كردارى ام و آنچه نزد من است ، اى صاحب جلال و اكرام !
4. خواندن دعا.
5. خواندن زيارت حضرت رضا (ع ). بعضى از علما، خواندن زيارت امام رضا
(ع ) را در اين روز، مستحب دانسته اند
( 185)
روز سى ام ماه
شهادت امام محمد تقى (ع )در سال 220ق (البته روز شهادت ، آخر
ماه ذى قعده است . )
آشنايى با زندگى جواد الائمه (ع )
حضرت جواد (محمد تقى (ع ) )، در درهم ماه رجب سال 195 هجرى در مدينه به
دنيا آمد و در آخر ماه ذى قعده 220 هجرى در 25 سالگى در بغداد وفات
نمود. مرقد پاك آن حضرت در كاظمين است . پدر بزرگوارش امام رضا (ع )و
مادرش ام ولد (سبيكه يا فيروزان يا ريحانه ) نام داشت .
شيخ مفيد، فرزندان حضرت را اين چنين معرفى كرده اند:
1. على (امام هادى (ع )) 2. موسى ، 3. فاطمه ، 4. امامه .
ولى ابن شهر آشوب ، نام فرزندان امام را به اين صورت بيان كرده اند:
1. على (امام هادى )، 2. موسى ، 3. حكيمه ، 4. خديجه ، 5. ام كلثوم .
( 186)
هشت سال از عمر حضرت خديجه در حيات پدرش واقع شد دوره امامت آن حضرت ،
هفده سال و مقارن با حكومت مامون و معتصم عباسى بود. مامون امام را به
بغداد دعوت كرد و دخترش را به عقد ايشان در آورد. با مرگ مامون ، امام
به مدينه باز گشت ؛ ولى معتصم ، دوباره ايشان را به بغداد طلبيد.
مباحثه امام با يحيى بن اكثم
( 187) در حضور مامون ، از دوره هاى بسيار درخشان زندگى
ايشان است . از سخنان آن حضرت است :
اظهار الشى قبل آن يستحكم مفسده له .
( 188)
آشكار كردن امور قبل از اتقان و محكم شدن به زبان آن كار خواهد بود.
ذى حجه
دهه اول اين ماه بسيار با ارزش است تا آن جا كه رسول خدا فرموده
است كه روزهايى پاك تر از اين دهه ، نزد خداوند نيست . همچنين فرموده
كه روزهايى جز اين دهه نيست كه كار نيك نزد خداوند، محبوب تر باشد.
( 189)
اعمال عمومى اين دهه
1. نماز گزاردن . در اين دهه شب ، بين نماز مغرب و عشا دو ركعت
نماز وارد شده است : در هر ركعت ، بعد از سوره حمد و اخلاص ، اين آيه
خوانده مى شود:
و واعدنا موسى ثلاثين ليله و اتممناها بعشر فتم
ميقات ربه اربعين ليله و قال موسى لاخيه هارون اخلفنى فى قومى و اصلح و
لا تتبع سبيل المفسدين .
( 190)
وعده گذاشتيم با موسى سى شب و تمديدش كرديم ده شب ديگر و ميقات
پروردگارش چهل شب شد و موسى به برادرش هارون گفت : جانشين من باش در
قومم مصلح باش و به راه مفسده جويان مرو!
2. دعا كردن
( 191)
3. خواندن دعاى اين ذكر در هر روز
لا اله الا الله عدد الليالى و الدهور، لا اله
الله عدد امواج البحور، لا اله الا الله و رحمته خير مما يجمعون ، لا
اله الا الله عدد الشوك و الشجر، لا اله الا الله عدد الشعر و الوبر،
لا اله الاالله عدد الحجر. المدر، لا اله الا الله عدد لمح العيون ، لا
اله الاالله فى اليل اذا عسعس و الصبح اذا تنفس ، لا اله الا الله عدد
الرياح فى البرارى و الصخور، لا اله الا الله من اليوم الى يوم ينفخ فى
الصور.
( 192)
نيست معبود حقى جز خدا بر شماره شب هاى و روزگاران ، نيست معبود حقى جز
خدا به شماره موج هاى درياها، نيست معبود حقى جز خدا و رحمتش بهتر است
از آنچه جمع كننده ، نيست معبودى جز خدا به شماره خار و درخت ، نيست
معبود حقى جز خدا به شماره مو و كرك ، نيست معبود حقى جز خدا به شماره
سنگ و كلوخ ، نيست معبود حقى جز خدا به شمار به هم زدن چشم ها، نيست
معبود حقى جز خدا در شب كه بگردد و صبح كه بر آيد، نيست معبود حقى جز
خدا به شمار بادها در بيابان ها و سنگ ها، نيست معبود حقى جز خدا از
امروز تا روزى كه دميده شود در صور.
4. روزه داشتن : روزه نه روز اول اين ماه ، مستحب و روزه روز دهم حرام
است و البته روز نهم ، اگر روز موجب ضعف گردد و روزه دار نتواند اعمال
آن روز را انجام دهد، روزه اش مكروه است .
( 193)
روز اول ماه
ولادت حضرت ابراهيم (ع ).
( 194)
ازدواج حضرت على (ع )با حضرت زهرا (س ) در سال 3 ق .
1. روزه داشتن . در روايت آمده است كسى كه اين روز را روزه بدارد، ثواب
هشتاد ماه روزه براى او ثبت مى شود.
( 195)
2. خواندن نماز حضرت زهرا (س )، چهار ركعت نماز است و در هر ركعت يك
مرتبه سوره حمد و پنجاه بار سوره اخلاص خوانده شود (ع تعقيبى دارد كه
به مفاتبح رجوع شود.)
( 196)
3. خواندن دعاى خوف . اين دعا براى رفع ستم ستمگران است كه چنين است :
حسبى حسبى من سوالى علمك بحالى !
( 197)
بس است ، بس است از خواست من دانستن تو حال مرا!
روز هفدهم ماه
شهادت حضرت باقر العلوم (ع ) در سال 114 ق .
روز هشتم ماه
روز ترويه .
( 198)
حركت امام حسين (ع ) از مكه در سال 60 ق .
1. غسل آن را در تمام روز مى توان انجام داد.(
199)
2.روزه گرفتن .
( 200)
نهم ماه
روز عرفه .
شهادت حضرت مسلم بن عقيل در سال 60 ق .
شب
1. مناجات و دعا. شب عرفه از شب هاى بسيار مناسب براى توبه و مناجات با
خداوند است .
( 201)
2. زيارت امام حسين (ع ). در روايات آمده است كه خداوند در شب عرفه
ابتدا به زائران قبر امام حسين (ع ) نظر مى كنند و سپس به كسانى مه در
موقف هستند.
( 202)
روز
1. روزه داشتن . روزه اين روز، مستحب است ؛ مگر براى كسى به جهت ضعف ،
نتواند اعمال اين روز را انجام دهد، كه در اين صورت مكروه است .
( 203)
2. غسل .
( 204)
3. زيارت امام حسين (ع ). از امام صادق (ع )نقل شده است كه خداوند، بر
زائران قبر امام حسين (ع )تجلى مى كند و خواسته هاى آنان را بر آورده
مى كند و گناهانشان را مى آورزد، آنگاه بر اهل عرفات ، تجلى مى كند.
( 205)
4. اعمال عصر:
الف ) دو ركعت نماز بعد از نماز عصر. اين نماز مستحب است كه در ركعت
اول سوره حمد و اخلاص خوانده شود و در ركعت دوم سوره حمد و كافرون
خوانده شود.
ب ) چهار ركعت نماز. در اين نماز، كه در هر ركعت ، يك مرتبه سوره حمد و
پنجاه مرتبه سوره اخلاص خوانده مى شود.
ج ) دعا و ذكر. يكى از دعاهاى سفارش شده در اين روز، دعاى عرفه امام
حسين است .
( 206)
دهم ماه
عيد قربان .
شب
1. شب زنده دارى .
( 207)
2. زيارت امام حسين (ع ).
( 208)
3. خواندن دعاى يا دائم الفضل على البريه
( 209)
روز
1. غسل .
( 210)
2. خواندن دعاى ندبه .
( 211)
3. خواندن تكبيرات . به اين شرح :
الف ) بعد از نماز ظهر روز عيد تا بعد از نماز روز دوازدهم .
ب ) كسانى كه در منا هستند، از نماز ظهر روز عيد تا بعد از نماز صبح
روز سيزدهم .
اين تكبيرات در اعمال روز عيد فطر گفته شد.
( 212)
4. خواندن دعاى چهل و هشتم صحيفه سجاديه .
( 213)
5. خواندن نماز عيد.
( 214)
6. قربانى .
( 215)
7. ترك روزه . روزه گرفتن در اين روز، حرام است .
( 216)
روز يازدهم ماه
ايام تشريق .
يازدهم ، دوازدهم و سيزدهم ذى حجه ، ايام تشريق ناميده مى شود. روزه
گرفتن در اين ايام ، براى كسى كه در منا باشد، حرام است .
( 217)
روز پانزدهم ماه
ولادت امام على النقى (ع )در سال 212 ق .
آشنايى با زندگى امام هادى (ع )
امام هادى در نيمه ذى حجه سال 212 هجرى در صريا (از حوالى مدينه ) به
دنيا آمد و در سوم رجب سال 254 در سامرا در 42 سالگى وفات يافت و در
همان جا به خاك سپرده شد. پدر بزرگوارش امام محمد تقى (ع ) بود و مادرش
سمانه نام داشت .
فرزندان ايشان عبارت اند از: 1. حسن (امام حسن عسكرى (ع ))، 2. حسين ،
3. محمد، 4. جعفر، 5. عايشه .
حضرت را درسال 243 ق ، از مدينه به سامرا منتقل كردند و تا آخر عمر در
آن جا اقامت داشت .
( 218)
دوره امامت ايشان ، مقارن بود با خلافت چند تن از حاكمان عباسى كه
عبارت اند از: 1. معتصم ، 2. واثق ، 3. متوكل ، 4. منتصر، 5. مستعين ،
6. معتز.
( 219)
از سخنان آن حضرت است :
الدنيا سوق ، ربح فيها قوم و خسر اخرون .
( 220)
دنيا بازارى است كه گروهى در آن سود مى برند و عده اى نيز زيان مى
بينند.
هجدهم ماه
عيد غدير.
شب
نماز گزاردن و دعا كردن
( 221)
روز
1. غسل .
( 222)
2. روزه داشتن .
( 223)
3. نماز گزاردن . دو ركعت نماز مانند نماز صبح كه پس از آن ، دو مرتبه
به سجده رفته و صدبار شكرالله گفته شود. بين دو سجده نيز دعايى خوانده
شود.
( 224)
4. خواندن دعا.
( 225)
5. پوشيدن لباس پاكيزه .
( 226)
6. ديد و بازديد دوستان .
در هنگام مصافحه ، خواندن دعاى زير وارد شده است :
الحمد الله الذى جعل كمال دينه و تمام نعمه
بولايه امير المومنين على بن ابى طالب .
( 227)
سپاس خدا را كه ما را به دين روز گرامى داشته و قراد داده ما را از اين
متمسكان به ولايت اميرالمومنين و ائمه قرار داده است .
7. زيارت اميرالمومنين (ع ).
( 228)
خواندن عقد برادرى و اخوت .
( 229)
9. صد بار خواندن اين دعا:
الحمدالله الذى جعل كمال دينه و تمام نعمه بولايه امير المونين على بن
ابى طالب .
( 230)
سپاس خداوندى را كه كمال دين و تمام نعمتش را در ولايت اميرمومنان على
بن ابى طالب قرار داد.
روز بيست و چهارم ماه
روز مباهله (البته بيست و پنجم را روز مباهله گفته اند).
1. غسل .
( 231)
2. روزه داشتن .
( 232)
3. خواندن دعاى مباهله .
( 233)
4. نماز گزاردن . دو ركعت نماز صبح است كه بعد از آن ، هفتاد بار
استغفار مى شود.
( 234)
بيست و پنجم ماه
شب
اطعام نمودن .
( 235)
روز
روزه داشتن
( 236)
روز سى ام ماه
1. نماز گزاردن . خواندن دو ركعت نماز در اين روز، بدين شرح
وارد شده است :
الف ) در هر ركعت سوره حمد، ده مرتبه ، سوره اخلاص و ده مرتبه آيه
الكرسى خوانده شود.
ب ) خواندن اين دعا
اللهم ما عملت فى هذه السنه من عمل نهيتنى عنه و
لم ترضه و نسيته و لم تنسه و دعوتنى الى التوبه بعد اجترائى عليك .
اللهم فانى استغفرك منه فاغفرك منه فاغفرلى و ما علمت من عمل يقربنى
اليك فاقبله منى و لا تقطع رجائى منك يا كريم !
( 237)
خدايا! آنچه كردم در اين سال از كارهايى كه مرا نهى كردى و از آن مورد
پسندت نبود و من فراموش كردم ، و تو فراموش نكردى و پس از جرئت برتر و
دعوت كردى مرا به توبه ، بار خدايا! آمرزش مى جويم از آن بيامرز مرا و
آنچه به جا آوردم از كارهايى كه مرا به تو نزديك كند بپذير از من اميد
مرا از خودت مبر، اى كريم !
گوناگون
اول نوروز
در روايات اسلامى براى نوروز، اين آداب وارد شده است :
1. غسل .
( 238)
2. پوشيدن لباس پاكيزه و استعمال بوى خوش .(
239)
3. روزه داشتن .
( 240)
4. نماز گزاردن .
( 241)
5. خواندن دعاى تحويل سال :
يا مقلب القلوب و الابصار، يا مدير الليل و
النهار، يا محول الحول و الاحوال ، حول حالنا الى احسن الحال .
( 242)
اى دگرگون كننده دل ها و ديده ها اى واژگون كننده شب و روز، اى تغيير
دهنده نيرو و حالت ها ما را به بهترين حال تغيير ده . نوروز در فرهنگ
ايران ، جايگاه خاصى دارد كه در آن ، نكته هاى خوبى وجود دارد؛ مانند:
1. نظافت و پاكيزيگى ؛
2. برقرارى آشتى و صلح بين افراد خانواده و فاميل ؛
3. ديد و بازديد و صله رحم ؛
4. هديه دادن ؛
5. سفر و سير و سياحت .
اگر اينها با آنچه در روايت ذكر شده ، آميخته گردد و بعضى جهات منفى ،
مانند: اسراف ، بى بند و بارى و احياى بعضى خرافات كنار گذاشته شود،
امرى خوب و مطلوب خواهد بود.
دوم برنامه سالانه
منظور امورى است كه در هر سال يك بار ممكن است بر انسان واجب
گردد، كه به شرح زيرند:
1. روزه داشتن .
2. دادن زكات فطره (دستورات اين دو در برنامه ماه رمضان گفته شده است )
3. دادن خمس (به توضيح المسائل مراجعه شود.)
4. دادن زكات (به توضيح المسائل مراجعه شود.)
5. قضاى روزه . اگر انسان در ماه رمضان ، روزه اى بر او واجب بود،
نتوانست بگيرد، بايد قضاى آن را تا ماه رمضان سال آينده ، به جاى آوره
و تاخير آن ، حرام است .
( 243)
سوم نافله هاى روزانه
( 244)
نمازهاى مستحبى زيادند و آنها را نافله گويند و بين نمازهاى مستحبى به
خواندن نافله هاى شبانه روز، بيشتر سفارش شده است و دستور خواندن آنها
چنين است :
الف ) نافله نماز ظهر، كه هشت ركعت است كه قبل از نماز ظهر خوانده مى
شود.
ب ) نافله هاى نماز عصر، كه هشت ركعت است و قبل از نماز عصر خوانده مى
شود.
ج ) نافله نماز مغرب ، كه چهار ركعت است كه و بعد از نماز مغرب خوانده
مى شود.
د) نافله نماز عشا، كه دو ركعت است كه و بعد از نماز عشا و به صورت
نشسته خوانده مى شود.
ه ) نافله نماز صبح ، كه دو ركعت است و قبل از نماز صبح خوانده مى شود.
و) در روز جمعه ، به هر يك از نافله هاى نماز ظهر و عصر، دو ركعت اضافه
مى شود.
شايان ذكر است كه اين نمازها به صورت دو ركعتى ، مانند نماز صبح خوانده
مى شوند.
چهارم . نافله شب
نافله شب ، فضيلت فراوان دارد و در روايات اهل بيت رسول خدا (ص
)، آثار معنوى و دنيوى زيادى براى آنان ذكر شده است ، مانند اين كه :
نماز شب ، شرف مومن است ، عامل بخشوده شدن گناه روز است ،
( 245)
روزى را زياد مى كند،
( 246) بيمارى ها را برطرف مى كند.
( 247) و باعث زيبايى چهره و نيكى اخلاق مى گردد.
( 248)
دستور خواندن نافله شب ، چنين است :
الف ) چهار ركعت به نيت نماز شب ، مانند نماز صبح .
ب ) دو ركعت به نيت نماز شب كه در ركعت اول ، بعد از سوره حمد، سوره
ناس و در ركعت دوم ، بعد از حمد سوره فلق خوانده شود.
ج ) يك ركعت به نيت نماز وتر كه بعد از سوره حمد، سه بار سوره توحيد و
يك مرتبه سوره فلق و سوره ناس خوانده مى شود.
نمازگزار، بعد از قرائت ، قنوت بجامى آورد و هر دعا يا ذكرى كه خواست ،
مى خواند.
البته استغفار و طلب توبه و دعا براى چهل مومن ، سفارش شده است .
( 249)
دعاهايى براى قبل از نافله شب و بعد از آن وارد شده است كه بايد به كتب
دعا رجوع شود(
250) .