تجربه هاى طبيبان مشهور، مانند: ((سالين )) و ((سيروت )) و ((لوشر)) و ((دوبريه )) و غير ايشان ، ثابت كرده است كه سير حبابهاى محجرى را كه در بدن جمع شده و باعث تصلب شرايين مى گردد آب مى كند و فشار خون را پايين مى آورد؛ بنابراين ، درمان تصلب شرايين و فشار خون ، خوردن سير است .
در آزمايش قلبى جديد، از جمله ، مسلم شده كه خوردن سير عضلات قلب را به نشاط مى آورد و به اين وسيله دوران خون منظم مى گردد.
سير، خون را پاك مى كند و با اين خدمت بدن را در مبارزه با بيمارى هايى كه ناشى از فشار خون مى شود پيروز مى نمايد، مانند: ناراحتى هاى دوران حيض بعضى از زنها، پيرى و شكستگى غيرعادى ، بواسير و روماتيسم .
خوردن سير، مجارى تنفس و خون را پاك مى كند و با اين كار، از شدت و زحمت تنگ نفس كاسته و گاهى موجب درمان كلى آن مى شود.
سير بعضى از انواع سل ريوى را معالجه مى كند، خصوصا وقتى كه با شير ممزوج شود، زيرا در اين صورت ، اثر قابل توجهى در كشتن ميكرب كوخ (ميكرب سل ) دارد. سير، مبارز توانايى است در برابر بسيارى از امراض ، مانند: تب و آنفلوآنزا.
سير، پوست بدن را خوش رنگ و گونه ها را سرخ و روده ها را از عفونات پاك مى كند، به خصوص در اطفال ، و با اين خاصيت ، سپرى مقابل بيمارى تيفوئيد و ديفترى است و مسكن سياه سرفه و خروسك است .
مى گويند: شهرهايى كه سير، زياد در آن مصرف مى شود، عمر اهالى آن طولانى و زندگانى شان تواءم با صحت و سلامتى است ، زيرا سير، عفونات داخلى را برطرف و التهابات روده را خاموش و قرحه هاى معدى را آب مى كند، اعمّ از اين كه مزمنه باشد يا حاده . سير موجب سهولت جريان خون حيض و ادرار مى شود، سنگ كليه را از بين مى برد، كرم هاى نازك شكم اطفال را نابود مى سازد.
سير براى تحليل رياح و ورم ها بسيار سودمند و در مورد مالاريا و رماتيسم و بى خوابى خيلى مفيد است . فلج و رعشه را معالجه مى كند، ترشحات معده را زياد و كليه را به كار مى اندازد.⁽⁴⁷⁴⁾
نوشيدنى ها
بدون ترديد نوشيدنى ها، به ويژه آب ، نقش مهمى در زندگى و توانايى انسان دارند. خداوند متعال به ارزش حياتى آب اشاره فرموده و آن را منشاء زندگى براى همه موجودات زنده معرفى نموده و مى فرمايد:
و جعلنا من الماء كل شى ء حى ⁽⁴⁷⁵⁾
((همه چيز را از آب زنده قرار داديم .))
امام سجاد عليه السلام آب را موجب قوت و توانايى دانسته و در دعاى خويش آن را از خدا مى طلبد، آن جا كه معروض مى دارد:
اللهم اسقنا سقيا... تزيدنا به قوة الى قوتنا
((بار خدايا! ما را آب ده ، آبى كه به وسيله آن ، نيرويى بر نيروى ما بيفزايى .))
با اين كه امروزه نوشيدنى هاى گوناگونى در صحنه زندگى ما وجود دارد - كه اغلب آنها عوارض منفى جنبى در بر ندارد - هيچ كدام از آنها نمى توانند به طور مطلق جانشين آب شوند، و آب در عين حال كه ارزان ترين نوشيدنى است ، مفيدترين ، بهترين و مهم ترين نوشيدنى هم هست . رسول اكرم (ص ) در اين مورد مى فرمايد:
سيد الاشربة فى الدنيا والاخرة الماء⁽⁴⁷⁶⁾
((سرور نوشيدنى ها در دنيا و آخرت آب است .))
نحوه آب نوشيدن : پيغمبر گرامى اسلام (ص ) براى نحوه آب نوشيدن ، دستورالعمل هايى بيان فرموده اند كه مستحب است رعايت شود. در اين جا به برخى از آنها اشاره مى نماييم :
((لا يشربن احدكم قائما))؛⁽⁴⁷⁷⁾
((هيچ يك از شما ايستاده آب منوشيد.))
اذا شرب احدكم الماء و تنفس ثلاثا كان آمنا⁽⁴⁷⁸⁾
((هر كدام از شما در حال آب نوشيدن سه بار بكشد (و آب را در سه جرعه بنوشد، از بيمارى ها) در امان خواهد بود.))
اذا اشتهيتم الماء فاشربوه مصا، و لا تشربوه عبا⁽⁴⁷⁹⁾
هرگاه ميل به آب پيدا كرديد، به صورت مكيدن آن را بنوشيد، و به صورت سر كشيدن و پى درپى منوشيد.
ظرف نوشيدنى ها: نوشيدن از ظرف طلا، نقره يا قسمت شكسته ظرف و نيز از طرف دسته آن ، منع شده است . اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمايد:
لا تشربوا الماء من ثلمة الاناء و لا من عروته ، فان الشيطان يقعد على العروة و الثلمه ؛⁽⁴⁸⁰⁾
((آب را از قسمت شكسته ظرف و يا دست گيره آن ننوشيد، زيرا شيطان بر روى دست گيره و شكاف بر ظرف مى نشيند.))
امام صادق عليه السلام نيز مى فرمايد:
لا ينبغى الشرب فى آنية الذهب و الفضة ؛⁽⁴⁸¹⁾
((شايسته نيست نوشيدن از ظرف طلا و نقره .))
نوشيدنى هاى مست كننده : از نظر اسلام ، نوشيدن نوشيدنى هاى مست كننده ، حرام و ممنوع است . پيامبر اكرم (ص ) در اين مورد فرمود:
ايها الناس ! الا ان كل مسكر حرام . الا و ما اسكر كثيره فقليله حرام ⁽⁴⁸²⁾
اى مردم ! آگاه باشيد كه هر (نوشيدنى ) مست كننده اى حرام است . بدانيد! آن چه كه زياد آن مست مى كند، اندك آن حرام است .
بنابراين ، هيچ مسلمانى حق ندارد حتى يك قطره شراب ، آب جو و از اين قبيل نوشيدنى ها بنوشد.
اسلام ، بهداشت و ورزش
رابطه ورزش با بهداشت بر كسى پوشيده نيست . اگر ورزش مى خواهد براى فرد و جامعه سلامتى و شادابى را به ارمغان آورد، بايد با بهداشت قرين بوده و از آن بيگانه نباشد. ورزش بدون رعايت موازين بهداشتى - تا حدود زيادى - نقض غرض خواهد بود. كتبى كه امروزه در زمينه ورزش ‍ تاءليف و منتشر مى شوند، به طور معمول از يك سرى مباحث بهداشتى خالى نمى باشد. ورزش كاران بايد بيش از ديگران به بهداشت و نظافت اهميت دهند. آنها بيش از ديگران عرق مى كنند، با ورزش كاران ديگر و گاه زمين و يا تشك ورزشى در تماس نزديكند و....
در مكتب اسلام ، بيش از هر مكتب ديگرى به امر بهداشت توجه شده است ، به فرموده پيامبر گرامى اسلام (ص )، اسلام بر نظافت بنا شده و جز افراد نظيف ، كسى به بهشت وارد نمى شود. توجه شما را به احاديثى در اين زمينه جلب مى كنم :
رسول خدا (ص ) مى فرمايد:
تنظفوا بكل ما استطعتم فان الله تعالى بنى الاسلام على النظافة و لن يدخل الجنة الا كل نظيف ؛⁽⁴⁸³⁾
((با هر وسيله اى كه مى توانيد نظافت كنيد، زيرا خداى تعالى اسلام را بر مبناى نظافت بنا كرده است ، و هرگز كسى جز افراد نظيف و پاكيزه ، وارد بهشت نمى شود (تنها پاكيزگان به بهشت وارد مى شوند).))
امام رضا عليه السلام مى فرمايد:
من اخلاق الانبياء التنظف ؛⁽⁴⁸⁴⁾
((نظافت يكى از اخلاق پيامبران است .))
رسول خدا (ص ) مى فرمايد:
بئس العبد القاذرون ؛⁽⁴⁸⁵⁾
((مردمان كثيف ، بندگان بدى هستند.))
رسول خدا (ص ) مى فرمايد:
طهروا هذه الاجساد طهركم الله فانه ليس عبد يبيت طاهرا الا بات معه ملك فى شعاره و لا يتقلب ساعة من الليل الا قال : اللهم اغفر لعبدك فانه بات طاهرا؛⁽⁴⁸⁶⁾
((اين بدن ها را پاكيزه كنيد، تا خدا شما را پاكيزه گرداند، زيرا هيچ بنده اى نيست كه شب را در حال پاكيزگى به صبح رساند، مگر اين كه فرشته اى به همراه و در لباس زيرين او شب را به صبح مى برد، و هيچ ساعتى (و زمانى ) از شب نمى گذرد، مگر اين كه آن فرشته مى گويد: خداوندا! اين بنده ات را بيامرز، زيرا او با پاكيزگى ، شب را به صبح برد.))
امام باقر عليه السلام فرمود:
كنس البيوت ينفى الفقر؛⁽⁴⁸⁷⁾
((جارو كردن خانه ، فقر و تنگ دستى را از بين مى برد.))
رسول خدا (ص ) فرمود:
هلك المتقذرون ؛⁽⁴⁸⁸⁾
((مردمان كثيف هلاك شدند.))
امام على عليه السلام فرمود:
اغسلوا صبيانكم من الغمر فان الشيطان يشم الغمر فيفرع الصبى فى رقاده و يتاءذى به الكاتبان ،⁽⁴⁸⁹⁾
((كودكان خود را نظيف و پاكيزه كنيد و بدين وسيله چربى دست هاى آنها را بزداييد، كه اگر اين كار را نكنيد، شيطان چربى دست آنها را مى بويد و آن گاه كودك به دهشت افتاده و خوابش نمى برد، و با اين كار دو فرشته نويسنده اذيت مى شوند.))
امام صادق عليه السلام فرمود:
غسل الاناء و كنس الفناء مجلبة للرزق ⁽⁴⁹⁰⁾
((شستن ظروف و جارو كردن پيش گاه خانه ، وسيله جلب روزى است .))
امام على عليه السلام فرمود:
لاتؤ وا التراب خلف الباب فانه ماءوى الشياطين ⁽⁴⁹¹⁾
((خاك (روبه ) را پشت در جاى ندهيد زيرا آن جايگاه شيطان ها است .))
رسول خدا (ص ) فرمود:
بيت الشياطين من بيوتكم بيت العنكبوت ،⁽⁴⁹²⁾
((خانه شياطين در خانه شما، عنكبوت است .))
عن جابربن عبدالله ، قال : اتانا رسول الله (ص ) فراءى رجلا شعثا قد تفرق شعره ، فقال : اما كان يجد هذا ما يسكن به شعره ؟ و راءى رجلا آخر (و) عليه ثياب و سخه فقال : اما كان هذا يجد ماء يغسل به ثوبه !⁽⁴⁹³⁾
((از جابربن عبدالله نقل شده : (روزى ) پيامبر خدا (ص ) پيش ما آمد و مرد ژوليده مويى را ديد كه موهايش پراكنده شده بود؛ فرمود: آيا چيزى كه با آن موى خود را آرامش دهد (مرتب كند) پيدا نكرده ؟ و مرد ديگرى را ديد كه لباس كثيفى داشت ، فرمود: آيا او آبى پيدا نكرده كه با آن جامه خود را بشويد؟!))
آن حضرت درباره نظافت لباس مى فرمايد:
من اتخذ ثوبا فلينظفه ⁽⁴⁹⁴⁾
((هر كس لباسى اختيار كرد، بايد آن را تنظيف كند.))
يا عائشة ! اغسلى هذين الثوبين ! اما علمت ان الثوب يسبح فاذا اتسخ انقطع تسبيحه ؟⁽⁴⁹⁵⁾
((اى عايشه ! اين دو پيراهن را بشوى ! مگر نمى دانى لباس تسبيح مى گويد و هرگاه كثيف شود، تسبيح گفتنش قطع مى شود؟))
متاءسفانه هنوز هم كسانى هستند كه گمان مى كنند خلال كردن دندان كار بدى است . مى گويند: ما دندانهايمان را خلال نمى كنيم و با مسواك نيز نمى شوييم ، زيرا مى ترسيم دندانهايمان خراب شوند. و با اين طرز تفكر، با باقى گذاشتن قطعات ريز در اطراف دندانهاى خود، محل مناسبى براى پرورش ميكروبها تدارك ديده و به خرابى دندانهاى خود كمك مى كنند.
عن وهب بن عبدربه ، قال : راءيت ابا عبدالله عليه السلام يتخلل فنظرت اليه فقال : ان رسول الله (ص ) كان يتخلل و هو يطيب الفم ⁽⁴⁹⁶⁾
((وهب بن عبدربه مى گويد: امام صادق عليه السلام ديدم كه خلال مى كرد، به سويش نگاه كردم ، فرمود: رسول خدا (ص ) دندانهايش را خلال مى نمود، و خلال كردن دندان را خوشبو مى سازد.))
رسول خدا (ص ) فرمود:
تخللوا فانه من النظافة و النظافة من الايمان و الايمان مع صاحبه فى الجنة ؛))⁽⁴⁹⁷⁾
((دندانهايتان را خلال كنيد، زيرا خلال كردن دندان از نظافت است ، و نظافت از ايمان است و ايمان به همراه صاحبش در بهشت است .))
رسول خدا (ص ) فرمود:
ما زال جبرئيل يوصينى بالسواك حتى ظننت انه سيجعله فريضة ⁽⁴⁹⁸⁾
رسول خدا (ص ) فرمود:
لولا ان اشق على امتى لامرتهم بالسواك مع كل صلاة ⁽⁴⁹⁹⁾
((اگر اين نبود كه نمى خواهم بر امتم سخت بگيرم ، بدون شك به آنها دستور مى دادم با هر نمازى (يعنى روزى پنج بار) مسواك بزنند.))
هنوز هم خيلى ها با شيوه صحيح مسواك زدن آشنا نيستند. رسول گرامى اسلام (ص ) فرمودند:
استاكوا عرضا و لا تستاكوا طولا⁽⁵⁰⁰⁾
((از عرض مسواك بزنيد و از طول مسواك مزنيد!))
احاديثى نيز در زمينه كفش راحت پوشيدن وجود دارد، كه ما در اين جا از ذكر آن خوددارى مى كنيم .⁽⁵⁰¹⁾
همچنين اسلام تا بدان جا به مساءله بهداشت جسمى و روانى و لزوم صحت و سلامتى اهميت مى دهد، كه صدها دستورالعمل در خصوص ‍ ازدواج و انتخاب همسر دارد، تا فرزندان آينده از هر جهت سالم و شاداب باشند. ما در اين جا تنها به ذكر يك حديث در اين مورد اكتفا مى كنيم :
عن محمدبن مسلم ، عن ابى جعفر عليه السلام ، قال ، ساله بعض ‍ اصحابنا عن الرجل المسلم تعجبه المراءة الحسناء، ايصلح له ان يتزوجها و هى مجنونة ؟ قال : لا ولكن ان كانت عنده امة مجنونة فلا باءس بان يطاءها و لا يطلب ولدها.⁽⁵⁰²⁾
محمدبن مسلم مى گويد: از امام باقر عليه السلام درباره زن زيبايى كه ديوانه است و مرد مسلمان از او خوشش آمده ، سؤ ال شد كه آيا شايسته است با او ازدواج كند؟ حضرت فرمود: نه ، ولى اگر آن مرد، كنيز ديوانه اى داشته باشد، مى تواند با او مقاربت كند، ولى از آن بچه نطلبد (بچه دار نشود).
استحمام و ورزش
از آن جا كه به طور معمول ورزش كاران در اثر ورزش عرق مى كنند و مواد زايد بدن آنها از اين طريق دفع شده و بر روى پوست بدن آنها جمع مى شود، و همچنين در بسيارى از ورزش ها كه در فضاى آزاد و روى زمين خاكى انجام مى شوند، گرد و خاك قابل توجهى روى بدن و سرو صورت ورزش كاران مى نشيند، و نيز در ورزش هايى از قبيل كشتى ، كه ورزش كاران تماس نزديك بدنى با يكديگر دارند، ممكن است ميكروبها از بدنى به بدن ديگران سرايت كند، لازم است بعد از ورزش استحمام نمايند.
امروزه حمام رفتن از جهات ديگرى نيز در ورزش نقش دارد، به عنوان مثال : ورزش كارانى كه مى خواهند وزن اضافى خود را كاهش داده و آن را تنظيم نمايند، از محيط گرم و مرطوب حمام استفاده مى كنند، تا در اثر عرق كردن زياد، وزن آنها كاهش يابد (كه البته ممكن است اين نحو وزن كم كردن ، براى سلامتى ورزشكار، زيان آور باشد). اسلام نيز بر نظافت و استحمام تاءكيد فراوان نموده و حتى آن را از بعد كاهش يا افزايش وزن نيز مورد نظر قرار داده است ، كه ما در اين جا تنها به ذكر چند حديث در اين زمينه اكتفا مى نماييم . در اين حديث ، توصيه هاى مفيدى درباره آداب حمام رفتن وجود دارد، كه از نظر علم روز نيز مورد تاءييد مى باشند:
امام صادق عليه السلام فرمود:
لا تدخل الحمام الا وفى جوفك شيى ء يطفى ء به عنك و هج المعدة و هو اقوى للبدن ، و لاتدخله وانت ممتلى من الطعام ؛⁽⁵⁰³⁾
((به حمام داخل مشو، مگر در حالى كه در شكمت چيزى (غذايى ) كه شدت حرارت معده را خاموش كند وجود داشته باشد، و اين كار براى بدن ، قوى تر (و مناسب تر) است ، و در حالى كه شكمت از غذا پر است نيز وارد حمام مشو.))
بديهى است وقتى انسان از محيط گرم حمام خارج مى شود، بايد خود را به ويژه از ناحيه سر، به خوبى بپوشاند تا مريض نشود.
عن محمدبن موسى ، عن الباقر و الصادق عليه السلام ، قال خرجا من الحمام متعممين شتاء كان او صيفا و كانا يقولان ، هو امان من الصداع ^{(504 )}
((امام باقر و امام صادق عليه السلام هرگاه از حمام خارج مى شدند، عمامه بر سر داشتند، چه در زمستان و چه در تابستان ، و مى گفتند: اين كار، امان از سردرد است .))
امام صادق عليه السلام فرمود:
اغسلوا ارجلكم بعد خروجكم من الحمام فانه يذهب بالشقيقة و اذا خرجت فتعمم ؛⁽⁵⁰⁵⁾
((بعد از اين كه از حمام خارج شديد، پاهايتان را بشوييد! اين كار، درد نيمه سر را از بين مى برد؛ و هرگاه از حمام خارج شدى ، عمامه بر سرت ببند!))
البته شستن پاها بعد از استحمام واجب شرعى نيست ، زيرا امر آن ارشادى بوده و جهت راهنمايى كردن به نجات از درد نصف سر است . بدين جهت در برخى از احاديث فرموده اند: اگر خواستى پايت را نشويى ، نشوى . خود آن حضرات نيز گاهى پس از خروج از حمام ، پاى خود را نمى شستند.
عن زرارة قال : راءيت الباقر عليه السلام يخرج من الحمام فيمضى كما هو لا يغسل رجله حتى يصلى ؛⁽⁵⁰⁶⁾
((زراره مى گويد: امام باقر عليه السلام را ديدم كه از حمام خارج شده و همچنان به راه خود ادامه مى دهد، پاهايش را نمى شويد، تا اين كه (همان طور) نماز مى خواند.))
با حمام رفتن مى توان به تنظيم وزن پرداخت :
امام كاظم عليه السلام مى فرمايد:
الحمام يوم و يوم لا، يكثر اللحم ، و ادمانه كل يوم يذيب شحم الكليتين ؛⁽⁵⁰⁷⁾
((يك روز در ميان حمام رفتن ، گوشت بدن را زياد مى كند و هر روز ادامه دادن آن ، پى (و چربى ) كليه را آب مى كند.))
دراز كشيدن در حمام نيز چربى كليه ها را آب مى كند و زبان آور است :
لا يستلقين احدكم فى الحمام فانه يذيب شحم الكليتين ⁽⁵⁰⁸⁾
((هيچ يك از شما در حمام دراز نكشد، زيرا اين كار، پى (و چربى ) كليه را آب مى كند (و به كليه ها آسيب مى رساند).))
نظافت حمام بايد رعايت شود، زيرا حمام جايى است كه براى نظافت تدارك ديده شده و نبايد خود آلوده باشد:
امام على عليه السلام فرمود:
البول فى الحمام يورث الفقر⁽⁵⁰⁹⁾
((در حمام ادرار كردن ، فقر و تنگدستى را به ارث مى آورد.))