فضيلت صلوات بر پيامبر(صلى الله عليه وآله)در ماه مبارك
وجود مبارك پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)در اين خطبه فرمود:
«و من أكثر فيه من الصلّوة ثقل الله ميزانه يوم تُخَفّف فيه الموازين»
هر كس در اين ماه بر من زياد صلوات بفرستد ترازوى اعمالش سنگين خواهد شد، روزى
كه ترازوى اعمال بسيارى از مردم سبك مى شود.
در قيامت اعمال انسان را با يك واحد مخصوصى مى سنجند، نه با اجرام مادى و امثال
آن در دنيا انسان اگر خواسته باشد متاع مادى را بسنجد آن را با يك ترازوى خاصّ
مادّى توزين مى كند مثلاً درجه حرارت را با ميزان مخصوص آن، اشيى كيلويى را با
كيلو، اشيى مترى را با متر، مسائل ادبى مثل شعر را با وزن خاص آن.
امّا اعمال ما را در روز قيامت با حق مى سنجند كه قرآن مى فرمايد:
{وَالوَزْن يَومَئِذ اْلحَقُّ}
يعنى در آن روز اعمال و عقايد و اخلاق مردم را با حق مى سنجند. حق در يك طرف و
اعمال در طرف ديگر كه مشخص مى شود حق است و چه عملى از حق بى بهره بود. و در قرآن
مى فرمايد: آنان كه
[ (1)1 ـ اعراف، آيه8 ]
اعمالشان سنگين است اهل سعادت بوده و آنان كه اعمالشان سبك است از سعادت
محرومند.
در بيانات اميرالمؤمنين(عليه السلام)آمده است، چه اين كه در بيان رسولالله(صلى
الله عليه وآله)هم رسيده است كه حضرتش فرمود:
«زِنُوا قَبْلَ أنْ تُوزَنوا»
در نهج البلاغه، خطبه90 چنين آمده است:
«زنوا أنفسكم من قبل أن توزنوا و حاسبوها من قبل أن تحاسبوا...»
روزى مى رسد كه انسانها را وزن مى كنند كه كدام انسان سبك و كدام انسان سنگين
است. كمال انسان به عقل و معارف عقلى اوست، خود را با يك ميزانى كه خدا نازل كرده
است بسنجد، با ميزان قرآن كريم و با وزنى كه حق است.
حضرت فرمود: در ماه مبارك رمضان هر كس بيشتر بر من صلوات بفرستد خدا ترازوى او
را سنگين مى كند.
چون صلوات بر آن حضرت يك دعايى مستجاب است و چون همراه صلوات حاجت خود را
خواستيد، خدى سبحان اينچنين نيست كه يكى را برآورده كند و ديگرى را برآورده نكند،
لذا در برنامههى آموزنده امام سجاد(عليه السلام)كه مَثَل اعلى نيايش و دعا را به ما
مى آموزاند، در بسيارى از فرازهى ادعيه ايشان صلوات به چشم مى خورد، هر مطلبى را كه
آن حضرت از خدا مى خواهند قبل و بعدش صلوات است، چون آن اول و اين آخر را خداوند
مستجاب مى كند بين آنها را هم مستجاب خواهد كرد.
ماه مبارك و رهايى انسان از اسارت گناهان
حضرت فرمود:
«أيّها النّاس انّ انفسكم مرهونة بأعمالكم ففكّوها باستغفاركم»
مردم شما آزاد نيستيد، جانتان در گروِ كارهى شماست، يعنى اين كارهايى كه انجام
دادهايد يك قفسى و طنابى از آنها ساختهايد و دست و بال خود را با آن قفس و طناب
بستهايد، پس شما در رهن و گرو هستيد.
كسى كه بدهكار است گرو مى سپارد، مثلاً خانه و فرش را گرو مى دهد، كسى كه از
لحاظ عقيده و اخلاق و عمل صالح بدهكار باشد، ديگر با مال قابل گرو نيست، اين جا خود
شخص را گرو مى گيرند.
نعمتى به ارزش نعمت آزادى بسيار كم است و آزاد، آن انسانى است كه على (عليه
السلام) فرمود: «و من ترك الشّهوات كان حراً»; «كسى كه شهوتها را ترك كرد آزاد
است.»
فرمود: در اين ماه خودتان را آزاد كنيد و اين فكّ رهن به استغفار و طلب
مغفرتاست. در قرآنكريم فرمود:
آنهايى كه با ميمنت كار كردند آزادند، آنها كه گرفتار شهوت و غضب نبودند آزادند.
آن كسى كه مى گويد هر چه دلم بخواهد مى گويم و هر چه دلم بخواهد مى كنم و هر جا دلم
بخواهد مى روم، معلوم
[ (1)1 ـ سوره مدثر، آيه38 ]
مى شود صاحب اين سخن در گروِ شهوت است نه در اختيار عقل. انسان برى اين كه ببيند
آزاد است يا در قفس، ببيند چهگونه مى انديشد.
و انقلاب برى اين بود كه جز خدى سبحان كسى بر ما مسلط نشود، برى اين بود كه ما
بنده خدا بشويم ولاغير.
اين كه گفتند چندين بار در شبانه روز بگوييد: «استغفر اللهَ رَبّي و أتوب إليه»
در نماز و در غير نماز برى خود و ديگران طلب مغفرت كنيد برى آن است كه اين ميلههى
فولادين را يكى پس از ديگرى بشكنيد و از بين ببريد.
صله ارحام و حفظ لسان از دستورهى ماه مبارك
وجود مبارك پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)در آن خطبه نورانى فرمود:
«وَ صِلُوا اَرحامَكم واحفظوا اَلْسِنَتكم».
«ارحام را صله و ديدن و زبانتان را حفظ كنيد».
نه تنها در روز كه روزه هستيد، بلكه در تمام ماه، زيرا اين امور آداب روز نيست،
بلكه آداب ماه روزه است. در اين ماه بايد زبان را حفظ كرد و چيزى بهتر از فراگيرى
علوم الهى ، گفتن و شنيدن معارف دين نيست، علم است كه زمينهى برى به عقل رسيدن
انسان مى گردد و انسان عاقل آسوده است، هرگز انسان عاقل در عذاب نيست، لذا فرمود:
در اين ماه زبانتان را حفظ كنيد.
امام صادق(عليه السلام)از اجداد گرامى شان از رسول الله(صلى الله عليه وآله)نقل
فرمود: «مَن عرّف الله و عظّمه منع فاحسن الكلام و بطنه من الطعام و عنّا نفسه بالصَّيام و القيام».
حضرت فرمود: برى اين كه انسان مواظب دهان باشد و هر حرفى را بزند معرفت خدا لازم
است: كسى كه خدا را بشناسد و او را بزرگ بشمارد در پيش خدى عظيم هر حرفى را نمى زند
و شكم را به هر غذى حرام آلوده نمى كند، كنار هر سفرهى نمى نشيند، عنايت دارد كه
خود را با روزه گرفتن بپروراند، خود او مورد عنايت اوست و خودش را فراموش نمى كند.
يكى از نصيحت طلبان به اباذر نوشت كه مرا نصيحت كن. اباذر هم در جواب مرقوم
فرمود: به عزيزترين دوستانت ستم نكن. دوباره آن شخص در جواب نوشت كه اين يك مطلب
روشنى است، انسان كه به دوست عزيزش جفا نمى كند. من از شما نصيحت خواستم و شما آن
گونه جواب گفتيد.
اباذر در جواب فرمود: عزيزترين افراد نسبت به آدم خود آدم است، هيچ كس به اندازه
خود آدم پيش انسان عزيز نيست. فرمود: جان خود را نيازار، نرنجان و آسيب نرسان چون
هر گناهى را كه انسان مرتكب مى شود فشارى است كه به جان خود وارد مى كند.
و در سوره مباركه مائده به ما فرمود: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا
عَلَيْكُمْ أَنفُسَكُمْ} مؤمنين مواظب جانتان باشيد، از حريم جانتان پاسدارى ى
كنيد. و در سوره مباركه اعراف فرمود: متقين كسانى هستند كه با ياد خدى سبحان اجازه
نمى دهند كه شياطين در اطراف كعبه جانشان به
[ (1)1 ـ اربعين شيخ بهايى ، حديث2 (2)2 ـ ارشاد القلوب
ديليم. ]
طواف بپردازند.
{إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنْ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا فَإِذَا هُمْ
مُبْصِرُونَ}(1).
مقدار خوردن در ماه مبارك
انسان در ماه مبارك رمضان احساس عظمت مى كند و بزرگى خود را مى يابد، مى گويد:
«من بزرگتر از آن هستم كه آلوده بشوم و تن به گناه بدهم». اين بزرگى خود را
يافتن، در اثر روزه گرفتن است، كه مقدمات اوليّه روزه، امساك و كمخورى است.
از ارسطو سؤال كردند: چرا شما كم مى خوريد؟ گفت: من مى خورم برى اين كه بمانم و
ديگران مى مانند برى اين كه بخورند، بگذار زياد بخورند. آنان كه پرخور هستند، هم
عمرشان كم است و هم به آن معارف الهى دسترسى ندارند. هرگز انسان پرخور به فهم در
نمى آيد. امام صادق(عليه السلام)از رسول خدا(صلى الله عليه وآله)نقل فرمود كه: يك
وقتى جبرئيلسلام الله عليه ـ در روزى و زمانى كه سابقه نداشت وارد شد، گفتم: در
وقتى آمدى كه بى سابقه بود، آيا خبرى مهمّى است، برى اين كه حالت شما، حالت ارعاب
است. فرمود: تو ترسى ندارى برى اين كه «غفرالله لك ما تقدّم من ذنبك و ما تأخّر».
فرمود: پسى برى چه آمدهى ؟ جبرئيل گفت: خدى سبحان شما را از چند چيز نهى كرد: اول
از بتپرستى ، دوم از ميگسارى ، سوم از جدال با مردم و
[1 ـ اعراف، آيه201. ]
بحث علمى را به صورت مجادله درآوردن، آن گاه فرمود در كنار اين دستورات، يك
خصلتى ديگر را خدى سبحان به شما امر كرد كه برى همه شؤون زندگى است كه برى مبدأ و
منتهايت سودمند است:
«يقول لك ربّك ما ابغضتُ وعاءً قطّ كبغضي بطناً ملأناً».
خدا مى گويد: چيزى پيش من مبغوضتر از شكم پر نيست، كه انسان هميشه سير باشد. چون
او كه مانند بهائم مى خورد، مانند جماد مى افتد.
پرخورى هم عمر را كم مى كند و هم سلامت را از انسان مى گيرد، و بالاتر از همه
فهم و انديشه و شعور را از انسان مى ربايد، اگر انسان بخواهد به اسرار عالم راه
پيدا كند چارهى جز سبكبار بودن درون ندارد و اين را كسى مى گويد كه مى فرمايد: «أنا
والسّاعة كهاتين».
در خاتمه از خدى سبحان مسئلت مى كنيم كه توفيق عنايت كند تا از روزه داران واقعى
بوده و از بار بافتهگان به ضيافت الهى باشيم.
«و آخر دعوانا أن الحمدلله ربّ العالمين».
[(1)1 ـ از ص21 تا اينجا از مقاله حضرت آيةالله جوادى آملى ، تهيّه و
تنظيم منصور براعتى از كتاب رهتوشه راهيان نور، ويژه ماه مبارك رمضان 1418ه. ق.
گرفته شده است. ]
