انوار از قرآن

بنياد پژوهشهاى اسلامى

- ۴ -


پرهيز از چيزهاى حرام

- اللّه مـردار و خون و گوشت خوك و آنچه را كه (هنگام كشتن )نام غير اللّه بر آن برده شده حرام كرده است .
- مـردار و خون و گوشت خوك و آنچه را كه (هنگام كشتن ) نام غير اللّه بر آن برده شده و (حلال گـوشت ) خفه شده و به زجركشته شده و از بلندى پرت شده و به ضرب شاخ حيوان ديگر مرده و آنچه درندگان از آن خورده باشند, بر شما حرام شده است .
- از آنچه نام اللّه (هنگام كشتن ) بر آن برده نشده مخوريد كه آن گناه و نارواست .
- بـگـو : در آنچه به من وحى شده , هيچ حرامى بر كسى كه طعامى مى خورد نمى يابم مگر مردار يا خـون ريـخـتـه شـده يـا گوشت خوك كه اينها همه پليد مى باشند يا حيوانى كه در طريق گناه (به هنگام سربريدن ) نامى غير از اللّه بر آن برده شده باشد.
- بـگـو : پـروردگـار من زشتكاريها را چه آشكار و چه پنهان و گناه وستمكارى به ناحق را حرام گـردانيده است و اين كه چيزى شريك اللّه قرار دهيد كه بدان دليل و حجتى فرو نفرستاده و نيز چيزى راكه نمى دانيد به اللّه نسبت دهيد.

گردش درزمين وپندگرفتن ازسرگذشت پيشينيان

- چـه باغها و بوستانها و چشمه سارها كه از خود به جاى گذاشتندو كشتزارها و جايگاههاى نيكو و نـعـمـتـى كـه از آن بـرخوردار بودند,اين چنين بود كه آنها را به مردمى ديگر به ميراث داديم نه آسمان بر آنها گريست و نه زمين و نه به آنها مهلتى داده شد.
- در سرگذشت آنها (گذشتگان ) درس عبرتى براى خردمندان است , اينها داستان دروغين نبود بـلـكـه تـصـديق آنچه (از كتابهايى است ) كه پيش از آن بوده و روشنگر همه چيز است و رهنمون ورحمتى براى اهل ايمان .
- آيـا در زمـيـن گـردش نـكردند تا بنگرند سرانجام كسانى كه پيش ازآنان بودند, چگونه بود.
اللّه نابودشان ساخت , سرنوشت ناسپاسان همانند آنهاست .
- آيا در زمين گردش نكردند تا بنگرند سرانجام كسانى كه پيش ازآنان بودند چگونه بود.
نفراتشان از ايـنـهـا بـيـشـتـر و تـوانـايى و آثارشان در زمين فزونتر بود, هرگز آنچه را به دست مى آوردند نتوانست آنها را بى نياز سازد.
- در زمين گردش كنيد تا بنگريد سرانجام تكذيب كنندگان چگونه بوده است .

پيرامون داراييها و فرزندان

- بـدانـيـد كـه داراييها و فرزندان شما وسيله آزمايش مى باشند واللّه است كه پاداش بزرگ نزد اوست .
- دارايى و پسران , زيور زندگى دنيا مى باشند و نيكيهاى ماندگارنزد پروردگارت از نظر پاداش بهتر و اميدبخش تر است .
- داراييها و فرزندان شما چيزى نيست كه شما را به ما نزديك گرداند, مگر كسانى كه ايمان آورده و كار شايسته كرده باشند.
- اى كـسـانـى كـه ايـمـان آورده ايد.
داراييهاى شما و فرزندانتان شما رااز ياد اللّه غافل نسازد, و هركس چنين كند, زيانكار است .
- اى كسانى كه ايمان آورده ايد.
برخى از همسران و فرزندانتان دشمن شما مى باشند, از آنها برحذر باشيد, اگر عفو كنيد ودرگذريد و ببخشاييد, بدانيد كه اللّه آمرزنده و رحيم است .
- كسانى كه كفر ورزيدند هرگز داراييها و فرزندانشان چيزى از[عذاب ] الهى را از آنان دور نخواهد كرد و اينان همگى برافروزنده آتش دوزخ مى باشند.

حق پدر و مادر

- پـروردگارت امر فرموده كه جز او را نپرستيد, و به پدر و مادرنيكى كنيد, هرگاه يكى از آنها يا هـردو نـزد تـو بـه سـالـخـوردگـى رسـيدند به آنان (حتى ) اف مگو و به آنان پرخاش مكن و با آنهابزرگوارانه سخن بگوى و بر آنان بال فروتنى مهرآميز بگستر وبگو: پروردگارا.
بر آنان رحمت آور, همان گونه كه مرا در خردى پرورش دادند.
- مـا به آدمى درباره پدر و مادرش سفارش كرديم , مادرش به اوباردار شد, سستى روى سستى , و از شير باز گرفتنش پس از دوسال (به او سفارش كرديم ) كه سپاسگزار من و پدر و مادرت باش كه بازگشت به سوى من است .
- ما به آدمى سفارش كرديم كه به پدر و مادر خود نيكى روادارد.
- اللّه را پرستش كنيد و هيچ چيز را شريك او قرار مدهيد و به پدر و مادر نيكى كنيد.
- سـواى اللّه را پـرسـتش مكنيد, به پدر و مادر, خويشاوندان ,يتيمان و مستمندان , نيكى كنيد و با مردم به زبان خوش سخن بگوييد.

دنيا و آخرت

- زنـدگـى دنـيـا چـيـزى جـز بازى و سرگرمى نيست و سراى آخرت براى كسانى كه پرهيزكار مى باشند, بهتر است .
- اين زندگانى دنيا برخورداريى (اندك ) است و آخرت سراى پايدار است .
- دوسـتـى خواستنى ها از: زنان , پسران , داراييهاى فراوان از زر وسيم و اسبهاى نشاندار و دامها و كـشـتـزارهـا بـراى مـردم آراسـتـه شده , اين همه مايه بهره مندى در زندگى زودگذر دنياست وسرانجام نيك نزد اللّه است .
- مبادا زندگى دنيا شما را بفريبد و مبادا شيطان فريبكار به كرم اللّه مغرورتان سازد.
- كـسـانـى هستند كه زندگى دنيا را به بهاى آخرت خريدند, نه عذابشان سبك گردد و نه يارى داده شوند.
- بگو : آيا شما را به زيانكارترين (مردم ) در كردار آگاه كنيم .
آنهايند كه تلاششان در زندگى اين جهان گم و تباه شده و چنين مى پندارند كه كار نيك انجام مى دهند.

ياوه سرايى و بازداشتن از راه اللّه

- از مـردمـان كـسـى هست كه خريدار سخنان ياوه مى باشد تابى هيچ دانشى (مردم را) از راه اللّه گمراه سازد و آن را به ريشخندگيرد, براى اينان عذابى است خواركننده .
- نـفـريـن اللّه بـر سـتـمـكاران باد, آنان كه (مردم ) را از راه اللّه بازمى دارند و آن را كج و منحرف مى خواهند و آخرت را انكارمى نمايند.
- آيـات اللّه را بـه ريـشـخـنـد مگيريد و نعمتى را كه اللّه به شماارزانى داشته , و آنچه را از كتاب و حكمت بر شما فرو فرستاده است , كه شما را بدان پند مى دهد, به ياد آريد.
- ما پيامبران را جز آن كه به مردم مژده دهند يا برحذر دارندنمى فرستيم , آنان كه كفر ورزيده اند بـه بـيـهـوده سـتـيـزه جويى مى كنندتا بدين وسيله حق را پايمال سازند و آيات و هشدارهاى مرا به ريشخند گيرند.
- هـرگـاه چـيزى از آيات ما را فرا گيرد, آن را به ريشخند گيرد, براى ايشان عذابى خواركننده خواهد بود.

زيانكارى و زيانكاران

- آنـان كـه (مـردم را) از راه اللّه بـاز مـى دارنـد و آن را ناهموارمى خواهند و جهان آخرت را انكار مـى نـمـايـنـد, ايـنـان در زمـيـن راه گـريـز و فـرارى نـدارنـد, جـز اللّه بـراى آنان دوستانى نـمـى بـاشد,عذابشان دوچندان شود, آنها توان شنيدن [حق را] نداشتند و(حقايق را) نمى ديدند, ايـنـان انـد كـه بـه خـويـشتن زيان رسانيدند وآنچه را كه به دروغ ساخته بودند از دست داده اند, ناگزيرآنان درجهان آخرت از همه زيانكارتراند.
- آگاه باشيد كه حزب شيطان , زيانكاران اند.
- از مـردم كسى هست كه اللّه را با زبان مى پرستد (و ايمان قلبى اش ضعيف است ) اگر خوبى به او رسـد بدان آرامش يابد واگر ناراحتى بدو رسد روى برتابد, در دنيا و آخرت زيانكار است ,اين است همان زيانكارى آشكار.
- كسى كه غير از اسلام دينى اختيار كند, از او پذيرفته نخواهد شدو در آخرت از زيانكاران است .
- كسانى كه پيمان اللّه را پس از بستن آن مى شكنند و آنچه را كه اللّه به پيوستنش فرمان داده است مى گسلند, و در زمين تباهكارى مى كنند, اينان زيانكاران اند.

نكوهش

- واى بر آنان كه در ياد اللّه سخت دل هستند, اينان در گمراهى آشكار مى باشند.
- واى بر كفرپيشگان از عذابى سخت .
- واى بر كسانى كه كفر ورزيدند از مشاهده روز بزرگ .
- واى بر كسانى كه بيدادگرى كردند از عذاب روز دردناك .
- واى بر هر دروغزن گنهكار.
- واى در آن روز بر تكذيب كنندگان .
آنان كه به بيهوده گويى سرگرم مى باشند.
- واى بـر هـر سـخن چين عيبجو.
آن كه مالى را فراهم آورد و برشمردش , پندارد كه مالش وى را پاينده مى دارد.
- واى بـر كم فروشان .
آنان كه چون از مردم پيمانه ستانند, تمام مى ستانند و چون براى آنان پيمانه يا وزن كنند, كم مى دهند.
- واى بـر نـمازگزاران .
آنان كه از نمازشان غفلت مى كنند, آنان كه ريا مى نمايند و از دادن زكات خوددارى مى ورزند.
- واى بر كفرپيشگان .
از آن روزى كه وعده داده شده اند.

دورانهاى زندگى

- آيا بر آدمى روزگارى برآمد كه چيزى درخور ذكر نبود.
- آيا آدمى نمى انديشد كه ما او را از نطفه اى آفريده ايم كه اكنون ستيزه جويى آشكار شده است .
- اى آدمـى .
چه چيز تو را در برابر پروردگار كريمت مغرور ساخته .
آن كه تو را آفريد, استوار كرد و متعادل گردانيد.
- اللّه شـما را از اندرون مادرانتان بيرون آورد درحالى كه چيزى نمى دانستيد و براى شما گوش و چشمها و دلها قرار داد, باشد كه سپاسگزارى كنيد.
- اللّه كـسى است كه شما را آفريد درحالى كه ناتوان بوديد, پس از ناتوانى نيرومند گردانيد, بعد از نيرومندى , ناتوانى و پيرى قرارداد, هرآنچه خواهد مى آفريند, اوست داناى توانا.
- هركس را كه عمر دراز دهيم , در آفرينش دگرگونش كنيم , آيانمى انديشند.
- بـعـضـى از شـمـا به دوران كهولت و فرتوتى مى رسند كه پس ازفراگرفتن آن همه دانستنيها, چيزى نمى دانند.
- سكرات مرگ به راستى در رسيد, اين همان است كه از آن مى گريختى .
- هـنـگامى كه جان به چنبره گردن رسد, گفته شود كيست درمان كننده , گمان كند كه گاه جدايى است و ساق پاها به هم درپيچد, در آن روز مسير همه به سوى پروردگارت مى باشد.
- هـنگامى كه جان به گلوگاه رسد و شما در آن حال نظاره گرمى باشيد, ما به او از شما نزديكتر مى باشيم ولى شما نمى بينيد.
- وعـده اللّه اسـت , اللّه وعـده اش را خلاف نكند, ولى بيشترمردم نمى دانند, آنان از زندگانى دنيا ظـاهـرى را مى دانند و از جهان آخرت بى خبرند, آيا در دلهاى خود نينديشيده اند كه اللّه آسمانهاو زمـين را و آنچه مابين آنهاست , جز به حق و سرآمدى معين نيافريده است و بسيارى از مردم لقاى پروردگارشان را باورندارند.

صفات آدمى

- آيا آدمى به ياد نمى آورد كه ما او را آفريديم و حال آن كه پيش ازآن چيزى نبوده است .
- نـابـود بـاد آدمـى .
چـه نـاسپاس است .
آفريدگار او را از چه چيزآفريد.
از نطفه اى آفريد و قدر و اندازه اش بخشيد.
- ما آدمى را در نيكوترين صورتى آفريديم .
- هـرگـاه از جـانـب خـود رحمتى به آدمى بچشانيم به آن شادمان گردد و چون به خاطر كردار پيشينيان بدى به آنها رسد, آنگاه آدمى ناسپاسى كند.
- چـون بـه آدمى نعمتى بخشيم , روى برتابد و خود را دور دارد وچون بدى به او رسد پس (براى دفع بدى ) درخواست فراوان دارد.
- هنگامى كه به آدمى رنج و ناراحتى رسد, ما را به پهلو خوابيده يانشسته يا ايستاده مى خواند چون گـرفـتـارى اش را بـرطـرف سازيم ,چنان مى رود كه گويى هرگز ما را به خاطر رنجى كه به او رسيده بود, نخوانده است .
- آدمـى حـريص و ناشكيبا آفريده شده , هرگاه او را بدى رسد ناله و زارى كند و چون خيرى به او رسد, بخل و خست ورزد.
- آدمى بديها را مى طلبد, همان گونه كه نيكيها را طلب مى كند,آدمى همواره شتاب زده است .
- بـگـو: اگـر شـما خزانه هاى رحمت پروردگارم را دارا بوديد, ازبيم تهى دست شدن دست نگه مى داشتيد, آدمى همواره بخل مى ورزد.
- آدمى از حد مى گذرد, و سركشى مى كند, هنگامى كه خود رابى نياز و توانگر بيند.
- ما امانت را بر آسمانها و زمين و كوهها عرضه داشتيم , ازپذيرفتن آن سرباز زدند و از آن هراسناك شدند و آدمى آن راپذيرفت كه او ستمكارى نادان بود.
- در اين قرآن براى مردم از هرگونه مثلى بيان كرديم و آدمى بيش از هرچيز ستيزه جوست .
- آدمى , ستم پيشه و ناسپاس است .
- آدمى , ناتوان آفريده شده است .
- آدمى در برابر (نعمتهاى ) پروردگارش بسيار ناسپاس است و اوخود بر اين امر گواه است .
- آيا آدمى مى پندارد كه هرگز استخوانهاى او را فراهم نخواهيم آورد.
چرا, توانايى داريم بر اين كه سرانگشتان او را هم موزون ومرتب كنيم .
- سـوگـنـد به عصر.
كه آدمى در زيانكارى است مگر كسانى كه ايمان آورده و كارهاى نيك انجام داده اند و همديگر را به حق توصيه كرده و به شكيبايى و بردبارى سفارش نموده اند.

پاداش كارهاى آدمى

- اللّه هيچ كس را جز به اندازه توانش تكليف نفرمايد, (هركس )هرچه نيكى كند به سود او مى باشد و هرچه بدى كند به زيان اوست .
- تـبـاهـى در خـشكى و دريا به سبب دست آوردهاى مردم پديدارشده است تا (پروردگار) جزاى برخى از آنچه كرده اند به آنهابچشاند, باشد كه باز گردند.
- هركس در گروه دست آوردهاى خويش است .
- هركس كه كار نيك انجام دهد به سود خود اوست , و هركه بدى كند, به زيان اوست .
- هركس در برابر كارهايى كه كرده است جزا داده مى شود و به آنها ستمى نخواهد رسيد.
- هـيچ كس كارى انجام نمى دهد جز اين كه نتيجه اش عايد خود اومى شود و هيچ بردارنده اى بار گناه ديگرى را برنمى دارد.
- (پروردگار) كسانى را كه بد كرده اند به (سزاى ) آنچه انجام داده اند كيفر دهد, و آنان را كه نيكى كرده اند پاداش نيك عطافرمايد.
- هـر كـار خـيـرى كه براى خويش پيش فرستيد, آن را نزد اللّه بهترو پاداشى بزرگتر باز خواهيد يافت .
- اگر نيكى كنيد به خودتان نيكى مى كنيد و اگر بدى كنيد به خودمى كنيد.
- بـگـو: اى مـردم .
پـيام حق (قرآن ) از سوى پروردگارتان براى شمانازل شده است , پس هركس هـدايـت يـابـد بـه سـود خـويـش هـدايـت مى يابد و هركس به گمراهى گرايد, به زيان خود به گمراهى مى افتد.
- هركس بخل ورزد بى ترديد به خود بخل ورزيده و اللّه بى نيازاست و شما نيازمندان .
- هركس از آزمندى نفس خويش مصون ماند, از رستگاران خواهد بود.
- هر مالى كه در راه خير هزينه كنيد, به سود خودتان است .
- به هركس پاداش دست آوردش به تمامى داده شود و بر احدى ستم نرود.
- روزى كه هركس آنچه از نيك و بد كه انجام داده حاضر يابد,آرزو كند كه كاش ميان او و كارهاى بدش فاصله اى دور بود.
- اللّه هر كس را به آنچه كرده است پاداش دهد به يقين اللّه زودحساب است .
- هـركـس بـه اندازه ذره اى نيكى كند پاداش آن را خواهد ديد, و هركه به اندازه ذره اى بدى كند, كيفر آن را خواهد ديد.

دگرگون شدن نعمتها

- اللّه آنـچه را (از نعمتها) كه گروهى دارند دگرگون نكند مگر آن كه آنچه در دلهايشان دارند, دگرگون نمايند.
- ايـن از آن اسـت كه اللّه دگرگون كننده نعمتى كه بر گروهى ارزانى داشته نيست , مگر آن كه آنها خود را دگرگون نمايند, اللّه شنوا وداناست .
- اللّه شـهـرى را مـثـل زده است كه امن و امان بود, روزى آن به فراوانى از هر جاى مى رسيده اما مـردم , آن نـعـمتهاى الهى راناسپاسى كردند, اللّه به كيفر آنچه انجام مى دادند, لباس گرسنگى و هراس را به آنان پوشانيد.
- هركس از ياد من روى گردان شود, زندگى تنگ (و سختى )خواهد داشت .
- هـركـس كـار شـايـسـتـه انـجام دهد به سود خود اوست و هركه بدى كند به زيان خود اوست , پروردگار تو به بندگان ستم روانمى دارد.
- آيـا به كسانى كه (سپاس ) نعمت الهى را به ناسپاسى بدل كردندو قوم خود را به سراى هلاكتبار در آوردند ننگريستى .

نيايشهاى قرآنى

الف : پروردگار من - پروردگارا.
از وسوسه هاى شيطانها به تو پناه مى آورم .
- پروردگارا.
به تو پناه مى آوريم از اين كه چيزى از تو درخواست كنم كه بدان آگاهى ندارم .
- پروردگارا.
بر دانش من بيفزاى .
- پـروردگارا.
سينه ام را برايم گشاده دار و كارم را بر من آسان گردان و گره از زبانم بگشاى تا سخنم را در يابند.
- پروردگارا.
مرا و پدر و مادرم را و هركس را كه با ايمان به خانه من در آيد و همه مردان و زنان با ايمان را بيامرز.
- پروردگارا.
از جانب خود, فرزندى پاك و شايسته به من عطافرما كه تو شنواى دعايى .
- پروردگارا.
مرا در جايگاهى پربركت فرود آر كه تو بهترين فرودآورندگانى (ميزبانانى ).
- پروردگارا.
مرا در ميان گروه ستمكاران قرار مده .
- پروردگارا.
بيامرز و رحمت آور كه تو بهترين رحم كنندگانى .
- پروردگارا.
به من الهام فرما تا نعمتى را كه به من ارزانى فرموده اى سپاس بگزارم .
- پروردگارا.
مرا بر گروه تبهكار, پيروزى بخش .
- پروردگارا.
مرا (در هر كار) با صدق و راستى وارد گردان و باصدق و راستى بيرون بر و از جانب خود براى من راهنمايى يارى دهنده قرار ده .
- پروردگارا.
مرا برپادارنده نماز قرار ده , و همچنين از فرزندانم ,پروردگارا.
دعاى مرا بپذير.
- پروردگارا.
به من دانش عطا فرما و مرا به نيكوكاران بپيوند.
ب : پروردگار ما - پروردگار ما.
از ما بپذير كه تو شنواى دانايى .
- پروردگار ما.
اگر ما فراموش كرديم , يا خطا نموديم بر ما مگير.
- پـروردگار ما.
در دنيا به ما نيكى و در آخرت هم نيكى مرحمت فرما, و ما را از عذاب آتش دوزخ در امان دار.
- پروردگار ما.
پس از آن كه ما را هدايت فرمودى دلهايمان رادچار لغزش مگردان و از جانب خود بر ما رحمتى ارزانى فرما كه تو بخشنده اى .
- پروردگار ما.
پيمانه بردبارى را بر ما لبريز فرما و ما را مسلمان بميران .
- پروردگار ما.
ما را مشمول رحمت خويش قرار ده و كار ما را به سامان رسان .
- پروردگار ما.
به ما از همسران و فرزندانمان آن عطا فرما كه موجب روشنى چشمان ما گردد و ما را پيشواى پرهيزكاران قرارده .
- پروردگار ما.
ما و برادران ما را كه در ايمان بر ما پيشى گرفته اند,بيامرز.
- پروردگار ما.
نور ما را به كمال برسان و ما را بيامرز كه تو برهرچيزى توانايى .
- پـروردگـار ما.
به آنچه فرو فرستادى ايمان آورديم و ازفرستاده ات پيروى نموديم , پس ما را در زمره گواهان (كه به پيام رسانى پيامبران گواهى دادند) به شما آور.
- پروردگار ما.
ما شنيديم ندادهنده اى به ايمان فرا مى خواند(مى گفت ) به پروردگار خود ايمان آوريـد, پـس ايمان آورديم ,پروردگار ما, گناهان ما را بيامرز و بديهاى ما را بزداى و ما را بانيكان بميران .
- پروردگار ما.
آنچه را كه به وسيله فرستادگانت به ما وعده فرموده اى به ما مرحمت فرما و ما را در روز رستاخيز خوار و رسوامگردان .
- پـروردگار ما.
ما بر خويشتن ستم روا داشتيم , اگر ما را نيامرزى وبر ما رحم نكنى از زيانكاران خواهيم بود.
- پروردگار ما.
ما ايمان آورديم , ما را بيامرز و بر ما رحم فرما, توبهترين رحم كنندگانى .