احمد امين مصرى در كتاب (( المهدية فى الاسلام )) در صدد برآمده كه مدعيان مهدويت را از عوامل و اسباب طعن بر عقيده مهدويت و اصالت آن به حساب آورد ، ولى صحيح عكس آن است ؛ زيرا ادعاى مهدويت در طول تاريخ از افراد ، دليل بر حقانيَّت اصل اين عقيده و رسوخ آن در ميان جامعه است .
اگر اين نظريه صحيح باشد كه ادعا سبب بطلان يك حقيقت است بايد نبوت انبيا را نيز انكار كنيم زيرا در طول تاريخ انبيا افرادى پيدا شدند كه به دروغ ادعاى نبوت كردند.
100 : چه كسانى ادعاى مهدويت كرده يا در حق آنها ادعاى مهدويت شده است ؟
اين گونه افراد در طول تاريخ اسلام بسيار بوده اند كه برخى از آنها عبارتند از:
1- محمد بن حنفيه ؛ كه مختار در حق او ادعاى مهدويت كرد. ⁽²⁷⁸⁾
2- موسى بن طلحه ؛ كه مردم در حق او ادعاى مهدويت كردند. ⁽²⁷⁹⁾
3- ابوهاشم بن محمد بن حنفيه ؛ كه گروهى معتقد به مهدويت او بودند. ⁽²⁸⁰⁾
4- عمر بن عبدالعزيز. ⁽²⁸¹⁾
5- عبدالله بن معاوية بن عبدالله بن جعفر. ⁽²⁸²⁾
6- اسماعيل فرزند امام صادق عليه السلام ؛ گروهى مرگ او را انكار كرده و قائل به مهدويت او شدند. ⁽²⁸³⁾
7- محمد بن عبدالله بن حسن ؛ او در سال صد هجرى ادعاى مهدويت نمود. بزرگان خط اعتزال مردم را به بيعت با او دعوت مى نمودند. ⁽²⁸⁴⁾ ابوالفرج اصفهانى مى گويد: (( كسى شك نداشت كه او مهدى است و حتى گروهى از بنى هاشم نيز با او بيعت كردند )) . ⁽²⁸⁵⁾
8- مهدى عباسى ؛ منصور عباسى لقب فرزندش را مهدى گذاشت تا مردم را از اين طريق اغفال كرده و به اعتقاد مهدويت با او بيعت كنند. ⁽²⁸⁶⁾
101- آيا زيديه منكر مهدى عليه السلام هستند؟ : احمد امين مصرى در كتاب (( ضحى الاسلام )) ادعا مى كند كه زيديه به طور شديد مهدى عليه السلام را انكار مى كنند. ⁽²⁸⁷⁾
پاسخ : ادعاى احمد امين به طور حتم باطل است زيرا با مراجعه به كتاب هاى زيديه پى مى بريم كه آنها هم مانند ساير فرق اسلامى به ظهور و قيام حضرت مهدى عليه السلام اعتقاد كامل دارند.
مجد الدين بن محمد بن منصور حسنى مويدى از بزرگان علماى زيديه است كه در كتاب (( لوامع الانوار )) بابى را تحت عنوان (( اخبار المهدى )) بيان كرده و احاديث بسيارى درباره آن حضرت عليه السلام آورده است . ⁽²⁸⁸⁾
او در بخشى از كلمات خود مى گويد: (( امامان از آل محمد كه درودهاى خداوند متعال بر آنها باد به حضرت مهدى بشارت مى دادند و فرج او را از خداوند انتظار مى كشيدند. اول امامان آخر امامان را به اين موضوع وصيت مى نمودند ، و سابق آنان به كسانى كه بعد از آنها مى آمدند موضوع حضرت مهدى عليه السلام را ابلاغ مى نمودند )) . ⁽²⁸⁹⁾
او نيز بعد از نقل اخبار و روايات بسيار درباره حضرت مهدى عليه السلام مى گويد: (( روايات درباره مهدى و اينكه او از اهل بيت است به حد تواتر مى باشد )) . ⁽²⁹⁰⁾
و نيز مى گويد: (( خبرهاى نبوى و بشارت هاى علوى به امام امت و خاتمه امامان (مهدى ) بيش از آن است كه شماره شود. و امر درباره او همان چيزى است كه شارح نهج البلاغه (ابن ابى الحديد) در شرح كلام وصى (امام على ) صلوات الله عليه قد لبس للحكمة جنتها گفته است . كلامى كه نص آن اين است . و به تحقيق اتفاق تمام فرقه هاى مسلمانان بر آن است كه دنيا و تكليف تمام نمى شود مگر بر او (ظهور او) )) . ⁽²⁹¹⁾
همين مضامين را امام زيديه ، ابن حمزه ، در كتاب (( الشافى )) نقل كرده است . ⁽²⁹²⁾
از عبارات ابن حمزه استفاده مى شود كه او حتى به ولادت حضرت مهدى عليه السلام اعتقاد دارد ، نه اينكه در آخرالزمان متولد مى شود. ⁽²⁹³⁾
و نيز قاضى حسين بن ناصر مهلا از علماى زيديه در كتاب (( مطمح الامال )) به اصل قضيه مهدويت تصريح كرده است . او مى گويد: (( درباره مهدى احاديثى است كه به حد تواتر رسيده است )) . ⁽²⁹⁴⁾
102 : آيا اعتقاد به مهدويت مردم را از عمل خير باز مى دارد؟
قبل از هر چيز بايد عقيده به مهدويت و انتظار مهدى موعود عليه السلام را معنا كرد.
اگر مقصود از عقيده مهدويت آن باشد كه انسان به انتظار ظهور كسى بنشيند كه به سبب فراگير شدن ظلم با ظهورش به تنهايى همه امور را اصلاح مى كند و ما هيچ نقشى در ظهور او نداريم بلكه مى توانيم با گسترش ‍ ظلم در ظهور او تعجيل كنيم ، با اين ديدگاه مى توان گفت كه اعتقاد به مهدويت انسان را از عمل خير باز مى دارد.
ولى اگر برداشت ما از اعتقاد به مهدويت عقيده به ظهور كسى است كه ما مى توانيم با زمينه سازى براى او در ظهورش تعجيل كنيم و اگر تاءخير در آن شده به جهت كوتاهى ما است ، نه تنها اين عقيده انسان را از عمل باز نمى دارد بلكه در عمل كردن به خير نيز تشويق خواهد نمود. زيرا منتظران مصلح خود افرادى صالح هستند. لذا در روايات اسلامى انتظار فرج از مقوله عمل و از افضل اعمال امت اسلامى به حساب آمده است .
موارد اتفاقى در قضيه مهدويت
103 : آيا مذاهب اسلامى بر اصل ظهور امام زمان عليه السلام اتفاق نظر دارند؟
تمام مذاهب اسلامى بر اصل مسئله ظهور حضرت مهدى عليه السلام از ذريه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اتفاق نظر دارند. همه معتقدند كه در آخرالزمان شخصى به نام مهدى عليه السلام ظهور كرده ، زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد همان گونه كه از ظلم و جور پر شده است .
الف . از علماى شيعه
شهيد صدر رحمة الله عليه مى فرمايد: (( به راستى اعتقاد به حضرت مهدى عليه السلام به عنوان پيشواى منتظر براى تغيير جهان به جهانى بهتر در احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله به طور عموم و در روايات اهل بيت عليه السلام به طور خصوص آمده است و به طور خصوص آمده است و به حدى به اين مسئله تاكيد شده كه جاى هيچ شكى را براى انسان باقى نمى گذارد ... )) . ⁽²⁹⁵⁾
شيخ محمد رضا مظفر مى فرمايد: (( مسئله بشارت به ظهور مهدى عليه السلام از اولاد فاطمه سلام الله عليها در آخرالزمان و اينكه زمين را از عدل و داد پر مى كند بعد از آنكه از ظلم و جور پر شده باشد ، از مسائلى است كه به طور متواتر از پيامبر صلى الله عليه و آله رسيده است و مسلمانان در كتاب هاى روايى خود آنها را نقل كرده اند )) . ⁽²⁹⁶⁾
ب . از علماى اهل سنت
ناصر الدين البانى مى گويد: (( اما مسئله مهدى ، بايد دانسته شود كه درباره خروج او احاديث صحيح بسيارى وارد شده است ... )) . ⁽²⁹⁷⁾
شيخ عبدالمحسن بن حمد العباد مى گويد: (( همانا كثرت احاديث مهدى عليه السلام و تعدد طرق آنها و اثبات آنها در كتاب هاى اهل سنت به حدى است كه بسيار دشوار به نظر مى رسد كه بتوانيم بگوييم حقيقتى ندارند مگر اينكه كسى جاهل بوده يا اهل جدل باشد ، يا دقت در سندهاى آنها نكرده باشد و بر كلام بزرگان اهل علم واقف نباشد ... )) . ⁽²⁹⁸⁾
شيخ عبدالعزيز بن عبدالله بن باز مى گويد: (( پس از مهدى عليه السلام معلوم و احاديث در آن مستفيض ‍ بلكه متواتر و تقويت كننده يكديگرند ، و جماعتى از اهل علم ادعاى تواتر آنها را نموده اند ... )) . ⁽²⁹⁹⁾
104 : آيا مذاهب اسلامى بر وجوب اعتقاد به ظهور مهدى عليه السلام اتفاق نظر دارند؟
همه مذاهب اسلامى بر اين امر اتفاق نظر دارند كه خروج مهدى عليه السلام در آخر الزمان از امور غيبى است كه بايد به آن اعتقاد پيدا كرد.
الف . از علماى شيعه
شيخ صدوق مى فرمايد: (( ايمان شخص مومن به امام زمان عليه السلام بدون علم به احوال آن حضرت صحيح نخواهد بود. زيرا ايمان كسى كه به قضيه مهدويت اعتقاد دارد به او نفعى نمى رساند مگر در صورتى كه عارف به شاءن آن حضرت در زمان غيبت باشد )) . ⁽³⁰⁰⁾
ب . از علماى اهل سنت
ناصر الدين البانى مى نويسد: (( همانا عقيده به خروج حضرت مهدى عليه السلام عقيده اى است ثابت و متواتر از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله كه ايمان به آن واجب است ، زيرا اين عقيده از امور غيب است كه ايمان به آن در قرآن كريم از صفات پرهيزكاران شمرده شده است ... )) . ⁽³⁰¹⁾
عبدالمحسن بن حمد العباد مى نويسد: (( تصديق و اعتقاد به قضيه مهدويت ، داخل در ايمان به رسالت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله است ، زيرا از آثار ايمان به پيامبر صلى الله عليه و آله تصديق او است در امورى كه به آنها خبر داده و نيز داخل در ايمان به غيبى است كه خداوند متعال مومنين را به جهت ايمان به آن مدح كرده است ... )) . ⁽³⁰²⁾
105 : ديدگاه مذاهب اسلامى راجع به توسعه حكومت حضرت مهدى عليه السلام چيست ؟
يكى ديگر از موارد اعتقاد در قضيه مهدويت ، موضوع فراگير بودن دعوت و حكومت حضرت مهدى عليه السلام است .
خداوند متعال مى فرمايد: وعد الله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم فى الارض ... ⁽³⁰³⁾ ؛ (( خداوند به كسانى كه از شما بندگان ايمان آورده و نيكوكار گردند وعده داده است كه بر روى زمين خلافت دهد. ))
احمد بن حنبل به سندش از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل كرده كه فرمود: تملا الارض ظلما و جورا ثم يخرج رجل من عترتى يملك سبعا اءو تسعا فيملاء الارض قسطا و عدلا ⁽³⁰⁴⁾ ؛ (( زمين پر از ستم و ظلم مى شود در اين هنگام شخصى از عترتم خروج مى كند و در مدت هفت يا نه روز مالك كل زمين خواهد شد و در اين هنگام زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد. ))
امام باقر عليه السلام فرمود: يملك القائم ثلاثمائة سنة و يزداد تسعا كما لبث اهل الكهف فى كهفهم ، يملا الارض عدلا و قسطا كما ملئت ظلما و جورا فيفتح الله له شرق الاءرض و غربها ⁽³⁰⁵⁾ ؛ (( امام قائم عليه السلام 309 سال مالك زمين مى شود و در آن حكومت مى كند همان مقدار كه اهل كهف در غارشان درنگ كردند. زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد آن گونه كه پر از ظلم و جور شده باشد. خداوند براى او شرق و غرب عالم را فتح خواهد نمود. ))
106 : ديدگاه مذاهب اسلامى درباره لقب منجى چيست ؟
با ملاحظه رواياتى كه از شيعه و سنى به دست ما رسيده پى مى بريم كه همگى بر اين اتفاق دارند كه لقب منجى جهانى (( مهدى )) است .
حاكم نيشابورى به سند خود از ابن سعيد خدرى نقل كرده كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: المهدى منا اهل البيت ⁽³⁰⁶⁾ ؛ (( مهدى از ما اهل بيت است . ))
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: يخرج المهدى و على راءسه غمامة فيها مناد ينادى هذا المهدى خليفة الله فاتبعوه ⁽³⁰⁷⁾؛ (( مهدى خروج مى كند در حالى كه بالاى سر او ابرى است ، در ميان آن ابر كسى است كه ندا مى كند اين مهدى خليفه خدا است او را پيروى كنيد. ))
107 : مهدى موعود عليه السلام از ذريه چه كسى است ؟
همه مسلمانان اتفاق نظر دارند كه مهدى موعود عليه السلام از ذريه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله است .
سعيد بن مسيب مى گويد: نزد ام سلمه بودم كه سخن از مهدى عليه السلام به ميان آمد ام سلمه فرمود: از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمود: المهدى من ولد فاطمة ⁽³⁰⁸⁾ ؛ (( مهدى از اولاد فاطمه است . ))
ابو سعيد خدرى مى گويد: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: لا تقوم الساعة حتى تمتلى الارض ‍ ظلما و عدوانا. قال : ثم يخرج رجل من عترتى (اءو من اهل بيتى ) يملاها قسطا و عدلا كما ملئت ظلما و عدوانا ⁽³⁰⁹⁾ ؛ (( قيامت برپا نمى شود تا اينكه زمين پر از ظلم و جور شده باشد. فرمود: سپس مردى از عترتم يا از اهل بيتم [ترديد از راوى است ] قيام مى كند و زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد همان گونه كه پر از ظلم و جور شده است . ))
امام باقر عليه السلام فرمود: المهدى رجل من ولد فاطمه ⁽³¹⁰⁾ ؛ (( مهدى مردى از اولاد فاطمه است . ))
108 : ديدگاه مذاهب اسلامى درباره نزول حضرت عيسى عليه السلام چيست ؟
از روايات فريقين استفاده مى شود كه هنگام خروج حضرت مهدى عليه السلام حضرت عيسى عليه السلام از آسمان فرود آمده در نماز به امام زمان عليه السلام اقتدا خواهد كرد.
بخارى به سند خود از ابو هريره نقل مى كند كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كيف انتم اذا نزل ابن مريم فيكم و امامكم منكم ⁽³¹¹⁾ ؛ (( چگونه ايد زمانى كه فرزند مريم فرود آيد در حالى كه امام بر شما فردى از خودتان است . ))
امام باقر عليه السلام فرمود: القائم منصور بالرعب مويد بالنصر ، تطوى له الارض و تظهر له الكنوز ، و يبلغ سلطانه المشرق و المغرب و يظهر الله عزوجل به دينه ولو كره المشركون فلا يبقى فى الاءرض خراب اءلا عمر ، و ينزل روح الله عيسى بن مريم عليه السلام فيصى خلفه ⁽³¹²⁾ ؛ (( قائم توسط ترس ‍ يارى و به نصرت تاءييد مى شود. زمين براى او خواهد چرخيد و گنج ها براى او ظاهر خواهد شد و سلطنتش ‍ مشرق و مغرب عالم را فرا خواهد گرفت . خداوند عزوجل به واسطه او دينش را ظاهر مى كند هر چند كه مشركان بر آن كراهت داشته باشند در آن هنگام در زمين جاى خرابى نيست جز آنكه آباد شود و روح الله عيسى بن مريم فرود مى آيد و پشت سر او اقامه نماز خواهد كرد. ))
109 : در چه مدتى مقدمات ظهور حضرت مهدى عليه السلام فراهم مى گردد؟
اتفاق امت اسلامى است بر اينكه امر حضرت مهدى عليه السلام يك شَبِه از جانب خداوند اصلاح شده و ظهورش امضا خواهد شد.
احمد بن حنبل به سند خود از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: المهدى منا اهل البيت يصلحه الله فى ليلة ⁽³¹³⁾ ؛ (( مهدى از ما اهل بيت است خداوند امر فرج او را در يك شب اصلاح خواهد كرد. ))
شيخ صدوق به سند خود از امام حسين عليه السلام نقل مى كند كه فرمود: فى التاسع من ولدى سنة من يوسف و سنة من موسى بن عمران عليه السلام و هو قائمنا اهل البيت ، يصلح الله تبارك و تعالى امره فى ليلة واحدة ⁽³¹⁴⁾ ؛ (( در نهمين فرزند از اولاد من سنتى از يوسف و سنتى از موسى بن عمران عليه السلام است و او قائم ما اهل بيت است . خداوند تبارك و تعالى امر او را در يك شب اصلاح خواهد كرد. ))
110 : ديدگاه مذاهب اسلامى درباره حكومت عدل گستر حضرت مهدى عليه السلام چيست ؟
احاديث بسيار زيادى در متون اسلامى اعم از شيعه و سنى بر اين امر اتفاق دارند كه امام زمان عليه السلام بعد از ظهور خود زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد همان گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد.
ابو سعيد خدرى از رسول خدا صلى الله عليه و آله روايت كرده كه فرمود: لا تقوم الساعة حتى تمتلى الارض ظلما و عدوانا ، قال : ثم يخرج رجل من عترتى او من اهل بيتى يملاها قسطا و عدلا كما ملئت ظلما و عدوانا ⁽³¹⁵⁾ ؛ (( قيامت برپا نمى شود تا آنكه زمين پر از ظلم و ستم گردد ، سپس فرمود: آن گاه شخصى از عترتم يا از اهل بيتم [ترديد از رواى است ] خروج كرده زمين را از عدل پر خواهد كرد همان گونه كه از ظلم و ستم پر شده باشد. ))
شيخ طوسى به سند خود از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه فرمود: يظهر صاحبنا و هو من صلب هذا - و اءو ما بيده الى موسى بن جعفر عليه السلام - و يملاها عدلا كما ملئت جورا و ظلما ⁽³¹⁶⁾ ؛ (( صاحب ما ظهور مى كند در حالى كه از نسل اين شخص است (حضرت با دست مبارك خود به موسى بن جعفر عليه السلام اشاره كرد) آن گاه زمين را پر از عدل و داد مى كند ، همان گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد. ))
ولادت امام مهدى عليه السلام
111: آيا كسى از علماى اهل سنت به ولادت مهدى عليه السلام اعتراف كرده است ؟
گروهى از علماى اهل سنت به ولادت فرزندى براى امام حسن عسكرى عليه السلام به نام مهدى عليه السلام اعتراف نموده اند ، اينك اسامى برخى از آنها را ذكر مى نماييم :
1- علامه شمس الدين قاضى ابن خلكان شافعى . ⁽³¹⁷⁾
2- علامه صلاح الدين خليل بن ايبك صفدى . ⁽³¹⁸⁾
3- ابن اثير جزرى . ⁽³¹⁹⁾
4- علامه ميرخواند. ⁽³²⁰⁾
5- على بن حسين مسعودى . ⁽³²¹⁾
6- محمد فريد وجدى . ⁽³²²⁾
7- ابوالفداء اسماعيل بن على شافعى . ⁽³²³⁾
8- سبط بن جوزى . ⁽³²⁴⁾
9- محمد بن طلحه شافعى . ⁽³²⁵⁾
10- شمس الدين محمد بن طولون حنفى . ⁽³²⁶⁾
11- ميرزا محمد بن رستم بدخشى شافعى . ⁽³²⁷⁾
12- احمد بن حجر حيتمى شافعى . ⁽³²⁸⁾
13- محمد بن يوسف گنجى شافعى . ⁽³²⁹⁾
14- عارف عبدالوهاب شعرانى حنفى . ⁽³³⁰⁾
15- محيى الدين عربى . ⁽³³¹⁾
16- مومن بن حسن شبلنجى شافعى . ⁽³³²⁾
17- شيخ سليمان قندوزى حنفى . ⁽³³³⁾
18- شيخ محمد بن على صبان شافعى . ⁽³³⁴⁾
19- صفى الدين عبدالمومن بغدادى . ⁽³³⁵⁾
20- زين الدين عمر بن وردى . ⁽³³⁶⁾
21- ابوالعباس احمدبن على قلقشندى شافعى . ⁽³³⁷⁾
22- ابو عبدالله ياقوت حموى . ⁽³³⁸⁾
23- محمد امين بغدادى معروف به سويدى . ⁽³³⁹⁾
24- ابن خلدون ⁽³⁴⁰⁾
25- ابوالفتح محمد بن عبدالكريم شهرستانى . ⁽³⁴¹⁾
26- نورالدين ابن صباغ مالكى . ⁽³⁴²⁾
27- نورالدين عبداالرحمن جامى حنفى . ⁽³⁴³⁾
28- ملا على قارى حنفى مكى . ⁽³⁴⁴⁾
29- فضل بن روزبهان . ⁽³⁴⁵⁾
30- جمال الدين محمد بن يوسف زرندى حنفى . ⁽³⁴⁶⁾
31- احمد امين مصرى . ⁽³⁴⁷⁾
32- صدر الدين حموينى . ⁽³⁴⁸⁾
33- عطار نيشابورى . ⁽³⁴⁹⁾
34- جلال الدين بلخى رومى . ⁽³⁵⁰⁾
35- صدر الدين قونوى . ⁽³⁵¹⁾
36- حسين بن محمد دياربكرى مالكى . ⁽³⁵²⁾
37- احمد بن يوسف ابوالعباس قرمانى حنفى . ⁽³⁵³⁾
38- شمس الدين ذهبى شافعى . ⁽³⁵⁴⁾
39- فخر رازى شافعى . ⁽³⁵⁵⁾
40- شيخ عبدالله بن محمد شبراوى مصرى شافعى . ⁽³⁵⁶⁾
41- ابن عماد دمشقى حنبلى . ⁽³⁵⁷⁾
42- محمد بن عبدالرسول برزنجى شافعى . ⁽³⁵⁸⁾
43- ابوالبركات نعمان بن محمد آلوسى حنفى . ⁽³⁵⁹⁾
و ديگران
112 : آيا كسى از اهل سنت فرزند امام عسكرى عليه السلام (مهدى ) را همان منجى منتظر مى داند؟
گر چه برخى از علماى اهل سنت تنها به ولادت فرزندى به نام مهدى از امام حسن عسكرى اشاره كرده اند و حيات او تا اين زمان و منجى و موعود بودن او را به شيعه نسبت مى دهند ولى برخى از آنان تصريح به زنده بودن او تاكنون و نيز موعود و منجى بودن او دارند كه مى توان از ميان آنها به افراد ذيل اشاره نمود.
1- محمد بن يوسف گنجى شافعى (متوفاى 658 ه‍ق ) مى گويد: (( ابو محمد حسن عسكرى عليه السلام از خود فرزندى به جاى گذاشت كه همان امام منتظر است . صلوات الله عليه )) . ⁽³⁶⁰⁾
2- عبدالوهاب شعرانى حنفى مى گويد: (( در آخرالزمان اميد به خروج مهدى است . او از اولاد امام حسن عسكرى عليه السلام است ولادت او نيمه شعبان سال 255 هجرى اتفاق افتاد تا به حال زنده است تا با حضرت عيسى عليه السلام اجتماع كند. عمرش تا اين زمان 706 سال است . اين چنين شيخ حسن عراقى به من خبر داد )) . ⁽³⁶¹⁾
3- نورالدين عبدالرحمن جامى حنفى بعد از بيان تاريخ ولادت حضرت مهدى عليه السلام مى گويد: (( او كسى است كه زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد )) . ⁽³⁶²⁾
4- قاضى بهلول بهجت افندى مى گويد: (( ولادت امام دوازدهم در پانزدهم ماه شعبان سال 255 هجرى بود و اسم مادرش نرجس است . براى او دو غيبت است : يكى صغرا و ديگرى كبرا. هر گاه خداوند به او اذن دهد ظهور كرده آن گاه زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد )) . ⁽³⁶³⁾
5- صدر الدين حموينى ؛ در ذيل حديثى كه او از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل كرده آمده است : (( ... همانا دوازدهمين از فرزندانم غيبت مى كند تا اينكه خداوند متعال به او اذن خرج مى دهد )) . ⁽³⁶⁴⁾
6- شيخ فريد الدين عطار نيشابورى ؛ او در قصيده اى مى گويد: