ميلاد حضرت مهدى موعود در ادبيات اهل سنت

جعفر خوشنويس

- ۳ -


حاج ميرزا عبد الله خادم، در تاريخ 1362 هجرى قمرى، بر اثر تصادف، در سليمانيه، دار فانى را وداع گفت.

متن کردى قصيده وى که در پايان آن به نام مقدس حضرت مهدى عجل الله فرجه الشريف کرده از اين قرار است:

ديوان به نووکى خامه له وه سفى عه لى ته زين
ده ريا که فى له فه يزى که فى جودى حه يده ره
ياراى وه سفى له خامه وله نووسينى من نى يه
له بريزى تا بکه م قه ده حى باده ى ئوميد
ره ونه ق درا به جه وهه رى عيسمه ت له فاطمه (س)
ئه م خاکه لاله زاره له خوينى دووچاوى من
داغى دلم له داغى حسه ين (ع) نه قشى به ستووه
زين العباده (ع) شافعى جورم وگوناهى من
توز وغوبارى ره وزه ى باقر (ع) کفايه ته
ئه م خاکه زه رى چه عفه رى له نيگاهيکى جه عفه ره (ع)
سه حرايى سوبحيکازبه شيواوه کاره وان
ده ريايى حيلمى مووساکازم (ع) که مه وج ئه دا
له م ره وزه ى ريازى ره زايه دلم ده مى
فيکرى ته قى (ع) بوه ونه قى (ع) ته قواى هه ر که سى
خالى نه بوودلم له خه يالاتى عه سکه رى
تيفلى عه زيزى روحه له ناومه هدى (عجل الله فرجه) قالبم
من کاسه ليسى نيعمه تى ئيوه م هه مووده مى
  نووسى به ناوى حه زره تى سولتانى ئه وليا
شه رمه نده ى سه خاى ئه وى هه ورى رووى سه ما
يه زدان له مه دحى ئوبووکه فه رموويه (هل أتى)
(يسقون من رحيق) له ئه م شاهى (لا فتى)
نوورى جه مالى دين ودله (زبدة النساء)
بوماته مى حه سه ن (ع) حه سه نى أحسن الهدى
ره نگى ميسالى خوينه له سه ر خاکى که ربه لا
وه ختى ئه بم به ده رگه هى عولياکه فى دوعا
بوچاوى زينهارمه ئه يکه م به تووتيا
به م کيميايه وه مسى قه لبم بووه ته لا
روخسارى ساديقه (ع) شه فه قى سوبحى ئيهتيدا
ئه گرى سه فاله نوورى روخى پرته وى وه فا
گولچين ئه بى که ببى باغه وان ره زا (ع)
مه غزم به عه شقى ئه وپره خالى له هه ر هه وا
تاکوبه نوورى مه عريفه تى ئه وبى ئاشنا
بوشيرى عشقى مه هديه (عجل الله فرجه) گريانى بوغه زا
ئوميده گه ر به لوتفى ئيوه ببى حاجه تم ره وا

اينک، ترجمه ى بيت به بيت اين قصيده ى کردى به زبان فارسى تقديم مى گردد.

1- ديوانِ شعر من، به نوک خامه ام، تا به وصف على (ع) رسيد، حيرت زده ومات ماند.

که چه بنويسد؟ ونوشت به نام حضرت سلطانِ اوليا؛

2- کى، دريا کفش به مانند کف سخاوت وجود حيدر است؟ همان گونه، نيز شرمسار سخاوت وى گشته ابر در آسمان.

3- يارا وتوانايى وصف او، در قدرت قلم من نيست، خداوند متعال، در مدح و(هل أتى) را فرموده است.

4- به اميد آن که لبريز کنم قدح باده ى اميد وآرزوهايم را از دست شاه (لا فتى) بنوشم مگر يسقون من رحيق

5- واين را نيز بگويم، فاطمه (س)، زيب ورونق عصمت، هديه اى بود از خدا در جوهره وفطرت او

آن فاطمه اى که نور زيبايى وجمال دين است وزبدة النساء هم.

6- اين خاک نيز لاله زارى است از خون دوچشم من، در ماتم وسوگِ حسن (ع)، آن حسنى که أحسن الهدى بود.

7- وبر دلم از داغ حسين (ع) نقش بسته است، ورنگش هم به مانند خون است بر سر خاکِ کربلا.

8- زين العباد است شافعِ جُرم وگناهِ من.

هنگامى که روبه درگاه اعلاى الهى دست دعا را بر مى دارم.

9- گرد وغبار روضه ى آرامگاه باقر (ع) براى من کافى است ونيز براى ديدگان امانْ جوى من است، که توتياى چشمانم شده است.

10- اين خاکِ زر جعفرى از يک پرتونگاه جعفر (ع) صادق است.

به اين کيمياى به دست آمده، مِسِ قلب من طلا شده است.

11- درجريان زندگى انسان، صحرا وسرابِ صُبح کاذب راه، کاروان ها را آشفته مى کند.

امّا دميدن رخسار (صادق (ع)) شفقِ روشن صُبح هدايت بخش خواهد بود. (8)

12- ونگاه کن که درياى حلم وصبر موساى کاظم (ع) چه گونه موج مى زند.

واين صفا را از پرتووفاى به عهد واز رخساره ى زيباى پيمان وعهد خويش مى گيرد

13- ودر اين روضه، به خاطر رياض وسپيد رضا (ع) است که دلم، يک دم گلچينِ عشق خواهد شد، به شرطى که باغبان، حضرت رضا (ع) باشد.

14- وفکر تقى بوده است ونقى، نشانه ى تقواى هر کسى که مى بينى ومغز من، پُر از عشق اوشده است وخالى ز هر هوا وهوسى

15- ويک لحظه، دلِ من، از خيال (عسکرى) خالى نبوده است، چرا؟... براى اين که هميشه، با نور معرفت وى آشنا گردد

16- ودر مهد وگهواره ى قالبِ خاکى تن من، طفلِ عزيز روحم قرار دارد براى مکيدنِ شير عشق حضرت مهدى (عجل الله فرجه)، گريه اى دارد براى جنگ (در رکابش)

17- من، ريزه خوار نعمت شمايم، هر لحظه وهمه دم ونيز اميد آن دارم که به لطفِ شما، حاجتم روا گردد.

استاد سيد ابراهيم ستوده

وى، از سادات صحيح النسب باينچوب است که در سال 1309 شمسى در شهر سنندج چشم به دنيا گشود.

اوکرد زبان شافعى مذهب بود.

او، صاحب آثارى مانند نوبهار، گلبانگ، تندر، طوفان است. همگى اين‌ها، شامل بهترين اشعار فارسى در قصائد وغزليّات، رباعيّات وقطعات زيبا ودل‌انگيزى است که سروده‌اند.

او، در رديف مهم‌ترين سرايندگان معاصر قرار داشته است.

وى، از علاقه‌مندان به نظام مقدّس جمهورى اسلامى بود ومسؤو‌ليت انجمن شعر وادب وزارت ارشاد را تا پايان حيات خود عهده دار بود.

ما، در اين جا، يکى از اشعارش را که در مدح اجداد طاهرينش سرود، مي‌آوريم. براستى او، از افتخارات بزرگ خطه‌ى اديب پرور کردستان، بلکه ايران اسلامى است. سيره وسلوک پسنديده وى، بايد الگووسرمشق همه‌ى علاقه‌مندان وادباى منطقه وايران اسلامى قرار گيرد.

وى، در فروردين ماه سال 1379 در پى يک بيمارى نسبتاً طولانى، به رحمت ايزدى پيوست وپيکر پاک وى، در روستاى باينچوب، د رجوار مرقد مطهر بابا شيخ احمد باينچوب، از نوادگان حضرت رضا (ع) واز اجداد پاک وى، به خاک سپرده شد.

اينک متن قصيده وى به‌زبان کردى:

1. جيلوهى جه‌لاى نور عيرفان وسه فا

ئايه‌نه‌ى بالانه‌ماى مصطفى

2. هه‌شته‌مين نيهال جوبارى به‌هه‌شت‌ په‌ى ته‌شريف توبه هه‌شت بى به‌هه‌شت‌

3. سولتان ئيقليم زوهد وقه‌ناعه‌ت‌

زيب ئه‌فزاى ئه‌وره‌نگ وه‌رع ومه‌ناعه‌ت‌

4. ديباچه‌ى کيتاب ته‌سليم وره‌زا ماناى ره‌ضاى محض رازى به قه‌زا

‌5. روله‌ى عيلم وحيلم حه‌وسه‌له وتاقه‌ت بابوى ته‌قوا ودين پاکى وسه‌داقه‌ت‌

‌6. ئاگاجه عولووم سيررى وزاهيرى

قيبله‌ى پير ومير نه‌قشى وقادرى

7. توربه‌تت وينه‌ى گولاوجه بوى گول

بوى احمد مه‌دونه دماخ دل‌

8. مه‌ولانا خاليد کورد شاره زور

گلکوش جه ره‌حمه‌ت بارى بوپر نوور

9. جه رووى ئاگاهى وراى باخه‌به‌رى

ياسه‌ش‌فه‌رماوان به‌ئينشاى ده‌رى:

10. (حاجي‌په‌ي‌ره‌وزهيره‌زاته‌شريف‌به‌ر ئى بالاته رهن جه حج ئه کبه‌ر)

11. يائيمام‌رضاشاه‌خوه‌راسان قه‌سه‌مت مه‌دوبه ذاتى سوبحان‌

‌12. به‌مه‌لائيکه‌ى(اَع­لي‌عِليّين) به ماناى که‌لام (رَبّ العالَمين)

13. به شاى انبيا (خَت­مُ‌المُر­سَلين) ساحيب ته‌شريف کاف، هاوسين‌

14. به عيلم وته‌قواى شاه (لافَتى) شايسته‌ى نزول سوره‌ى (هَل آتى)

15. به پاکى زهرا بِض­عَه البَتُول وه‌شه‌ويس‌خاس(صِدّيقه‌ورسول)

16. به سه‌خا وسه‌فاى (مجتبى حسن) نوور دوديده‌ى شير بوت شکهن‌

17. به گيان بازى شاى شه‌هيدان حسين‌ هه‌ساره‌ى ره‌خشاى (بَي­نُ النَيٍّري­ن)

18. به زين العِباد ته‌وسيفش به حه‌ق که‌س نمه‌تاووحهه‌تتا فه‌رزده‌ق‌

19. به شکافه‌نده‌ى زه‌ررى شه‌مس عيلم ئيمام باقر دورر ده‌رياى حيلم‌

20. به ئوستاى داناى عيلم ره‌ببانى جعفر صادق حيدر سانى

21. به ئه‌وکه‌س حيلمش مه‌شهوورهن نه عام موسيبن جعفر شاى والا مه‌قام‌

22. به ويت که نوورت مه‌دره‌خشوچون توور مه کوور وخه‌ففاش نه وينان ئه‌ونوور

23. به ته‌قواى تقى وبه پاکى على (ع) موراد ومورشد موتته‌قى ووه‌لى

24. به شاى عسکرى حسن به‌ل ئه حسهن ئايه‌نه‌ى ئه‌نوار(ذات ذوالمِنَن)

25. به عه‌دل مهدى ئيمام مه‌وعوود (عَجَل اللّهُ عَه­دَهُ المَس­عود)

26. گاگا ستوده‌ى بى نه‌وا ياد که‌ر خاترش وه عيشق ئازيزان شاد که‌ر

27. کيمياى لوتفت دريغ مه که‌رليش با رووسياهى ياران نه‌يوپيش‌

28. دلش به خوه‌رشيد ميهرت ره‌وشهن‌بوباير ته‌بعش گول وگولشهن بو

واينک ترجمه‌ى اين قصيده‌ى زيبا، به زبان فارسى بيت به بيت:

1. اى جلوه‌ى نور عرفان وصفاى دل‌ آينه‌ى تمام نماى اوصاف وخصيصه‌هاى مصطفى(صلى الله عليه وآله وسلم)

2. هشتمين شجره‌ى رسته در جويبار بهشت‌

3. اى که سلطان مملکت زهد وفنا هستى زينت‌بخش اورنگ واريکه‌ى ورع ومناعت طبعى

4. اى ديباچه‌ى کتاب تسليم ورضا(ى حق) اى معنا وتفسير رضاى محض(در برابر فضا وقدر الهى) اى رضا به قضاى الهى

5. اى فرزند علم وحلم (وشکيبايى) اى مظهر تقوا ودين وپاکى وصداقت‌

6. اى آگاه به (اسرار) علوم ظاهرى وباطنى اى قبله‌ى رهبران وپيروان دوطريقه (تصوّف عرفان‌؛ نقشبنديّه وقادريّه)

7. تربت مطهر تو، بوى گلاب مي‌دهد وبوى عطر رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) از آن به مشام دل مي‌رسد

8. مولانا خالد شهرزورى (عارف وشاعر نامدار کُرد از رهبران طريقه‌ى نقشبنديه) -‌که بارگاهش پر از نور رحمت الهى باد -

9. از روى (بصيرت) وآگاهى وبا خبرى (از جايگاه ومنزلت الهى ومعنوى تو) در انشاى شعر به زبان فارسى فرمودند:

10. (اى حاجي! روضه‌ى حضرت رضا تشريف ببر (زيارت) وتشرّف به بارگاه او، از صد حج اکبر بالاتر است‌. برگردد حاجيا! به سوى مشهدش روان).

11. اى امام رضا شاه خراسان! قَسَمَت­ مي‌دهم به ذات سبحان‌

12. به ملائک (مقام گرفته در) اعلى عليين به معناى کلام رب العالمين‌

13. به شاه انبيا، ختم المرسلين‌ که صاحب مقام وشرف، کاف،ها وسين است‌

14. به علم وتقواى شاه لا فتى (على (ع) (کسى که) شايسته‌ى نزول سوره هل اتى (بود)

15. به پاکى زهرا(س) بضعه البتول‌ عزيز خاصّ، صديقه‌ى رسول‌

16. به سخاوت وصفاى امام حسن مجتبى (ع)

17. به جانبازى شاه شهيدان امام حسين (ع) ستاره‌ى درخشان بين النيرين (بين دوستاره درخشان على (ع) وفاطمه (ع))

18- به زين العابدين که کسى از عهده‌ى توصيفش، به حق، بر نيايد حتّى فرزدق (شاعر معروف وتوان‌مند عرب).

که شعر بلندش در وصف آن حضرت، معروف است).

19- به شکافنده‌ى ذرات خورشيد علم‌ امام باقر درّ درياى حلم (شکيبايى)

20- به استاد داناى علوم ربانى جعفر صادق، حيدر ثانى

21- به آن کسى که حلمش مشهور عام است‌ موسى بن جعفر شاه والامقام‌

22- به خودت که نورت مي‌درخشد چون کوه طور مگر کوران وخفاشان نبينند آن نور

23- به تقواى تقى وبه پاکى على النقى (ع)

24- به شاه عسکرى، حسن، آيينه‌ى انوار ذات ذوالمنن‌

25- به عدالت مهدى امام موعود عَجَلُ اللّه عَهَدهُ المَسعود

26- گاه گاهى، ستوده (نام شاعر) بي‌نوا را ياد کن‌ خاطرش به عشق عزيزان، شاد کن‌

27- کيمياى لطفت را از وى دريغ مکن‌ تا روسياه و(شرمنده) ياران نشود

28- دلش را به خورشيد مِه­رت روشن کن‌ و(زمين) باير طبعش را گُل وگُلشن کن

عبد المؤمن شبلنجى شافعى

سيّد عبدالمؤ‌من شبلنجى شافعى، از علماى معروف مصر، در اوايل قرن چهاردهم هجرى مي‌زيسته است. او، کتابى به نام (نور الابصار فى مناقب آل بيت النبى المختار) نوشته است. وى، از جمله دانشمندان اهل سنّتى است که در سياق ذکر امامان دوازده گانه، اشاره به حضرت مهدى، (عجل الله فرجه الشريف)، دارد:

(فصل فى ذکر مناقب محمّدبن الحسن الخالص بن على الهادى بن محمّد الجواد بن على الرضا بن موسى الکاظم بن جعفر الصادق بن محمّد الباقر بن على زين العابدين بن الحسين بن على بن ابى طالب، رضى الله عنهم.

اُمّه اُم ولد يقال لها: (نرجس) وقيل: (صقيل) وقيل: (سوسن): وکنيته، ابوالقاسم. ولَقَّبهُ الاماميه (بالحجّه) و(المهدى) و(الخلف الصالح) و(القائم) و(المنتظر) و(صاحب الزمان)، واشهرها (المهدى).

با اين طريق، شبلنجى اثبات مى کند که حضرت مهدى، متولّد شده است؛ زيرا، فرزند امام حسن عسکرى است، نه کسى ديگر.

بر اين مطلب، مخصوصاً با سخنى که پس از اين چند سطر نوشته است، تأکيد مى ‌شود:

(صفته، رضى الله عنه: شابٌ مربوعُ القامه حسنُ الوجه والشعر، يسيل شعره على منکبيه، اقنى الانف، اجلى الجبهه، بوّابُه محمّد بن عثمان، معاصره المعتمد. کذا فى الفصول المهمه. وهوآخر الائمه الاثنا عشر على ما ذهب اليه الاماميه.

قيل: (انه غاب فى السرداب والحرس عليه...).

... وفى تاريخ ابن الوردى:(وُلد محمدبن الحسن الخالص سنه خمس وخمسين ومائتين...). وقال الشيخ ابوعبد الله محمّدبن يوسف بن محمّد الکنجى فى کتابه البيان فى اخبار صاحب الزمان: (من الادله على کونه حيّاً باقياً بعد غيبته والى الان، وانّه لا امتناع فى بقائه، بقاء عيسى بن مريم والخضر واًلياس من اولياء الله تعالى وبقاء الاعور الدجال وابليس يعنى من اعداء الله تعالى، وهؤ‌لاء قد ثبت بقاوِ‌هم بالکتاب والسنه وعيسى بن مريم، فالدليل على بقائه، قوله تعالى (وان من اهل الکتاب الاّ ليؤ‌منن به قبل موته) ولم يؤ‌من به منذ نزول هذه الايه الى يومنا هذا احد فلابد ان يکون فى آخر الزمان). (9)

ابن حجر هيتمى مکى شافعى

احمد بن حجر هيتمى مکّى سعدى انصارى شافعى، از علماى بزرگ اهل سنّت است. وى، فردى متبحّر در روايات واحاديث است واز نويسندگان مدارک ومنابع حديثى مانند مجمع الزوائد است. اين دانشمند، با اين که کتابى به نام (الصواعق المحرقه) در ردّ شيعه، در مورد خلفاى سه گانه نوشته است، ولى در همين کتاب، به تفصيل، درباره‌ى شخصيّت وزندگانى امامان دوازده گانه مطالبى نوشته است.

در خاتمه‌ى ذکر امامان نوشته است:

ابوالقاسم محمّد الحجه، وعمرُهُ عنده وفاه ابيه خمس سنين، لکن آتاه الله فيها الحکمه ويسمى القائم المنتظر.(10)