تعداد 152 اثر تأليفى( كتاب ، رساله ، مقاله ) علما ودانشمندان اهل تسنن درباره حضرت مهدى ( عج )

  1  « إبراز الوهم المكنون من كلام إبن خلدون   ، فى أحاديث الواردة فى المهدى » يا « المرشد المبدى لفساد طعن ابن خلدون فى أحاديث المهدى   ».

أحمد بن محمّد بن صديق شافعى مغربى ( درگذشته1348 ).

چاپ دمشق و عيناً مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة » 2/223.

2  « ابراز الوهم من كلام إبن حزم   ».

أحمد بن صديق بخارى حضرمى( 1380 ).

چاپ 1347 مطبعه ترقى دمشق ، در ردّ بر إبن حزم اندلسى ( متوفاى 456 ) كه در كتاب « الفصل بين الاهواء و النّحل » از موضوع مهدويت تخطئه و انتقاد نموده و احاديث مهدى منتظر را تضعيف و بى اعتبار وانمود كرده است.

3  « اتحاف الجماعة بما جاء فى الفتن و الملاحم و اشراط الساعة  

شيخ محمود بن عبداللّه تويجرى.

ج اول چاپ اول 1394 چاپخانه الرياض عربستان سعودى.

4  « اتحاف الجماعة .   .   . ».

ج 2 چاپ 1396 رياض عربستان سعودى.

] دليل مؤلفات الحديث الشريف1/483  [

5  « أحاديث أشراط الساعة الصغرى   ».

صالح محمد دخيل اللّه ( معاصر ).

چاپ 1411 دانشگاه اسلامى مدينه در 637 صفحه وزيرى كه بعنوان تز دكتراى مؤلف زير نظر استاد ربيع بن هادى بن عمير مدخلى تنظيم نموده.

] دليل مؤلفات الحديث الشريف 1/483  [

6  « أحاديث القاضيه بخروج المهدى   ».

محمد بن اسماعيل اميريمانى.

] الاذاعة ابن صديق قنوجى بخارى ص 114  [

7  « أحاديث المهدى من مسند أحمد بن حنبل(   241   ) ».

استخراج و تنظيم سيد محمد جواد حسينى جلالى( معاصر ).

شامل مقدمه طولانى و 136 حديث از « مسند أحمد حنبل » به ترتيب موضوعى. و چاپ پنجم آن بسال 1409هـ وسيله مؤسسه نشر اسلامى قم ( جامعه مدرسين ) در 78 صفحه وزيرى به ضميمه كتاب « البيان » گنجى شافعى در 170 صفحه انجام شده.

8  « الأحاديث الواردة بشان الدّجال فى مسند أحمد والصحيحين و السنن الأربع جمعاً و تخريجاً و دراسة لما لم يبيّن فى الصحيح   ».

أحمد بن عيسى بن هادى عسر.

اين كتاب رساله فوق ليسانس مؤلف باشد كه بسال 1401 زير نظر استادش سيد محمد حكيم در دانشكده الدراسات العلياء دانشگاه مدينه منوّره در 317 ورقه تنظيم گرديده.

] دليل مؤلفات الحديث الشريف 1/484  [

توضيحاً كتاب بعنوان دجّال تأليف شده ولى چون موضوع آن مربوط به عصر ظهور حضرت مهدى(عليه السلام) و كشته شدنش بدست عمال آن حضرت است در اينجا بذكر آن پرداختيم.

9  « الأحاديث الواردة فى المهدى   ، فى الميزان الجرح و التعديل ».

عبدالعليم بن عبدالعظيم هندى ( معاصر ).

بنوشته شيخ عبدالمحسن عباد ، اين كتاب بعنوان تز دكترا در سال 1398 زير نظر استادش ، دكتر محمد ابوشهبه ، درباره حضرت مهدى تأليف ، و نسخه خطى آن در بيش از 600 صفحه در كتابخانه دانشكده شريعت در دانشگاه ملك عبدالعزيز مكّه موجود ميباشد.

نيز گويد: اين كتاب بهترين و گسترده ترين كتاب مرجع پيرامون احاديث حضرت مهدى(عليه السلام) است ، كه مؤلف بيش از چهار سال در تنظيم آن عمر سپرى كرده و أحاديث مربوطه را بررسى و صحت و اعتبار و تواتر آنها را اثبات نموده.

] مجلة جامعة الاسلامية سال 12 شماره 45 ص323 و مقاله او عيناً مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة » ج2 ص465 ميباشد.  [

10  « أحاديث و كلمات حول الامام المنتظر   ».

سيد عبداللّه ( معاصر ).

چاپ 1409 هـ انتشارات الهداية الاسلامية دبى در 168 صفحه رقعى.

] كتابنامه حضرت مهدى ، شماره93  [

11  « الاحتجاج بالأثر على من أنكر المهدى المنتظر   ».

شيخ حمود بن عبداللّه حمود تويجرى ( معاصر ).

چاپ اول 1403 در عربستان سعودى و چاپ دوم در 424 صفحه وزيرى وسيله كتابخانه دارالعليان الحديثه ، بريد رياض.

اين كتاب در ردّ بر « لا مهدى منتظر بعد الرسول سيد البشر » تأليف رئيس دادگاه قطر ، شيخ عبداللّه بن زيد بن محمود كه در انكار مهدويت خلاصه ، و چاپ شده مى باشد.

12  « أحوال صاحب الزمان   » ( فارسى ).

  محمد بن مؤيد جوينى مشهور به سعدالدين حموى( 650 ) ــ پدر مؤلف « فرائد السمطين فى . . . » 

وى خراسانى و نخست مقيم قاسيون دمشق بود و از آن پس به خراسان بازگشت و در خراسان بدرود حيات گفت.

اين كتاب بيانگر 60 حديث پيرامون سيره ، غيبت و ظهور حضرت بقية اللّه( عج ) ميباشد ، و در « مرآة الاسرار » جامى بعنوان « رسالة فى المهدى المنتظر » ذكر شده.

] الانسان الكامل عزيزالدين نسفى ، شاگرد مؤلف ، چاپ تهران 320ــ321; كتابنامه حضرت مهدى شماره66  [

13  « أحوال مهدى آخر الزمان   » ( فارسى ).

على بن حسام الدين معروف به متقى هندى( 975 ).

شامل 60 حديث پيرامون ظهور و علائم ظهور همراه با ترجمه فارسى. نسخه خطى آن در چهار فصل تنظيم و در نعت و نسب و كرامات و نشانه هاى ظهور و اوضاع جهان در عصر ظهور خلاصه شده. دو نسخه خطى آن در كتابخانه آيت اللّه مرعشى در قم ضمن مجموعه هاى شماره 524 و 9215 موجود است و نسخه اى هم در كتابخانه گنج بخش پاكستان ضمن مجموعه 812.

14  « أخبار الدولة فى ظهور المهدى   ».

أحمد بن ابراهيم بن جزار قيروانى( 400 ).

وى طبيب آفريقائى بود كه دهها اثر تأليفى بجاى گذارده و بسال 400 در اندلس كشته شد.

] هدية العارفين 1/70  [

15  « أخبار المهدى   » يا « أخبار المهدى المنتظر   ».

عباد بن يعقوب رواجنى أسدى.

از شيوخ بخارى و ديگر محدثين همرديف او ( أمثال ترمذى ، ابن ماجه ، ابوحاتم ، بزار ابن خزيمه ) بوده و ارباب رجال و حديث شناسان همه وثاقت و صداقت او را مورد تأكيد قرار داده اند ، اما بخاطر شدت محبّتش به خاندان رسالت همواره هدف هجوم دشمنان اهل بيت قرار مى گرفت.

ذهبى پس از نقل وثاقت او از حاكم نيشابورى و أبوحاتم ، نقل از ابن خزيمه نموده كه گفت از رواجنى شنيدم كه مى گفت:

هركس همه روزه در نماز خود از دشمنان آل محمد(صلى الله عليه وآله) بيزارى نجويد با آنها محشور خواهد شد.

] ميزان الاعتدال 2/379; سير أعلام النبلاء 11/537  [

سمعانى پس از تصريح باينكه رواجنى از مشايخ بخارى بوده از او انتقاد مى كند كه چرا از رسول اكرم روايت نموده كه فرمود: « إذا رأيتم معاوية على منبرى فاقتلوه » يعنى وقتى معاويه را بر فراز منبر من ديديد او را بكشيد.

و چرا از ابوبكر روايت نموده كه به خالد بن وليد دستور داده بود اميرمؤمنان را بكشد سپس پشيمان شد و گفت: « لا تفعل ما أمرتك » يعنى آنچه را به تو دستور دادم انجام نده. ( انساب سمعانى 6/170 )

بدين ترتيب با سنّى بودن رواجنى ــ همچنانكه بسيارى از بزرگان رجاليون ، امثال شيخ طوسى ( فهرست ص149 ) سروى ( معالم العلماء ص88 ) ابن داود ( رجال ص292 ) بدان تصريح كرده اند ــ وى نخستين عالم اهل تسنن بوده كه درباره حضرت مهدى كتاب نوشته است.

جالب توجه آنكه رواجنى در سنه 250 هجرى در گذشته و قبل از ولادت حضرت مهدى(عليه السلام)ــ در سنه 255 هـ ــ كتاب « أخبار المهدى » را تنظيم و تأليف نموده.

جالب تر آنكه بنوشته ذهبى ( ميزان الاعتدال 2/379 ) رواجنى شمشيرى بالاى سرش آويخته بود و چون از او سئوال شد: اين شمشير براى چيست؟

در پاسخ گفت: آنرا آماده كرده ام كه با آن همراه حضرت مهدى ( با دشمنان ) مقاتله و كشتار نمايم.

توضيحاً شيخ طوسى از كتاب او « أخبار المهدى » تعبير نموده ولى زركلى ( الأعلام 3/258 ) « أخبار المهدى المنتظر » نوشته است.

16  « أخبار المهدى   ».

بدرالدين ، حسن بن محمد صالح نابلسى حنبلى( 722 ).

ابن حجر در « الدرر و الكامنه » ( 2/121 ) نويسد نسخه اينكتاب را بخط مؤلف مشاهده نموده و مؤلف در تأليف آن تلاش فراوان ارائه داده.

] هدية العارفين 1/773; أعلام زركلى 5/17; مجله تراثنا شماره1 سال اول مقاله علامه سيد عبد العزيز طباطبائى [

17  « أخبار المهديه   ».

أبوبكر صنهاجى پاريسى( 1928 ).

چاپ استان در 528 صفحه.

] در جستجوى قائم ص26  [

18  « الاذاعة لما كان و ما يكون بين يدى الساعة   ».

سيد محمد صديق حسن قنوجى بخارى( 1307 ).

چاپ مؤسسه سعوديه مصر 1379 ، و عينًا مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة » ص 67 ــ 108.

19  « الأربعون حديثاً فى المهدى   ».

حافظ ابونعيم اصفهانى( 430 ).

مندرج در « عرف الوردى فى أخبار المهدى » سيوطى و در « كشف الغمة » اربلى ج3 و « بحار الأنوار » علامه مجلسى 51/78ــ85.

20  « الأربعون حديثاً فى المهدى   ».

حافظ ابوالعلاء همدانى ، محمد بن عطار( 569 ).

] ذخاير العقبى طبرانى ص136  [

21  « الأربعون حديثاً فى المهدى   ».

سراج الدين محدث بغدادى از اعلام قرن ششم هـ.

] اهل البيت فى المكتبة العربية علامه طباطبائى شماره 46 ص 32 بنقل از « جامع الاسرار عاملى از اعلام قرن 8 »  [

22  « إرتقاء الغرف   ».

شمس الدين محمد بن عبدالرحمن سخاوى( 902 ).

] المقاصد الحسنه مؤلف ص 509 ، ذيل « المهدى » بشماره حديث 7 و 12; كشف الخفاء عجلونى 2/288; مقاله شيخ عبدالمحسن عباد در ردّ قاضى قطر ، مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة » 2/463 به نقل از دو كتاب فوق  [

23  « ارشاد ذوى الافهام لنزول عيسى   ».

مرعى بن يوسف كرمى مقدسى( 1033 ).

نسخه خطى آن در پتنه هند موجود ميباشد.

] كتابنامه حضرت مهدى آقاى مهدى پور ص 77ـ78  [

24  « الاشاعة لأشراط الساعة   ».

تأليف محمد بن عبدالرسول حسينى برزنجى ( 1103 ).

چاپ 1370 قاهره ، مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة ».

25  « اشراط الساعة   ».

أبومحمد ، عبدالغنى بن عبدالواحد مقدّسى جماعيلى حنفى( 600 ).

متولد جماعيل از توابع نابلس.

] النجوم الزاهرة 6/185  [

26  « اشراط الساعة   ».

شيخ أحمد بن فقيه شافعى.

] ايضاح المكنون 1/86  [

27  « اشراط الساعة   ».

شيخ يوسف بن عبدالله بن يوسف وابل.

چاپ سوم 1414 هـ ، از انتشارات ابن جوزى دمّام عربستان در 484 صفحه وزيرى.

28  « اشراط الساعة الصغرى و الكبرى   ».

شيخ امين حاج محمد احمد معاصر و استاد دانشگاه ام القرى در مكه معظمه.

چاپ اول 1412 دار المطبوعات الحديثه جده عربستان در 148 صفحه وزيرى.

29  « اشراط الساعة و أسراره   ».

شيخ محمد سلامة جبر از علماى اهل سنّت و مقيم كويت است.

چاپ اول بسال 1401 از طرف شركت الشعاع كويت و براى دومين بار بسال 1413 دارالسلام ، بيروت ، در 143 صفحه وزيرى.

اين كتاب پيرامون علائم ظهور ، خروج دجّال ، نزول حضرت عيسى ، خروج يأجوج و مأجوج ، طلوع شمس از مغرب و ديگر نشانه هاى ظهور حضرت مهدى خلاصه شده.

30  « اشراط الساعة و خروج المهدى   ».

على بن محمد ميلى جمالى تونسى مالكى( 1248 ).

نسخه خطى آن در دارالكتب المصريه موجود است و مؤلف هم مقيم مصر بوده.

] هدية العارفين ص 773; أعلام زركلى 5/17  [

31  « الاعلان بما اخبر به النبىّ من احوال هذا الزمان   ».

محمد ترمترمى بن محمد بن صديق غمارى

چاپ 1350 مطبعه مهديه تالوان تركيه 33 صفحه

]دليل 1/485 كتابنامه حضرت مهدى(عليه السلام) ص 89 شماره 168 [

32  « إقامة البرهان على نزول عيسى فى آخر الزمان   ».

أبوالفضل ، عبدالله بن محمد بن صديق حسينى ادريسى غمارى ( 1380 ).

چاپ عالم الكتب بيروت.

33  « إقامة البرهان على نزول عيسى فى آخر الزمان   » ( اردو ).

ترجمه كتاب غمارى فوق ، كه مؤلف خود در صفحه اول مقدمه كتاب « المهدى المنتظر » بدان تصريح نموده ، اما بدون ذكر نام مترجم.

34  « إقامة البرهان فى الرد على من أنكر خروج المهدى و الدجال و نزول المسيح فى آخر الزمان ».

حمود بن عبداللّه تويجرى( معاصر ). چ 1405 مكتبة المعارف رياض ،.

35  « امارات الساعة   ».

شاه رفيع الدين ، فرزند شاه ولى اللّه دهلوى.

اين مقاله ضمن مجله « المنصور » شماره 19 ص 41 ببعد بسال1412 در لاهور انتشار يافته.

] كتابنامه حضرت مهدى ص 95  [

36  « امام منتظر   » ـ ترجمه عقيدة اهل السنة والاثر شيخ عبدالمحسن عبادـ

بقلم مولانا شيخ مسرور حسن

]كتابنامه حضرت مهدى(عليه السلام) ص 105 شماره 213 [

37  « البرهان فى علامات مهدى آخر الزمان   ».

جلال الدين عبدالرحمن سيوطى( 911 ).

] هدية العارفين ج1 ص536  سطر 20  [

38  « البرهان فى علامات مهدى آخر الزمان   ».

علاءالدين على بن حسام الدين مشهوربه متقى هندى جنپورى ( 975 )

چاپ 1398 هجرى با تحقيق آقاى على اكبر غفارى ، نشر شركت رضوان تهران و چاپ دوم بسال 1408هجرى ، ذات السلاسل كويت در دوجلد با تحقيق جاسم بن مهلهل ياسين

]دليل 1/486 [

39  « بقية اللّه خير بعد الفناء فى السير   ».

عبدالغنى بن اسماعيل حنفى نقشبندى نابلسى دمشقى( 1143 ).

] ايضاح المكنون 1/191  [

40  « البيانات » ( اردو ) .

ابوالأعلى مودودى( 1400 ).

اين كتاب در پنج جلد پاسخگوى پرسشهاى اقطار مناطق اسلامى است و بخشى از آن ويژه پرسش از شئون حضرت مهدى ميباشد و مجموعاً چاپ و در پاكستان انتشار يافته ، و پيرامون صحّت احاديث مهدى تأكيد نموده.

41  « البيانات » ( ترجمه تركى )

ابوالأعلى مودودى( 1400 ).

بخش حضرت مهدى آن در ايام در گذشت مودودى بقلم آقاى على اكبر مهدى پور بزبان تركى استانبولى ترجمه ، چاپ و منتشر گرديده.

42  « البيانات » ( ترجمه عربى )

ابوالأعلى مودودى ( 1400 ).

نيز بخش ويژه حضرت مهدى اين كتاب وسيله محمد حدّاد عاصم به عربى ترجمه و بنام « علامات المهدى » در مجله « المنصور » شماره 19 ص 36ــ48 در لاهور چاپ و منتشر شده.

] كتابنامه حضرت مهدى ، آقاى مهدى پور ص 189ــ190 و ص 527  [

43  « البيان فى أخبار صاحب الزمان   ».

ابوعبداللّه محمد بن يوسف گنجى شافعى( 658 ).

چاپ نجف ضميمه « كفاية الطالب » مؤلف و چاپ تبريز ضميمه « غيبت شيخ طوسى » و نيز در بيروت ، اصفهان و قم چاپ شده.

44  « بين يدى الساعة   ».

دكتر عبدالباقى احمد محمد سلامة.

چاپ مكتبة المعارف رياض در 182 صفحه وزيرى.

45  « تحديق النظر فى أخبار الامام المنتظر   ».

محمد بن عبدالعزيز بن مانع نجدى حجازى( 1358 ).

نسخه آن در دارالكتب مصر و نيز در دارالكتاب نجف موجود ميباشد.

] فهرست كتابهاى جمع آورى شده در دار الكتب از سال 1936 تا 1955 م 1/127 و مقاله شيخ عبدالمحسن بن عباد در مجله دانشگاه مدينه ، عدد اول سال 12 شماره 45 ص 310 و مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة » 2/452  [

46  « تحذير الاخوان من ادّعاء المهديّة آخر الزمان   » ( عربى ).

شيخ عثمان بن فودى( 1817م ).

نسخه خطّى اين كتاب در كتابخانه دانشگاه « بايرو » در نيجريه موجود است.

] أخبار التراث العربى شماره 23 ص 5; كتابنامه آقاى مهدى پور ص 217  [

47  « تحقيق ظهور المهدى   ».

احمد بن عبداللطيف بربير دمياطى ( 1228 ) ،

نسخه مخطوط آن در هفت ورقه بخط محمد بن على بن محمد محموده صفدى مورخه 1232 در آخر مجموعه شماره 234 كتابخانه ظاهريه دمشق موجود است.

] فهرست مجموعه هاى كتابخانه ظاهريه 2/52  [

48  « تعليق على محاضرة «   عقيدة اهل السنّة و الاثر. . . شيخ عبدالمحسن عباد   »   ».

شيخ عبدالعزيز بن عبدالله بن باز كه مفتى أعظم دربار عربستان سعودى بود.

اين مقاله بدنبال « عقيدة اهل السنة » مؤكّداً اعتراف به صحت و تواتر أحاديث مهدى منتظر نموده و متن آن در آخر « الامام المهدى عند أهل السنّة » مندرج است.

49  « تلخيص البيان فى أخبار مهدى آخر الزمان   ».

على بن حسام الدين متقى هندى( 975 ).

چاپ 1401 هـ دار التبليغ اسلامى قم ، 22 صفحه وزيرى با تحقيق دانشمند محترم آقاى على اكبر مهدى پور.

جهت آگاهى بر وجود بيش از بيست نسخه خطى آن در كتابخانه هاى جهان رجوع شود به مقاله « اهل البيت فى المكتبة العربية » علامه سيّد عبدالعزيز طباطبائى در مجله « تراثنا » شماره سوم سال اول 1406.

] ايضاح المكنون 1/318; هدية العارفين 1/746  [

50  « تلخيص البيان فى علامات مهدىّ آخر الزمان   ».

شمس الدين احمد بن سليمان ابن كمال پاشا حنفى ، شيخ الاسلام و مفتى قسطنطنيه( 940 ).

  ( هدية العارفين 1/141 )

51  « تنبيه الوسنان إلى أخبار مهدى آخرالزمان   ».

أحمد نوبى( 1037 ).

] معجم المؤلفين كحاله 2/197; به نقل از نسخه آلمانى تاريخ الأدب العربى بروكلمن 2/385 و 520  [

52  « تنوير الرجال فى ظهور المهدى و الدّجال   ».

رشيد الراشد تاذفى حلبى( معاصر ).

چاپ شده.

] المهدى المنتظر محمد حسن آل يس 33  [

53  « التوضيح فى تواتر ما جاء فى المهدى المنتظر و الدّجال و المسيح   ».

محمد بن على شوكانى صنعانى( 1250 ).

] بدر الطالع مؤلف ــ ذيل شرح حال خودش 2/222 ــ ; الاذاعه. . . ص 113; غاية المأمول 5/327; فهرس الفهارس ص 409; عقيدة أهل السنّة و الاثر شيخ عبدالمحسن عبّاد  [

اين كتاب بيانگر چگونگى تواتر و قطعىّ الصدور بودن أحاديث پيرامون حضرت مهدى(عليه السلام) است و استاد ناصر الدين در مقاله « حول المهدى » بنقل از كتاب فوق مينويسد احاديثى كه در پيرامون حضرت مهدى بدست ما رسيده و مى توان بر آن اعتماد و استناد نمود پنجاه حديث مى باشد كه برخى صحيح ، برخى حسن ، و برخى ديگر ضعيفِ ترميم شده ميباشد و آنها بدون شك و ترديد به حد تواتر رسيده است ، و عنوان تواتر بر طبق همه ضوابطى كه در كتابهاى پايه نوشته شده بر كمتر از آن صدق ميكند . . . »

] مجلة التمدن الاسلام ، شماره 27 ـ 28 سال 22 ص 646  [

و گويا اين كتاب چاپ شده باشد ولى اطلاعى از مشخصات آن بدست نيامد.

54  « ثلاثة ينتظرهم العالم: عيسى   ، الدّجال و المهدى المنتظر   ».

شيخ عبداللطيف عاشور( معاصر ).

چاپ 1406 ، انتشارات ساعى رياض و انتشارات قران قاهره ، 144 صفحه وزيرى.

55  « جزء فى ذكر المهدى   ».

ابوالفداء ، اسماعيل بن كثير دمشقى( 774 ).

] نهايه مؤلف ص 130  [

56  « جزء فى المهدى   ».

أبوحسين ، أحمد بن جعفر بن محمد عبداللّه بغدادى معروف به ابن منادى( 336 ).

اين كتاب بدست ابن حجر عسقلانى رسيده و او بخشى از آنرا در كتاب « فتح البارى ( شرح صحيح بخارى ) » آورده ، و از جمله در ج 13 ص 213 ، و ابن منادى را كتاب ديگرى باشد بنام « الملاحم ».

57  « جزء فى ما ورد فى المهدى   ».

ابن حجر.

] فهرس الفهارس و الاثبات ص 339  [

58  « جمع الأحاديث الواردة فى المهدى   ».

حافظ أبوبكر بن خيثمه ، أحمد بن زهير بن حرب نسائى( 279 ).

وى شاگرد أحمد حنبل ، و مؤلف كتاب « تاريخ الكبير » بوده است كه خطيب بغدادى و دارقطنى درباره آن گفته اند: هرگز كتابى پرفائده تر از كتاب تاريخ ابن خيثمه سراغ نداريم.

] تاريخ بغداد 4/163; الأعلام زركلى 1/128  [

59  « جمع طرق أحاديث المهدى   ».

ابن عراقى ولى الدين ابوزرعه ، احمد بن عبدالرحيم بن حسين كردى رازيانى مصرى شافعى( 826 ).

] ذيل تذكرة الحفاظ ذهبى ــ از ابن فهد مكّى ــ ص 288; الضوء اللامع سخاوى 336 ــ 334 ، مقاله « الردّ على من كذب بالأحاديث المهدى » شيخ عبدالمحسن عباد  [

بنوشته « النجوم الزاهرة » 5/118 ، او در سنه 824 به سمت قاضى القضاة مصر منصوب گرديد و در سنه 826 در گذشت.

60  « الجواب المقنع المحرر   ، فى أخبار عيسى و المهدى المنتظر ».

محمد حبيب اللّه شنقيطى( 1363 هـ ).

اين كتاب بنوشته خود مؤلف ــ در كتاب ديگرش « زاد المسلم » 2/41 ــ در ردّ بر ابن خلدون تأليف ، و در چهار بخش زير خلاصه شده است:

1 ــ مقدمه بيانگر تواتر أحاديث حضرت مهدى.

2 ــ فصل اول در بيان أحاديث ويژگيها و اوصاف آن حضرت.

3 ــ فصل دوم پيرامون نزول حضرت عيسى و اجتماع او با حضرت مهدى.

4 ــ خاتمه در بيان خروج دجّال و پيدايش مهدى هاى ادعائى و دروغين.

مؤلف در مراكش ، مدينه ، مكه و قاهره بسر ميبرده و در دانشگاه الازهر مصر تدريس نموده و در قاهره درگذشته.

] كتابنامه حضرت مهدى ص276ــ277  [

61  « چاغين بكلد (   يغى انسان مهدى ) » ( تركى استانبولى ) .

عادل گوك بورون( معاصر ).

چاپ دوم انتشارات تك يول ، استانبول ، 77 صفحه رقعى.

اين كتاب كه با مقدمه اى از آقاى مصطفى گنج انتشار يافته از غيبت ، ظهور ، علائم ظهور ، نسب و محل ظهور حضرت ، و خروج دجّال سخن رفته است.

] كتابنامه حضرت مهدى ص281  [

62  « حاشية على «   القول المختصر فى علامات المهدى المنتظر » ابن حجر مكى( 973   )  ».

بقلم رضى الدين بن عبد الرحمان بن أحمد بن حجر( نوه مؤلف ) ( 1041 ).

] ايضاح المكنون 2/42; هدية العارفين 1/369  [

63  « حقيقة الخبر عن المهدى المنتظر من الكتاب و السنة   ».

صلاح الدين عبد الحميد هادى( معاصر ).

چاپ اول 1980 م ، كتابخانه تاج ، طنطا ، مصر ، 96 صفحه.

64  « ختم النبوة و ظهور المهدى   ».

ابوالأعلى مودودى( 1400 ).

چاپ 1399 هـ لاهور پاكستان.

] كتابنامه آقاى على اكبر مهدى پور ص316  [

65  « الدرّ المنضود فى ذكر المهدى الموعود   ».

سيد صديق حسن بن اولاد حسن بن اولاد على قنوجى .

نسخه خطى آن بخط مؤلف در كتابخانه ندوة العلماء در لكهنو هند بشماره 311 طبق نقل فهرست آن بشماره 97 موجود است

] اهل البيت فى المكتبة العربية ، علامه طباطبائى شماره 305  [

66  « ذكر المهدى الذى يكون فى آخر الزمان   ».

ابوالفداء ، اسماعيل بن كثير دمشقى( 774 ).

اين موضوع در كتاب « النهاية ، أو الفتن و الملاحم » مؤلف ص 24 تا 32 درج و چاپ شده ، نيز عيناً در ج 2 « الامام المهدى عند أهل السنّة » هم مندرج گرديده.

67  « ذكر المهدى و نعوته و حقيقة مخرجه و ثبوته   ».

حافظ أبونعيم أحمد بن عبدالله اصفهانى( 430 ).

اين كتاب مشتمل بر 156 حديث در شئون مختلف امام مهدى منتظر(عليه السلام) است كه سيد بن طاووس فهرست ابواب آنرا و تعداد روايات هر بابى را در « طرائف » ( ص 183 ) ايراد نموده و در ديگر كتابهاى خود هم از آن نقل حديث فرموده.

نيز علامه تهرانى در « الذريعه » ( ج 10 ص 38 ) آن را بدينگونه ذكر كرده; و در « هدية العارفين » ( 5/75 ) بعنوان « كتاب المهدى » مطرح شده.

68  « الردّ على من حكم و قضى أنّ المهدى الموعود جاء و مضى   ».

على بن حسام الدين معروف به متقى هندى جونپورى ( 975 )

اين كتاب در رد محمد بن يوسف جونپورى ( متولد 847 ، متوفاى 910 ) مدعى دروغين مهدويت است در سنه 901 و 903

نسخه خطى آن مؤرخه 990 ضمن مجموعه شماره 1514 مكتبه رضا رامپور در هند است و نسخه ديگرش بتاريخ قرن يازدهم شماره 1975 بشرح مندرج در فهرستش 2/460.

] اهل البيت فى المكتبة العربيه علامه طباطبائى ، بشماره 329  [

69  « الردّ على من حكم و قضى أن المهدى الموعود جاء و مضى   ».

نورالدين على بن محمد هروى حنفى ، معروف به ملا على قارى( 1014 ).

نسخه خطى اين كتاب در كتابخانه ناصريه لكهنو است و نسخه ديگرش در مكتبة الامام اميرالمؤمنين نجف.

] مجله تراثنا شماره 10 مقاله علامه سيّد عبدالعزيز طباطبائى  [

70  « الردّ على من كذّب بالأحاديث المهدى   ».

مقاله مفصلى است از شيخ عبدالمحسن بن عباد ، عضو هيئت تدريسى دانشگاه مدينه كه در رد رساله « لا مهدى ينتظر بعد الرسول سيد البشر » از شيخ ابن محمود رئيس محاكم شرعى قطر نگاشته ، و در مجله دانشگاه مدينه بشماره هاى 45ــ46 بچاپ رسيده و عيناً در « الامام المهدى عند أهل السنّة » 2/437 مندرج شده و به ضميمه مقاله ديگرش ــ عقيدة اهل السنّة و الاثر فى المهدى المنتظر ــ بسال 1402 در چاپخانه الرشيد مدينه در 224 صفحه چاپ و منتشر گرديده.

جهت شرح حالش مراجعه شود به « كتابنامه حضرت مهدى » آقاى مهدى پور ص 390.

71  « رسالة فى الأحاديث القاضية بخروج المهدى و انه .   . . ».

محمد بن اسماعيل اميريمانى صنعانى( 751 ).

] الاذاعه ص 114  [

72  « رسالة فى تحقيق ظهور المهدى   ».

أحمد بن عبداللطيف بربير دمياطى شافعى( 1226/1228/1229 ).

نسخه خطى آن در ضمن مجموعه شماره 234 كتابخانه ظاهريه شام موجود است و دو نسخه ديگر نيز در كتابخانه سليمانيه استانبول بخش حاج محمود افندى به شماره هاى 1930 و 2330 موجود ميباشد. ]  كتابنامه آقاى مهدى پور شماره 948 و 1055  [

73  « رسالة فى حق المهدى   ».

نورالدين على بن سلطان محمد قارى هروى حنفى مشهور به ملا على قارى( 1014 ).

نسخه مخطوط آن در كتابخانه بلديه اسكندريه مصر موجود است. و سه كتاب ديگر هم درباره حضرت مهدى از اوست بنامهاى « الرد على من حكم و قضى أن المهدى جاء و مضى » ، « المشرب الوردى فى مذهب المهدى » و « مهدى آل الرسول » ، مراجعه شود.

74  « رسالة فى ردّ من انكر أنّ عيسى عليه السلام اذا نزل بصلّى خلف المهدى صلاة الصبح ».

جلال الدين سيوطى ( 911 ).

اين رساله بعنوان تنبيه در پايان رساله « الاعلام بحكم عيسى عليه السلام » كه مندرج در الحاوى للفتاوى ( ج 2 ص 297 چاپ 1378 مصر و ص 166 چاپ مصر بعد از آن ) درج شده و نسخه خطى آن بشماره 59 در كتابخانه مسجد الحرام موجود است.

75  « رسالة فى المهدى المنتظر   ».

از سعدالدين محمد بن مؤيد حمويه ، معروف به سعدالدين حموى( 650 ).

( مرآة الأسرار جامى )

76  « رساله مهديه   » ( فارسى ).

شاه نعمت الله ولى( 834 ) قطب و بنيانگذار فرقه هاى صوفيه نعمت اللهى ايران ، هند و پاكستان .

اين رساله ضمن جلد چهارم رساله هاى او ص 89ــ95 وسيله خانقاه نعمت اللهى تهران بسال 1343 چاپ و منتشر گرديده.

و از مهدى منتظر بعنوان « مهدى ، محمد بن عبدالله » نامبرده كه به همين دليل شكى در سنّى بودنش نيست.

77  « روض وردى فى أخبار المهدى   ».

جعفر بن حسن بن عبدالكريم برزنجى مدنى ، مفتى فرقه شافعيه مدينه منورّه درگذشته 1179 يا 1184 يا 1187.

نسخه خطى آن در كتابخانه ناصريه لكهنو موجود است.

] سلك الدرر 2/9 ، هدية العارفين 1/256 ، معجم المؤلفين 3/137 ، اعلام زركلى 2/123 ، بروكلمن 2/384 اصل المانى ، مجله تراثنا شماره 10 ، مقاله « أهل البيت فى المكتبة العربية » علامه سيّد عبدالعزيز طباطبائى  [

78  « سيد البشر يتحدث عن المهدى المنتظر   ».

شيخ حامد محمود محمد ليمود( معاصر ).

چاپ مطبه مدنى قاهره ، با مقدمه شيخ حسنى مخلوف ، مفتى سابق مصر و عضو جمعيت علماى بزرگ الأزهر.

] كتابنامه حضرت مهدى 1116  [

79  « شرح كتاب المهدى سنن ابى داود   ».

ابن قيّم جوزيه( 751 ).

اين كتاب ضمن « تهذيب السنن » ابى داود تشريح شده و در ذيل « عون المعبود » ج 11 ص 361ــ384 چاپ شده.

] كتابنامه حضرت مهدى 1161  [

80  « صاحب الزّمان   ».

ابوالعنبس ، محمد بن اسحاق بن ابراهيم كوفى ، قاضى صَيمره( 275 ).

بنوشته « أعلام » زركلى ( 6/29 ) وى اديبى ظريف و عالم به نحو و شاعرى زبردست و از ندماى متوكل عباسى و معتمدين بنى العباس بود.

و بنوشته ابن نديم وى را كتابى است بنام « صاحب الزّمان » كه بنظر آقاى خرسان نخستين تأليف و مقدم بر همه تأليفات سنّى و شيعه درباره صاحب الزمان مهدى منتظر بوده ، ولى رواجنى مؤلف « أخبار المهدى » و متوفاى 250 مقدّم بر او بوده; هرچند متأسفانه امروز سرنخى از وجود آن در دست نيست.

] فهرست ابن نديم ص 223  [

81  « صحيح اشراط اساعة   ».

شيخ مصطفى ابونصر شلبى.

چاپ 1413 هـ انتشارات سوادى ، جدّه ، 432 صفحه وزيرى.

82  « الصحيح المسند من أحاديث الفتن والملاحم و اشراط الساعة   ».

مصطفى عدوى( معاصر ).

چاپ 1412 دارالهجرة رياض ، 587 صفحه وزيرى.

83  « صفة المهدى   ».

حافظ ابونعيم اصفهان( 430 ).

يوسف بن يحيى مقدسى( 685 ) در كتاب « عقد الدرر » ــ كه در مصر ، بيروت و ايران مكرر چاپ شده ــ تعداد 29 حديث از اين كتاب نقل كرده است.

84  « ظهور المهدى   ».

جلال الدين سيوطى( 911 ).

دو نسخه از اين كتاب به دو عنوان زير در استانبول موجود است:

1 ــ « رسالة فى ظهور المهدى » كتابخانه سليمانيه ، بخش رشيد افندى ، ضمن مجموعه شماره 88383.

2 ــ « رسالة ظهورات المهدى » همان محل ، بخش قصيده چى زاده ، ضمن مجموعه شماره 68180.

] كتابنامه حضرت مهدى 1243  [

85  « العرف الوردى فى أخبار المهدى   ».

مشتمل بر « أربعين » حافظ ابونعيم اصفهانى درباره مهدى منتظر و چند برابر آن أحاديث اضافى پيرامون شئون آنحضرت از جلال الدين عبدالرحمن سيوطى( 911 ); چاپ مصر; ضمن « الحاوى للفتاوى » وى; ج 2 ص 123ــ166 و ج 2 ص 57 ــ76 چاپ دارالكتب العلميه بيروت 1395 و مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة » ج 2.

86  « العرف الوردى فى أخبار المهدى   » ( ترجمه تركى كتاب قبل ).

مترجم مشرّف گوزجو( معاصر ).

چاپ 1986م انتشارات شفق مانيسا ، تركيه.

87  « العرف الوردى فى أخبار المهدى   » ( نيز ترجمه تركى كتاب سيوطى ).

مترجم محمود چلبى.

نسخه خطى آن در كتابخانه سليمانيه استانبول ، بخش قليج على پاشا ، ضمن مجموعه 68997 موجود است.

] كتابنامه حضرت مهدى شماره 1256  [

88  « العرف الوردى فى دلائل المهدى   ».

ابوالفضل ، عبدالرحمن بن مصطفى يمنى حضرمى شافعى اشعرى نقشبندى مقيم مصر( 1192 ).

نسخه خطى آن در كتابخانه سلطنتى برلن بشماره 2733 موجود است.

] هدية العارفين 1/544; مجله تراثنا شماره 16 مقاله آقاى سيّد عبدالعزيز طباطبائى  [

89  « العطر الوردى   ، شرح قصيده « القطر الشهدى ، فى اوصاف المهدى   شماره 52  » ».

شيخ محمد بلبيسى شافعى( 1312هـ ).

چاپ 1308 بولاق مصر ضمن مجموعه ناظم قصيده و ديگر چاپها و مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة » ج 2.

90  « عقد الجواهر و الدرر فى علامات ظهور المهدى المنتظر   ».

تأليف ابن حجر.

به نقل دكتر عبدالله جبورى در تعليقات خود بر « غريب الحديث » ابن قتيبه 1/117 ( در رابطه با نقل ابن قتيبه حديث على(عليه السلام) را پيرامون بودن مهدى منتظر از فرزندان حسين ) اما بدون تصريح باينكه ابن حجر عسقلانى است يا هيثمى و اينكه نسخه خطى آن در كجاست.

] مجله تراثنا شماره 16 ص 21ــ22  [

91  « عقد الدرر فى أخبار الامام المنتظر   ».

جمال الدين يوسف بن يحيى مقدسى شافعى دمشقى( 685 ).

چاپ 1399 مكتبة خانجى مصر با تحقيق دكتر عبدالفتاح محمد حلو ، و از آن پس بسال 1400 در تهران افست گرديده و بسال 1403 هم در بيروت تجديد چاپ شده و در مرحله چهارم نيز بسال 1403 در دانشگاه ابن سعود در رياض و براى پنجمين بار سنه 1405 وسيله مكتبة المنار زرقاء اردن و بعداً در سنه 1416 وسيله مسجد جمكران قم تجديد چاپ شد.

92  « عقد الدرر فى تحقيق القول بالمهدى المنتظر   ».

أحمد بن زينى دحلان( 1304 ).

نسخه مخطوط اين كتاب در كتابخانه دانشگاه ملك سعود در حجاز موجود است و تاريخ كتابت آن 1304 هـ ميباشد.

93  « عقود الدرر فى شأن المهدى المنتظر   ».

نسخه خطى آن در كتابخانه حرم مكى در مكه مكرمه بشماره 30 ، بخش دهلوى 4/198 ، فهرست مخطوط كتابخانه ص 141; اما از نام مؤلف اطلاعى بدست نيامد.

] مجلة تراثنا شماره 16 ص 78  [

94  « عقيدة المسيح الدجال   ».

سعيد ايوب( معاصر ).

حدود يك سوم آخر اين كتاب ويژه بحث درباره حضرت مهدى و دفاع از عقيده بدان حضرت است. نخست بسال 1409 در قاهره چاپ شده سپس بسال 1411 در بيروت و بعداً در قم.

95  « عقيدة اهل السنّة و الاثر فى المهدى المنتظر   ».

مقاله ( متن محاضره علمى ) شيخ عبدالمحسن بن حمد عباد عضو هيئت تدريسى دانشگاه اسلامى مدينه است در سنه 1388 كه ضمن مجله دانشگاه بشماره 3 سال اول درج و انتشار يافته ، و نيز مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة » آخر ج 2 ميباشد; جهت ديگر خصوصيات رجوع شود به « كتابنامه حضرت مهدى » ص 517.

96  « علائم ظهور   » ( فارسى ).

على بن حسام الدين متّقى هندى( 975 ).

رساله مختصرى است در علائم ظهور كه احاديث مربوطه توسط متقى هندى بفارسى ترجمه شده. نسخه اى از آن در كتابخانه مسجد أعظم قم ضمن مجموعه شماره 636 با تاريخ كتابت آن در سنه 979 موجود است.

97  « علامات الساعة الصغرى و الكبرى   ».

ليلى مبروك .

دار المختار الاسلامى قاهره در 204 صفحه.

98  « علامات المهدى   » يا « البرهان فى علامة مهدى آخرالزمان   ».

جلال الدين عبدالرحمن سيوطى( 911 ).

نسخه خطى آن در كتابخانه حرم مكه بشماره 34 بخش دهلوى موجود است.

] مقدمه علامه خرسان بر ينابيع المودة ص 14; مجله تراثنا شماره 2 و شماره 16/29  [

99  « علامات المهدى المنتظر   ».

أحمد بن حجر هيثمى مكى شافعى( 974 ).

چاپ نشريات مكتبة القرآن للطبع و النشر مصر.

] مجله تراثنا شماره 16 ص 29  [

100  « علامات مهدى منتظر   »   ، تركى ،ترجمه « القول المختصر فى علامات المهدى المنتظر » ابن حجر ( 974 ).

بقلم مشرف گوزجو ( معاصر ) ، ويراستار دكتر سوآت آروسان .

چاپ اول 1985 م ، انتشارات شفق ، مانيسار تركيه ، 92 صفحه رقعى.

101  « علامات مهدى آخر الزمان   »   ،ــ ترجمه تركى استانبولى « البرهان فى علامات مهدى آخر الزمان » متقى هندى

بقلم مشرف گوزجو ( معاصر ) ، ويراستار دكتر سوآت آروسان .

چاپ 1986 م ، انتشارات گونجه ، استانبول ، 95 صفحه جيبى.

مترجم آن را «   آخر زمان مهدى سى نين علامتلرى » نامگذارى نموده

102  « عنقاء مغرب فى معرفة ختم الأولياء و شمس المغرب   ».

محى الدين ابن عربى( 638 ).

چاپ مصر ( أعلام زركلى 6/281 ) ، و نسخه خطى آن در كتابخانه آيت اللّه مرعشى در قم بشماره 4105 موجود ميباشد.

103  « عون المعبودــ شرح سنن ابى داود ــ بخش كتاب المهدى   ».

ابوالطيب محمد شمس الحق عظيم آبادى ( 1329 هـ )

چاپ مكتبة سلفيه مدينه منوره ج 11 ص 361 ــ 384 ، مندرج در كتاب « الامام المهدى عند اهل السنة ».

104  « الفتح الربانى فى الردّ على المهدى المغربى الوزانى   ».

از حاج صالح بن مهنا الأزهرى.

چاپ مطبعه تقدم مصر 1327 در 80 صفحه.

] معجم المطبوعات ص 1183  [

105  « فتح المنان   شرح « قصيدة الفوز و الأمان » شيخ بهائى     ».

شهاب الدين أحمد بن عدوى دمشقى مشهور به منينى( 1173 ).

چاپ حدود 1220 قاهره ، نيز ضميمه « تلخيص كشكول شيخ بهائى » بطور مكرر از جمله بسال 1288 در قاهره تجديد چاپ شده.

106  « الفتوى فى مسألة المهدى المنتظر   » ( مقاله پيرامون پاسخ به سئوال ).

بقلم شيخ محمد منتصر كتانى در مجله رابطة العالم الاسلامى مكّه ، در پاسخ به پرسش يك مسلمان كنيائى از تاريخ و محل ظهور و قيام حضرت مهدى نوشته ، و مندرج در مقدمه علامه خرسان بر « البيان فى أخبار صاحب الزمان » گنجى چاپ 1399 بيروت ص 76ــ79 ميباشد.

نيز ترجمه فارسى آن مندرج در « مهدى انقلابى بزرگ » آقاى مكارم شيرازى ص 146ــ155.

و ترجمه لاتينش هم از مركز اسلامى استانبول انتشار يافته.

] در جستجوى قائم ، كتاب شماره 258  [

107  « فتاوى علماء العرب من اهل مكة المشرّفة   ، فى شأن المهدى الموعود فى آخر الزمان ».

اين رساله بيانگر متون فتوائى چهارنفر از علماى سنى در اثبات مهدويت حضرت مهدى منتظر و ردّ منكرين او تا سر حدّ تكفير و اعدام آنها مى باشد كه باب سيزدهم كتاب « البرهان فى علامات مهدىّ آخرالزمان » متقى هندى ( متوفاى 975 ) بذكر آن اختصاص يافته و در سنه 1399 در قم و ديگر محل ها چاپ شده است.

108  « فرائد فوائد الفكر فى إمام المهدى المنتظر   ».

شيخ مرعى بن يوسف كرمى مقدسى حنبلى( 1033 ).

] أعلام زركلى 7/203; ايضاح المكنون 2/183; هدية العارفين 2/427; مجله تراثنا شماره 17 ص 108ــ109 تعداد چهار نسخه خطى آن بقلم علامه سيّد عبدالعزيز طباطبائى معرفى شده  [

109  « الفواصم عن الفتن القواصم   » ( در شرح حال مهدى منتظر ).

على بن ابراهيم حلبى( 1044 ).

] سيرة الحلبيه مؤلف 1/227  [

110  « قصيدة فى المهدى   ».

محى الدين محمد بن على طائى اندلسى معروف به ابن عربى( 638 ).

در 83 بيت است كه با بيت:

خليلى إنى للشريعة حافظ***و لكن لها سرٌّ على عينه غطا آغاز و با بيت:

و صاحب أبيات عظيم جلاله***تتوجَّ بالجوزاء و انتعل السُّه

پايان ميابد ، و بدنبال آن فصلى باشد درباره زادگاه آن حضرت و نسب و محل سكونتش و آنچه مربوط به امر اوست.

نسخه آن در دارالكتب ظاهريه دمشق بشماره 6824 ورقه 72ــ75 ميباشد.

  ] مجله تراثنا شماره 18 مقاله « اهل البيت فى المكتبة العربية » ص 93  [

111  « القطر الشهدى فى اوصاف المهدى   » ( منظومه لاميّه ).

شهاب الدين أحمد حلوانى شافعى( 1308 ).

اين منظومه با شرحش بنام « العطر الوردى فى  . . . » سنه 1308 در بولاق مصر بچاپ رسيده و بار ديگر بسال 1345 ضميمه كتاب « فتح رب الأرباب » در مطبعه معاهد مصر چاپ آن تجديد شد.

و عيناً با شرحش در « الامام المهدى عند أهل السنّة » ج 2 ص 109ــ153 مندرج و بسال 1402 چاپ شد.

نيز مراجعه شود به « ايضاح المكنون » 2/234 ، هدية العارفين 1/192 ، معجم المطبوعات 792 و 1642; و مجله تراثنا شماره 18 ص 94 مقاله علامه سيّد عبدالعزيز طباطبائى.

112  « القناعة فى ما تحصن الاحاطه به من اشراط الساعة   »   ، حافظ ابوالخير محمد بن عبدالرحمن سخاوى ( 902 ) چاپ 1406 مكتبة القران قاهره و مكتبة الساعى رياض ، 96 صفحه وزيرى

]الضوء اللامع مؤلف 8/18 [

113  « القول الفصل فى المهدى المنتظر   ».

شيخ عبداللّه حجاج .

چاپ دار العلوم للطباعة مصر.

114  « القول المختصر فى علامات المهدى المنتظر   ».

شهاب الدين أحمد بن حجر هيثمى مكى( 974 ).

] فتاوى الحديثه مؤلف ص 31; فهرس الفهارس 1/251; الاشاعه برزنجى ص 90; و ديگر مصادر مربوطه فراون  [.

توضيحاً علامه سيّد عبدالعزيز طباطبائى در مقاله « اهل البيت فى المكتبه العربية » نشر مجله تراثنا شماره 18 ص 98ــ100 تعداد سى نسخه خطى آنرا با آدرس محل هريك معرفى نموده ، نيز نوشته است در اسلامبول نسخه مكتبة بايزيد از طريق تصوير با ترجمه آن به لغت تركى و حروف لاتين چاپ شده. 

نيز بنوشته آقاى مهدى پور وسيله مكتبة القران در قاهره در 88 صفحه وزيرى بدون تاريخ چاپ شده ، مقدمه اين كتاب بيانگر صريح تواتر احاديث حضرت مهدى و فصل اولش شامل 63 حديث از پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) و فصل دومش 39 حديث از صحابه و فصل سومش 56 حديث از تابعين ميباشد.

در پايان مباحث گوناگونى را در اين زمينه مطرح و بررسى نموده كه با تحقيقات مصطفى عاشور بر اساس دو نسخه دار الكتب قاهره چاپ و انتشار يافته است.

بار ديگر توسط استاد محمد زينهم محمد تحقيق و در 109 صفحه در تاريخ 1407 از طرف دارالصحوة قاهره چاپ و منتشر گرديده.

جهت آگاهى برمشخصات پنج نسخه خطى اضافه بر نسخ معرفى شده از جانب آقاى طباطبائى مراجعه شود به كتابنامه حضرت مهدى ص 579. وجهت آگاهى بر تلخيص و حاشيه بر آن وسيله نوادگان مؤلف به « حاشيه » و « مختصر القول » مراجعه شود.

115  « كتاب الغيبة   ».

حافظ أحمد بن محمد بن سعيد همدانى معروف به ابن عقده( 333 ).

مؤلف زيدى و مورد اعتماد اهل تسنن و مطرح شده در مصادر رجالى و حديثى آنها ، أمثال « تاريخ بغداد » خطيب 5/14ــ23 ، « تذكرة الحفاظ » ذهبى 3/839 شماره 820 است ، همچنانكه نعمانى شيعى در مقدمه « كتاب الغيبة » خود از آن نام برده و بطور فراوان هم از آن نقل روايت ميكند.

116  « كتاب فى الامام المهدى   ».

أبوالعلاء ، ادريس بن محمد بن ادريس فاسى عراقى( 1183 ).

] نظم المتناصر كتانى ص 226 شماره 289  [

117  « كتاب المهدى   ».

يكى از كتابها و بخش هاى جلد دوم « سنن المصطفى » ابوداود سليمان بن اشعث سجستانى( 257 ) است كه ويژه احاديث مهدى منتظر و عيناً در « الامام المهدى عند أهل السنّة » ج 1 ص 37 درج گرديده.

118  « مختصر الأخبار المشاعة فى الفتن و اشراط الساعة و أخبار المهدى   ».

شيخ عبدالله بن سليمان مشعل( معاصر ).

چاپ 1405 مطابع الرياض عربستان سعودى در 449 صفحه.

119  « مختصر القول المختصر فى علامات المهدى المنتظر   ابن حجر هيثمى     .

رضى الدين بن عبدالرحمن ، نواده مؤلف و در گذشته ( 1071 ).

] هدية العارفين 1/369  [

120  « مرآة الفكر فى المهدى المنتظر   ».

شيخ مرعى بن يوسف كرمى مقدسى حنبلى( 1033 ).

] ايضاح المكنون 2/462; هدية العارفين 2/427  [

121  « مسألة فى الغيبة   ».

قاضى عبدالجبار بن أحمد همدانى معتزلى( 415 ).

وى بفرمان صاحب بن عباد در محرم 367 به سمت قاضى القضاتى شهرهاى رى ، قزوين ، ابهر ، زنجان ، قم ، دماوند وسهروردمنصوب شد.

نسخه خطى اين رساله دركتابخانه واتيكان به شماره 1208 موجود است.

] كتابنامه حضرت مهدى ، ص 1641  [

122  « مسئله مهدويت   » ( تركى ).

اسماعيل حقى ازميرى حنفى( 1330 هـ ).

اين رساله بيانگر يك بحث كلامى پيرامون عقيده به مهدويت مى باشد كه در آن به بيست حديث استناد شده و برخى از آنها مورد انتقاد قرار گرفته است.

در مجله هفتگى « سبيل الرشاد » شماره 285 سال 13 بتاريخ 30 ربيع الاول 1332 هـ در عهد خلافت عثمانى در استانبول منتشر گرديده.

مؤلف از اهالى مناستر ، مقيم استانبول ، واعظ مسجد اياصوفيا و عضو مجلس سنا بود كه در ذيحجه 1330 هـ در گذشت.

] معجم المؤلفين 2/266; كتابنامه حضرت مهدى ، ص 642  [

123  « مشاهدة الآيات فى اشراط الساعة و ظهور الآيات   ».

محمد بن مؤيد حموينى ( 605 )

وى پدر مؤلف « فرائدالسمطين » ابراهيم بن محمد بوده كه در كتاب نامبرده ( ج 2 ص 308 ) آنرا دوباره از پدرش نقل كرده.

124  « المشرب الوردى فى مذهب المهدى   » يا « المورد الوردى فى حقيقة المهدى   ».

نورالدين على بن محمد هروى حنفى معروف به ملاعلى قارى( 1014 ) ، صاحب « مرقاة فى شرح المشكوة ».

اين كتاب در ردّ بر فرقه مهديه هند ــ پيروان سيد محمد جونپورى هندى ــ است و بيانگر شرح حال و علامات مفصل مهدى موعود اسلام از روى أحاديث صحيحه ( همانند كتاب شماره 59 ).

چاپ سنگى قديم در اسلامبول و نيز چاپ مطبعه محمد شاهين در سنه 1278 هـ در قاهره.

] تحفة إثنى عشرية دهلوى ص 45; الاذاعة ص 163; معجم المطبوعات 1794; مجله تراثنا شماره 20 بيانگر آدرس هاى پانزده نسخه خطى آن و مشخصات هريك مى باشد.  [

125  « مشرق الاكوان   ».

سليمان بن ابراهيم قندوزى حنفى( 1294 ).

نسخه مخطوط آن در كتابخانه پرفسور عبدالباقى گلپنارلى در قونيه موجود مى باشد.

] الغدير علامه امينى ج 1 ص 147 ، كتابنامه حضرت مهدى ص 648 بنقل از چند مورد از مندرجات ينابيع المودة او درباره حضرت مهدى  [

126  « مناقب المهدى   ».

حافظ أبونعيم اصفهانى( 430 ).

از نسخه آن اطلاعى بدست نيامد ، اما حافظ گنجى شافعى در « البيان فى أخبار صاحب الزمان » تعداد پانزده حديث ، و يوسف بن يحيى مقدسى شافعى در « عقد الدرر » تعداد سيزده حديث از آن نقل كرده اند.

نيز كتابهاى ديگر از مؤلف بنام « أربعون حديثاً » ، « صفة المهدى » ، « كتاب المهدى » و « نعت المهدى » ، در اين مقال آورده ايم.

127  « المهدى » يا « رسالة فى المهدى   ».

محمد بن اسحاق ، صدرالدين قونوى صوفى شافعى( 673 ).

موجود در كتابخانه اياصوفيا بشماره 4849.

] فهرست تحليلى كتب عربى منتشر شده در مصر از قنواتى بشماره 254 و الذريعه 23/290 بنقل از ارگين بشماره 198  [

128  « المهدى ».

تأليف شمس الدين ابن قيّم جوزيه( 751 ).

] مقدمه ينابيع المودة بقلم علامه سيد مهدى خرسان ص 18  [

129  « مهدى آل الرسول   ».

نورالدين على بن سلطان محمد قارى هروى مشهور به ملا على قارى( 1014 ).

نخستين چاپ آن در 40 صفحه جيبى بى تاريخ است.

جهت آگاهى بر تعداد هشت نسخه خطى آن در كتابخانه هاى تركيه مراجعه شود به كتابنامه حضرت مهدى ، ص 700.

130  « المُهدى إلى ما ورد فى المهدى   ».

شمس الدين محمد بن على بن محمد مشهور به ابن طولون دمشقى صالحى حنفى( 953 ).

] الأئمة الاثنى عشر مؤلف ، مندرج در الامام المهدى عند اهل سنة 2/403  [

131  « المهدى » ( رسالة فى .   .   . )

ملا احمد بن حيدر ماورانى ازقراء شقلاوه عراق شمالى ( 1070 ).

نسخه خطى آن در كتابخانه مركزى دانشگاه صلاح الدين در بخش شمال عراق بشماره 419/3 مذكور در فهرست چاپ شده آن در 1408 ، ص 288

] اهل البيت فى المكتبة العربية علامه طباطبائى شماره 78 ص 629  [

132  « المهدى » ( رسالة فى .   .   . )

ادريس بن محمد حمدون عراقى فاسى ( 1183 )

] فهرس الفهارس و الاثبات 2/199 ، اليواقيت الثمينة 1/96 ، سلوة الانفاس ص 141  [

133  « المهدى » ( رسالة فى .   .   . )

جعفر بن حسن بن عبدالكريم بن محمد بن عبدالرسول برزنجى مدنى ( 1187 )

] اهل البيت فى المكتبة العربية علامه طباطبائى شماره 783  [

134  « المهدى حقيقة لاخرافة   ».

محمد بن أحمد بن اسماعيل ( معاصر ).

چاپ چهارم كتابخانه تربيت اسلامى هلند در1411هـ در 240 صفحه.

اين كتاب مشتمل بر أحاديث مهدويت و بيانگر تواتر آنها ، و صفات حضرت مهدى ، راويان ، ناقلان و مؤلفان درباره أحاديث مهدى منتظر ، اعتراف دانشمندان و رد بر مهديهاى ادعائى دروغين ، علائم ظهور و اشراط ساعت است كه مؤلف از منابع دست اول و مورد اعتماد اهل تسنن آنرانگاشته ، وخودهم ازعلماى سنّى است. و اين كتاب را بسال 1400 در مصر تأليف نموده وبعنوان چهارمين دفعه نيز درمصر تجديد چاپ شده.

] كتابنامه حضرت مهدى ص 704ــ705  [

135  « المهدى المنتظر   ».

ابراهيم مشوخى

صادر شده از مطبوعات مكتبة المنار در اردن

] اهل البيت فى المكتبة العربية ، شماره789 ص 631  [

136  « المهدى المنتظر   » (   رسالة فى . . . )

شيخ عبدالحق بن سيف الدين بن سعدالله دهلوى حنفى بخارى( 1052 ).

] فهرس الفهارس و الاثبات ، عبدالحىّ كتانى 2/125 ،كشف الأستار حاجى نورى ص 30  [

137  « المهدى المنتظر   ».

سيد ابوالفضل عبدالله بن محمد بن صديق حسينى ادريسى غمارى( 1380 ) برادر مؤلف « ابراز الوهم المكنون فى ردّ ابن خلدون ».

مشتمل بر يكصد و دو حديث بواسطه سى و سه نفر از صحابه و پنج نفر تابعين ، در ردّ منكرين أحاديث مهدى و اثبات تواتر آن.

چاپ عالم الكتب بيروت 1405هـ 1984 م.

138  « المهدى المنتظر بين الحقيقة و الخرافة ».

عبدالقادر احمد عطا.

چاپ 1400 هـ دار العلوم للطباعة قاهره 

139  « المهدى المنتظر فى الميزان   ».

عبدالمعطى بن عبد المقصود.

چ دار النشر للثقافة، اسكندريه مصر

140  « المهدى و اشراط الساعة   ».

شيخ محمد على صابونى .

بار اول بسال 1401 هـ وسيله مكتبة الغزالى دمشق و بار دوم بسال 1410 هـ وسيله شركة الشهاب الجزاير به چاپ رسيد.

141  « المهدى و المهدوية فى الاسلام   ».

عبدالرزاق بن رشيد الحصّان( 1384 ).

] الأعلام زركلى 3/352 بنقل از معجم المؤلفين العراقيين 2/259  [

142  « الميميه فى ظهور صاحب الزمان   ».

محمدبن على بن محمدطائى مشهوربه محى الدين ابن عربى ( 638 ).

برخى از أشعارش را قندوزى در « ينابيع المودة » آورده است ، و شرحش بنام « بيان الحق » از مؤلفين شيعه ميباشد.

143  « نبذة من علامات المهدى   ».

جلال الدين عبدالرحمن سيوطى( 911 ).

چندنسخه خطى ازين كتاب در كتابخانه سلطنتى برلين موجود است.

] در جستجوى قائم ص 72 و 406  [

144  « النّجم الثّاقب فى بيان أنّ المهدى من اولاد علىّ بن أبى طالب ».

شمس الدين محمد بن محمد بن عبدالرحمن بن على بهسينى عقيلى خلوتى شافعى ( 1001 ).

نسخه مخطوط آن ــ 78 صفحه ــ در كتابخانه لاله لى سليمانيه اسلامبول بشماره 679 موجود است.

و در تاريخ 1217 از طرف سلطان سليم به كتابخانه يادشده اهداء گرديده است.

ونسخه ديگرش در كتابخانه بيازيد استانبول به شماره 2986 موجود ميباشد و در 17 ذيقعده 997 در عهد مؤلف استنساخ گرديد

] كتابنامه حضرت مهدى ص 745 ــ 746  [

145  « النزهة ».

ولى الله دهلوى ، پدر عبدالعزيز مؤلف « تحفة الاثنى عشرية » ( 1172 ).

] كشف الأستار حاجى نورى ص 34  [

146  « نظرة فى أحاديث المهدى   » ( در قالب مقاله ).

شيخ محمد خضر حسين ، استاد دانشكده اصول الدين مصر( 1377 ).

ضمن « مجلة الهداية الاسلامية » بسال 1369 و بعداً در « مجله التمدن الاسلامى » سوريه در محرم 1370 ضمن شماره هاى 35 و 36 چاپ و منتشر گرديده ، نيز مندرج در « الامام المهدى عند أهل السنّة » 2/210 ميباشد.

147  « نظرية الامامة   ».

دكتر احمد محمود صبحى.

شامل بحث امامت كلّى و از آن پس امامت حضرت مهدى و چگونگى بهره بردارى از وجود آن حضرت.

] در جستجوى قائم ص 73  [

148  « النوافح القربيّة الكاشفة عن خصائص الذات المهدية   ».

قطب الدين مصطفى بن كمال الدين بكرى دمشقى صوفى حنفى( 1162 ).

] هدية العارفين 2/450; ايضاح المكنون 2/682  [

149  « الوعاء المختوم فى السّرّ المكتوم   ، فى أخبار المهدى ».

محى الدين محمد بن على عربى اندلسى( 638 ).

] هدية العارفين 2/121  [

150  « الوهم المكنون فى الرّد على ابن خلدون   ».

ابوالعباس بن عبدالمؤمن مغربى.

  چاپ شده.

] متن فتوائى شيخ محمدمنتصركتانى ، مفتى فقه اسلامى مكه ، مندرج در آخر رساله « أحاديث المهدى من مسند أحمد حنبل » ص 163  [

151  « الهدية المهدوية   » ( بزبان اردو ).

ابوالرجاء محمد هندى حيدرآبادى( 1290 ).

در ردّ بر جونپورى مدّعى مهدويت ، و اثبات مشخصات حضرت مهدى منتظر است از گاه ولادت تا پايان عمر از ديدگاه حديث.

] الاذاعة ص 91  [

152  « الهدية النديّة للاُمة المحمّدية   ، فيما جاء فى فضل الذات المهدية

مؤلف كتاب النوافح القربيّه شماره 137

] ايضاح المكنون 2/728; هدية العارفين 2/450  [

] الأعلام زركلى 3/352 بنقل از معجم المؤلفين العراقيين 2/259  [

  *__*__*

  توضيحاً نويسنده اين مقال را كتابى است بنام   «   الامام المهدي عند أهل السّنة » شامل شصت و هفت متن حديثى ، تاريخى و كلامى اختصاصى يا ضمنى اهل تسنّن پيرامون حضرت مهدى منتظر كه بخاطر آگاهى خوانندگان بر اصالت امر مهدويت در اسلام و كارگشائى محققين در مراجعه بدان ، فهرست آنها در پايان  بنظر خواهد رسيد.