نام كتاب: فروغ ابديت
مؤلف: جعفر سبحاني
ناشر: دفتر تبليغات اسلامي قـم
تيراژ:
10000
چاپ: ششم، 1370
صفحه: 1072
موضوع: تاريخ اسلام،حضرت محمد(ص)، پيامبر بزرگ، سرگذشت‌نامه
توصيف و تحليل
پيرامون زندگاني پيامبر اسلام(ص)، بزرگ‌ترين پيشواي بشر، كتاب‌ها و
رساله‌هاي زيادي نوشته شده است ولي بيشتر اين كتاب‌ها، يكي از دو اشكال را دارد: يا
كتاب به صورت وقايع‌نگاري و بيان متون حوادث تاريخي است، بدون اين‌كه در آن‌ها
تجزيه و تحليل و داوري صحيح و بررسي انجام بگيرد، حتي گروهي از بيان علل و انگيزه‌ي
رويدادهاي اسلامي و نتايج و ثمرات آن‌ها نيز پرهيز نموده‌اند.
و يا اين‌كه يك سلسله حدسيات بي‌اساس و اجتهادهاي بي‌دليل، به عنوان قضاوت
بررسي و قضاوت با بيان حوادث آميخته گرديده، و به نام كتاب تحقيقي، تاريخي در
اختيار علاقه‌مندان تاريخ اسلام گذارده شده است.
اما كتاب «فروغ ابديت»؛ تاريخي است روشن و گويا از زندگي پيامبر بزرگ
اسلام(ص)، كه به اتكاء بزرگ‌ترين مدارك تاريخي اسلام تهيه شده و با قلمي كاملاً
روان و شيوا نگارش يافته است.
يكي از مزاياي مهم اين كتاب اين است كه؛درآن تنها به ذكر حوادث تاريخي
قناعت نشده؛ بلكه سعي شده تجزيه و تحليل لازم، درباره‌ي علل حوادث گوناگون و نتايج
آن‌ها، آن‌چنان كه شيوه‌ي يك نويسنده‌ي محقق است به عمل آيد، تا هدف نهايي كه همان
آموزنده بودن تاريخ است، به طور كامل بيان گردد.
امتياز مهم ديگر اين كتاب اين است كه؛ با مدرك تاريخي شيعه، كاملاً منطبق
است و از افسانه‌ها و خرافاتي كه دست‌هاي آلوده به تاريخ زندگي پيشوايان بزرگ اسلام
آميخته است، خالي مي‌باشد.
مطالعه‌ي دقيق اين كتاب به عموم مسلمانان روشنفكر مخصوصاً «جوانان عزيز»
توصيه مي‌گردد و اميد است جوانان پرشور و باايمان بتوانند با الهام از زندگي پر
افتخار پيامبر(ص)، طرح يك زندگي نوين و پر افتخار را براي خود بريزند.
كتاب فروغ ابديت، در موارد اختلاف ميان تاريخ‌نويسان اهل تسنن و شيعه،
عقيده‌ي نويسندگان شيعه را با مدارك و شواهد تاريخي، روشن و مبرهن ساخته و هر نوع
شبهه و اشكال را در حقانيت نظر به شيعه برطرف ساخته است.
اين كتاب قبلاً در مجله‌ي علمي «درس‌هايي از مكتب اسلام» به صورت سلسله
مقالات، چاپ شده است، ولي به درخواست گروهي از خوانندگان، پس از تجديدنظر كامل، به
صورت كتابي نفيس و قابل اعتماد در اختيار علاقه‌مندان تاريخ اسلام قرار گرفته است،
مندرجات كتاب حاضر در دو جلد شامل شصت و پنج فصل مي‌باشد.
نام كتاب: كارنامه‌ي سياسي، اجتماعي و اخلاقي محمد(ص)
مؤلف: محمد حسين مظفر
مترجم: مصطفي زماني
ناشر: چاپ درخشان
تيراژ: ـــــ
چاپ: ـــــ
صفحه: 301
موضوع: حضرت محمد(ص)، سرگذشت‌نامه
توصيف و تحليل
اين افسارگسيختگي‌هاي اجتماع، اين بي‌بند و باري‌هاي فراوان، اين اختلاف
جهان اسلام، اين بيدادگري استعمارگران در ممالك اسلامي و اين كشتار بي‌رحمانه‌اي كه
هر روز به بهانه‌اي در يكي از مرزهاي كشورهاي اسلامي خودنمايي مي‌كند، همه و همه
دردهاي اجتماعي مسلمانان است كه بايد براي آن فكري كرد و براي ريشه كردن اين دردها،
تصميمي عميق و خداپسندانه گرفت. به دنبال درك مطالب ذكر شده و فرو رفتن در فكر و
انديشه بود كه نويسنده‌ي كتاب حاضر تصميم گرفت با افرادي كه همانند وي احساس درد
مي‌كنند و در كنار احساس درد، وظيفه‌ي خود را تشخيص مي‌دهند در راه يك نهضت فكري به
طرح‌ريزي بپردازد. به دنبال اين فكر، مؤسسه‌ي «منتدي النثر» در نجف اشرف شروع به
كار كرد و هم‌اكنون آثار اين نهضت فرهنگي در سرتاسر ممالك عربي به چشم مي‌خورد.
نويسنده تنها به گفتن و نوشتن قناعت نمي‌كرد، بلكه تا آخرين نفس اهداف بزرگ خويش را
تعقيب مي‌كرد و در كمترين فرصتي كه به دست مي‌آورد، مقصود خود را بيان و روشن
مي‌ساخت تا به نفع اسلام عزيز گامي بردارد.
كتاب «كارنامه‌ي سياسي، اجتماعي و اخلاقي محمد(ص)» نيز يكي از نتايج همين
تلاش‌هاست.
كتاب حاضر نموداري از ترقي و تكامل اسلام است و براي آنان كه معتقدند شرق
با گرايش به اسلام پيروز مي‌گردد نافع است و هم‌چنين به آنان كه مي‌گويند فقط با
جدايي دين از سياست، شرق مي‌تواند از صورت مصرف‌كننده‌ي غرب بيرون آيد، پند مي‌دهد
كه اسلام چگونه با توأم ساختن دين و سياست در عصر ظهور خود بر جهان آن روز پيروز
گرديد. و باز اين كتاب يك جواب منطقي است به آن دسته كه تحت تأثير عواملي مي‌گويند
اسلام سبب عقب ماندگي شرق است و بدين‌وسيله اعراب را تحريك مي‌كنند تا بگويند
بدبختي اعراب از دوره‌ي حكومت فارس به اعراب شروع مي‌شود.
جاي ترديد نيست كه تعقيب اين‌گونه كلمات و مطالب و دامن زدن به آثار آن به
تقويت نژادپرستي كه يكي از خواسته‌هاي استعمارگران است منتهي مي‌گردد، ولي با دقت
در مطالب اين كتاب، روح حمله به كشورهاي اسلامي تضعيف مي‌شود و همين است خواسته‌ي
مترجم از ترجمه‌ي اين كتاب.
نام كتاب: محمد(ص) آخرين پيامبر
مؤلف: سيد حسن اسلامي
ناشر: سازمان تبليغات اسلامي
تيراژ: 5000
چاپ: اول، 1376
صفحه: 63
موضوع: محمد(ص)، پيامبر اسلام،53 قبل از هجرت، 11 ق.
توصيف و تحليل
كتاب «محمد(ص) آخرين پيامبر» يكي از سري مجموعه‌هاي «اسلام براي همه»
مي‌باشد كه به بررسي تاريخ زندگي پيامبر بزرگ اسلام حضرت محمد(ص) پرداخته است.
مجموعه‌ي «اسلام براي همه» به قصد معرفي اسلام براي همگان منتشر مي‌شود و شامل چهار
بخش است: اعتقادات، اخلاق، احكام و تاريخ. كتاب‌هاي اين مجموعه در حوزه‌ي اين
چهاربخش است و مخاطب آن عامه‌ي مردم است.
در نگارش كتاب‌هاي اين مجموعه كوشيده شده دو ويژگي «مختصر» و «مفيد» بودن
لحاظ شود. بدين‌صورت كه مطالب هر كتاب، علمي و استوار و به دور از آوازه‌گري و حجم
آن به اندازه‌اي باشد كه خواننده بتواند در يك نشست از خواندن آن فارغ شود.
هريك از كتاب‌هاي اين مجموعه پيش از چاپ به ملاحظه‌ي تني چند از دانشوران
مي‌رسد و مطالب آن نقد و بررسي مي‌شود. از اين‌رو خواننده مي‌تواند دلگرم باشد كه
كتاب‌هايي قابل اعتماد در دست دارد.
مجموعه‌ي «اسلام براي همه» به كوشش مؤسسه‌ي تحقيقاتي رشد همگان منتشر
مي‌شود كه كتاب «محمد(ص) آخرين پيامبر» بخشي از آن مجموعه است.
نام كتاب: محمد(ص) پيامبر رحمت
مؤلف: سيد حسن اسلامي
ناشر: خـرم
تيراژ: 3000
چاپ: اول، 1375
صفحه: 168
موضوع: پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت،11 ق، سرگذشت‌نامه
توصيف و تحليل
بايد حضرت محمد(ص) را شناخت و شناساند، زيرا اين شخص مقتداي ماست و هريك از
ما مي‌تواند و بايد محمدگونه باشد. با اين رويكرد بايد زندگي حضرت محمد(ص) را
خواند. اگرچه دانستن تاريخ دقيق ولادت و رحلت، روزهاي زندگي، مقدار همسران يا
فرزندان و جنگ‌هاي حضرت مفيد است، اما آن‌چه امروزه بدان سخت نياز داريم دانستن
اصول اخلاقي اوست، فهم حكمت اوست و شناختن ماهيت حركت و دعوت اوست.
بشر امروز نيازمند الگويي است كه او را از اين روزمرگي برهاند. الگويي كه
او را فراتر از تفسير مادي حيات ببرد. اين الگو محمد(ص) است و رفتارش.
كتاب «محمد(ص) پيامبر رحمت» با اين نگاه نوشته شده است. مطالب تاريخي بر
پايه‌ي منابع معتبر نوشته شده است و هدف ارايه‌ي تصويري اخلاقي از حضرت محمد(ص)
براي الگوبرداري بوده است. در اين كتاب به اختصار شمايي از شخصيت حضرت تصوير شده
است كه مي‌تواند مقدمه‌اي باشد براي مطالعه‌ي بيشتر درباره‌ي خاتم پيامبران، از اين
زاويه به اختلافات و احوال گوناگون درباره‌ي مسايل تاريخي پرداخته نشده است و اين
مطلب به اجمال برگزار شده است. هريك از فصول كتاب مي‌توانست موضوعي مستقل باشد؛
ليكن با هدف اين مجموعه سازگار نبود. علاوه بر آن بسياري از مباحث در اين كتاب به
چشم نمي‌خورد؛ مانند همسران حضرت محمد(ص)، فرزندان حضرت محمد(ص)، قرآن و اعجاز
ايشان. زيرا از هدف اصلي اين كتاب خارج بوده است. تنها درباره‌ي معجزات حضرت
محمد(ص) يك جمله كافي است. همين‌كه بيش از هزار و چهارصد سال اين مرد در زندگاني
بيش از يك‌پنجم ساكنان اين كره‌ي خاكي حضور دارد و هنوز كسي نتوانسته است چهره‌ي او
را مخدوش كند و همين‌كه با نام اين مرد كساني زاده مي‌شوند و درمي‌گذرند، بزرگ‌ترين
معجزه‌ي اوست.
كتاب «محمد(ص) پيامبر رحمت» مشتمل بر ده فصل است كه به بررسي موضوعات زير
پرداخته است:
سرزمين و زادگاه، كودكي، جواني، بعثت، مكه؛ دوران آمادگي،مدينه؛ دوران سازندگي،
جهاد، صورت و سيرت حضرت محمد(ص)، حكمت و به سوي دوست.
نام كتاب: محمد(ص) پيامبر و سياستمدار
مؤلف: مونتمكري وات
مترجم: اسماعيل والي‌زاده
ناشر: اسلاميه
تيراژ: ـــــ
چاپ: اول، 1344
صفحه: 305
موضوع: حضرت محمد(ص) پيامبر اسلام
توصيف و تحليل
كتاب «محمد(ص)؛پيامبر و سياستمدار» كه اينك ترجمه‌ي آن به مشتاقان تحقيق
در زندگي پيامبر اسلام(ص) تقديم مي‌شود، تأليف مونتكمري وات است كه راجع به پيامبر
اسلام(ص) نگاشته است. اين كتاب سومين كتاب از چهار كتاب مونتكمري وات است كه در
مورد پيامبر اسلام نوشته و آن‌ها را به ترتيب «محمد(ص) در مكه»، «محمد(ص) پيامبر و
سياستمدار» و «اسلام و همبستگي جامعه» نام نهاده است.
وي در اين كتاب كه نه فصل دارد، علل توفيق پيغمبر اسلام(ص) را و راه و هدف
مقدسي را كه در پيش داشته تجزيه و تحليل كرده و كوشيده است كه كليه‌ي تدابير او را
براي تأسيس جامعه‌ي اسلامي توجيه كند و صحيح و معتبر بودن آن‌ها را به اثبات
برساند. گرچه نويسنده، كتاب حاضر را براي مسلمانان ننوشته و فقط دفاعي است كه از
خاتم‌الانبياء در برابر هم‌كيشان خود و برخي از محققان و مورخان كج‌انديش غربي كرده
است؛ ولي به نظر مي‌رسد، مطالعه‌ي آن، لااقل از باب اطلاع از طرز تفكر محققان جديد
اروپا درباره‌ي اسلام، براي محققان اسلامي ضروري و مفيد است. در كتاب «محمد(ص)
پيامبر و سياستمدار» موضوع اصلي كتاب شخص رسول اكرم(ص) است و زندگي هيچ شخصيت ديگر
اسلامي در آن مطرح نشده است. مؤلف فقط شخص رسول اكرم(ص) را آن‌چنان‌كه منابع اصيل
تاريخي و استنباطات يك مورخ اجازه مي‌دهد معرفي نموده و خود را در اختلافات مذاهب و
مكاتب گرفتار نكرده است. او مي‌خواهد حضرت محمد(ص) را با همه‌ي عظمت افكار و محاسن
تدابير او در راه تأسيس جامعه‌ي اسلامي به اروپاييان بشناساند.
مترجم محترم در ترجمه‌ي كتاب حاضر رسم امانت را نگه داشته و كتاب را به
مفهوم واقعي به فارسي ترجمه كرده است. لذا چنان‌كه رسم بعضي از مترجمان است از نقل
به معني و دخالت دادن قراين و استنباطات شخصي در ترجمه و مانند آن دوري جسته است.
كتاب، كلمه به كلمه و جمله به جمله ترجمه شده و اصل آيات قرآن را كه مؤلف ترجمه‌ي
آن‌ها را آورده است، از قرآن استخراج كرده و در جاي خود ذكر كرده است.
در پيدا كردن اسامي خاص رجال و امكنه به منابع رجوع كرده و درست آن‌ها را
در جاي خود قرار داده و تا آن‌جا كه ممكن بوده در ترجمه به سادگي گراييده است.
نام كتاب: محمد(ص) تصوير جمال خدا
مؤلف: حسين بدرالدين
ناشر: نشر علم
تيراژ: 3300
چاپ: اول، 1380
صفحه: 1598
موضوع: حضرت محمد(ص) پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت، 11 ق، سرگذشت‌نامه، انسان
(عرفان)
توصيف و تحليل
انتخاب اين نام شريف، نخست براساس كلام مبارك نبي اكرم حضرت محمد بن
عبدالله(ص)، هستي روان در رگ‌هاي آفرينش است كه فرمودند: «من
رآني فقد رأي الحق» يا به تعبيري «من رآني فقد رأي الله» هركس من
را ببيند خداي را ديده است، يعني من آينه‌سان نماياننده‌ي اوصاف الهيم به تحقيق
هركس مرا نگرد حق را نگريسته است. ثانياً در كتاب آداب الصلوه روايت گرديده حضرت
صادق(ع) وقتي درباره‌ي سفر آسماني رسول خدا (معراج) مي‌فرمودند، اشاره نمودند: «چون
ملائكه او را ديدند از اطراف بابهاي آسمان گريختند و گفتند: دو خداي هست، يكي در
زمين و ديگري در آسمان.»
علاوه بر اين، حضرت حجت‌الاسلام والمسلمين سيد محمد آقا ضياء مي‌فرمودند:
«بعد از ظهور جسماني حضرت رسول خدا(ص)، نداي آسماني شنيده شد: هركس مي‌خواهد من را
ببيند، به ديدن محمد بن عبدالله(ص) برود.»
به اعتبار اين دو سند معتبر نزد شيعه و سني، نام مجموعه‌ي حاضر را با
«محمد(ص) تصوير جمال خدا» منتشر نمودند.
«محمد(ص) تصوير جمال خدا» مشتمل بر پيش‌نوشتار و سيزده بخش است كه به
موضوعات زير پرداخته است:
جلوه‌ي جمال خدا، عرش خاك‌نشين، پيامبر(ص) در حوادث سال اول تا سال يازدهم
هجرت.
نام كتاب: محمد(ص) در اروپا
مؤلف: مينو صميمي
مترجم: عباس مهرپويا
ناشر: مؤسسه‌ي اطلاعات
تيراژ: 3150
چاپ: اول، 1382
صفحه: 519
موضوع: محمد(ص) پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت، 11 ق، اسلام و مسيحيت، مسيحيت و
اديان ديگر
توصيف و تحليل
«محمد(ص) در اروپا» تحليلي است گسترده و نقادانه از تصاوير ساختگي،
غيرحقيقي و غيرتاريخي كه از اسلام و از شخصيت و خصوصيات اخلاقي پيامبر اسلام(ص) در
آثار تعداد اعجاب‌انگيزي از نويسندگان، شعرا، نقاشان، شرق‌شناسان، مورخين، فلاسفه و
رهبران مسيحيت اروپايي ترسيم شده و در طول هزاره‌ي گذشته در معرض افكار عمومي قرار
گرفته است.
مينو صميمي در كتاب خود نشان مي‌دهد كه چگونه اين تصاوير منفي و بي‌اساس
كليشه‌وار از نسلي به نسل ديگر در كشورهاي اروپايي انتقال يافته و به ندرت مورد
سؤال و يا ترديد واقع شده است. و يا چطور متفكرين اروپايي به جاي آن‌كه براي آشنايي
با اسلام به منابع تاريخي اسلامي و متون اوليه‌ي عربي كه از مورخين برجسته و معتبري
چون الطبري، ابن اسحاق، ابن سعد و يا بخاري به جاي مانده است و تصوير روشن از زندگي
و عادات و علايق بنيانگذار اسلام و تعاليم و اخلاقيات اسلامي به دست مي‌دهد رجوع
كنند، متأسفانه كوركورانه و با سماجت خاصي تفاسير مغرضانه و خصومت‌آميز رهبران
كليساهاي قرون وسطي را ملاك و معيار برخورد خود با اسلام و حضرت محمد(ص) قرار
داده‌اند.
در فصل اول كتاب مربوط به شرح‌حال و طرز زندگي و صفات اخلاقي و انساني و
آموزش‌هاي حضرت محمد(ص) است كه براساس توصيفات مشروح اولين تاريخ‌نويسان و شواهدي
كه در خود متن قرآن كريم موجود است، تهيه و تنظيم شده است. در اين كوشش مينو صميمي
از همكاري و صحه‌گذاري يك محقق انگليسي اسلام‌شناس به نام دكتر پ-ج-استوارت كه
استاد دانشگاه آكسفورد است برخوردار بوده است. با مطالعه‌ي اين زندگي‌نامه‌ي جديد
كه سنديت تاريخي و علمي دارد، خواننده خود تفاوت فاحشي كه بين سيماي پيامبر
اسلام(ص) در نوشته‌هاي اروپايي و منابع اوليه‌ي عربي وجود دارد به طور مشخص خواهد
ديد و پي خواهد برد كه كدام چهره واقعي و كدام دروغين و ساختگي است.
«محمد(ص) در اروپا» براي اولين بار يك‌يك حملات و انتقاداتي را كه به
نحوه‌ي زندگي، رفتار و كردار و خصوصيات اخلاقي حضرت محمد(ص) معطوف بوده است، از
قبيل تعدد زوجات و جنگ با بت پرستان و فرمانروايي سياسي، با صحنه‌هايي زنده از
زندگي حضرت محمد(ص) در مكه و در مدينه مقايسه كرده و عقايد و افكار پيامبر اسلام(ص)
را در مورد مسايلي چون حقوق زنان، مساوات و برابر بين زن و مرد، آزاد كردن بردگان،
بزرگواري و بخشش در قبال دشمنان، اهميت خانواده و دلبستگي‌هاي عاطفي، توزيع
عادلانه‌ي ثروت و دستگيري از مستمندان در ترازوي قضاوت گذاشته است.
در فصل سوم، ارزش‌هاي معنوي اسلام و اصول يكتاپرستي و نقش حياتي و
الهام‌بخشي كه اين معنويت در زندگي هر فرد مسلمان ايفا مي‌كند و ميراث باارزشي است
كه بنيانگذار اسلام از خود به جاي گذاشته و در طول تاريخ، مكاتب بسياري از جمله
تصوف و عرفان با استناد درست يا نادرست به اين ميراث پديد آمده، مورد تحليل قرار
گرفته است.
«انتشارات اطلاعات» ضمن تشكر از مؤلف كتاب، يادآور شده است كه برخي از نكات
احتمالاً ابهام‌آميز را با توجه به آن‌چه در متون و منابع اسلامي- شيعي آمده است و
نيز با توجه به انتظارات و اقتضائاتي كه لازمه‌ي تلاش مثبت و مؤثر فرهنگي در
جامعه‌ي ايران است، به صورت «يادداشت» توضيح داده و در پايان هر فصل آورده است.
نام كتاب: محمد(ص) و زمامداران (پيرامون نامه‌هاي پيامبر اسلام(ص) به
زمامداران)
مؤلف: آيت‌الله صابري همداني
ناشر: شاكـر
تيراژ: 3000
چاپ: چهارم، 1380
صفحه: 377
موضوع: محمد(ص) پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت، نامه‌ها و پيمان‌ها، رسالت سياسي
توصيف و تحليل
حضرت محمد(ص) به عنوان آخرين پيامبر كه كامل‌ترين دين را در اختيار بشر
نهاده در ميان پيامبران الهي همانند خورشيد مي‌درخشد. چراكه اولوالعزم است و رسالت
جهاني دارد و هم صاحب كتاب و شريعت مستقل است كه همه‌ي اصول اديان پيشين را نه نسخ،
بلكه تصديق و تكميل مي‌كند و راه جديد را پيش پاي انسان مي‌گذارد.
آشنايي با زندگي آن حضرت و پي بردن به حقانيت رسالت وي وظيفه‌ي هر مسلمان و
بلكه هر انساني است. كتاب حاضر تاريخ موضوعي اسلام است كه حضرت آيت‌الله صابري
همداني در سال‌هاي حاكميت طاغوت به نگارش آن همت گماشته و به بيان عملكرد پيامبر
اكرم(ص) در عرصه‌ي روابط بين‌الملل پرداخته و شرح‌حال سفيراني كه از سوي پيامبر(ص)
مأمور رساندن نامه‌ها مي‌شدند و نحوه‌ي برخورد آنان با نامه‌هاي پيامبر(ص) و عاقبت
امر آنان را در اين كتاب جمع‌آوري نموده است.
مطالعه و دقت در اين كتاب به خوبي نشان مي‌دهد كه پيامبر اكرم(ص) تنها به
جنبه‌ي معنوي، اخلاقي و فردي بشر نپرداخته؛ بلكه مسايل سياسي، اجتماعي و حكومت را
نيز مدنظر داشته است. جدايي دين از سياست شعاري است كه همواره از سوي دشمنان اسلام
مطرح شده و مي‌شود. چراكه آنان خوب مي‌دانند كه اگر حكومت را از دين و دين را از
حكومت بگيرند، دين اثربخشي خود را از دست خواهد داد و وجود آن در حكم عدم خواهد
بود.
مؤلف محترم در جمع‌آوري اين نامه‌ها و استخراج شرح‌حال سفرا و پادشاهان از
منابع و متون معتبر تاريخي زحمات زيادي را متقبل شده‌اند.
محمد(ص) و زمامداران، ابتدا در سال 1338 به چاپ اول رسيد. چاپ دوم 1346 با
اصلاحات مختصر و چاپ سوم به صورت افست از چاپ دوم و چاپ چهارم آن با فهرست‌بندي و
ويراستاري و صفحه‌آرايي جديد در سال 1380 به چاپ رسيده است.
كتاب حاضر شامل سه پيش‌گفتار، يك مقدمه و مشتمل بر بيست و دو فصل مي‌باشد.
نام كتاب: مغازي، تاريخ جنگ‌هاي پيامبر(ص) (سه جلد در يك مجلد)
مؤلف: محمد عمر واقدي
مترجم: محمود مهدوي دامغاني
ناشر: مركز نشر دانشگاهي
تيراژ: 5000
چاپ: دوم، 1369
صفحه: 949
موضوع: پيامبر اسلام، محمد(ص)، جنگ‌هاي پيامبر(ص)، تاريخ اسلام
توصيف و تحليل
با توجه به اختصار مطالب كلام‌الله مجيد، براي اطلاع از تفصيل و كيفيت عمل
حضرت ختمي مرتبت(ص) نيازمند مراجعه به مدارك ديگري هستيم كه كتاب‌هاي تنظيم و تأليف
شده درباره‌ي زندگي و چگونگي اعمال آن حضرت، بخش عمده‌اي از اين مدارك است. به همين
جهت مسلمانان از همان آغاز در تنظيم كتاب‌هاي سيره و مغازي رسول خدا(ص) اهتمام
فراوان داشته‌اند، به طوري‌كه هم‌زمان با تدوين ساير علوم، كتاب‌هاي مربوط به اين
قسمت هم تنظيم شده، به عنوان نمونه، اگر در نظر بگيريم كه صحاح و اصول معتبر حديث
براي مذاهب مختلف از اواخر قرن دوم تا اواسط قرن پنجم هـ . ق تأليف شده است،
كتاب‌هاي سيره و مغازي هم از اوايل قرن دوم در نقاط مختلف به ويژه مدينه‌ي منوره به
وجود آمده و يادگاري‌هاي ارزنده‌اي براي ما باقي مانده است. چون مخالفان و منافقان
اسلام موضوع جنگ‌هاي پيامبر بزرگوار(ص) را از ديرباز دست‌آويز و بهانه‌ي حمله به
اسلام و آن حضرت قرار داده‌اند؛ با مراجعه به اين كتاب‌ها به راحتي و سادگي مي‌توان
پاسخ بسياري از اعتراض‌هاي مغرضانه را پيدا كرد. بديهي است هرچه زمان اين كتاب‌ها
به صدر اسلام نزديك‌تر باشد از اهميت بيشتري برخوردار خواهد بود. خوشبختانه يكي از
كتب مهم اين رشته كتاب مغازي محمد بن عمر واقدي است كه در اواخر قرن دوم هـ. ق
تدوين شده و تاريخ درگذشت نويسنده‌ي آن سال 207 هـ . ق است.
مترجم محترم، از مدت‌ها قبل متوجه وجود پاره‌اي از مشكلات ذهني جوانان
درباره‌ي كيفيت جنگ‌هاي حضرت ختمي مرتبت(ص) بوده و مشاهده كرده است كه به جوان‌هاي
پاك‌نهاد و نيك‌سرشت ما كه متأسفانه نمي‌توانند از منابع و مصادر مهم كه به زبان
عربي است استفاده كنند، تحت تأثير مطالب واهي و دور از حقيقت مشتي مغرض قرار
مي‌گيرند و گاه در ذهن آنان شبهاتي ايجاد مي‌شود كه رفع آن نياز به ارايه‌ي مدارك
استوار دارد و درصدد برآمده تا برخي منابع و مصادر مهم را كه مورد اعتماد فرقه‌هاي
مختلف مسلمانان باشد به فارسي ترجمه كند (كتاب حاضر) بنابراين هدف اصلي مترجم اين
است كه منابع كهن و ارزنده‌ي اسلامي به زبان فارسي در اختيار گروه‌هايي كه
نمي‌توانند از عربي استفاده كنند، گذاشته شود تا خود با مراجعه به آن‌ها بتوانند
بهره‌اي ببرند.
چاپي كه براي ترجمه برگزيده شده، بهترين و انتقادي‌ترين چاپ موجود مغازي
است كه به اهتمام استاد مارسدن جونز در سلسله انتشارات دانشگاه آكسفورد انگليس
منتشر شده است و چون درباره‌ي شرح و تأليفات و آثار واقدي مقدمه‌ي بسيار جامعي به
وسيله‌ي جونز تهيه و چاپ شده است، براي شرح‌حال واقدي به ترجمه‌ي همان مقدمه قناعت
شده، فقط در موارد لزوم در پاورقي كتاب توضيح داده شده است.
عنوان عربي اين چاپ چنين است: كتاب المغازي للواقدي، محمد بن عمر بن الواقد
المتوفي سنه 207 هـ . ق، تحقيق الدكتور مارسدن جونز، مطبعه جامعه اكسفورد 1966.
نام كتاب: مقاله‌شناسي پيامبر اسلام(ص) (فهرست مقالات نشريات ايران)
مؤلف: خانه‌ي پژوهش قـم
ناشر: مؤسسه‌ي اطلاع‌رساني مرجع
تيراژ: 1000
چاپ: اول، 1383
صفحه: 322
موضوع: محمد(ص) پيامبر اسلام، مقاله‌شناسي،چكيده، نشريات ادواري
توصيف و تحليل
تجربه‌ي علمي ـ پژوهشي در دنيا نشان مي‌دهد كه مقالات پژوهشي در بين انواع
توليدات علمي و فكري مقامي والا دارند، زيرا مقاله نه فقط هدف شخصي دارد، بلكه به
سرعت نيز منتشر مي‌شود. از اين‌رو امروزه مقالات پژوهشي در تمامي رشته‌هاي دانش،
مقام و موقعيتي ممتاز دارند و همه‌ي پژوهشگران بيش از پيش خود را نيازمند به
مقالات پژوهشي مي‌بينند.
مقاله‌نويسي اسلامي نيز سير مشابهي داشته است. مقالات در گذشته بيشتر براي
مخاطبان عام مورد استفاده قرار مي‌گرفت ولي امروز به سوي تخصصي شدن پيش مي‌رود، به
طوري‌كه هر مقاله، كم و بيش چكيده‌اي از يك پژوهش است و ارجاعات و استنادات پاياني،
در حد يك كتابشناسي اهميت دارد.
در اين راستا پايگاه مقالات اسلامي در اينترنت با حمايت وزارت فرهنگ و
ارشاد اسلامي به عنوان نخستين بانك تخصصي مقالات كشور، ايجاد شده است. براي
گرامي‌داشت زحمات مرحوم حاج مهدي سراج انصاري اين پايگاه با نام ايشان زيور يافته
كه با آدرس «www.seraj.ir» قابل دسترسي است. اين پايگاه به نشريات اسلامي امكان
مي‌دهد كه مقالات خود را حتي قبل از اين‌كه به صورت چاپي به دست خوانندگان برسد، به
صورت الكترونيكي منتشر نمايد.
مجموعه‌ي حاضر بيش از 1400 مقاله‌ي مربوط به پيامبر اسلام(ص) است كه در بيش
از 130 عنوان نشريه‌ي ادواري، منتشر شده است. اين مجموعه جامع‌ترين مقاله‌شناسي در
اين موضوع است كه به مناسبت 27 رجب سال 1425 تقديم به جامعه‌ي فرهنگي كشور شده است.
در بخش اول كتاب، منابع مربوط به شخصيت، فضايل و مقامات، سيره و تاريخ
زندگاني پيامبر اسلام(ص) مي‌آيد.
در بخش دوم منابع مربوط به موضوعات مختلفي از انديشه‌هاي پيامبر اسلام(ص)
كه مورد توجه نويسندگان قرار گرفته است و هم‌چنين مباحثي كه در پرتو وجود آن
پيامبر(ص) به حوزه‌ي علوم اسلامي وارد شده، آمده است. اين دسته از مقالات براساس
اصطلاح‌نامه‌ي علوم اسلامي در هفده موضوع طبقه‌بندي شده‌اند.
هر واحد اطلاعاتي اين كتاب، با يك شماره‌ي پياپي مشخص مي‌شود كه شامل سه
قسمت اصلي است: 1- مأخذشناسي، 2- نمايه‌ي موضوعي، 3- چكيده.
نام كتاب: مناظره‌ي پيامبر(ص) با گروهك‌ها
مؤلف: محمد محمدي اشتهاردي
ناشر: آزادي
تيراژ: ـــــ
چاپ: ـــــ
صفحه: 80
موضوع: پيامبر اسلام(ص)، مناظرات ايدئولوژيكي
توصيف و تحليل
براي روشنگري و كشف حقايق و شناخت واقعيت‌ها، مناظره و بحث و بررسي رو در
رو و بخصوص در اين زمان كه رشد فكري و علمي توسعه يافته، بهترين و محكم‌ترين راه
رسيدن به هدف است، كه اگر فرضاً بر اثر تعصب و لجاجت، مورد قبول واقع نشود لااقل
موجب اتمام حجت خواهد شد.
چراكه پرواضح است، عقيده و ايده را نمي‌توان با زور و سرنيزه در افكار و
مغزها تحميل كرد و اگر فرضاً اين‌گونه تحميل شود، گذرا و بي‌ريشه است. خداوند در
قرآن به اين موضوع توجه عميق كرده و آن را اصل قرار داده و چنان‌كه به پيامبر(ص)
مي‌فرمايد:
«به مخالفان بگو اگر راست مي‌گوييد برهان خود را بياوريد.» (بقره/111)
«مردم را به راه پروردگار به وسيله‌ي حكمت و اندرزهاي نيك و مجادله و
بحث‌هاي شايسته دعوت كن.» (نحل/125)
بعضي از انسان‌ها، نيروي فكري و استعداد قوي براي درك حقايق دارند، بهترين
راه براي جذب اين‌گونه افراد، برهان و استدلالات عقلي است؛ بعضي در سطح پايين هستند
و زندگي‌شان توأم با تعصبات و عادات و جنبه‌هاي احساسي است، چنين افرادي با موعظه
و اندرزهاي نيك دعوت مي‌گردند.
بنابراين در فن مناظره بايد مناسبات و روحيات مناظره‌كنندگان را سنجيد و در
هرجا به تناسب آن‌جا وارد بحث شد چنان‌كه پيامبر اسلام(ص) در موقعيت‌هاي مختلف از
اين روش‌ها استفاده نموده و افراد را دعوت به اسلام مي‌كرد.
كتاب «مناظره‌ي پيامبر(ص) با گروهك‌ها»، هفت داستان از مناظره‌ي پيامبر(ص)
را ذكر كرده است. اميد است همين داستان‌ها نمونه و رهگشاي خوبي براي ما در عصر
انقلاب باشد و از اين راه بتوانيم جوانان عزيز را به سوي اسلام جذب نماييم.
همان‌گونه كه قرآن پيامبر(ص) را «اسوه» قرار داد. (احزاب/21) ما، در اين خصوص يك
روش برخورد با ديگران را از پيامبر بياموزيم.
نام كتاب: نبي رحمت
مؤلف: علامه سيد ابوالحسن حسني ندوي
مترجم: محمد قاسم قاسمي
ناشر: شيخ‌الاسلام احمد جام
تيراژ:
5000
چاپ: اول، 1380
صفحه: 522
موضوع: محمد(ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت، 11 ق. اسلام ـ تاريخ
توصيف و تحليل
كتاب نبي رحمت، سيره‌ي آخرين پيامبر الهي، حضرت محمد بن عبدالله(ع) است، كه
به قلم تواناي متفكر بزرگ جهان اسلام در قرن بيستم، علامه سيد ابوالحسن علي حسني
ندوي به زبان عربي نوشته شد. اين كتاب توسط محمد قاسم قاسمي به زبان فارسي
برگردانده شده است.
در بخش پيش‌گفتار كتاب از قول مؤلف در خطاب به مترجم آمده است:
«شما اگر آن كتاب را خوب بخوانيد، متوجه مي‌شويد كه آن چه ويژگي‌هايي دارد.
عموماً نويسندگان سيره‌ي نبوي را از ولادت و معرفي خاندان رسول اكرم(ص) و تولدش
شروع مي‌كند و با رحلت آن حضرت نوشته‌هايشان پايان مي‌يابد. اما من چنين نكرده‌ام،
بلكه اوضاع جهان آن روز و تاريكي‌ها و گمراهي‌هاي حاكم بر آن وضعيت حكام مقتدر آن
زمان را به طور كامل ترسيم نموده‌ام، تا خواننده‌ي سيره پي ببرد كه چگونه خورشيد
نبوت و رسالت، با نور تابانش توانست تاريكي‌هاي گوناگون را بزدايد و جهان را منور
سازد.»
در آخر كتاب ارمغان‌هاي جاويدان و جهاني نبوت را كه به بشريت محروم اهدا
شده است، به طور فشرده بر شمرده‌اند تا روشن شود به راستي اين پيامبر عظيم‌الشأن،
رحمته للعالمين و جهان بشريت تا ابد ممنون احسان اوست. اين كتاب تنها به ذكر وقايع
نپرداخته است، بلكه نويسنده‌ي توانا، حوادث و وقايع را چنان زيبا و جامع بيان كرده
كه خواننده را براي دعوت الي‌الله و خدمت به دين، تحريك مي‌كند. از اين‌رو مطالعه‌ي
آن براي جوانان عزيز بسيار لازم و ضروريست.
نام كتاب: نقد و بررسي منابع سيره‌ي نبوي
مؤلف: جمعي از مؤلفان (زير نظر حجت‌الاسلام والمسلمين رسول جعفريان)
ناشر: سمت
تيراژ:
3000
چاپ: اول، 1378
صفحه: 424
موضوع: محمد، پيامبر اسلام(ص)، 53 قبل از هجرت، 11 ق، سنت نبوي، نقد و تفسير
توصيف و تحليل
نخستين قدم در شناخت سيره‌ي نبوي، بررسي و ارزيابي منابع سيره است. تاكنون
در اين‌باره تلاش‌هاي فراواني صورت گرفته، اما هنوز ابعاد ناشناخته‌اي وجود دارد كه
لازم است مورد بازشناسي قرار گيرد.
شناخت سيره‌ي نبوي، بدون شناخت درست منابع و مآخذ آن، دشوار بوده و در اين
زمينه، در زبان فارسي پژوهش جدي كمتر صورت گرفته است؛ پژوهشي كه مي‌تواند به
دانشجويان رشته‌ي تاريخ كمك شايان توجهي بنمايد. مجموعه‌ي حاضر كه حاصل تلاش دانش
پژوهان گروه تاريخ پژوهشكده‌ي حوزه و دانشگاه است، با هدف تبيين برخي از ابعاد
سيره‌ي نبوي نگاشته شده است. در اين پژوهش، موضوعات مختلفي از مسايل مربوط به منابع
سيره‌ي نبوي انتخاب شده و درباره‌ي آن بحث و تحقيق صورت گرفته است.
موضوع نخستين مقاله، بررسي ديدگاه‌هاي مذهبي ابن‌هشام در قياس با ابن‌اسحاق
است، حاصل سخن در اين مقاله، آن است كه برخلاف مشهور كه گفته شده است، ابن‌هشام
موضع ضد شيعي داشته و برخي مطالب ابن‌اسحاق را حذف كرده، ابن‌هشام مطالب باارزشي
درباره‌ي امام علي(ع) از خود و به نام خود بر سيره افزوده است كه در سيره‌ي
ابن‌اسحاق نبوده است ....
در اين كتاب دست‌‌كم به دو مطلب توجه شده است: اول اين‌كه راهي براي شناخت
بيشتر گرايشي شيعي در ابن‌اسحاق و موضع ابن‌هشام نسبت به آن يافت شود، ديگر اين‌كه
به طور غيرمستقيم، با نوع كار ابن‌هشام در ارتباط با متن ابن‌اسحاق آشنا شويم. اين
كتاب دربرگيرنده‌ي مباحثي از منابع درسي در مقاطع مختلف تحصيلي به ويژه دوره‌ي
دكترا با گرايش تاريخ اسلام قابل استفاده‌ي اساتيد و دانشجويان مي‌باشد. اميد است
علاوه بر اساتيد و دانشجويان ساير علاقه‌مندان نيز از آن بهره‌مند شوند.
كتاب «نقد و بررسي منابع سيره‌ي نبوي» مشتمل بر مطالب مهمي به شرح ذيل است:
ó نقش تاريخي امام علي ابن ابي‌طالب(ع) در زمان پيامبر
اكرم(ص) از نگاه ابن‌اسحاق و ابن‌هشام؛
ó ابن عبدالبر اندلسي (368-463 هـ/ 978-1070 م) و سيره‌ي
نبوي؛
ó نقش خاندان زبير در تدوين سيره‌ي نبوي؛ بررسي
ديدگاه‌هاي واقدي و ابن‌سعد در روايت سيره؛
تحقيقي درباره‌ي كتاب ابن‌اسحاق، سيره‌ي پيامبر اكرم(ص) در صحيح بخاري، روايت
تاريخي واقدي در انساب‌الاشراف بلاذري بخش سيره‌ي نبوي(ص)، مغازي موسي بن عقبه و
مقايسه‌ي آن با سيره‌ي ابن‌اسحاق، اصطلاحات تاريخ‌نگاري در طبقات الكبري،
منبع‌شناسي صحابه و نقد و بررسي سفر پيامبر اكرم(ص) به شام.
