3 - اقامه نماز جماعت در سه وقت اول وقت شرعى در مسجد برگزار شود: گاهى در بعضى مسجدها كه نماز جماعت ندارند، يا نماز جماعت آنان مرتب ، منظم و مستمر نيست ، در فكر نمازگزارانى كه يك يا دو بار به مسجد مراجعه مى كنند و با اين وضع روبرو مى شوند، اين طور تداعى مى شود كه نماز جماعت در مسجد برگزار نمى شود، و لذا سعى مى كنند به مسجد ديگرى مراجعه كنند كه اين موضوع موجب كم جمعيت بودن نمازها در مسجد مى شود و آن نشاط و پويايى كه بايد در مساجد باشد، كمرنگ مى شود، در بعضى مساجد، بخصوص صبح ها نه تنها نماز جماعت برگزار نمى شود، بلكه در مسجد هم به روى نمازگزاران بسته است كه اين وضع آثار منفى زيادى در بر دارد و باعث مى شود كه مسجد رونقى نداشته باشد.
4 - پذيرايى مناسب در مسجد: پذيرايى در تثبيت جمعيت شركت كننده و رفع خستگى بسيار مؤ ثر است ، متاءسفانه اين مورد جز در بعضى مواقع استثنايى ، در برنامه هاى مسجد مورد توجه نيست و در بسيارى موارد به مناسبت هاى گوناگون ، جلسات سخنرانى و يا دعاهاى طولانى بدون تنوعى از 2 الى 3 ساعت به طول مى انجامد، يا بعضا چند استكان چاى ، آنهم با كيفيت هاى آن چنانى بسنده مى كنند، لكن ضرورت دارد مدير مسجد با هماهنگى با هياءت امنا، در هر مراسمى متناسب با موضوع مجلس ‍ در فرصت مناسبى ، از شركت كنندگان پذيرايى شود. در اين صورت جمعيت احساس خستگى نمى كند و مجلس هم متنوع مى شود و شركت كننده ، حوصله بيشترى به منظور استفاده برنامه هاى پيش بينى شده پيدا مى كند.
5 - به منظور جذابيت بيشتر برنامه هاى مسجد: بويژه مراسمى كه سخنرانى جزو برنامه اصلى مسجد است ، ضرورى به نظر مى رسد كه مدير مسجد ترتيبى اتخاذ كند تا در مورد موضوعات خاص از افراد با صلاحيت نامى و متخصص در قالب سخنران دعوت شود كه جلسه بهره بيشترى داشته باشد و مستمعين اين باور را داشته باشند كه مراسم منعقد شده صرفا براى رفع تكليف نيست ، بلكه مراسمى هدف دارد و عمده آن ارتقاى سطح عمده ، فرهنگى ، سياسى ، اجتماعى و غيره شركت كنندگان است و لذا در صورت ادامه اين برنامه ها و استفاده از وجود چنين اشخاصى يقينا در هر مراسم در مقايسه با مراسم قبل ، نه تنها جمعيت افت نمى كند، بلكه در هر مرحله جمعيت بيشتر در مراسم حضور مى يابند و از طرفى بهره دهى مجلس هم بالا مى رود.
6 - بيان و طرح خاطرات خوب علمى ، هنرى و غيره : كه توفيق و ناكامى را در بر دارد و در قالب برنامه هاى پيش بينى شده مسجد به وسيله جوانان و نوجوانان بر جذابيت و بالا بردن كيفيت برنامه هاى مسجد مى افزايد، ضمن اينكه دادن فرصت بحث و طرح مسائل به جوانان و نوجوانان تاءثيرى مثبت در خود مجرى جوان دارد، ديگران نيز سعى مى كنند با كار و تلاش بيشتر در مجالس مسجد حضور فعال ترى داشته باشند و بهتر خود را معرفى كنند و به ديگران بشناساند، از طرفى با اين برنامه ها، استعدادها سنجيده مى شود و روحيات و برخورد افراد تا حدودى مشخص مى گردد و در مواقع لزوم ، بخصوص در هنگام گزينش ها درباره افراد، قضاوت ساده تر و راحت تر صورت مى گيرد.
ج : ضرورت شوراى سياستگذارى  
با توجه به اوصافى كه از شيوه برگزارى و اجراى برنامه هاى مساجد به ميان آمد و با عنايت به اينكه امام جماعت هر مسجد در قالب شخص روحانى جايگاه ويژه اى دارد و مردم نيز براى اين عزيزان احترام ويژه اى قايلند، بخصوص در وضع كنونى كه هر فردى از جامعه اسلامى درباره مسائل سياى ، اجتماعى ، اقتصادى ، و غيره كشور و منطقه تفكراتى دارد كه ناشى از رشد آگاهى و بينش افراد در پرتو بركت انقلاب اسلامى است ، به منظور ايجاد وحدت ، انسجام و پرهيز از هر گونه تنش و جدايى و ايجاد فاصله بين افراد و تعارض آرا و موضع گيرى ها و سوق جامعه اسلامى در جهت اهداف برنامه ها و سياست گذارى هاى نظام مقدس جمهورى اسلامى و توصيه هاى مقام ولايت لازم است در هر شهرستانى شوراى سياست گذارى ائمه جماعات مساجد تشكيل شود و مسائل گوناگون منطقه را تجزيه و تحليل كند و در خصوص مسائل متفاوت ، تصميم واحدى اتخاذ كند.
در برابر موضوعات خاص و عام همگن و هماهنگ عمل نمايند.
از طرفى وجود شوراى سياست گذارى ائمه جماعات مى تواند بعد نظارتى بر عملكرد ائمه محترم جماعات داشته باشد و در صورتى كه در پاره اى از مسائل در برخوردها و موضع گيريها يا اداره مساجد، نقاط ضعفى مطرح بود، شورا بتواند تا قبل از تبديل نقطه ضعف به مشكلات حادتر، جلوى آن را بگيرد و نواقص و نارسائى ها را اصلاح كند.
د: ضرورت تاءمين آگاهى هاى سياسى ، اجتماعى ، فرهنگى ائمه محترم جماعات
با عنايت به تحولى كه بعد از پيروزى انقلاب اسلامى در مساجد پيدا شده و انتظارى كه مردم از امام جماعت هر مسجد دارند، توقعى كه از برنامه هاى مسجد در اذهان عموم مردم موجود است ، لازم است به منظور بر پا كردن برنامه هاى مسجد و پويايى آن اقدام كرد.
ابتدا و قبل از هر چيز امام جماعت مسجد، مجهز به اطلاعات عمومى ، حداقل در حد مراجعه نمازگزاران باشد و از سياست هاى دولت ، موضع گيرى هاى نظام ، ديدگاه هاى مقام معظم رهبرى و شخصيت هاى برجسته روحانى كشور و منطقه ، برنامه ريزى هاى اقتصادى و غيره اطلاعات اجمالى داشته باشد تا بتواند هم در تحليلها مورد استفاده قرار دهد و هم در موضع گيرى هاى و اظهار نظرها صائب باشد. اين كار با تهيه بولتن هاى سياسى ، اجتماعى ، اقتصادى و غيره امكان پذير است و مى توان از اين طريق از ائمه محترم جماعت يك مسجد اطلاعات بيشترى و به مسائل روز آگاهى بيشترى داشته باشد، از طرفى اظهار نظر و موضع گيرى وى در بين طبقات گوناگون اجتماع خريدار بيشترى دارد.
مردم احساس مى كنند كه گفته و توصيه و حركت و مواضع او با بينش و آگاهى است و لذا جماعت ، تاءثيرپذيرى بيشترى از وى دارند.
ه - ضرورت ارزشيابى  
ارزشيابى در كار و عملكرد مساجد كار بس دشوار و سنگينى است و اجر و پاداش فعاليتهاى انجام شده را تنها خداوند قادر مى تواند عنايت كند، لكن به لحاظ اينكه نظارتى بر كار ائمه محترم جماعات باشد و مديران مساجد هم احساس كنند علاوه بر اينكه شرعا بايد متعهد و احساس مسئوليت نمايند، عملكردشان مورد ارزيابى است ، و لذا سعى مى كنند به منظور تحقق امور گوناگون ، چارچوب داشته باشند، در اين وضع ، حالتى رقابتى بين مسجد پيش مى آيد و هر مسجد سعى مى كند بهترين و با محتواترين برنامه ها را داشته باشد، پس از جمع بندى عملكرد مساجد مى توان به نقاط ضعف و قوت مساجد پى برد و همچنين هر مسجدى مى تواند از تجربه مديريت مسجد ديگر بهره بگيرد، خلاصه اينكه ارزشيابى عملكرد مساجد عامل مهمى در بالا بردن كيفيت برنامه هاى مسجد، شتاب بخشيدن به فعاليت ها و غيره به شمار مى رود، از مواردى كه مى تواند ارزيابى شود اين است كه در هر مسجد اعضاى مسجد با بازار محدود، مسجد به گونه اى از قبل هماهنگ كرده باشند كه بلافاصله پس از بلند شدن صداى ملكوتى اذان ، تمام فعاليت بازار تعطيل و افراد نيز به منظور اقامه نماز به مسجد مراجعه كنند. يعنى محدوده محله اى مسجد به گونه اى باشد كه به هنگام وقت شرعى نمازها يكپارچه تعطيل و از تجربيات امام و ماءمومان مسجد موفق براى ساير مساجد استفاده شود.
و: توسعه شهرها و نقشه جامع آنها با محورى بودن مسجد للّه
با توجه به فرازهاى ياد شده كه به بيان شمه اى از نقش مساجد و محوريت آن در مسائل سياسى ، اجتماعى ، فرهنگى و بخصوص بعد از پيروزى انقلاب اسلامى پرداخته شد و با عنايت به نقش مساجد در پيشبرد اهداف مورد نظر مى طلبد كه در بحث توسعه شهرها، از جمله امكانات كافى براى احداث هر منطقه مسكونى يا شركت هاى كوچك و بزرگ در حاشيه شهرها به تناسب جمعيت و استعداد توسعه آن منطقه يا شهرك ، مسجد وجود داشته باشد تا جماعت ساكن بتوانند علاوه بر اداى فرايض دينى ساير فعاليت هاى گروهى و جمعى خود را انجام دهند؛ عملى شدن اين برنامه توجه به مواردى را مى طلبد كه ذيلا اشاره مى شود:
1 - لازم است به كليه دستگاه هاى اجرايى اعم از دولتى يا بخش خصوصى كه در خصوص شهرك سازى يا ساخت اماكن مسكونى به صورت انبوه فعالند موكدا تاءكيد شود كه محل مناسبى با توجه به ابعاد توسعه محل ، مورد نظر قرار گيرد تا در آن مسجد بنا شود و با مشاركت هاى مردمى همگام با ساخت ساير كاربرى ها و همزمان با شروع استفاده از واحدهاى مسكونى و اماكن از مسجد استفاده شود.
2 - در ساخت مساجد سعى شود به منظور بالا بردن جذابيت و زيبايى فضاى مسجد ضمن مراعات سبكهاى معمارى سنتى كه مورد استفاده اماكن مذهبى است ، فضاى سبز مناسب و مكان هاى مورد نياز به تناسب فعاليت هاى مسجد مثل حسينيه ، خانه خادم ، خانه عالم ، اتاق صوتى ، پايگاه مقاومت ، نماى زيبا و مناسب و غيره مد نظر قرار گيرد، به طور خلاصه شيوه ساخت مساجد طورى باشد كه در بين هر منطقه جلوه خاص ‍ و زيباى خود را نمايان سازد و سنبل زيبايى هر منطقه باشد.
3 - در خصوص وضع فعلى مساجد موجود كه بسيارى از آنان قديمى است ، لازم است مديريت هر مسجد با پيگيرى و جذب مشاركت هاى مردمى ، در باز سازى ، ترميم و توسعه مسجد، به تناسب منطقه اقدام شود، زيرا متاءسفانه در بسيارى موارد در گوشه و كنار شهرها مشاهده مى شود كه ساخت اماكن مسكونى به طور متراكم جلو مى رود و نهايتا افزايش جمعيت در حد چشم گيرى صورت مى گيرد، لكن مسجد تغييرى نكرده است ، به اين دليل به هنگام ايام مذهبى و يا برگزارى مراسم و نمازهاى جماعات ، عمدتا مساجد با كمبود فضا براى پذيرش افراد روبرو هستند كه اقدام ياد شده گامى به منظور رفع اين مشكل خواهد بود.
4 - ناگفته پيداست به منظور پياده كردن پيشنهادهاى ياد شده ، اولين نقش ‍ مؤ ثر را مديريت و امام جماعت مسجد ايفا مى نمايد و بايد با برنامه ريزى هاى لازم زمينه توسعه را فراهم سازد و مشاركت هاى اجرايى و مردمى را جذب و جلب نمايد كه در اين خصوص نيز پيشنهاد مى شود:
1 - 4) ائمه محترم جماعات به طور مستمر و مرتب تناسب مسجد و منطقه را با محدوديتى معين ، در دست بررسى و مطالعه داشته باشند و در هر مقطعى كه احساس نياز به توسعه پيدا شود، با هماهنگى با عوامل اجرايى اقدام كنند.
2 - 4) به منظور هماهنگى با بافت و سيستم شهرى و منطقه اى ائمه محترم جماعات هر شهر و ديار با مسؤ ولان منطقه ، حداقل يك بار جلسات هماهنگى منعقد كند؛ و مسائل و موارد اجرايى و توسعه مسجد را جمع بندى نمايند و درباره بخشى از مسائل كه مستلزم ديدگاه فنى و اجرايى و برنامه ريزى اجرايى است ، به بحث بپردازند تا بعد از تجزيه و تحليل به نتيجه برسند.
3 - 4) ائمه محترم جماعات در قالب مديران مساجد از اعمال سليقه هاى شخصى در تغيير نما و فضاى مساجد به طور جدى خوددارى نمايند و قبل از انجام دادن عملياتى با صاحبان فن و صاحب نظران مشورت بكنند تا فعاليت هاى انجام شده بيشتر مورد بهره بردارى و استفاده باشد.
امروزه ساختار مساجد بخصوص مساجد قديمى و سنتى ، از جمله مشكلاتى است كه باعث مى شود جوابگوى برنامه هاى پيش بينى شده فرهنگى ، هنرى ، آموزشى و غيره نباشند. در اين مساجد كه محلى براى انجام دادن فعاليت هاى اجتماعى عمومى در زمينه هاى ياد شده نيست و اگر هم به ناچار از صحن مساجد در قالب محل انجام دادن كار استفاده شود، بسيارى از علاقه مندان به علت بعضى مسايل شرعى از حضور در صحن مسجد بهنگام اجراى برنامه ، اكراه دارند و احتياط مى كنند، بر عكس ، در مساجدى كه حسينيه چشم گير تر است . بنابراين از جمله وظايف مديريت مسجد توجه به اين قبيل مسايل است و بايد با مشورت صاحب نظران هر مسجد به تناسب فضايى كه در اختيار دارد در اين زمينه ها طراحى و اقدامات لازم داشته باشد، تا بتواند از اين طريق بر جذابيت مساجد بيفزايد.
ز: روابط عمومى  
عمدتا بحث روابط عمومى نه تنها در مسجد، بلكه در هر تشكيلاتى در بهبود برنامه ها و حفظ و حراست از جايگاه هاى هر تشكيلات نقش عمده و حياتى دارد، هر چه روابط عمومى قوى باشد يعنى ارتباط بين مسئول و مدير يك دستگاه با طبقات گوناگون محكمتر باشد، به همان ميزان كاميابى بيشتر مى شود، زيرا با داشتن ارتباط عمومى بر اطلاعات مسئولان افزوده مى شود. از اين ارتباطات مى توانند در برنامه ريزى ها استفاده كامل و وافر بكنند، بويژه اينكه مسجد نهادى مذهبى و عمومى است ، متعلق به شخص ‍ و يا گروه خاص نيست ، در شبانه روز هر كسى مى تواند به مسجد مراجعه نمايد، بنابراين مقوله ارتباط عمومى در اينجا نقش اساسى تر دارد، در مقايسه با ساير موارد حساس تر و نتيجه آن كار ساز تر است ، بنابراين ائمه محترم جماعات بايد در اين خصوص كاملا مراقب باشند كه از ميزان اين ارتباط نه تنها كاسته نشود، بلكه روز به روز افزون تر گردد و ارتباط با نمازگزاران بيشتر شود. در اين راستا توجه به مسائل زير مؤ ثر خواهد بود.
1 - با توجه به تمايلات روحى نمازگزاران برنامه ها را تنظيم نمايد كه در چنين اوضاعى نمازگزار احساس كند نظرش در برنامه ها لحاظ مى شود و احساس تعهد و مسئوليت مى كند و در كارها مشاركت بيشترى دارد، با اين كار زمينه تقسيم وظايف و امور مسجد به گروه هاى كارى گوناگون فراهم شود، از قبيل بسيج ، انجمن و يا گروه فرهنگى مسجد، انجمن ورزشى مسجد، انجمن خدمات اجتماعى و غيره .
2 - به گونه اى با نمازگزاران و مردم محله مسجد، برخورد نمايد كه طبقات گوناگون خود را نزديك به او بدانند، تا حدى كه حتى به خود جرات دهند مسائل محرمانه شخصى خود را هم با امام جماعت محل در قالب مرجعى رازدار در ميان بگذارند، در ايامى مثل اعياد به خانواده هاى ساكن در محدوده مسجد سركشى شود. به منظور جذب جمعيت بيشتر به مسجد از طريق ارتباط عاطفى با مردم در ديدارها بيشتر كسانى را مورد توجه قرار دهد كه كمترين ارتباط با مساجد را دارند، به اين وسيله مى توان افراد و اشخاص بيشترى را با مسجد مانوس كرد.
3 - با نمازگزاران ابراز همدردى شود، بخصوص در گرفتارى ها، مساجد غمخوار و ياور آنان باشد.
4 - حضور در بين مردم ، حضور ساده و مردمى باشد، از هر گونه تجمل گرايى پرهيز شود، زيرا مردم احساس مى كنند صميميت قلبى وجود ندارد و باعث دفع مردم مى شود.
5 - امام جماعت مسجد بايد در انتخاب و نصب نيروهاى خدمتگزار مسجد بخصوص خادم مسجد نهايت دقت را به خرج دهد و از افرادى استفاده نمايد كه اولا مشهور به خوش نامى باشند، داراى خلق خوش باشد تا بتواند با نمازگزاران آن گونه كه توقع و انتظار هست ، برخورد نمايد، به مسايل تا حدودى آگاه باشد، از ورود نوجوانان و خردسالان به مسجد جلوگيرى نكند، بلكه بالعكس جذابيت داشته باشد و داراى نيروى جسمى نسبى باشد كه در ننظيف مسجد بخوبى از عهده كار برآيد.
6 - امام جماعت بايد با نيروهاى باارزش انقلاب شكوهمند اسلامى ، از جمله ايثارگران (بسيج و رزمندگان ، خانواده هاى معظم شهدا، آزادگان ، جانبازان ) رابطه نزديك و تنگاتنگ برقرار سازد، هر چه در اين زمينه بيشتر با اين عزيزان و خانواده هاى محترم شان ماءنوس شوند، در زمينه جذب ، موفق تر و ديگران هم از اين برخورد، تاءثير پذير تر مى شوند.
7 - همان گونه كه از جايگاه امامت جماعت مسجد انتظار مى رود بايد مراعات مسائل اخلاقى ، اجتماعى و معنوى بشود و امام جماعت از هر لحاظ الگو باشد. با عنايت و توجه به جايگاه شخصى امام جماعت در صورتى كه خداى ناكرده رفتارى خلاف شؤ ون اسلامى ، عرفى و اجتماعى از او سر زند كه از ديدگاه عموم مردم نمود منفى داشته باشد، در دفع مردم از مسجد، بسيار مؤ ثر است ، چه بسا در بعضى افراد اين برخوردها تاءثير عميق تر بگذارد و براى هميشه از دين و مقدسات برى شوند.
8 - در ساخت مسجد دقت شود كه به هر طريق ممكن محلى براى كسب در آمد ثابت و دائم براى مسجد ايجاد شود، تا از جمع آورى كمكهاى مالى در مسجد كه از عوامل بازدارنده است ، خوددارى شود، در اين مورد امام جماعت مسجد لازم است به گونه اى برنامه ريزى كند كه بجز در موارد كلى و ضرورى آنهم با برنامه ريزى كامل و دقيق از جمع آورى وجه در مساجد خوددارى گردد و مسجد حالت گدا پرورى به خود نگيرد.
9 - در انتخاب هيئت امناى مسجد دقت لازم معمول شود تا اعضاى هيئت از افراد منطقى و باسواد باشند، همچنين از افراد مطلع و آگاه به مسائل به منظور عضويت دعوت شود كه هر عضوى خود مجرى برنامه هاى مسجد باشد، مهمتر اينكه در برنامه ريزى هاى مسجد نيز خود، نقش اصولى داشته باشد.
ح : مديريت سياسى ، اجتماعى امام جماعت با مسجد  
نكته مهم تر بحث مديريت سياسى اجتماعى امام جماعت مسجد اين است كه امام جماعت بايد ارزش هاى انقلاب را پاس دارد. خدمتگزاران به انقلاب را خادم باشد. مسائل گوناگون انقلابى با برنامه ريزيهاى پيش بينى شده ، براى مردم و بخصوص قشر جوان ، تجزيه و تحليل كنند، انگيزه ها و اهداف انقلاب را در ضمن دوره اى مناسب براى نمازگزاران تشريح نمايد و جوانان و نوجوانان را با موضوع انقلاب آشنا سازد.
پايبندى مخلصانه وى نظام اسلامى براى همگان آشكار باشد و در تمام سختى ها و مباحث جايگاه عظيم ولايت فقيه را كه مشروعيت نظام مقدس ‍ نظام مقدس جمهورى اسلامى در پرتو آن ممكن است ، تشريح نمايد، رهنمودهاى رهبر عظيم الشاءن انقلاب را نه تنها در تعريف و توضيح و تفسير بخوبى بيان نمايد، بلكه در عمل نيز از عاملان بى چون و چراى رهنمودها باشد كه طبيعتا در افزايش جذابيت مديريت و مسجد تاءثيرى ويژه خواهد داشت .
مديريت مسجد بايد داراى بينش سياسى و اجتماعى كافى و به مسائل آگاه باشد، زيرا مردم امام جماعت را مرجع خود مى دانند. ديدگاه و بينش او براى مردم اسوه و الگو باشد تا بسيارى از وى تقليد كنند، چرا كه عمل او را حساب شده مى دانند، بنابراين مهم ، او بايد بر خوردش را با شناخت تنظيم كند.
امام جماعت مسجد بايد معتقد به اسلام ناب محمدى صلى الله عليه و آله باشد تا بتوانند با اين باور، اسلام را با همه جوانب و تفكرش به مردم بشناساند، در اين صورت كلامش براى مستمع نافذ و گيراست ، برخوردهايش آنگونه كه لازم و كارساز باشد، تنظيم گردد، يقينا در چنين وضعى جذابيت برنامه ها به حد ايده آل خود مى رسد و عكس اين مطلب هم صادق است .
موضع گيرى امام جماعت در قالب مدير مسجد بايد در راستاى سياست هاى نظام مقدس جمهورى اسلامى باشد كه هم از تفرقه و جدايى جلوگيرى شود و هم بر وحدت ، انسجام و يك پارچگى بين طبقات گوناگون اجتماع مردم بيفزايد و هم از گمراه شدن افراد كم سواد و ناآگاه و بيگانه با مسائل پرهيز شود.
امام جماعت مسجد در قالب مدير و اداره كننده مسجد بايد قوى و امين باشد، در تصميم گيرى ها دقت شود و در تصميم خود استوار باشد، از تاءثير پذيرى هاى بى مورد شخصى به دور باشد، در امانتدارى زبانزد خاص و عام باشد، در صورت وجود اين شروط، حرف و عملش نافذ است ، در غير اين صورت ، عامه مردم او را با چشم ديگرى مى نگرند، سخنش كم اثر و عملش غير صواب در بين مردم جلوه مى دهد.
امام جماعت هر منطقه بايد برخوردهاى خوب و حساب شده با مردم داشته باشد در بين مردم و در واقع در دل و قلب مردم جايگاه داشته باشد، در بين طبقات گوناگون اجتماع نفوذ داشته باشد و در صورت وجود چنين اوضاعى امام جماعت مسجد رسالت مديريتى ديگر خود را كه رفع اختلاف بين نمازگزاران ، رفع اختلاف خانوادگى آنان و فراتر از همه ، رفع اختلاف شخصى و خانوادگى است ، بخوبى انجام دهد. پس ميانجى گرى و پيشنهادهاى اصلاحى وى براى مردم اهميت دارد، زيرا مردم شناخت كلى از امام جماعت دارند، به يقين مى دانند كه قضاوت او به منظور اصلاح و بهبود كار است ، لذا با اين روند، امام جماعت به راحتى مى تواند نقش ‍ خوب و مثبتى را در حل مشكلات ايفا كند.
امام جماعت در قالب يك محور در هر منطقه در جريان هاى گروهى بايد كاملا مستقل عمل نمايد و همه طبقات و گروه ها را زير چتر و پوشش خود داشته باشد، در جريانات گروهى پر واضح است كه امام جماعت محل و منطقه نبايد از ديدگاه خاصى حمايت و ديدگاه هاى ديگر را وارد و با افراد قطع ارتباط كند، و يا در مقابل آنان موضع بگيرد، يقينا آنها هم بفكر مقابله و موضع گيرى خواهند افتاد. لذا در چنين اوضاعى به تجربه ثابت شده است كه محوريت امام جماعت رفته رفته كمرنگ مى شود و نقش اساسى خود را بخوبى نمى تواند ايفا نمايد. مثلا در جريان انتخابات مجلس شوراى اسلامى بايد نقش خود را در قالب دعوت كلى و عمومى از مردم به منظور حضور در شعب اخذ راءى و ضرورت پشتيبانى از طبقات و گروه هاى گوناگون مردمى ، ايفا كند و اكيدا از جانبدارى شخصى و گروهى خاص ‍ بپرهيزد، اگر هم ديدگاهش با يكى از طرفين هماهنگ بود، به گونه اى برخورد كند كه از حركتش ، سخنش و حضورش در بين مردم استنباط نشود كه گروهى عمل مى كند، چرا كه اگر چنين شد، به طور طبيعى عده زيادى از مدرم از دور و بر او پراكنده مى شوند و با او به مقابله بر مى خيزند و طبعا اين مهم در تمام امور مسجد و برنامه ريزى هاى تبليغى اثر سوء مى گذارد، از همه مهم تر اينكه طرفدارى و جانبدارى يك طرفه امام جماعت به وحدت لطمه مى زند و موجب اختلاف و درگيرى مى شود، لذا توجه به اين امر ضرورى است كه مقام و جايگاه ائمه محترم جماعات بسيار والا تر و برتر از اين امور است و در حفظ و حراست از چنين جايگاهى بايد تمام توان و تلاش را به كار برد. ⁽⁴⁶³⁾
ب ) راه بردهاى اجرايى به منظور احياى مساجد  
1 - تقويت روحيه مشاركت مردم در فعاليت هاى جمعى مساجد، كه در اين زمينه لازم است . تبليغات صحيح و دامنه دارى به منظور نشان دادن قدرت مساجد و بهره بردارى هاى چند منظوره از آن صورت گيرد، البته سنت بهره بردارى چند منظوره از مساجد، ابتكار حضرت رسول صلى الله عليه و آله در صدر اسلام بود كه براى پيشبرد اهداف اسلام ، مسجد را تبديل به مركز سياستها و امور اجتماعى و تبليغات اسلامى كرده بودند، چنانكه خود حضرت رسول صلى الله عليه و آله در فضاى به حل و فصل مسائل مسلمين و تشكيل شوراهاى گوناگون اجتماعى ، سياسى و فرهنگى و غيره اقدام مى كردند.
امروز نيز وظيفه اسلامى مسلمين حكم مى كند سيره حضرت رسول صلى الله عليه و آله را ادامه دهند و به مساجد در قالب پايگاه اسلام ، اهميت دهند.
در اين باره همان گونه كه بيان شد، لازم است كه تبليغات جدى تر و دامنه دارترى از سوى مسئولين ذى ربط با هدف نشان دادن قدرت روحى و معنوى مساجد و جايگاه اين پايگاه در اسلام اتخاذ شود.
همچنين در اجراى اين هدف ، لازم مى آيد كه مسئولين مساجد، برنامه هاى گوناگونى به منظور تقويت روحيه مشاركت مردم در مساجد به اجرا در آورند؛ از جمله تشكيل شوراهاى محلى در مساجد با هدف حل و فصل مشكلات اجتماعى - فرهنگى و سياسى و غيره در هر محله ، نظر خواهى از مردم و مشورت با آنان ؛ اين شوراها بايد در دوران مختلف سنى در مساجد هر محله و با اهداف و سازماندهى معين و منظم بر پا شود.
امام جماعت هر مسجد به صورتى فعال به برنامه ريزى امور مسجد مى پردازد و هر روز را به امرى خاص در مسجد اختصاص مى دهد؛ در اين زمينه حتى مى توان از مشاوران امور خانوادگى نيز در مساجد بهره جست و با جذب خانواده ها در اين مجالس و محافل و دعوت از كارشناسان امر يا خود ائمه جماعت مساجد، بسيارى از مسائل خانوادگى در هر محله را حل كرد.
امام جماعت هر مسجد بايد با مردم محله زندگى كند و در مسائل و مشكلات آنان شريك باشد، علاوه بر اين ، امام جماعت مسجد بايد اطلاعات كافى داشته باشد، علاوه بر اين ، امام جماعت مسجد بايد اطلاعات كافى داشته باشد و اطلاعات خويش را نيز در زمينه هاى گوناگون علمى - احكام فرهنگى و سياسى و غيره تقويت كند.
2 - انتشار نشريه اى كاربردى كه حاوى مطالبى به منظور شناساندن فرهنگ اصيل اسلامى ، هنر اسلامى ، معرفى فعاليت هاى فرهنگى - سياسى و اجتماعى و غيره مساجد در سطح كشور و ديگر كشورهاى اسلامى و غير اسلامى جهان ، باشد.
3 - انتخاب هر ساله مسجد نمونه و مديران نمونه مساجد و معرفى فعاليت هاى مساجد كشور از طريق رسانه هاى گروهى .
3 - ايجاد و گسترش كلاس هاى متفاوت در مساجد در زمينه هاى گوناگون اسلامى و فرهنگى به منظور جذب جوانان به مسجد.
4 - همكارى سازمان ها و ارگان هاى گوناگون كشور به منظور تاءمين امكانات مورد نياز مساجد و كمك و همكارى با مساجد.
5 - تهيه امكانات و تجهيزات فرهنگى در مساجد از قبيل : تشكيل نوارخانه (حاوى نوارهاى كاست و ويدئويى آموزشى در زمينه هاى مذهبى ، احكام ، فرهنگى و اجتماعى و غيره ) وسايل صوتى و نيز لزوم تشكيل كتابخانه هاى مجهز در هر مسجد به منظور تغذيه فكرى ، معنوى و فرهنگى همه گروه ها.
6 - لزوم آگاهى دادن به مردم و جوانان در زمينه هاى سياسى ، اجتماعى ود ارائه تحليل هاى منطقى در مساجد.
7 - برنامه ريزى هاى طولانى و دراز مدت به منظور تقويت رايج كردن ايمان در نوجوانان و جوانان .
8 - تشكيل كانون هاى گوناگون دانش آموزى ، دانشجويى و صنفى جوانان در مساجد و برنامه ريزى هاى منظم به منظور اجراى فعاليت ها و برنامه هاى متفاوت هنرى و فرهنگى و مذهبى به مناسبت هاى گوناگون .
9 - تشكيل نمايشگاه ها و نيز برگزارى مسابقات فرهنگى از قبيل نقاشى ، طراحى ، خاطره نويسى ، خوشنويسى ، مفاهيم قرآنى و غيره در زمينه هاى متفاوت و مقاطع گوناگون سنى ، اين مسابقات مى تواند در چند مرحله برگزار شود. مرحله مقدماتى اين مسابقات در كليه مساجد شهرستان ها برگزار شود و برگزيدگان اين مرحله به مرحله استانى و سپس كشورى راه يابند.
با اين كار مى توان علاوه بر جذب جوانان و نوجوانان به مساجد كشور، آنها را با آيات و مفاهيم متعالى قرآن و اسلامى نيز آشنا كرد.
در اين زمينه لازم است كه تبليغات هدفدارى در سطح مساجد محله با مديريت مديران مساجد، صورت گيرد.
شناساندن نقش و جايگاه مساجد به دانش آموزان در مدارس ، برگزارى برنامه هاى فرهنگى در اين امتداد و ترغيب دانش آموزان به شركت در اين امور.
11 - تشكيل كلاس هاى تقويت درسى در مساجد و استفاده از معلمان و مربيان مؤ من ، متعهد و متخصص حزب اللهى داوطلب در اين كلاس ها.
تعهد و ايمان معلمان در اين كلاس ها مهمترين عامل به شمار مى رود، زيرا از اين طريق مى توان علاوه بر تقويت وضع علمى دانش آموزان ، آنان را با فرهنگ اسلامى و قرآنى و ملى و فرهنگى كشورشان آشنا كرد و به حضور در مسجد ترغيب نمود.
12 - توجه بيشتر به وضع امكانات رفاهى و بهداشتى مساجد.
13 - تكريم از خادمان مسجد.
14 - اقامه نماز صبح در مساجد.
15 - برپايى اردوهاى گوناگون فرهنگى و مذهبى از سوى مساجد.
16 - تشكيل اردوگاه هاى مسجد در شهرهاى گوناگون .
17 - گسترش برگزارى مجالس جشن و مولودى ائمه و غيره در مساجد.
18 - گسترش دفاتر قرض الحسنه در مساجد.
توجه به اين نكته لازم است كه هيچ چيز بيشتر از خالى شدن مساجد از نسل جوان باعث شادى دشمنان اسلام و انقلاب نمى شود، دشمنان اسلام با هزاران ترفند در آرزوى چنين روزى به سر مى برند كه مساجد از نسل جوان خالى شود.
بيائيد مسئوليت هاى خود را در قبال ترفندهاى شيطانى دشمنان قسم خورده اسلام و انقلاب بشناسيم و بشناسانيم و در پى عمل به آنها بر آييم و ارزش هاى اسلامى را آن گونه كه بايد در جامعه بر پا داريم ؛ تا ان شاءالله روزى را شاهد باشيم كه به بركت اين ارزش هاى اسلامى ، حاكميت خدا بر تمام ارض مستقر شود و راه بندگى توام با امنيت تمام ملل جهان در سايه عمل به فرامين مقدس اسلام تحقق يابد.