293- لقب وصى

انسان سعيد، آن كسى است كه تصرف در ماده كائنات بدون اعمال ابزار و آلات مادى كند، روايتى از حضرت وصى (ع )به عرضتان برسانم كه درباره بيان سعادت انسان است . متن همه اين حرفها، فرمايش حضرت وصى عليه السلام است (و اين كه بنده ، جناب امير المؤمنين را به لقب وصى نام مى برم ، جهتش اين است كه به شهادت ماخذ روايى صحيح و شعراى زمان صدر اسلام و كتابهاى اصيل اسلامى ما، حضرت امير المؤمنين در صدر اسلام ، به وصى شناخته شده بود، من شواهد در اين باره فراوان دارد، در جايى از شرح نهج البلاغه ، به عنوان هدايت و ارشاد، بسيارى از ماخذ را كه از همان صدر اسلام كسانى او را به وصى وصف كرده اند، و در اشعار و غير اشعار نام برده اند، جمع آورى كرده ام ، ايشان به وصى شناخته شده بود، همان طور كه حرف حق به زبان فخر رازى ، در تفسير كبيرش جارى شده تا بنى اميه دست به دست هم دادند كه آثار اميرالمؤمنين عليه السلام را محو كنند.⁽²⁹⁰⁾و اينها يكى از كارهايشان اين بود كه بالاخره ، اين اشتهار و اين لقب را برداشتند، و الا ايشان معروف بود به وصى - صلوات الله عليه غرض اين كه جناب وصى درباره قلع (كندن )باب خيبر، فرمايششان اين است (اين روايت را هم جناب شيخ اجل صدوقى در امالى ينى مجالس نقل كرده و هم جناب عمادالدين طبرى ، كه از اعلام قرن ششم هجرى است و از شاگردان بنام جناب شيخ طوسى است ، در كتاب شريف بشاره المصطفى لشيعه المرتضى با سلسله سند معنعن ، روايت را نقل كرده )كه امام على عليه السلام فرمود: والله ما قلعت باب خيبر و قذفت به اربعين ذراعا لم بحس به اعضائى بقوه جسديه و لا حركه غذائيه وليكن ايدت بقوه ملكوتيه و نفس بنور ربها مستضيئه ؛ ⁽²⁹¹⁾
قسم ياد مى كنم كه من درب از قلعه خيبر بر نكندم و او را به چهل ذراع (به چهل ارش )به دور نيفكندم مگر اين كه به قوه ملكوتى و به نفسى كه به نور ربش مستضى ء بوده است (نه به قوه جسدى و حركت غذايى .
آن وقت عمده غرضم در اين حديث ، اين است كه فرمود، لم تحس به اعضائى من دست دراز نكردم ، درب را نگرفتن ، مگر به همان قوه ملكوتى ، به آن قوه اى كه موسى كليم دريا را شكافت ، زمين را شكافته ، به آن قوه اى كه ديگر انبياء و سفراى الهى به اذن الله تصرف در ماده كائنات مى كنند.
اين است سعادت انسان ، نهايت مرحله سعادت انسان ، اين است كه به علم و عمل بر اثر حضور و مراقبت و در مسير سلوك الى الله بدين سعادت نائل شود كه در عداد مفارقات قرار بگيرد كه فعل او احتياج به اعضا و جوارح مادى نداشته باشد.
صريحا در اين حديث شريف آقا فرمود: قذفت به اربعين ذراعا لم تحس به اعضائى ؛ دستم به او نرسيده ، اين نهايت سعادت است .⁽²⁹²⁾

294- همانند معقول در ميان محسوس

امام على بن ابى طالب عليه السلام در جد ثانى به پيغمبر صلى الله عليه وآله مى شود، و عثمان در پنجم ، و عمر در هفتم و ابوبكر در نهم . و لا اله الا الله ، دوازده حرف است ، محمد رسول الله همچنين (صلى الله عليه وآله ) و على بن ابى طالب هم .
و شيخ رئيس در رساله معراجيه گفته است : او - يعنى امام على بن ابى طالب عليه السلام - در ميان خلق آن چنان بود كه معقول در ميان محسوس . ⁽²⁹³⁾

295- احوال جنيان

استاد ما علامه طباطبايى صاحب تفسير قيم و عظيم الميزان (رضوان الله عليه ) فرموده است كه :
استاد ما مرحوم آقا سيدعلى قاضى حكايت كرد كه كسى از جنى پرسيده است (و فرموده است شايد آن كس خود مرحوم قاضى بوده است ): طايفه جن به چه مذهب اند؟
آن جن در جواب گفت : طايفه جن مانند طايفه انس داراى مذاهب گوناگون اند، جز اين كه سنى ندارند، براى اين كه در ميان ما كسانى هستند كه در واقعه غدير خم حضور داشته اند و شاهد ماجراى بوده اند .

راقم سطور حسن حسن زاده آملى گويد: بسيارى از صحابه در واقعه غدير خم حضور داشته اند، و به شاءن نزول كريمه يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله يعصمك من الناس ، ان الله لا يهدى القوم الكافرين ⁽²⁹⁴⁾به راءى العين شاهد بوده اند؛ و فرموده رسول خدا صلى الله عليه وآله : الا من كنت مولاه ، فهذا على مولاه ، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه ، وانصر من نصره ، واخذل من خذله و احب من احبه ... را به حضور عيانى شنوده اند؛ ولكن هنوز بدن رسول خدا صلى الله عليه وآله دفن نشده بود كه ...، و يا به قول سيد حميرى در قصيده عينيه :

لاجرم ، آن فرقه جن مسلمان مؤمن را (رحمه الله عليهم ) بر اين قوم انس ، فضل و شرف است ؛ فاعتبروا يا اولى الابصار.⁽²⁹⁵⁾

296- عظمت مقام على (ع )

در مروج الذهب مسعودى آمده است : امام مجتبى عليه السلام فرمود: به خدا قسم ، امشب مردى ، يعنى حضرت وصى ، امام اميرالمؤمنين على (ع ) در بين شما قبض روح گرديد كه پشتيبان از او پيشى نگرفتند جز در فضل نبوت و آيندگان به او نخواهند رسيد. ⁽²⁹⁶⁾

297- حضور در چهل مجلس

رواياتى كه درباره حضرت امام على عليه السلام وارد شده اين كه وى در يك شب و در يك وقت در چهل مجلس براى مهمانى حاضر مى شده است . ⁽²⁹⁷⁾

298- لقب خامس آل عبا

در مصباح سيد بن طاووس در زيارت جناب وصى امام على عليه السلام آمده است : سلام بر صاحب حوض (كوثر) و حامل لواء، سلام بر خامس ‍ عباء ⁽²⁹⁸⁾

299- بزرگداشت معصومين

ابن ابى الحديد معنزلى در شرح اين جمله به صواب سخن گفت كه در تحت اين جمله : عترت را به نيكوترين منازل قرآن فرود آوريد. رازى بزرگ نهفته است ، زيرا آن حضرت به مكلفين دستور دادند كه در اجلال و بزرگداشت و انقياد و طاعت اوامر عترت ، ايشان را همانند قرآن بدانند. ⁽²⁹⁹⁾

300- فضيلت على (ع )

حضرت وصى جناب امام امير المؤمنين على عليه السلام پس از پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله افضل خلايق است ، لذا خلافت بر آن جناب و امامت بر قاطبه مسلمانان حق طلب و خاص الهى آن بزرگوار است .⁽³⁰⁰⁾

301- همراه رسول خدا (ص )

حضرت على عليه السلام فرمود: با رسول خدا در مكه بوديم ، به بيرون مكه رفتيم ، هيچ سنگ و درختى با وى رو به رو نمى شد مگر اين كه مى گفت : درود بر تو اى رسول خدا ! ⁽³⁰¹⁾

302- عصمت علوى

ابو محمد بن متويه در كتاب كفايه تنصيص كرده است كه : على عليه السلام معصوم است و ادله نصوص (روايات روشن )، بر عصمت آن حضرت دلالت دارد و باعث يقين بر پاكى باطن و نهان وى مى باشد و عصمت ويژه آن حضرت بوده ديگر اصحاب از آن بى بهره اند . پس در اين بينديش .⁽³⁰²⁾

303- توصيف آل پيامبر

حضرت وصى امام على عليه السلام در آل پيامبر صلى الله عليه وآله فرمود: ايشان جايگاه سر و صندوق دانش و ملجا و حكم و كهف هاى كتاب و كوه هاى دين اند، پشت خم شده دين به ايشان داشت گرديده و لرزش پشت آن بدانها آرام شده است ... احدى از اين امت با آل محمد صلى الله عليه وآله قياس نمى شوند و ايشان با كسانى كه هميشه نعمت آل محمد بر آنها جارى است مساوى نيستند، ايشان اساس دين و استوانه يقين اند، غالبا به ايشان باز مى گردند و از راه ماندگان به ايشان ملحق مى شوند. ايشان واجد ويژگى هاى حق ولايت اند و در ايشان وصيت و وراثت موجود است .⁽³⁰³⁾

304- على بر راه خير است !

پيامبر به حضرت وصى فرمود: تو مى شنوى آنچه را كه مى شنوم و مى بينى آنچه را كه مى بينم ، جز آنكه تو پيامبر نيستى ، وليكن تو وزيرى و تو بر خير هستى .

305- ديدن نور وحى ، شنيدن بوى نبوت

حضرت وصى عليه السلام در خطبه قاصعه نهج البلاغه فرمود: نور وحى و رسالت را مى بينم و بوى نبوت را استشمام مى كنم ، و من نفير شيطان را به هنگامى كه وحى را آن حضرت (ص ) نازل شده بود شنيدم ، پس عرضه داشتم : اى رسول خدا !اين نفير چيست ؟

فرمود: اين شيطان است كه از عبادت خويش نااميد گرديد. تو مى شنوى آنچه را من مى شنوم و مى بينى آنچه را من مى بينم ، جز اين كه تو پيامبر نيستى ، وليكن وزيرى و تو بر خيرى .

306- خبر از امارت و اعمال مروان

حضرت وصى امام امير المؤمنين على عليه السلام در خطبه 71 نهج البلاغه درباره مروان حكم فرمود: ان له امره كلعقه الكلب انفه ؛ مدت امارت مروان را از نه ماه و چند روز بيشتر نگفته اند .

شراح نهج از ابن ميثم و ابن ابى الحديد و ديگران گفته اند: اين عبارت كنايه از قصر مدت است .
نگارنده گويد: درست است كه اين عبارت قصر مدت را مى رساند، ولى قصر مدت را به عبارات ديگر هم مى شد تعبير كرد. در اين عبارت علاوه بر اراده قصر مدت ، اخبار به شرح حال و تمثل اعمال مروان است . ⁽³⁰⁴⁾

307- خطبه بى الف

خطبه اى منسوب به امير المؤمنين امام على (ع ) است كه چند صفحه است و از اول تا آخر يك حرف الف به كار برده نشده است :
قيل اجتمع اصحاب محمد (ص ) فنذكروا اى الحروف ادخل فى الكلام ؟ واجمعوا ان الالف دخولا من سائر الحروف ، فقال امير المؤمنين عليه السلام و خطب بديهه هذه الخطبه المونقه و هى : حمدت من عظمت منته ، و سبغت نعمته ، و سبقت غضبه رحمته ؛
يعنى : گويند چند از ياران پيامبر گرد آمده بودند و سخن به ميان آمد كه كدام حرف در گفتار بيشتر به كار مى رود؟
همگى گفتند: خرف الف .
پس امام على (ع ) برخاست و اين خطبه شگفت بى الف را بى انديشه بگفت .

308- كلمات الله

قرآن ، حضرت عيسى (ع ) و مادرش مريم عليها السلام را كلمه ناميده است ، ائمه ما عليهم السلام خودشان را كلمات ناميدند و امام امير المؤمنين عليه السلام به روايت ديگر امام صادق (ع ) ، صورت انسانى را كتاب ناميده اند و انسان كامل را ميزان قسط و صراط مستقيم و كلام الله ناطق گفته اند.⁽³⁰⁶⁾

309- تسلط ائمه بر همه علوم

پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله جعفر و جامعه را بر اميرالمؤمنين عليه السلام املاء فرمود و در اين دو علم همه علوم گذشته و آينده وجود داشته و تمام حوادث عالم تا انقراض جهان به طريق علم حروف در آن دو وجود دارد و اين دو كتاب نزد تمام ائمه عليهم السلام وجود داشته است .⁽³⁰⁷⁾

310- على باب بهشت است

پيامبر گرامى اسلام به على بن ابى طالب فرمودند: يا على !من شهر حكمتم و آن بهشت است ، و تو اى على !در آن شهر (بهشت ) هستى .

311- وصف على از زنان على (ع )

مولا امير المؤمنين على عليه السلام در خطبه البيان ⁽³⁰⁸⁾مى فرمايد:
من آدم اولم ، من نوح اولم .
من آيت و نشانه خداوندم .
من حقيقت اسرار الهى ام .
من پديد آورنده برگ گياهانم .
من به بار آورنده ميوه درختانم .
من جارى كننده رود خانه هايم ...
من همان نورى هستم كه حضرت موسى عليه السلام در كوه طور از او هدايت گرفت .
من صاحب صور اسرافيلم (كه در قيامت مردگان را زنده مى كند)
من بيرون آورنده مردگان از قبرم .
من صاحب روز قيامت ام .
من همراه نوح و نجات دهنده اويم .
من همراه ايوب در بلاها و شفا دهنده اويم .
من همان كسى ام كه آسمانها را با دستور خدايم برافراشتم ... ⁽³⁰⁹⁾

312- مظهر عقل كل

انسان به فعليت رسيده مظهر عقل كل و نفس كل است ؛ لذا از مشايخ علم ماءثور است كه امير المؤمنين على عليه السلام مظهر عقل كل است و سيده نساء عالمين ، فاطمه عليهم السلام ، مظهر نفس كل .⁽³¹⁰⁾

313- عترت معصوم اند

عترت معصوم اند و حضرت وصى على عليه السلام كه سر سلسله عترت است معصوم است و در ميان صحابه پيامبر تنها او معصوم بود، نه ديگران !⁽³¹¹⁾

314- آيه مباهله درى ديگر از فضايل على (ع )

آيه مباهله يعنى اين سخن حق تعالى : به (نصارى ) بگو پيامير ما و شما فرزندان و زنان و نفوس خود را بخوانيم تا با هم مباهله كنيم .

اين آيه دلالت مى كند كه فاطمه معصومه ام اليها و ام الائمه بر همه زنان برترى دارد، چنانكه بر نهايت برترى و علو درجه حضرت وصى امام على عليه السلام دلالت مى كند؛ زيرا خداى تعالى او را نفس پيامبرش خاتم و آقاى انبياء قرار داد و نمى توان گفت هر دو يك شخص اند، پس جز اين نيست كه مراد از آن مساوى بودن حضرت على با آن حضرت است ، جز در شاءن نبوت و چون رسول خدا صلى الله عليه وآله افضل مردم است ، پس ‍ على كه مساوى با افضل مردم است ، افضل از همه است . ⁽³¹²⁾

135- پيوند دو نور

در كافى از ابوالحسن امام موسى بن جعفر عليه السلام روايت شده كه فرموده : در حالى كه رسول خدا صلى الله عليه وآله نشسته بود فرشته اى با بيست و چهار صورت داخل شد عرضه داشت : اى محمد !خداى عز و جل مرا فرستاد تا نور را با نور تزويج كنم .
فرمود: چه كسى را به چه كسى ؟

عرضه داشت : فاطمه را با على ... ازدواج بايد با كفو انجام شود، غير معصوم نمى توان بر زن معصوم استيلاء داشته باشد. پس بفهم .⁽³¹³⁾

136- اصحاب كساء

اصحاب كساء در مباهله فقط فاطمه و پدر او شوهر او و دو فرزند او حسن و حسين بودن و احدى با آنها همراه نبود.
هيچ كس مدعى نشد كه جز پيامبر و حضرت وصى ، امام اميرالمؤمنين على و كفو وى فاطمه و دو فرزند ايشان حسن و حسين شخص ديگرى در مباهله داخل بوده است . بدون شك مدعى شخص ديگر بر خدا و رسولش دروغ بسته است .
الحمد لله الذى جعلنا من المتمسكين بولايتهم ؛
ستايش خداى را كه ما را از متمسكان به ولايت ايشان قرار داده ⁽³¹⁴⁾ است .

137- درخت نبوى

از ابن عباس روايت شد كه گفت :
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: من درختم و فاطمه حمل آن و عمل لقاح آن و حسن و حسين ميوه آن اند و دوستداران اهل بيت حقيقتا برگ بهشتى آنند.⁽³¹⁵⁾

138- چونان دريا

انسان كامل اگر مرد باشد مظهر و صورت عقل كل است و اگر زن باشد مظهر و صورت نفس كل است ، بنابر اين ، سيد اوصياء و سر پيامبران و رسولان حضرت على عالى اعلى صورت و مظهر عقل كلى به تمام ترين وجه ممكن است و حقيقت ام الكتاب ، سيده نساء عالمين ، فاطمه زهراى بتول صورت و مظهر نفس كل بر وجه اتم است .
دو دريا را به هم آميخت و بين آن دو، برزخى است كه هر يك از آن دو در حد خود است و از آن دو، لولو و مرجان بيرون مى آيد.

و در تفسير مجمع البيان از امين الاسلام طبرسى به نقل از سلمان فارسى و سعد بن جبير و سفيان ثورى چنين آمده است :
دو درياى مزبور در آيه شريفه على و فاطمه اند و برزخ محمد(ص ) و لولو و مرجان حسن و حسين اند. ⁽³¹⁶⁾

139- كفو زهرا (س )

اگر حضرت وصى ، على عليه السلام نبود، احدى كفو فاطمه عليه السلام نبود، پس حضرت على وصى صلوات الله عليه به خصيصه اى اختصاص ‍ يافت كه احدى با وى در آن شريك نبود و نخواهد بود. و در روايت نبوى چنين آمده : يا على !اگر تو نبودى بر روى زمين احدى كفو فاطمه نبود.⁽³¹⁷⁾

320- على عصمت علوى

ابو محمد بن متويه در كتاب كفايه تنصيص كرده است كه : على (ع ) معصوم است و ادله نصوص (روايت روشن )، بر عصمت آن حضرت دلالت دارد و باعث يقين بر پاكى باطن و نهان وى مى باشد و عصمت ويژه آن حضرت بوده ديگر اصحاب از آن بى بهره اند . پس در اين بيانديش !⁽³¹⁸⁾

321- نفس رسول خدا (ع )

آثار بجاى مانده از على (ع ) همگى بر علو رتبت و رفعت منزلنش گواهى مى دهند، به طورى كه انسان در مى يابد كه اولين و آخرين را توان رسيدن به مقام او، چه از نظر علم و دانش و چه از نظر حكمت و زهد و شناخت خداى تعالى نيست ، احاديث متواتر و متظافر و بى شمارى از رسول خدا صلى الله عليه وآله در جوامع روايى هر دو مذهب و همچنين آيات قرآنى بسيارى خواهيم يافت كه همگى دلالت دارند بر اين كه آن امام همام عليه السلام ، خليفه بلافصل رسول خدا صلى الله عليه وآله ، و وصى و برادر او و باب مدينه علم ، و براى آن جناب صلى الله عليه وآله به منزله هارون بوده است براى موسى ؛ جز آن كه پس از رسول خدا صلى الله عليه وآله كسى به مقام پيامبرى نخواهد رسيد و ميز اين كه او قاضى دين رسول خدا صلى الله عليه وآله (با دال مكسور)، و بعد از ايشان ، ولى هر مؤمن و مؤمنه اى بوده است و خلاصه آنكه او، نفس رسول خدا صلى الله عليه وآله مى باشد و خداوند، رجس و ناپاكى را از او دور ساخته و به كمال پاكى و طهارت رسانيده است . در اين موضوع ، احاديثى بسيار در كتب مفصل و متعدد موجود است كه طريق روايت و سندهاى آنها در آن كتب مضبوط و محفوظ است . پس ، آن بزرگوار، حيات علم و ستون اسلام است .⁽³¹⁹⁾

322- با پيامبر از كودكى تا بزرگى

قاضى عضد ايجى شافعى ، در مبحث امامت كتاب مواقف مى گويد:
على اعلم صحابه بود؛ زيرا او در غايت ذكا و اشتياق به آموختن بود و محمد صلى الله عليه وآله اعلم مردم بود و اشتياق براى ارشاد على از همه بيشتر.
على عليه السلام در كودكى در دامان او بود و در بزرگى دامادش . در همه وقت نزد او مى رفت و اين ، موجب رسيدن او به بالاترين مرتبه علم بود.
ولى ابوبكر، در سنين بزرگسالى بود كه به خدمت حضرت رسيد و روزانه يك بار يا دوبار، ايشان را ملاقات مى كرد.⁽³²⁰⁾

323- اگر على نبود !

اگر به صحابه رسول صلى الله عليه وآله بنگريم و در آنان دقت كنيم خواهيم يافت كه پس از نبى صلى الله عليه وآله كسى كه وجودش حيات علم و ستون اسلام است و از ميان برنده باطل ، و آن كه منكرات را باطل مى ساخت و حق را به حد و محلش اعاده مى فرمود امير مؤمنان ، على عليه السلام بود و لاغير؛ زيرا همگى بر آن كه او افضل صحابه ، در جميع كمالات نفسانى و جسمانى بوده ، متفق اند، و هيچ كس در حكم و فعل و گفتار و علمش ‍ نتوانسته است ، اشكال و خللى وارد كند و در روايت است : اگر على (ع ) نبود، دين نابود و مردم هلاك مى شدند؛ همچنانكه همگى روايت اين خبر را جايز دانسته و راويان اهل سنت در جوامع شان ، آن را نقل كرده اند.مسلمانان ، چون معضل و مشكلى پيش مى آمد به عنوان ضرب المثل مى گفتند:
اين قضيه اى است كه ابوالحسن ندارد !(كنايه از اين كه حل شدنى نيست ).⁽³²¹⁾

324- على همسر فاطمه (س )

هيچ مرد واجد عصمت را نمى يابيد كه زنش نيز حايز مقام عصمت باشد؛ مگر حضرت وصى امام اميرالمؤمنين على عليه السلام و زن او دختر رسول الله صلى الله عليه وآله را.⁽³²²⁾

235- ولايت على (ع )در بهشت است

حضرت رسول الله (ص ) فرمود: من مدينه حكمتم ، يعنى شهر دانشم ، و اين مدينه بهشت است ؛ و تو، اى على !در اين بهشتى .

حكيم ابوالقاسم فردوسى گويد:

چگونه كسى به بهشت راه مى يابد، و حال اينكه راه نمى يابد بدان مگر از در آن . به قول عارف سنايى :

ولايت ، در بهشت است ، ولايت ، زبان قرآن است ، ولايت ، معيار و مكيال انسان سنج است ، و ميزان تقويم و تقدير ارزشهاى انسانهاست .
حكمت ، آن علم محكم و استوار است كه دارنده حكمت ، صاحب علم اليقين و عين اليقين و حق اليقين است ؛ دانشش او را حكيم ميكند كه محكم مى شود ريشه دار مى گردد: و لقد اتينا لقمان الحكمه ⁽³²³⁾ - و من يؤ ت الحكمه فقد اوتى خيرا كثيرا . ⁽³²⁴⁾

326- دلالت بر امامت همه

آن خليل گويد: نياز همه به على و بى نيازى على از همه ، دليل است كه على امام همه است .

327- قوه ملكوتى على (ع )

اميرالمؤمنين امام على عليه السلام در نامه اى كه به سهل بن حنيف نوشت فرمود:
سوگند به خداوند، من به قوت جسدى و حركت غذايى در خيبر را بر نكنده ام ، و آن را به چهل ارش به دور نيفكنده ام ، چنان كه اعضايم بدان احساس نكرده است ، ولكن به قوت ملكوتى و نفسى كه به نور رب خود مستضى ء است بر آن دست يافتم .

و به عبارت ديگر:
سوگند به خداوند، من به تاءييد قوت ملكوتى كه به نور رب خود مستضى ء است در خيبر را بر كنده ام و آن را به چهل ارش به دور افكنده ام ، چنان كه اعضايم بدان احساس نكرده است ، به به قوت جسدى و حركت غذايى . ⁽³²⁵⁾

328- قلع در خيبر

قلع درب خيبر به دست يدالله اميرالمؤمنين امام على (ع ) از معجزات فعلى و قدرت ولايت تكوينى آن جناب است .⁽³²⁶⁾

329- جوشيدن آن از زير سنگ

روايت كرده اند كه : چون امير مومنان (ع ) و اصحابش به سوى صفين عازم شدند، ذخيره آب تمام شد و تشنگى شديد بر سپاهيان عارض گشت به اميد آن كه آبى بيابند به اطراف رفته ، جستجو كردند؛ ليكن هر چه جستند كمتر يافتند.
اميرمؤمنان (ع ) ، آنان را مقدارى از مسيرى كه مى رفتند خارج ساخته ، به سوى ديگرى برد. مقدارى كه رفتند، ديرى در وسط بيابان پديدار گشت . حضرت آنان را به سوى دير برد، تا آن كه به جلوى آن رسيدند و امر فرمود تا كسى را كه در آن جا بود، صدا زنند. شخصى (راهب ) آمد و اميرالمومنين خطاب به او فرمود: آيا در نزديكى شما آبى هست كه تشنگى همراهان مرا بر طرف سازد؟

مرد گفت : خير !ميان ما و آب ، بيشتر از دو فرسخ فاصله است و در اين اطراف نيز آبى نيست تنها در هر ماه مقدار ناچيزى آن به من مى رسد كه اگر در مصرف آن قناعت نورزم ، از تشنگى هلاك مى شوم !
حضرت (ع ) به افراد كرد و فرمود: آيا آن چه را كه راهب گفت شنيديد؟

آنان پاسخ دادند، آرى !آيا حال كه هنوز توانى در بدن داريم ، به جايى كه ايشان گفت برويم تا شايد آب را بيابيم ؟
حضرت (ع ) فرمود: نيازى به اين كار نيست .

سپس ، مركب خود را رو به قبله كرد و مكانى را در نزديكى دير، به آنان نشان داد و فرمود: اين جا را حفر كنيد !

عده اى بدان جا رفتند و مشغول كندن زمين شدند. پس از اندكى ، سنگ بزرگ و درخشانى ظاهر گشت . افراد رو به حضرت عليه السلام كرده ، گفتند: اى اميرمؤمنان !در اين جا سنگى است كه ضربات در آن كارساز نيست .
حضرت عليه السلام فرمود: زيرا اين سنگ آب است ، اگر آن را از جايش ‍ برداريد، به آب خواهيد رسيد. پس سعى كنيد كه آن را از جايش تكان دهيد!

همگى جمع شدند و سعى كردند تا آن را تكان دهند، ولى كوشش آنان بى ثمر بود و فايده اى نداشت .
حضرت (ع ) چون چنين ديد، خود جلو رفته ، از مركب پايين آمد و آستين را بالا زد. انگشتان مباركش را زير سنگ گذاشت و آن را حركت داد و سپس آن را از جايش بلند و در مكانى دورتر پرتاب كرد.
چون سنگ برداشته شد، آبى زلال جوشيدن گرفت و خارج شد. همگى از آن نوشيدند. آن آب ، گواراترين و خنك ترين و زلال ترين آبى بود كه در سفرشان نوشيده بودند.
اندكى بعد، حضرت فرمود: از آب بنوشيد و مقدارى از آن را ذخيره كنيد!

چون سپاه ، امر حضرتش را به جاى آوردند، حضرت به سوى سنگ رفت و با دست مباركش ، آنرا به جاى نخست گذاشت و دستور داد تا رويش را با خاك ، بپوشانند.
راهب كه تمام اين مدت ، از بالاى دير نظاره گر ماجرا بود، فرياد برآورد كه : اى مردم !مرا پايين آوريد !مرا پايين آوريد !
چون او را پايين آوردند، در پيش اميرمؤمنان (ع ) ايستاد و گفت :
آيا تو پيامبرى مرسلى ؟

حضرت (ع ) فرمود: خير !

راهب گفت : پس بايد ملكى مقرب باشى !
امير مؤمنان (ع ) فرمود: خبر !

راهب گفت : پس كه هستى ؟
حضرت امير عليه السلام فرمود: من وصى رسول خدا، محمد بن عبدالله خاتم انبيايم صلى الله عليه وآله .

راهب گفت : دستت را پيش آر، تا به دست مباركت ، اسلام آورم .

حضرت (ع ) دستش را جلو آورد و فرمود: شهادتين را بر زبان آر !

راهب گفت : اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله و اشهد انك وصى رسول الله و احق الناس بالامر من بعده .
سپس ، حضرت فرمود: پس از اين همه مدت كه در اين دير، بدون ايمان زندگى كرده اى چه باعث شد كه اسلام آورد؟

راهب گفت : اى اميرمؤمنان !اين دير براى يافتن آن كسى بنا شده است كه اين سنگ را از جا مى كند و از زيرش آب خارج مى كند. كسانى كه پيش از من در اين جا بوده اند، سعادت يافتن او را نيافتند. ولى خداوند عز و جل آن را روزى من گرداند. ما در كتابهاى مان ديده و از علماى مان شنيده ايم كه در اين جا چشمه اى است كه بر در آن سنگى نهاده شده است و مكان آن را كسى جز پيامبر، يا وصى او نداند و او ولى خداست كه مردم را به سوى حق مى خواند و نشانش آن است كه جاى سنگ را دانسته ، توان برداشتنش را دارد.
من چون تو را ديدم كه چنين كردى و آن چه را كه ما در انتظارش بوديم ، انجام دادى و ما را به خواسته مان رسانيدى ، پس به دست تو مسلمان گشتم و به حق تو و مولايت صلى الله عليه وآله ايمان آوردم .

چون اميرمؤمنان سخنان او را شنيد، آن قدر گريست كه محاسن مباركش از اشك خيس شد.
پس از آن ، مردم را خواند و فرمود: سخن برادر مسلمان خود را بشنويد!

آنان نيز سخن راهب را گوش دادند، و حمد و سپاس خداى را براى نعمت معرفت امير مؤمنان ، كه بدانان ارزانى داشته است ، به جاى آوردند.
بلاخره ، در حالى كه راهب همراه آنان بود، صفر خويش را دنبال كردند؛ تا آن كه با شاميان برخورد نمودند و راهب ، از جمله كسانى بود كه در ركاب على عليه السلام به شهادت رسيد.
حضرت بر او نماز خواند و دفنش كرد و برايش طلب غفران و آمرزش نمود و هرگاه به يادش مى افتاد مى فرمود: ذاك مولاى . ⁽³²⁷⁾

330- ما بوديم هنگامى كه آدم (ع )نبود !

نبى صلى الله عليه وآله فرمود: منت نبيا و آدم بين الماء و الطين .
و وصى عليه السلام فرمود: كنت وليا و آدم بين الماء و الطين .
من ولى خدا بودم ، هنگامى كه آدم هنوز ميان آب و گل بود.

نبى چون در نبوت بود اكمل		بود از هر ولى ناچار افضل
ولايت شد به خاتم جمله ظاهر		بر اول نقطه هم ختم آمد آخر