جهاد با نفس

شيخ حر عاملى قدس سره
مترجم : على افراسيابى

- ۱۵ -

77 - باب تحريم الظلم 
77 - باب تحريم ظلم 
حديث :
724 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : ما من مظلمه اشد من مظلمه لايجد صاحبها عليها عونا الا الله .
ترجمه :
724 - امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ ظلمى بدتر و سخت تر از آن ظلمى نيست كه شخص نامظلوم يار و ياورى جز خدا براى دفع آن نيابد.
حديث :
725 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : اتقوا الظلم فانه ظلمات يوم القيامه .
ترجمه :
725 - امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : از ظلم كردن بپرهيزيد زير ظلم ، تاريكى ها و ظلمت هاى روز قيامت را در پى دارد.
حديث :
726 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : ما من احد يظلم مظلمه الا اخذع الله بها فى نفسه و ماله فاما الظلم الذى بينه و بين الله فاذا تاب غفرله .
ترجمه :
726 - امام باقر عليه السلام فرمود: هيچكس نيست كه ستمى به ديگران روا دارد جز اينكه خداوند او را به خاطر ستمش از نظر جانى يا مالى گرفتار مى سازد و اما ستمى كه بين بنده و خداست اگر بنده توبه كند خداوند بر او مى بخشايد.
حديث :
727 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : من ظلم مظلمه اخذ بها فى نفسه او فى ماله او فى ولده .
ترجمه :
727 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه ستمى كند به سبب آن ستم ، در جانش يا مالش يا فرزندانش به گرفتارى مى افتد.
حديث :
728 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى قول الله عزوجل ان ربك لبالمرصاد قال : قنطره على الصراط لايجوزها عبد بمظلمه .
ترجمه :
728 - امام صادق عليه السلام درباره گفتار خداى عزوجل كه مى فرمايد: (همانا پروردگار تو در كمينگاه است ) ⁽¹⁵³⁾ فرمود: پلى بر صراط وجود دادر كه هر بنده اى كه ستمى نموده است از آن نمى تواند گذر كند.
حديث :
729 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : لما حضر على بن الحسين عليه السلام الوفاه ضمنى الى صدره ثم قال يا بنى اوصيك بما اوصانى به ابى حين حضرته الوفاه و بما ذكر ان اباه اوصاه به قال يا بنى اياك و ظلم من لايجد عليك ناصرا الا الله .
ترجمه :
729 - امام باقر عليه السلام فرمود: زمانى كه وفات پدرم امام سجاد عليه السلام فرا رسيد مرا به سينه خود چسباند، سپس فرمود: اى پسر دلبندم ! تو را وصيت مى كنم به وصيتى كه پدرم ابا عبدالله الحسين عليه السلام در هنگام حضور وفاتش به من وصيت نمود و فرمود كه پدرش ‍ على عليه السلام اين وصيت را به او فرموده است : اى پسر عزيزم ! بر حذر باش از ظلم كردن به كسى كه در برابر تو هيچ يار و ياورى جز خدا نمى يابد.
حديث :
730 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : قال اميرالمؤمنين عليه السلام : من خاف القصاص كف عن ظلم الناس .
ترجمه :
730 - امام صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده است : كسى كه از قصاص بترسد از ظلم كردن به مردم خوددارى مى كند.
حديث :
731 - عن ابو عبدالله عليه السلام : من اصبح لاينوى ظلم احد غفرالله له ما اذنب ذلك اليوم ما لم يسفك دما او ياكل مال يتيم حراما.
ترجمه :
731 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه صبح كند و ظلم كردن به هيچ كس را در نيت نداشته باشد خداوند گناهان آن روز او را مى بخشد مادامى كه خونى نريزد يا مال يتيمى را به حرام نخورد.
حديث :
732 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى حديث قال : اما انه ما ظفر بخير من ظفر بالظلم اما ان المظلوم ياخذ من دين الظالم اكثر مما ياخذ الظالم من مال المظلوم ثم قال : من يفعل الشر بالناس فلا ينكر الشر اذا فعل به . (الحديث )
ترجمه :
732 - امام صادق عليه السلام در ضمن حديثى فرمود: آگاه باشيد: آنكس ‍ كه با ستم به پيروزى ظاهرى رسيده به خير دست نيافته ، به هوش باشيد كه همانا آنچه كه ستمديده از دين ستمگر مى گيرد بسى بيشتر است از آنچه كه ستمگر از دارايى ستمديده بر مى گيرد - سپس فرمود: - كسى كه به مردم بدى مى كند هرگاه به او بدى شد نبايد آن بدى را ناپسند بشمرد. (زيرا اين بدى نتيجه عمل اوست ).
حديث :
733 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : الظلم فى الدنيا هو الظلمات فى الاخره .
ترجمه :
733 - امام باقر عليه السلام فرمود: ظلم در دنيا همان ظلمتها و تاريكى هاى آخرت است .
حديث :
734 - عن على بن سالم قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : ان الله عزوجل يقول : و عزتى و جلالى لااجيب دعوه مظلوم دعانى فى مظلمه ظلمها و لاحد عنده مثل تلك المظلمه .
ترجمه :
734 - على بن سالم گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: همانا خداى عزوجل مى فرمايد: به عزت و بزرگى ام سوگند، دعاى مظلومى را كه مرا در ظلمى كه به او شده است بخواند اجابت نمى كنم اگر او شبيه آن ظلم را در حق ديگرى روا داشته باشد.
حديث :
735 - عن زيد بن على بن الحسين عن آبائه عليه السلام قال : ياخذ المظلوم من دين الظالم اكثر مما ياخذ الظالم من دنيا المظلوم .
ترجمه :
735 - زيد بن على بن الحسين از پدران بزرگوارش : روايت كرد كه : آنچه كه مظلوم از دين ظالم مى گيرد بسى بيشتر است از آنچه كه ظالم از دنياى مظلوم مى ستاند.
حديث :
736 - عن جعفر بن محمد عليه السلام قال : من ارتكب احدا بظلم بعث الله من ظلمه مثله او على ولده او على عقبه من بعده .
ترجمه :
736 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه بر احدى ستمى كند خداوند كسى را بر مى انگيزد كه همانند همان ستم را بر او يا فرزندان او يا نسل بعد از او روا دارد.
حديث :
737 - عن جعفر بن محمد عليه السلام عن ابيه عليه السلام عن آبائه عليه السلام قال : قال اميرالمؤمنين عليه السلام : اعظم الخطايا اقتطاع مال امرى مسلم بغير حق .
ترجمه :
737 - امام صادق عليه السلام از پدران بزرگوارش : روايت فرمود كه : اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: بزرگترين گناهان گرفتن قسمتى از مال مسلمانى به ناحق است .
حديث :
738 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : ان الله عزوجل يبغض الغنى الظلوم .
ترجمه :
738 - امام صادق عليه السلام فرمود: راستى كه خداوند عزوجل ثروتمند ستمگر را دشمن مى دارد.
حديث :
739 - عن اميرالمؤمنين على عليه السلام قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : يقول الله عزوجل اشتد غضبى على من ظلم من لايجد ناصرا غيرى .
ترجمه :
739 - اميرالمومنين عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : خداى عزوجل مى فرمايد: خشم و غضب من بر كسى بسيار شديد است كه بر بنده اى ظلم مى كند كه ياورى جز من براى خود نمى يابد.
حديث :
740 - عن ابى عبدالله قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : انى لعنت سبعا لعنهم الله و كل نبى مجاب قيل : و من هم يا رسول الله ؟ قال : الزائد فى كتاب الله و المكذب بقدر الله و المخالف لسنتى و المستحل من عترتى ما حرم الله و المسلط بالجبروت ليعز من اذل الله و يذل من اعز الله و المستاثر على المسلمين بفيئهم منتحلا له و المحرم ما احل الله عزوجل .
ترجمه :
740 - امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : به راستى كه من هفت گروه را لعنت مى فرستم كه آنان را خداوند و هر پيامبرى كه دعايش را مورد اجابتاست لعنت نموده اند. عرض ‍ شد: آنان چه كسانى هستند اى رسول خدا؟ فرمود: آنكه بر كتاب خدا چيزى بيفزايد و آنكه قضا و قدر الهى را تكذيب كند و آنكه با سنت من مخالفت ورزد و آنكه درباره عترت من آنچه را كه خداوند حرام ساخته براى خود حلال بشمرد (حق عترت مرا ناديده گيرد و به آنان ستم كند) و كسى كه با سركشى قدرت يافته تا كسانى را كه خداوند آنان را خوار نموده به عزت برساند و كسانى را كه خداوند آنان را عزيز دانسته به ذلت بكشاند و كسى كه غنائم مسلمين را براى خود برگزيند و مالك آنها شده و آنها را به خود نسبت دهد و كسى كه حلال خداى عزوجل را حرام سازد.
78 - باب وجوب رد المظالم الى اهلها و اشتراط ذلك فى التوبه منها فان عجز الستغفر الله للمظلوم
78 - باب وجوب اصلاح نمودن و بازگرداندن دادخواهى ها به سوى صاحبان آنها و اينكه در توبه ، بازگرداندن حق شرط است و در صورتى كه ستم كننده از اين كار عاجز بود بايد براى ستمديده طلب مغفرت كند
حديث :
741 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : الظلم ثلاثه ظلم يغفره الله و ظلم لا يغفرالله و ظلم لايدعه الله فاما الظلم الذى لايغفره فالشرك و اما الظلم الذى يغفره فظلم الرجل نفسه فيما بينه و بين الله و اما الظلم الذى لايدعه فالمداينه بين العباد.
ترجمه :
741 - امام باقر عليه السلام فرمود: ظلم سه گونه است : ظلمى كه خداوند آن را مى بخشايد و ظلمى كه خداوند آن را نمى بخشد و ظلمى كه خداوند آن را رها نمى كند (و پيگيرى مى كند) اما ظلمى كه خداوند آن را نمى بخشد شرك است و اما ظلمى كه آن را مى بخشد ظلمى است كه شخص بين خود و خدايش به خويشتن مى كند و اما ظلمى كه خداوند آن را وا نمى گذارد و پى گيرى ميكند ظلمى است كه بندگان در وام دادن و وام خواستن (و معاملات ) به يكديگر روا مى دارند.
حديث :
742 - و رواه الصدوق مثله و زاد و قال عليه السلام : ما ياخذ المظلوم من دين الظالم اكثر مما ياخذ الظالم من دنيا المظلوم .
ترجمه :
742 - روايت گذشته را مرحوم شيخ صدوق (ره ) روايت فرموده با اين تفاوت كه در آن جمله زير را اضافه دارد كه حضرت فرمود: آنچه را كه ستمديده از دين ستمگر مى گيرد بسى بيشتر از چيزى است كه ستمگر از دنياى ستمديده مى ستاند.
حديث :
743 - عن شيخ من النخع قال : قلت لابى جعفر عليه السلام : انى لم ازل واليا منذ زمن الحجاج الى يومى هذا فهل لى من توبه ؟ قال : فسكت ثم اعدت عليه فقال : لاحتى تودى الى كل ذى حق حقه .
ترجمه :
743 - پيرمردى از نخع گويد: به امام باقر عليه السلام عرض كردم : من پيوسته از زمان حجاج تاكنون والى و كارگزار بوده ام آيا براى من نيز توبه اى هست ؟ (آيا توبه ام پذيرفته مى شود؟) حضرت سكوت نمود و من دوباره پرسشم را تكرار كردم . حضرت فرمود: خير مگر اينكه حق هر صاحب حقى را به او باز گردانى .
حديث :
744 - عن ابى بصير قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : من اكل من مال اخيه ظلما و لم يرده اليه اكل جذوه من النار يوم القيامه .
ترجمه :
744 - ابى بصير گويد: از امام باقر عليه السلام شنيدم كه فرمود: كسى كه با ظلم و ستم از مال برادر خود بخورد و آن را به او بازنگرداند در روز قيامت پاره اى آتش را مى خورد.
حديث :
745 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : من ظلم احدا و فاته فليستغفر الله له فانه كفاره له .
ترجمه :
745 - امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : هر كس به كسى ستمى كند و او را از دست بدهد (ديگر به او دسترسى نداشته باشد) پس بايد براى آن مظلوم از خداوند طلب مغفرت و بخشايش كند و همين مطلب مغفرت كفاره ستمى كه بر او نموده مى گردد.
حديث :
746 - قال ابوجعفر عليه السلام قال : رسول الله صلى الله عليه و آله : من اقتطع مال مومن غصبا بغير حقه لم يزل الله معرضا عنه ماقتا لاعماله التى يعملها من البر و الخير لايثبتها فى حسناته حتى يتوب و يرد المال الذى اخذه الى صاحبه .
ترجمه :
746 - امام باقر عليه السلام فرمود: رسول خدا فرموده است : كسى كه با قسمتى از مال مومنى را به ناحق غصب كند و براى خود بگيرد پيوسته خداوند از او روى گردان است و اعمالى را كه او انجام ميدهد (حتى ) اعمال نيك و خير او را بد مى داند و آنها را در حسنات و نيكى هاى او ثبت نمى كند تا زمانى كه توبه كند و مالى را كه به ناحق گرفته به صاحبش ‍ برگرداند.
79 - باب اشتراط توبه من اضل الناس برده لهم الى الحق 
79 - باب مشروط بوده توبه كسى كه مردمان را گمراه نموده به اينكه آنان را به سوى حق بازگرداند
حديث :
747 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : كان رجل فى الزمن الاول طلب الدنيا من حلال فلم يقدر عليها و طلبها من حرام فلم يقدر عليها فاته الشيطان فقاله له : الا ادلك على شى ء تكثر به دنياك و تكثر به تبعك ؟ فقال : بلى قال : تبتدع دينا و تدعو الناس اليه ففعل فاستجاب له الناس و اطاعوه فاصاب من الدنيا ثم انه فكر فقال : ما صنعت ابتدعت دينا و دعوت الناس ‍ اليه ما ارى لى من توبه الا ان اتى من دعوته اليه فارده عنه فجعل ياتى اصحابه الذين اجابوه فيقول ان الذى دعوتكم اليه باطل و انما ابتدعته فجعلوا يقولون كذبت هو الحق و لكنك شككت فى دينك فرجعت عنه فلما راى ذلك عمد الى سلسله فوتدلها و تدا ثم جعلها فى عنقه و قال : لا احلها حتى يتوب الله عزوجل على فاوحى الله عزوجل الى نبى من النبياء قل لفلان و عزتى لو دعوتنى حتى تنقطع اوصالك ما استجبت لك حتى ترد من مات على ما دعوته اليه فيرجع عنه .
ترجمه :
747 - امام صادق عليه السلام فرمود: در زمانهاى نخستين مردى بود كه دنيا را از راه حلال طلب كرد و به آن نرسيد و از راه حرام آن را جست اما باز هم به آن نرسيد، پس شيطان به نزد او آمد و گفت : آيا تو را به چيزى رهنمون سازم كه به سبب آن هم دنيايت زياد شود و هم پيروانت ؟ مرد گفت : آرى . شيطان گفت : دين تازه اى به وجود بياور و مردم را به سوى آن فرا خوان . آن مرد چنين كرد و مردم نيز به وى پاسخ مثبت دادند و از او فرمانبردارى نمودند و او به دنيا رسيد پس از چندى به فكر فرو رفت و با خود گفت : اى چه كارى بود كه دين نو به وجود آوردم و مردم را به سوى آن خواندم ؟! گمان نمى كنم توبه ام پذيرفته شود مگر اينكه آنانى را كه به اين دين ساختگى دعوت كرده ام بياورم و از اين دين برگردانم ، پس اصحاب خود را كه دعوت او را اجابت نموده بودند فرا خواند و به آنان گفت : دينى كه شما را به سوى آن خواندم دين باطلى بود و آن را من خود به خود به وجود آوردم . آنان گفتند: تو دروغ مى گويى ، اين دين حق است ولى تو در دين خود به شك افتاده اى ، و از پيش وى بيرون رفتند. پس چون چنين ديد به زنجيرى پناه برد و بر آن ميخى كوفت سپس آن را به گردن انداخت و گفت : اين زنجير را نمى گشايم مگر اينكه خداى عزوجل توبه ام را بپذيرد. خداوند عزوجل نيز به پيامبرى از پيامبرانش وحى فرستاد كه : به وى بگو: به عزتم سوگند اگر به قدرى مرا بخوانى كه مفصلهايت از هم جدا شوند دعايت را اجابت نمى كنم مگر اينكه آن كسانى را كه به دعوت تو گمراه شدند و در گمراهى مردند برگردانى و از عقيده باطل خود باز گردند.
حديث :
748 - عن الرضا عليه السلام عن آبائه عليه السلام قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : ان الله غافر كل ذنب الا من احدث دينا و من اغتصب اجيرا اجره او رجل باع حرا.
ترجمه :
748 - امام رضا عليه السلام از پدران بزرگوارش روايت فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : راستى كه خداوند همه گناهان را مى بخشد به جز گناه كسى كه دين جديدى به وجود آورده و كسى كه مزد كارگرى را به زور و ستم براى خود گرفته است و كسى كه آزاده اى را فروخته است (انسانى آزاد و غير اسير را به فروش رسانده است ).
80 - باب تحريم الرضا بالظلم و المعونه للظالم و اقامه عذره 
80 - باب تحريم راضى بودن به ظلم و يارى كردن ستمگر و عذرآوردن و توجيه كردن ظلم او
حديث :
749 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : من عذر ظالما بطلمه سلط الله عليه من يظلمه فان دعالم يستجب له و لم ياجره الله على ظلامته .
ترجمه :
749 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه براى ظلم ظالمى بهانه آورد (او را در ظلم كردنش معذور دارد) خداوند كسى را بر او مسلط مى سازد كه به وى ظلم كند پس چنين كسى اگر دعا كند خداوند دعايش را بر آورده نمى سازد و بر ستمى كه مى بيند به او اجر و پاداشى نمى دهد.
حديث :
750 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى وصيته لاصحابه قال : و اياكم ان تعينوا على مسلم مظلوم فيدعو عليكم فيستجاب له فيكم فان ابانا رسول الله صلى الله عليه و آله كان يقول : ان دعوه المسلم المظلوم مستجابه و لعين بعضكم بعضا فان ابانا رسول الله صلى الله عليه و آله كان يقول : ان معونه المسلم خير و اعظم اجرا من صيام شهر و اعتكافه فى المسجد الحرام .
ترجمه :
750 - امام صادق عليه السلام در وصيتش به اصحاب خود فرمود: بر حذر باشيد از اينكه ستمكارى را بر عليه مسلمان مظلومى يارى كنيد اگر چنين كنيد آن مظلوم شما را نفرين مى كند و دعايش درباره شما اجابت مى شود، همانا پدر و ما رسول خدا صلى الله عليه و آله مى فرمود: به راستى كه دعاى مسلمان مظلوم بر آورده مى شود، و بايد برخى از شما برخى ديگر را يارى كند زيرا پدر ما رسول خدا صلى الله عليه و آله مى فرمود: يارى كردن مسلمانى ، پاداشش بهتر و بزرگتر از يك ماه روزه و اعتكاف در مسجد الحرام است .
حديث :
751 - عن جعفر به محمد عليه السلام عن آبائه عليه السلام فى وصيه النبى صلى الله عليه و آله لعلى عليه السلام قال : يا على شر الناس من باع آخرته بدنياه و شر منه من باع آخرته بدنيا غيره .
ترجمه :
751 - امام صادق عليه السلام از پدران بزرگوارش روايت فرمود كه : در وصيت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله به على عليه السلام آمده است : اى على ! بدترين مردمان كسى است كه آخرتش را به دنيايش بفروشد و بدتر از او كسى است كه آخرتش را به دنيا ديگرى بفروشد.
حديث :
752 - عن عبدالله بن سنان قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : من اعان ظالما على مظلوم لم يزل الله عليه ساخطا حتى ينزع عن معونته .
ترجمه :
752 - عبدالله بن سنان گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: كسى كه ظالمى را بر عليه مظلومى يارى كند پيوسته خداوند از او خشمگين است تا اينكه دست از يارى او بردارد.
حديث :
753 - عن اميرالمؤمنين عليه السلام انه قال : للظالم من الرجال ثلاث علامات يظلم من فوقه بالمعصيه و من دونه بالغلبه و يظاهر القوم الظلمه .
ترجمه :
753 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: براى مردمان ستمگر سه نشانه وجود دارد: با نافرمانى كردن بر مافوق خود ستم مى كند و با غلبه و چيره شدن بر زير دست خود ستم روا مى دارد و ستمكاران را يارى و پشتيبانى مى كند.
81 - باب تحريم اتباع الهوى الذى يخالف الشرع 
81 - باب تحريم پيروى كردن از آن خواهش نفسانى كه مخالف شرع است
حديث :
754 - عن ابى محمد الوابشى قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : احذروا اهواءكم كما تحذرون اعداءكم فليس بشى ء اعدى للرجال من اتباع اهوائهم و حصائد السنتهم .
ترجمه :
754 - ابى محمد وابشى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: همانگونه كه از دشمنانتان حذر مى كنيد از خواهشهاى نفسانى خود حذر كنيد زيرا هيچ چيزى براى مردمان دشمن تر از پيروى خواهشهاى نفسانى و درو شده هاى زيانها نيست .
حديث :
755 - قال اميرالمؤمنين عليه السلام : انما اخاف عليكم اثنتين اتباع الهوى و طول الامل اما اتباع الهوى فانه يصد عن الحق و اما طول الامل فينسى الاخره .
ترجمه :
755 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: من از دو چيز بر شما ترسانم : يكى پيروى از خواهشهاى نفس و ديگرى درازى آرزو، اما پيروى خواهشهاى نفس ؛ زيرا آدمى را از راه حق باز مى دارد و اما درازى آرزو؛ زيرا آخرت را فراموش انسان مى سازد.
حديث :
756 - عن عبدالرحمن بن الحجاج قال : قال لى ابوالحسن عليه السلام : اتق المرتقى السهل اذا كان منحدره و عرا قال : و كان عليه السلام يقول : لاتدع النفس و هواها فان هواها فى رداها و ترك النفس و ما تهوى اذاها و كف النفس عما تهوى دواوها.
ترجمه :
756 - عبدالرحمن بن حجاج گويد: امام رضا عليه السلام به من فرمود: از اوج گرفتن و بالا رفتنى كه آسان است بپرهيزيد آنگاه كه سراشيبى آن دشوار باشد - و فرمود: - نفس و خواهش نفس را به حال خود وامگذار زيرا خواسته نفس در هلاكت آن است و به حال خود گذاردن نفس يا آنچه كه دوست دارد مايه آزار نفس است و باز داشتن نفس از پرداختن به آنچه كه دوست مى دارد دواى نفس است .
82 - باب وجوب اعتراف المذنب لله بالذنوب و استحقاق العقاب  
باب وجوب اقرار نمودن و اعتراف كردن شخص گناهكار در پيشگاه خداوند به گناهان خويش و به اينكه مستحق كيفر است
حديث :
757 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : و الله ما ينجو من الذنب الا من اقربه و قال ابوجعفر عليه السلام : كفى بالندم توبه .
ترجمه :
757 - امام باقر عليه السلام فرمود: به خدا سوگند كه رهايى و خلاصى از (عقوبت ) گناه براى كسى حاصل نمى شود مگر كسى كه (در پيشگاه خداوند) به آن اقرار و اعتراف كند - و فرمود: - پشيمانى از گناه براى توبه كفايت مى كند.
حديث :
758 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : لا و الله ما اراد الله من الناس ‍ الا خصلتين ان يقروا له بالنعم فيزيدهم و بالذنوب فيغفرها لهم .
ترجمه :
758 - امام باقر عليه السلام فرمود: به خدا سوگند كه خداوند از مردمان جز دو خصلت را نخواسته است : يكى اينكه به نعمتهايى كه به آنان بخشيده است اعتراف كنند تا او نيز بر نعمتهايشان بيفزايد و ديگر اينكه به گناهان خويش (در پيشگاه او) اقرار و اعتراف كنند تا او نيز از گناهانشان در گذرد.
حديث :
759 - عن معاويه بن عمار قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : انه و الله ما خرج عبد من ذنب باصرار و ما خرج عبد من ذنب الا باقرار.
ترجمه :
759 - معاويه بن عمار گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: همانا سوگند به خدا كه هيچ بنده اى با اصرار و پافشارى بر گناه از گناه بيرون نرفته است و هيچ بنده اى جز با اقرار و اعتراف بر گناهش از گناه خارج نگشته است .
حديث :
760 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : من اذنب ذنبا فعلم ان الله مطلع عليه ان شاء عذبه و ان شاء غفرله غفرله و ان لم يستغفر.
ترجمه :
760 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه مرتكب گناهى شده باشد پس از آن بداند كه خداوند بر گناه او واقف است اگر بخواهد مى تواند او را كيفر دهد و اگر بخواهد مى تواند او را ببخشايد، چنين كسى اگر چه طلب مغفرت هم نكند خداوند از گناهش در مى گذرد.
حديث :
761 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : ان الله يحب العبد ان يطلب اليه فى الجرم العظيم و يبغض العبد ان يستخف بالجرم اليسير.
ترجمه :
761 - امام صادق عليه السلام فرمود: همانا خداوند بنده اى را كه پس از ارتكاب گناهى بزرگ دست خواهش بخشايش به سوى او دراز كند دوست مى دارد و بنده اى را كه انجام گناهى كوچك را سبك مى شمارد دشمن مى دارد.
حديث :
762 - عن الصادق جعفر به محمد عليه السلام عن ابيه عن آبائه عليه السلام عن رسول الله صلى الله عليه و آله عن جبرئيل عليه السلام قال : قال الله عزوجل : من اذنب ذنبا صغيرا كان او كبيرا و هو لا يعلم ان لى ان اعذبه او اعفو عنه لا غفرت له ذلك الذنب ابدا و من اذنب ذنبا صغيرا كان او كبيرا و هو يعلم ان لى ان اعذبه او اعفو عنه عفوت عنه .
ترجمه :
762 - امام صادق عليه السلام از پدر بزرگوارش عليه السلام و ايشان از پدران خود: و آنان از رسول خدا صلى الله عليه و آله و ايشان از جبرئيل عليه السلام روايت فرمود كه : خداى عزوجل فرموده است : كسى كه مرتكب گناهى خواه كوچك يا بزرگ گردد در حالى كه نداند كه مى توانم او را عذاب كنم يا ببخشايم هرگز آن گناه را بر او نمى بخشم و كسى كه گناهى كوچك يا بزرگ مرتكب شود و بداند كه عذاب نمودن يا چشم پوشى از او در دست من است از گناهش در مى گذرم و او را مى بخشايم .
حديث :
763 - عن ابى جعفر الباقر عليه السلام انه قال : لقد غفر الله لرجل من اهل الباديه بكلمتين دعا بهما قال : اللهم ان تعذبنى فاهل ذلك انا و ان تغفرلى فاهل ذلك انت فغفر الله له .
ترجمه :
763 - امام باقر عليه السلام فرمود: همانا خداوند مردى صحرانشين را به خاطر دو جمله كه در دعايش به خداوند عرض كرد، آمرزيد آن دو جمله اين بود: (خداوندا اگر مرا عذاب كنى من سزاوار عذابم و اگر بر من ببخشايى تو اهل بخششى ) خداوند نيز بر او بخشيد.
حديث :
764 - عن ابى عبدالله عليه السلام يرفعه الى النبى صلى الله عليه و آله قال : قال الله عزوجل : من اذنب ذنبا فعلم ان لى ان اعذبه و ان لى ان اعفو عنه عفوت عنه .
ترجمه :
764 - امام صادق عليه السلام فرمود: پيامبر صلى الله عليه و آله فرموده است : خداوند عزوجل فرمود: كسى كه مرتكب گناهى شود پس بداند كه عذاب كردن و عفو كردنش تنها به دست من است ، او را مشمول عفو خود قرار مى دهم .
83 - باب وجوب الندم على الذنوب  
83 - باب وجوب پشيمانى بر گناهان 
حديث :
765 - قال ابو عبدالله عليه السلام من سرته حسنته و ساءته سيئته فهو مومن .
ترجمه :
765 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه نيكوكارى اش او را شادمان كند و بدى اش وى را بدحال گرداند چنين كسى مومن است .
حديث :
766 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : ان الرجل ليذنب الذنب فيدخله الله به الجنه قلت ، يدخله الله بالذنب الجنه ؟ قال : نعم ، انه يذنب فلا يزال خائفا ماقتا لنفسه فيرحمه الله فيدخله الجنه .
ترجمه :
766 - امام صادق عليه السلام فرمود: به راستى كه (گاه باشد كه ) مردى مرتكب گناهى مى شود پس خداوند او را به سبب گناهش وارد بهشت مى كند - راوى گويد: - عرض كردم : خداوند او را به سبب گناه وارد بهشت مى كند؟! فرمود: آرى ، او كسى است كه گناه مى كند ولى پيوسته از گناهش ‍ ترسان است و از خود (به خاطر گناهكارى اش ) نفرت دارد، پس خداوند به او رحم مى آورد و او را وارد بهشت مى سازد.
حديث :
767 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : قال اميرالمؤمنين عليه السلام : ان الندم على الشر يدعو الى تركه .
ترجمه :
767 - امام صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤمنين فرموده است : همانا پشيمانى از بدى ، آدمى را به سوى ترك بدى فرا مى خواند.
حديث :
768 - عن ابان بن تغلب قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : ما من عبد اذنب ذنبا فندم عليه الاغفر الله له قبل ان يستغفر و ما من عبد انعم الله عليه نعمه فعرف انها من عند الله الا غفر الله له قبل ان يحمده .
ترجمه :
768 - ابان بن تغلب گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: هيچ بنده اى نيست كه مرتكب گناهى شود پس از آن پشيمان گردد جز اينكه خداوند او را مى بخشايد پيش از اينكه طلب آمرزش كند و هيچ بنده اى نيست كه خداوند نعمتى به او ببخشد پس بشناسد كه اين نعمت از جانب خداست جز اينكه خداوند پيش از اينكه او شكر خداى را به جا آورد او را مشمول آمرزش خويش قرار مى دهد.
حديث :
769 - محمد بن على بن الحسين عليه السلام قال : من الفاظ رسول الله صلى الله عليه و آله : الندامه توبه .
ترجمه :
769 - امام باقر عليه السلام فرمود: از الفاظ رسول خدا صلى الله عليه و آله است كه فرمود: پشيمانى توبه است .
حديث :
770 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : كفى بالندم توبه .
ترجمه :
770 - امام باقر عليه السلام فرمود: پشيمانى از گناه براى توبه كفايت مى كند.
حديث :
771 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : قال على بن الحسين عليه السلام : اربع من كن فيه كمل ايمانه و محصت عنه ذنوبه من وفى الله بما جعل على نفسه للناس و صدق لسانه مع الناس و استحيا من كل قبيح عند الله و عند الناس و يحسن خلقه مع اهله .
ترجمه :
771 - امام باقر عليه السلام فرمود: امام سجاد عليه السلام فرموده است : چهار چيز است كه در هر كسى باشد ايمانش كامل و گناهانش پاك و آمرزيده مى گردد: كسى كه به خاطر خدا به آنچه كه (به آن عهد و پيمانى كه ) براى مردم بر خود قرار داده است وفا كند، و زبانش با مردم راست بگويد، و از هر زشتى در نزد خدا و مردم شرم كند، و با اهل و خانواده خود خوش ‍ اخلاق باشد.
حديث :
772 - عن الحسين بن سليمان الزاهدى قال : سمعت ابا جعفر الطائى الواعظ يقول سمعت و هب بن منبه يقول : قرات فى زبور داود اسطرا منها ما حفظت و منها ما نسيت فمما حفظت قوله : يا داود اسمع منى ما اقول و الحق اقول من اتانى و هو مستحى من المعاصى التى عصانى بها غفرتها له و انسيتها حافظيه . (الحديث )
ترجمه :
772 - حسين بن سليمان زاهدى گويد: از ابا جعفر طايى واعظ شنيدم كه مى گفت : از وهب بن منبه شنيدم كه مى گفت : در زبور حضرت داود عليه السلام چند سطر خواندم كه برخى از آنها را حفظ نموده و برخى را فراموش كرده ام ، از جمله از آنچه حفظ كرده ام گفتار خداى تعالى است كه فرمود: اى داود! آنچه مى گويم از من بشنو و حق را مى گويم : هر كسى به نزد من آيد در حالى كه از گناهانى كه به وسيله آنها نافرمانى ام نموده شرمگين باشد آن گناهان را بر او مى بخشايم و آن گناهان را از خاطر دو فرشته نگهبان او فراموش مى سازم .
84 - باب وجوب ستر الذنوب و تحريم التظاهر بها 
84 - باب وجوب پنهان كردن گناهان و تحريم آشكارا گناه كردن 
حديث :
773 - عن العباس مولى الرضا عليه السلام قال : سمعته يقول : المستتر بالحسنه يعدل سبعين حسنه و المذيع بالسيئه مخذول و المستتر بالسيئه مغفور له .
ترجمه :
773 - عباس بنده امام رضا عليه السلام گويد: از امام رضا عليه السلام شنيدم كه فرمود: آن كس كه پوشاننده نيكى خود باشد آن نيكى با هفتاد نيكى برابرى مى كند و آن كس كه آشكارا بدى مى كند به خود واگذارده شده است و آن كس كه پوشاننده بدى است مورد غفران و بخشش الهى است .
حديث :
774 - عن فضيل بن عثمان المزادى قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : اربع من كن فيه لم يهلك على الله بعدهن الا هالك يهم العبد بالحسنه فيعملها فان هو لم يعملها كتب الله له حسنه بحسن نيته و ان هو عملها كتب الله له عشرا و يهم السيئه ان يعملها فان لم يعملها لم يكتب عليه شى ء و ان هو عملها اجل سبع ساعات و قال صاحب الحسنات لصاحب السيئات و هو صاحب الشمال لاتعجل عسى ان يتبعها بحسنه تمحوها فان الله قال استغفر الله الذى لا اله الا هو عالم الغيب و الشهاده العزيز الحكيم الغفور الرحيم ذا الجلال و الاكرام و اتوب اليه لم يكتب عليه شى ء و ان مضت سبع ساعات و لم يتبعها بحسنه و استغفار قال صاحب الحسنات لصاحب السيئات اكتب على الشقى المحروم .
ترجمه :
774 - فضيل بن عثمان مرادى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : (در مواجهه با عمل ) چهار حالت وجود دارد كه پس از رفتار به آن چهار حالت تنها كسى كه تيره روز و شقاوتمند است به فرمان خداى تعالى به هلاكت مى رسد: بنده اى قصد مى كند كه كار خيرى انجام دهد پس آن را انجام مى دهد پس ‍ اگر آن را انجام نداد خداوند به خاطر نيت نيكويش براى او يك نيكى ثبت مى كند و اگر آن را انجام داد برايش ده نيكى مى نويسد و بنده اى قصد مى كند كه بدى كند پس اگر بدى را به جا نياورد چيزى بر عليه او نوشته نمى شود و اگر آن بدى را انجام داد تا هفت ساعت مهلت داده مى شود و فرشته اى كه نيكى ها را مى نگارد به فرشته ديگر كه نگارنده بديها و همان فرشته سمت چپ است مى گويد: شتاب مكن اميد است كه اين بنده در پى بدى اش نيكى اى انجام دهد و با نيكوكارى اش بدى را محو و نابود كند زيرا خداى عزوجل مى فرمايد: (همانا نيكى ها بديها را از بين مى برد) ⁽¹⁵⁴⁾ يا شايد استغفار كند زيرا اگر بگويد: (استغفر الله الذى لا اله الا هو عالم الغيب و الشهاده العزيز الحكيم الغفور الرحيم ذالجلال و الاكرام و اتوب اليه ) بر عليه او چيزى نوشته نمى شود، و اگر هفت ساعت بگذرد و در پى بدى اش نه كار نيكى انجام دهد و نه استغفار كند فرشته اى كه نگارنده نيكى هاست به نويسنده بديها مى گويد: بر عليه اين تيره روز محروم از رحمت بنويس .
حديث :
775 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : من عمل سيئه اجل فيها سبع ساعات من النهار فان قال : استغفر الله الذى لا اله الا هو الحى القيوم و اتوب اليه ثلاث مرات لم تكتب عليه .
ترجمه :
775 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه كار بدى انجام دهد هفت ساعت از روز به او مهلت داده مى شود پس اگر سه مرتبه بگويد: (استغفر الله الذى لا اله الا هو الحى القيوم و اتوب اليه ) آن بدى بر او نوشته نمى شود.
حديث :
776 - عن احمد بن محمد بن خالد عن عده من اصحابنا رفعوه قالوا: قال عليه السلام : لكل شى ء دواء و دواء الذنوب الاستغفار.
ترجمه :
776 - احمد بن محمد بن خالد از عده اى از شيعيان روايت كند و آنان اين حديث را به معصوم عليه السلام رسانده اند، گفته اند: معصوم عليه السلام فرمود: براى هر چيزى (دردى ) دوايى هست و دواى گناهان استغفار نمودن است .
حديث :
777 - عن زراره قال سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : ان العبد اذا اذنب ذنبا اجل من عدوه الى الليل فان استغفر الله لم تكتب عليه .
ترجمه :
777 - زراره گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: به راستى كه هرگاه بنده مرتكب گناهى شود از صبحگاهان تا شامگاه به او فرصت داده مى شود پس از خداوند طلب مغفرت نمود چيزى بر عليه او نوشته نمى شود.
حديث :
778 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : العبد المومن اذا اذنب اجله الله سبع ساعات فان استغفر الله لم تكتب عليه شى ء و ان مضت الساعات و لم يستغفر كتب سيئه . (الحديث )
ترجمه :
778 - امام صادق عليه السلام فرمود: هرگاه بنده مومن مرتكب گناهى گردد خداوند به او هفت ساعت مهلت مى دهد پس اگر از خداوند طلب بخشش نمود چيزى بر عليه او نوشته نمى شود و اگر هفت ساعت گذشت و او استغفار نكرد يك گناه بر او نوشته مى شود.
حديث :
779 - عن حفص قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلام يقول : ما من مومن يذنب ذنبا الا اجله الله سبع ساعات من النهار فان هو تاب لم يكتب عليه شى ء و ان هو لم يفعل كتب عليه سيئه فاتاه عباد البصرى فقال له : بلغنا انك قلت : ما من عبد يذنب ذنبا الا اجله الله سبع ساعات من النهار فقال : ليس هكذا قلت و لكنى قلت : ما من مومن و كذلك كان قولى .
ترجمه :
779 - حفص گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: هيچ مومنى نيست كه مرتكب گناهى شود جز اينكه خداوند هفت ساعت از روز را به او فرصت مى دهد پس اگر توبه كرد چيزى بر عليه او نوشته نمى شود و اگر توبه نكرد يك گناه برايش نوشته مى شود، پس از اين عباد بصرى به خدمت امام صادق عليه السلام رسيد و عرض كرد: به ما خبر رسيده است كه شما فرموده ايد: هيچ بنده اى نيست كه ... حضرت فرمود: خير من چنين نگفته ام بلكه گفته ام : هيچ مومنى نيست كه .
حديث :
780 - عن الصادق جعفر بن محمد عليه السلام قال : لما نزلت هذه الايه (و الذين اذا فعلوا فاحشه او ظلموا انفسهم ذكروا الله فاستغفروا لذنوبهم ) صعد ابليس جبلابمكه يقال له ثور فصرخ باعلى صوته بعفاريته فاجتمعوا اليه فقال : نزلت هذه الايه فمن لها؟ فقام عفريت من الشياطين فقال : انا لها بكذا و كذا فقال : لست لها ثم قام آخر فقال مثل ذلك فقال : لست لها فقال الواسواس الخناش : انا لها قال : بماذا؟ قال : اعدهم و امنيهم حتى يواقعوا الخطيده فاذا واقعوا الخطيئه انسيتهم الاستفغار فقال : انت لها فو كله بها الى يوم القيامه .
ترجمه :
780 - امام صادق عليه السلام فرمود: وقتى كه اين آيه نازل شد كه مى فرمايد: آن كسانى كه هرگاه كار زشتى انجام مى دهند يا هرگاه به خود ستمى مى كنند خداى را به ياد مى آورند و از او طلب بخشش گناهانشان را مى نمايند) ⁽¹⁵⁵⁾ ابليس به بالاى كوه ثور واقع در مكه رفت و با بلندترين صدايش شيطانهايش را فرياد زد پس همگى گرد آمدند، پس گفت : چه كسى براى اين آيه چاره اى مى انديشد؟ پس هر يك از شياطين برخاسته و سخنى گفتند و ابليس راه حل آنها را نپذيرفت تا اينكه وسوسه گر خناس ‍ برخاسته و گفت : من چاره ساز اين آيه ام . گفت : به وسيله چه چيزى ؟ گفت : به مردمان وعده مى دهم و در دل آنان آرزو مى افكنم (آرزومندشان مى كنم ) تا در گناه بيافتند پس هنگامى كه در گناه افتادند استغفار را از يادشان مى برم پس ابليس راى او را پسنديد و تا روز قيامت كار اين آيه را به او سپرد.
حديث :
781 - عن ابى جعفر محمد بن عبى الباقر عليه السلام قال : سئل رسول الله صلى الله عليه و آله عن خيار العباد فقال : الذين اذا احسنوا استبشروا و اذا اساءوا استغفروا و اذا اعطوا شكروا و اذا ابتلوا صبروا و اذا غضبوا غفروا.
ترجمه :
781 - امام محمد باقر عليه السلام فرمود: از رسول خدا صلى الله عليه و آله درباره بهترين بندگان پرسيده شد، حضرت فرمود: بهترين بندگان كسانى هستند كه هنگامى كه نيكى مى كنند شادمان مى شوند و هنگامى كه بدى مى كنند استغفار مى كنند و هنگامى كه به آنان عطا مى شود شكر آن را به جاى مى آورند و هنگامى كه گرفتار مى شوند صبر پيشه مى كنند و هنگامى كه خشمگين مى شوند مى بخشايند.
حديث :
782 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : ما من مومن يقترف فى يوم و ليله اربعين كبيره فيقول و هو نادم : (استغفر الله الذى لا اله الا هو الحى القيوم بديع السماوات و الارض ذا الجلال و الاكرام و اساله ان يتوب على ) الا غفرها الله له . ثم قال : و لاخير فيمن يقارف كل يوم و ليله اربعين كبيره .
ترجمه :
782 - امام صادق عليه السلام : هيچ مومنى نيست كه شبانه روز مرتكب چهل گناه كبيره شود و پس از آن با حالت پشيمانى بگويد: (استغفر الله الذى لا اله الا هو الحى القيوم بديع السموات و الارض ذاالجلال و الاكرام و اساله ان يتوب على ) جز اينكه خداوند بر او مى بخشايد - سپس فرمود: - در كسى كه هر شبانه روزى مرتكب چهل گناه كبيره شود خيرى نيست .
حديث :
783 - قال ابو عبدالله عليه السلام : اذا اراد الله عزوجل بعبد خيرا فاذنب ذنبا اتبعه بنقمه و يذكره الاستغفار و اذا اراد الله عزوجل بعبد شرا فاذنب ذنبا اتبعه بنعمه فينسيه الاستغفار و يتمادى به و هو قول الله عزوجل (سنستدرجهم من حيث لايعلمون ) بالنعم عند المعاصى .
ترجمه :
783 - امام صادق عليه السلام فرمود: هرگاه خداوند عزوجل خيره بنده گنه كارى را بخواهد پس از گناهانش از او انتقام مى كشد بد بخواهد پس از گناهش به او نعمتى مى بخشد و استغفار را فراموش وى سازد و اين حالت را طولانى مى كند و معناى گفتار خداى عزوجل همين است كه مى فرمايد: (اندك اندك آنان را از جايى كه نمى دانند به شقاوت مى رسانيم ) ⁽¹⁵⁶⁾ يعنى به وسيله نعمتهايى كه در هنگام گناهانشان به آنان مى دهيم .