وراثت از ديدگاه قرآن
وراثت و ارث برى را كتابهاى آسمانى بالاتفاق تائيد كرده و از آن سخن بسيار به ميان آمده است قرآن از زبان حضرت نوح پيامبر اولوالعزم ، فرمود:
رب لا تذر على الارض من الكافرين ديارا انك ان تذرهم يضلوا عبادك و لا يلدوا الا فاجرا كفارا.
⁽²²⁾
پروردگارا اين مردم كافر و گمراه را از صفحه زمين برانداز، چه اگر آنها را به حال خود واگذارى از طرفى مايه گمراهى دگران مى شوند، و از طرف ديگر فرزندانى كه مى آورند جز آلوده و پليد نخواهند بود.))
بنابراين گمراهى و تباهى فكر و عقيده و اوصاف و اخلاق زشت را فرزندان از پدران كفار خود به ارث مى برند و اين خواسته حضرت نوح پيامبر است كه از خداوند مى خواهد كه ديارى از كفار را باقى نگذارد، چرا كه آنان باعث گمراهى نسلهاى پاك و موجب زاد و ولد نسلهاى كافر و فاجر و فاسق مى گردند.
سلام خدا بر مولود پاك
سلام و درود بر مريم عذرى ، سلام بر عيسى مسيح ، سلام بر فرزندى كه پاكى و طهارت را از مادر به ارث برده است . خداوند از زبان عيسى بن مريم عليه السلام چنين مى گويد:
والسلام على يوم ولدت و يوم اموت و يوم ابعث حيا
.⁽²³⁾
و سلام و درود خدا بر من روزيكه زاده شدم و روزى كه ميميرم و روزيكه برانگيخته گردم و زنده شوم و چون يحيى عليه السلام به اين مقام نرسيده بود ساكت شد تا خدا بر او سلام فرستاد و فرمود:
والسلام عليه يوم ولد و يوم يموت و يوم يببعث حيا
⁽²⁴⁾
((سلام بر يحيى روزى كه متولد شد و روزيكه مى ميرد و روزيكه زنده گردد.
بر اين مادر پاك درود و سلام باد كه طهارت و پاكيزگى را به فرزندش ‍ عيسى عليه السلام به وراثت سپرد.)) براى همه زنان مؤ منه و پاكدامن عالم الگو و اسوه شد دقت نمائيد: كه پاكيها و تهذيب نفس و اخلاق و تربيت صحيح را قرآن و روايات غالبا به ما در نسبت مى دهند.
درخواست ذريه طيبه
قرآن در خواست ذريه طيبه را از خدا توسط حضرت ذكريا تصريح نمود و مى فرمايد:
هنالك دعا زكريا ربه قال رب هب لى من لدنك ذرية طيبة
⁽²⁵⁾
زكريا ((آنهمه فضيلت و كرامت از مريم ديد)) دست به دعا برداشته گفت : پروردگارا مرااز ناحيه خود فرزندى و نسلى پاك ببخش .))
علامه طباطبائى در تفسيرش مى فرمايد: ذرية طيبه آن فرزند صالحى است كه مثلا صفات و افعالش با آرزوئى كه پدر از فرزند داشت مطابق باشد.))⁽²⁶⁾
خداوند هم آرزوى حضرت زكريا را بر آورد، و يحيى عليه السلام را به او مرحمت فرمود: الحال نقش وراثت فرزندى چون حضرت يحيى از پدرى مثل حضرت زكريا عليه السلام به ثبوت مى رسد، يعنى يحيى بهترين و برترين وارث اوصاف و اخلاق پدر شد و به مقام والاى نبوت نايل آمد و بنابراين هر فرزندى اميدوار است كه وارث اوصاف خوب پدرى شايسته و برجسته باشد و سجاياى اخلاقى پدر را به ارث برد و لذا زنان منحرف و آلوده و سيئات و بديهاى اخلاقى و صفات ناپسند، زمينه هاى نامطلوبى در كودكان خود به وجود مى آورند و نتائج و واكنش ‍ زشت اعمالشان به زودى در كودكانشان به ظهور مى رسد روانشناسان اشخاصى كه رفتاشان منشاء ارثى دارد چنين تبيين مى نمايند.
((فرزند يك دزد يا يك آدم كش كمتر از پسر يك ديوانه ، قابليت اداره صحيح خود را دارد. افرادى كه عيوب و رفتارشان منشاءارثى دارد در تمام طبقات اجتماع وجود دارند، و....ابلهان اخلاقى كه با عيوب عاطفى خود مشخصند، بالاخرهه چنانچه مى دانيم فراوانند، كسانى كه سن روانى آنان هيچگاه از 10 يا 12 سال نمى گذرد. بلاشك اين نقص تا حدودى منشاء ارثى دارد و.... معهذا بايد مطمئن بود كه تيپهاى افراطى ضعف عقل و اختلال روانى و گنگى و شرارت معروف عيوب ارثى جسم و جان است .⁽²⁷⁾
با اين عيوبات كه در ميان زن و مرد جامعه وجود دارد، تو اى انسان متعهد و مسئول ، همسرى از اين جامعه برگزين كه صد در صد اين معايب و بديها در او نباشد تا فرزندانى سالم و بى نقص ، بلكه داراى امتيازات برجسته اى شما را نصيب گردد.
ژنها عاملانتقال وراثت
ژنهاى عامل وراثت بطور نصف در هسته سلول زن و مرد موجود است و گاهى به طور اتفاق ممكن است سلول مرد بر زن يا بالعكس هسته سلول زن بر مرد غلبه پيدا كند، در نتيجه فرزند از نظر اخلاق و يا اوصاف يكى از پدر يا مادر را به ارث برد.
كه در اين باره پيامبر بزرگ اسلام فرمود:
ولم ياءتك الا من عرق منك او عرق منها.
((اين فرزند غير مشابه يا از عرق و ويژگيهاى تو كه پدر او هستى پديد آمده است يا از عرق همسرت كه مادر كودك است . يعنى از اوصاف و اخلاق ويژگيهاى آباء و امهات يكى از پدر يا مادر به به وراثت كسب نموده است .))
چرا بعضى كودكان به پدر و مادر شباهت ندارند؟!
امر مهم ازدواج اگر از يك زوج سالم داراى اوصاف حميده و اخلاق شايسته صورت پذيرد و كارهاى زندگى مشترك آنان صحيح بر مبناى اسلامى انجام گيرد و مسئله مضاجعت و لقاح به طور طبيعى ، بدون دلهره و اضطراب واقع شود، فرزند صحيح و سالم و از شباهت كامل به والدين نيز برخوردار خواهد شد.
حضرت مجتبى عليه السلام فرمود:
ان الجل اذا اتى اهله بقلب ساكن و عروق هادئة و بدن غير مضطرب استكنت تلك النطفة فى الرحم فخرج الرجل يشبه اباه و امه .
⁽²⁸⁾
اگر موقع آميزش و انعقاد نطفه با آرامش دل و دوران طبيعى قلب و بدو اضطراب و دلهره انجام پذيرد كودك به پدر و مادر شباهت تمام خواهد داشت . طبيعى است كه اگر با دلهره و اضطراب امر مضاجعت صورت گيرد، ژنها وراثت اوصاف و شباهت به پدر و مادر را از دست خواهند داد.))
آيا وراثت در والدين محدود مى گردد؟
صاحبنظران تربيتى محدوديتى در تربيت آدمى معتقد نيستند، دكتر آلكسيس كارل
مى گويد:
((آدمى از حدود بدن خود تجاوز مى كند و مرز زمانى او نيز مانند مرز مكانيش نامشخص و نامحدود است و بى آنكه موجود باشد، به گذشته و آينده بستگى دارد، مى دانيم كه شخصيت ما از لحظه بارورى تخمك به وسيله سلول نر در زهدان مادر تكون مى يابد، ولى عناصر سازنده اين سلولها در بافتهاى پدر و پدر بزرگ و نياكان دور دست ما وجود داشته اند، مواد سلولهاى پدر و مادر در ساختمان ما سهيمند و ما را بدون انقطاع از راه جسمى با گذشته مربوط مى كنند، چون قطعات بيشمارى از عوامل ارثى نياكان را با خود داريم ، صفات ما نيز از صفات ايشان مشتق شده است .⁽²⁹⁾))
قانون وراثت از قوانين مسلم و تغيير ناپذيرى است كه خداوند حكيم براى حفظ نظام بشريت وضع و مقرر فرموده و آن را جزء لاينفك انسان قرار داده است ولو صفات انسان تا 99 پشت از آباء به ابتاء منتقل گردد. و اينكه قضاوت صريح حضرت رسول صلى الله عليه و آله و سلم در مورد فرزند رنگين پوست كه از يك پدر و مادر انصارى سفيد پوست تولد يافته بود، و نظريه ((آلكسيس كارل )) و دهها دلائل و شواهد ديگر معلوم مى شود كه فرزندان و نوادگان ، بيشترين صفات و اخلاق نفسانى و جسمانى آباء و اجداد خود را به ارث مى برد و انتقال اين اوصاف و خصوصيات يك قانون مدون و منظم است و آن ، ((قانون تكوينى وراثت )) است و اختيارى نيز نمى باشد، چه انسان بخواهد و چه نخواهد، اخلاق و اوصاف آبا و اجداد خود را به ارث خواهد بد.
دكتر ((الكسيس كارل )) درباره ((قانون وراثت )) مى گويد:
((بين كودكان يك خانواده كه همگى در دامان يك مادر و يه يك نحو پرورش يافته اند، اختلافات فاحشى در شكل و قد و ساختمان و حالت عصبى و ميزان فعاليت فكرى و صفات اخلاقى و معنوى وجود دارد، بديهى است كه اين اختلافات وراثتى است .⁽³⁰⁾))
فرزندان ، وارثان خوى و خلق آباء و امهاتند.
سئوال : چرا و چگونه از يك پدر و مادر، اولاد مختلف با شكلها و اوصاف ديگر و دگرگونيها از قبيل رنگ و روى و موى و زيبايى و زشتى و خويهاى متفاوت در وراى اوصاف والدين به وجود مى آيد؟!
پاسخ : ممكن است فرزند بعضى از اوصاف را از پدر و مادر به ارث برده و بعضى از اوصاف و اخلاق را از آباء و اجداد به ارث برد و لذا طبق روايت اسلامى وراثت تا 99 پشت قابل انتقال است . ممك است فرزند از پدر تا 99 پشت از آباء و امهات خود كسب وراثت نمايد از گفتار امام سجاد عليه السلام بهره مى گيريم امام زين العابدين عليه السلام از پدر خويش و ايشان از اميرالمؤ منين عليه السلام روايت كرده اند كه : اين رسول خدا! اين زن دختر عموى من است و من فرزند فلان كس هستم ، تا ده پشت از اجداد خود را بر شمرد و نيز تا ده پشت از اجداد دختر عموى خود را معرفى كرد سپس گفت : در تمام خاندان من و همسرم نژاد حبشى و رنگين پوست زاييده است ؟!!
((شك و ترديدى كه از فرزند غير مشابه ، در دل اين پدر ايجاد شده بود به محضر پيامبر اسلام شرفياب شد با بيان دلايل و شمارش آباء و اجداد و اطمينان به عفت و پاكدامنى همسرش ، ابتدا شكى در دل پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم ايجاد شد و لحظه اى درنگ كرده ، سپس سر مبارك را بالا آورده به آن مرد انصارى فرمود:
ان لك تسعة و تسعين عرقا ولها تسعة و تسعون عرقا فاذا اشتملت اضطربت العروق ، و ساءل الله عزوجل كل عرق منها ان يذهب اليه ، قم فانه ولدك و لم ياءتك الا عرق منك او عرق منها.⁽³¹⁾))
حضرت فرمود: ((تو 99 عرق و ويژگى دارى و همسرت نيز 99 عرق و ويژگى دارد، آنگاه كه آميزش انجام مى گيرد، هر يك از اين ويژگيها (عروق ) از خدا مى خواهد كه نوزاد جديد مطلق با (شكل و هيئت ) او به دنيا بيايد، پس برخيز كه او فرزند توست و آنچه همسرت براى تو زاييده است جز يكى از عروق تو يا همسرت نيست .))
با تفاوت تمامى حالات در فرزندان و اختلاف رنگ و پوست و صورت و سيرت كه با والدين پديد مى آيد، تنها ژن است كه پاسخگوى وراثت است يعنى وراثت از راه ژن نقش مهمى را ايفا مى نمايد، اگر وراثت از ((اسپرماتوزوئيد و اوول تكون مى يافت ممكن بود خلق و خوى و ساير حالات فرزند به پدر و مادر شباهت پيدا مى كرد و اوصاف فرزند محدود مى شد نه اوصاف والدين ، اما ((قانون وراثت )) شباهت صد در صد و تام و تمام فرزند با والدين را رد كرده است ، ممكن است فرزند متعلق به يكى از 99 عرق از آباء و امهات باشد و با عرق و خصوصيات والدين فاصله درازى پيدا كند يا در هر دو از والدين ارث بد و هم ممكن است از آباء و امهات و اجداد خويش اوصاف و خلق و خوى را به ارث ببرد، يعنى براى انسان 99 ((عرق )) است و ممكن است به اوصاف يكى از 99 ((عرق )) منتسب گردد.
بنابراين پدرم ، مادرم ، به تمام معنا، سجاياى اخلاقى و اوصاف نيك و بد و زشت و زيبايم به شما والدين و آباء و امهاتم پيوند خورده و برخواسته است با همه اين استدلالات من فرزند، وارث اخلاق خير و شر شما مى باشم و هر چه هستم و هر كه باشم از شما هستم ، پس براى من ، پدر و مادر خوبى باشيد و براى تربيت صحيح من به وظائف دينى ، اخلاقى ، فرهنگى ، بهداشتى عمل كنيد، تا من نيز از شما براى آيندگانم عنصر مفيد و مؤ ثر باشم .
دوران باردارى
مسئوليتهاى مادر، در دوران باردارى
وظائف مهم تربيتى مادر از بدو حمل و باردارى شروع مى گردد، مسئوليت مادر در دوران باردارى ، بارى سنگين و وظائف و تكاليفى بس مهم را به عهده گرفته است .
مادر بايد بداند كه پس از احساس باردارى و حمل ، بار سنگين و پر مسئوليت امانتدارى را به عهده گرفته و در حفظ و حراست و پاسدارى از موقعيتهاى روحى و معنوى و سلامت جسم و جان كودك بايد بكوشد و بداند كه سعادت و شقاوت فرزند عزيزش از بطن او شروع مى گردد.
مراقبتهاى لازم براى يك مادر مؤ منه و متعهده ايجاب مى كند كه او بداند فرزندش چه دختر و چه پسر نقش دوم او را ايفا مى نمايد و نجابت و پاكدامنى و حجاب و عفاف و طهارت و خباثت و شقاوت مادر در فرزندش نقش مهم و اساسى و بنيانى دارد.
بنابراين مادر بايد در حفظ و سلامت روح و جسم فرزندش از همان دوران حمل مراقب و مواظب باشد.
مادر و سعادت و شقاوت كودك !!
پس از انعقاد نطفه دوران پر ماجراى حمل و باردارى شروع مى گردد، دوران باردارى مادر، مسئوليتهاى خطير مادرى او آغاز و مادر از همان ابتداى حمل ، بار سنگين تربيتى كودك را بعهده مى گيرد.
پيامبر بزرگ اسلام مبناى سعادت و شقاوت كودك را از همان آغاز باردارى تعيين كرده و مى فرمايد:
الشقى من شقى فى بطن امه و السعيد من سعد فى بطن امه
⁽³²⁾
بدبخت كسى است كه در رحم مادر گرفتار شقاوت مى گردد و خوشبخت كسى است كه از شكم مادر سعادتمندى او پى ريزى مى گردد.))
مسئوليت پذيرى مادر:
مسئوليت سعادت و خوشبختى كودك را مادر از بدو باردارى بعهده گرفته است چرا كه آبستن شدن ، اين مسئوليت را به دوش او نهاده است ؛ پيامبر خدا (ص ) فرمود:
فالمرئة راعية على اهلبيت بعلها و ولده وهى مسئولة عنهم و...
⁽³³⁾
.زن بر اهل بيت شوهرش و (در غياب او) بر تمام فرزندانش فرمانروائى نموده و مسئوليت تربيتى آنرا بعهده دارد.
سعادت و خوشبختى فرزند سرمايه ايست كه مادر براى خود و همسر، خاصه فرزندش سعى و تلاش مى كند كه تاءمين نمايد، اگر يك پس يا يك دختر به كمال نهائى خود راه يافت ، اين عزت و عظمت را از مادر كسب نموده و زحمات تربيتى و پرورشى مادر، او را به اين سعادت و خوشبختى رسانده است و از فيض كمال و جمال و سعادت و خوشبختى فرزند مستفيض و بهره مند مى شود و رشد و ترقى مادى و معنوى فرزند را مادر براى خود افتخار مى داند و به آن مى بالد.
بايد گفت شقاوت و بدبختى و زبونى فرزند نيز دودش اول به چشم مادر مى رود و ايذاء و اذيت فرزند معلول جسمى و روانى ، ابتداء متوجه مادر است . و مادر اگر از ايمان و نجابت و اصالت برخوردار باشد آثار زشت و كارهاى ناهنجار فرزند را بيشتر از ديگران احساس مى كند كه او موجبات فضاحت و رسوائى مادر را فراهم كرده و واكنش عمل پرورشى و تربيتى فرزند ابتدا به مادر بر مى گردد.