آخرين برداشت ها: 
بعد از تمامى آنچه تاكنون گفتيم ، اينك مى توانيم حقيقت زير را بيان كنيم :
حقيقت اين است كه امام جواد عليه السلام ، بزرگ ترين و مهمترين كار را انجام داد. و اگر در طول زندگى پر بركتش ، هيچ كارى نكرده بود جز همينكه پايه هاى امامت را استوار ساخت و خط وصايت و رهبرى را در اهل بيت عليهم السلام ادامه داد و حفظ كرد، همين بس است براى اثبات رفعت و والائى و عظمت و مجد مقام آن حضرت در طول زندگى .
چرا كه مجرد وجود آن حضرت عليه السلام به عنوان زعيم و قائد و وصى و امامى كه تمامى دشمنان ، از اينكه بتوانند به مقام و شخصيت او آسيبى برسانند عاجز گشتند و على رغم خردسالى او و اينكه از هيچ كس جز پدرش كه مدتى كم و غير قابل ذكر را با او به سر برد، علم و معرفتى فرا نگرفته بود، نتوانسته اند در بزرگ ترين ادعايى كه داشت با او مقابله كنند...
و نيز قبول امامت و رهبرى او از جانب شيعيان و ملتزم شدن آنان به وصايت و زعامت آن حضرت ، در حالى كه شيعه متعهد بود به پيروى مطلق از عقل و منطق و همراهى با دليل قاطع و برهان روشن ، در هرگونه شرائط و با هر پيامدى ...
اين دو موضوع ، از بزرگ ترين و قاطع ترين ادله و براهين حقانيت اين خط، و سلامت اين راه و روشنى اين مسير مى باشد.
و حتى مى بينيم زمانى كه با آن شيوه عاجزانه و بزدلانه ، در حالى كه امام ، جز اندكى ، بيش از بيست و پنج سال ، عمر نداشت او را به شهادت رساندند، جانشين و وصى او، باز، يكى ديگر است كه در حدود پنج سال عمر دارد. و با همان وضعيت و حالتى كه پيشتر، پدرش در برابر دشمنان ايستاد و مقهورشان نمود، در برابر آنان مى ايستند تا بر آنان چيره گردد... و به اين ترتيب در او نيز، بزرگ ترين نشانه ها و روشن ترين راه ها براى اثبات حقانيت خط و مسيرى كه دشمنان خواستند نشانه هاى آن را كور كنند و راه هاى منتهى به آن را نابود سازند، نمودار گردد.
اين قضيه ، يعنى امامت امام جواد عليه السلام در خردسالى ، از بزرگ ترين قضايايى بود كه زمينه را براى وقوع رويداد بزرگى كه شيعه با آن مواجه گشت ، آماده ساخت و آن رويداد، امامت امام مهدى (عجل الله تعالى فرجه ) در سنينى كه از پنج سال تجاوز نمى كرد، و سپس غيبت صغرى و بعد از آن غيبت كبراى آن حضرت بود. عجل الله تعالى فرجه و سهل مخرجه و جعلنا من اعوانه و انصاره و المجاهدين والمستشهدين بين يديه ، انه خير مامول و اكرم مسوول .
وما معتقديم كه پيامبر بزرگ صلى الله عليه و آله و سلم نخست ، زمينه را براى پيش آمدن چنين حالتى آماده فرموده بود، آنجا كه در بيعت رضوان با حسنين بيعت فرمود و با هيچ كودكى جز حسن و حسين بيعت نكرد و مامون نيز در سخنى كه از او نقل كرديم بدان اشاره كرده بود و نيز آنجا كه حسن عليه السلام را براى نامه ثقيف به شهادت گرفت و نيز به هنگامى كه حسن و حسين را براى مباهله با كفار با خود برد و در غير اين موارد نيز...
و پس از پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم ، ماجراى شاهد آوردن فاطمه زهرا سلام الله و صلواته عليها حسن و حسين عليهما السلام را در قضيه مطالبه فدك پيش آمد توضيح اين قضيه را در كتاب الحياه السياسيه للامام الحسن عليه السلام آورده ايم .
و اين بود آخرين سخن ما پيرامون زندگانى سياسى امام تقى الجواد عليه السلام ...
و از اينكه در اين زمينه تمام سخن را نگفتيم پوزش مى طلبيم ... كه چنين كارى به لوازم بسيار و وقتى دراز نياز دارد... و ما لا يدرك كله لا يترك كله ....