موجبات رفع وحشت قير
سعيد بن جناح مى گويد: در شهر مدينة در منزل حضرت جواد عليه السلام بودم ، پيش از آن كه پرسشى مطرح شود، سخن آغاز نموده و فرمود: من اءتم ركوعه لم تدخله وحشة فى القبر، هر كس ركوع نماز را كامل به جاى آورد، از وحشت قبر در امان خواهد بود⁽⁵²⁶⁾.
پندها و موعظه هاى دل نشين
1 - قال عليه السلام : لاتعالجوا الاءمر قبل بلوغه فتندموا، و لا يطولن عليكم الاءمد فتقسوا قلوبكم ، و ارحمو ضعفإ كم ، واطلبوا الرحمة من اللّه بالرحمة لهم .
امام جواد عليه السلام فرموده : كارها و امور زندگى را پيش از پايان يافتن بازگو نكنيد كه پشيمان خواهيد شد آرزوهاى طولانى نداشته باشيد زيرا دل هاى شما را قساوت فرا مى گيرد، به انسان هاى ضعيف كمك كنيد، و با مهربانى به افراد ضعيف مهربانى را از خداوند بخواهيد⁽⁵²⁷⁾.
2- قال له رجل : اءوصنى ؟ قال عليه السلام : و تقبل ؟ قال : نعم !
قال : توسد الصبر، واعتنق الفقر، وارفض الشهوات ، و خالف الهوى ، واعلم اءنك لن تخلو من عين الله ، فانظر كيف تكون .
شخصى به امام جواد عليه السلام عرض كرد: مرا وصيتى فرما، فرمود: مى پذيرى ؟ عرض كرد: آرى ، فرمود: صبر و بردبارى را بالين خويش قرار ده ، و دست به گردن فقر در آويز، شهوتها را ترك ، و با خواهشها و هواهاى نفس ‍ مخالفت كن ، و بدان كه هميشه در مرآ و منظر خداى سبحان هستى ، پس ‍ ببين چگونه بايد باشى ⁽⁵²⁸⁾.
واكنش سرزنش هاى بى مورد
قال عليه السلام : من عتب من غير ارتياب ، اعتب من غير استعتاب .
امام جواد عليه السلام فرمود: كسى كه ديگران را بدون هيچ اتهامى سرزنش ‍ كند، خودش نيز مانند او، مورد نكوهش و سرزنش قرار مى گيرد^{(529 )}.
پاداش سرپرستى يتيمان آل محمد عليهم السلام
قال عليه السلام : ان من تكفل باءيتام آل محمد المنقطعين عن إ مامهم ، المتحيرين فى جهلهم ، الاسرإ فى اءيدى شياطينهم ، و فى اءيدى النواصب من اءعدائنا.
فاستنقذهم منهم ، و اءخرجهم من حيرتهم ، و قهر الشياطين برد وساوسهم ، و قهر الناصبين بحجج ربهم ، و دليل اءئمتهم .
ليفضلون عندالله تعالى على العابد باءفضل المواقع باءكثر من فضل السمإ على الارض ، و العرش ، والكرسى ، و الحجب على السمإ .
و فضلهم على هذا العابد كفضل القمر ليلة القمر ليلة البدر على اءخفى كوكب فى السمإ .
امام جواد عليه السلام فرمود: كسى كه سرپرستى كند كسانى را از ايتام آل محمد صلى الله عليه و آله و سلم كه از امام و رهبرشان جدا شده ، و سرگردان در نادانى ، و گرفتار در دستهاى شياطين و بدگويان از دشمنان ما مى باشند، پس آنان را از سرگردانى و چنگال وسوسه ها و سلطه ى شياطين با حجت هاى الهى و راهنمايى هاى پيشوايان دين نجات دهد، برترى او در پيشگاه خداوند از برترى آسمانها بر زمين و عرش و حجاب ها بركرسى بيشتر است ، و برترى او بر كسى كه عبادت مى كند مانند برترى ماه است بر پنهان ترين ستاره در آسمان ⁽⁵³⁰⁾.
شكايت از ظلم و ستم عباسيان
ابراهيم بن محمد همدانى نامه اى براى امام جواد عليه السلام نوشت و از ظلم و ستم حاكمان عباسى شكايت كرد، امام عليه السلام در پاسخ نامه ى وى با خط مبارك خود نوشت : خداوند به زودى انتقام تو را از دست ظالمان بگيرد، و زندگى تو را كفايت كند، و بر تو بشارت باد كه پاداش صبر و تحمل آن را خواهى برد، پس بسيار خداى را ستايش كن ⁽⁵³¹⁾.
دنيا و آخرت
ابو على محمودى مى گويد: امام جواد عليه السلام در بخشى از نامه خود به پدرم اين چنين مى نويسد: همانا امروز و يا فردا، ((وفيت كل نفس ما كسبت و هم لا يظلمون ))⁽⁵³²⁾، ((به هر كس پاداش دستاوردش به تمام و كمال داده شود و به آنان ستم نرسد؟
در دوران زندگى دنيايى مان در شهرها و مناطق مختلف به صورت متفرق زندگى مى كنيم ، و هر كس با دوست و رفيقش هم راه و هم دل باشد، به دين او گرايش و ميل پيدا مى كند، اگر چه از او دور باشد، ولى هميشه با او خواهد بود. اما آخرت خانه ى ماندگار و جاودانى است ⁽⁵³³⁾.
پذيرش هديه
خيران خادم نامه اى براى امام جواد عليه السلام نوشت و درباره ى موضوعى كسب تكليف نمود؛ متن نامه به اين قرار است : براى من از شهر طرسوس - واقع در منطقه ى شام ، حد فاصل ميان انطاكيه ، حلب و شهرهاى روم - هشت درهم هديه آورده اند، و از جهت اخلاقى نمى خواستم آنها را به صاحبش برگردانم ، و دوست نداشتم بى اجازه ى شما نيز در آن تصرف كنم ، حالا همه ى آنها را محضر شما مى فرستم ، و مى خواهم تكليف مرا در چنين مواردى مشخص فرماييد، كه آيا بايد هديه را به پذيرم ، و يا به صاحبش برگردانم ؟
امام در پاسخ نامه را به صورت ذيل نوشت : هر چه برايت هديه آوردند به پذير، زيرا پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم هيچ گاه هديه ى افراد را، اگر چه يهودى و يا نصرانى بودند، بر نمى گرداند⁽⁵³⁴⁾.
دعا براى برطرف شدن مشكلات
1- عن على بن مهريار، قال : كتب محمد بن حمزة الغنوى الى يسالنى اءن اءكتب الى ابى جعفر عليه السلام فى دعا فكتب عليه السلام الى : اما ما ساءل محمد بن حمزه من تعليمه دعا يرجو به الفرج ، فقل له يلزم : ((يا من كل شى ، ولايكفى منه شئ ، اكفنى ما اءهمنى مما اءنا فيه .
محمد بن حمزة از امام جواد عليه السلام درخواست نمود تا دعايى را براى بر طرف شدن مشكلاتش به وى بياموزد.
امام در جواب فرمود: سعى كن تا هميشه اين دعا ورد زبانت باشد: يامن يكفى من كل شى و لا يكفى منه شى ء، اكفنى ما اهمنى مما اما فيه ، اى كسى كه مرا از هر چيز ديگر بى نياز مى كنى ! و هيچ چيز از تو بى نياز نيست ، كفايت كن مرا آنچه در آن گرفتارم ⁽⁵³⁵⁾.
2- محمد بن الفضيل ، قال : كتبت الى ابى جعفر الثانى عليه السلام ، اساله ان يعلمنى دعاء؟
فكتب عليه السلام الى : تقول اذا اصبحت و امسيت الله ، الله ، الله ، ربى الرحمن الرحيم ، لا اشرف به شيئا)) و ان زدت على ذلك فهو خير. ثم تدعو بما بذالك فى حاجتك ، فهو لكل شى باذن الله تعالى ، بفعل الله ما يشإ .
محمد بن فضيل مى گويد: به امام جواد نامه نوشتم و تقاضا كردم تا دعائى به من بياموزد، آن حضرت در جواب نوشت : هر صبح و شام بگو:
الله ، الله ، الله ، ربى الرحمن الرحيم ، لا اشرك به شيئا.
خدا، خدا، پروردگار من ، چيزى را شريك او قرار نمى دهم . و اگر زيادتر هم گفتى خوب است . سپس هر حاجتى داشتى با خدا در ميان بگذار، اين دعا براى هر مشكلى راه گشا است ، و خداوند هر چه اراده كند انجام مى شود⁽⁵³⁶⁾.
دعاى شب اول ماه رجب
1- عن ابى جعفر الثانى عليه السلام انه قال : يستحب ان يدعو الانسان بهذا الدعإ اول ليلة من رجب :
((اللهم انى اسالك باءنك مليك ، وانك على كل شئ مقتدر، وانك ما تشإ من امر يكن .
اللهم انى اتوجه اليك بنبيك محمد نبى الرحمة صلى الله عليه و آله و سلم ، يا محمد، يا رسول الله ، انى اءتوجه بك الى الله ربك وربى لينجح لى بك طلبتى .
اللهم ! بنبيك محمد، و بالائمة من اهل بيته صلى الله عليه و عليهم انجح طلبتى )) ثم سل حاجتك ).
امام جواد عليه السلام فرمود: مستحب است انسان در شب اول ماه رجب اين را به خواند:
خداوندا از تو تقاضا مى كنم كه پادشاه و صاحب ملك و ملكوتى ، و بر هر چيز مقتدرى ، و هر آن چه اراده كنى انجام مى شود.
خداوندا رو به سوى تو آورده ام ، و پيامبر رحمتت را كه درود تو بر او و آل او باد وسيله ى تقرب به درگاه تو قرار داده ام ، اى محمد اى رسول خدا من ترا وسيله درگاه خدا كه پروردگار من و تو است قرار مى دهم تا حاجتهايم بر آورده شود.
خدايا به حق پيامبرت محمد و امامان از اهل بيتش كه درود خدا بر او و آنها باد، حاجتهايم را بر آور.
سپس آنچه حاجت دارى در خواست كن ⁽⁵³⁷⁾.
فضيلت شب بيست و هفتم رجب و ثواب روزه ى آن
عن ابى جعفر الثانى قال عليه السلام : ان فى رجب ليله هى خير للناس مما طلعت عليه الشمس ، و هى ليله سبع و عشرين منه ، و ان للعامل فيها - اصلحك الله - من شيعتنا مثل اءجر عمل ستين سنة ، و انه يستحب لك صومه ، فانه يعادل صوم سنة .
امام جواد عليه السلام فرمود: در ماه رجب شبى است كه براى مردم از تمام آنچه خورشيد بر آن طلوع مى كند بهتر است ، و آن شب بيست و هفتم است ، و همانا اعمال شيعيان ما در اين شب برابر با ثواب اعمال شصت سال است ، و مستحب است روزه در اين روز، زيرا معادل روزه ى يك سال است ⁽⁵³⁸⁾.
پشيمانى ربا خوار
ان رجلا اءربى دهرا من الدهر، فخرج قاصدا اءبا جعفر الجواد عليه السلام .
فقال عليه السلام له : مخرجك من كتاب الله ، يقول الله : ((فمن جإ ه موعظة من ربه فانتهى فله ما سلف ))⁽⁵³⁹⁾.
و الموعظة هى التوبة ، فجهله بتحريمه ، ثم معرفته به ، فما مضى فحلال ، و ما بقى فليتحفظ.
شخصى مدتى طولانى از عمرش را به ربا خوارى گذرانده بود، قصد ديدار و زيارت امام جواد عليه السلام را داشت ، وقتى كه امام او را ديد فرمود: نجات تو در اين آيه از كتاب خداست كه مى فرمايد: اگر كسى موعظه و پند الهى به او رسيد و از (ربا خوارى ) خوددارى كند، سودهايى كه در سابق (پيش از نزول حكم تحريم ربا) به دست آورده مال او است .
اندرز در اين آيه توبه است ، كه پيش از جهل به حرام بودن ربا، و پس از آگاهى به حرام بودن آن است ، پس آنچه كه پيش از آگاهى به حرام بودن ربا به دست آورده است حلال ، و پس از آن بايد رعايت كند⁽⁵⁴⁰⁾.
پاداش و فضيلت خواندن سوره ى قدر
1- اسماعيل بن سهل ، قال : كتبت الى ابى جعفر الثانى عليه السلام : علمنى شيئا اذا انا قلته كنت معكم فى الدنيا و الاخرة ؟
قال : فكتب بخطه اءعرفه : (اكثر من تلاوة ((انا انزلنه )) و رطب شفتيك بالاستغفار).
اسماعيل سهل مى گويد: به حضرت جواد عليه السلام نامه نوشتم و تقاضا كردم چيزى را به من بياموزد كه با خواندن آن در دنيا و آخرت با اهل بيت پيامبر باشم ، امام عليه السلام در جواب نوشت : سوره ى قدر را زياد به خوان ، و هميشه لب هايت را به ذكر خدا و استغفار مترنم نما^{(541 )}.
2- اءبو عمرو الحذإ قال : سإ ت حالى فكتبت الى ابى جعفر، عليه السلام فكتب الى : اءدم قرإ ة ((انا ارسلنا نوحا الى قومه )).
قال : قراتها حولا فلم اءر شيئا، فكتبت اليه ، فكتب الى : قد وفى لك الحول ، فانتقل منها الى قرائة ((انا انزلناه )).
ابو عمر حذإ مى گويد: اوضاع و احوالم بد شده بود، به حضرت جواد عليه السلام نامه نوشته و عرض حال كردم ، امام عليه السلام در جواب من نوشت : سوره ى نوح را زياد به خوان .
يك سال به خواندن اين سوره ادامه دادم ولى نتيجه اى نديدم ، دوباره به امام نامه نوشتم در جواب فرمود: از اين پس سوره ى قدر را بخوان ^{(542 )}.
3- عن ابى جعفر محمد بن على بن موسى بن جعفر عليهم السلام قال : من قرإ ((انا انزلناه فى ليلة القدر)) بعد صلاة العصر، عشر مرات ، له على مثل اعمال الخلائق ).
امام جواد عليه السلام فرمود: هر كس بعد از نماز عصر ده مرتبه سوره ى قدر را به خواند خداوند ثواب اعمال همه ى بندگانش را به او مى دهد⁽⁵⁴³⁾.
2- عن الجواد: انه من قرا (سوره ى القدر) فى كل يوم و ليلة ستا وسبعين مرة ، خلق الله له الف ملك يكتبون ثوابها ستة و ثلاثين الف عام و يضاعف الله تعالى استغفار هم له الفى سنة ، الف مرة .
امام جواد عليه السلام فرمود: هر كس سوره ى قدر را در هر شبانه روز هفتاد و شش مرتبه به خواند، خداوند هزار فرشته براى او خلق مى كند، و ثوابش ‍ را سى و شش هزار سال براى وى مى نويسند، و خداوند استغفارشان را براى او دو هزار سال ، و هزار مرتبه محاسبه مى كند⁽⁵⁴⁴⁾.
جبران پيمان شكنى با خدا
قال ابو جعفر الثانى عليه السلام فى رجل عاهد الله عند الحجر اءن لايقرب محرما ابدا، فلما رجع عاد الى المحرم ؟
فقال ابو جعفر عليه السلام : ((يستغفر الله و يتوب اليه )).
شخصى كنار حجرالاسود با خدا عهد مى كند كه هيچ وقت حرامى را مرتكب نشود، پس از باز گشت از خانه ى خدا پيمانش را مى شكند، و كارهاى خلاف انجام مى دهد.
امام جواد عليه السلام فرمود: با استغفار و توبه به درگاه خداوند جبران كند⁽⁵⁴⁵⁾.
شرايط خواستگار
حسين بن بشار الواسطى قال : كتبت الى اءبى جعفر عليه السلام اءساله عن النكاح فكتب الى : من خطب اليكم فرضيتم دينه و اءمانته ، فزوجوه .
امام جواد عليه السلام در جواب نامه ى حسين بن بشار واسطى فرمود: هر كس به خواستگارى دخترتان آمد و از ديندارى و امانتدارى او راضى بوديد، او را بپذيريد⁽⁵⁴⁶⁾.