موسوى عاملى، حسن بن هادى (1272 - 1354 ق).

496. ترجمة محمّد بن اسماعيل.

الذريعة، ج 4، ص 162 (ش 802).
مؤلّف، در مقدّمه به هفت مطلب اشاره نموده است و در متن رساله، چهارده نفر را با اسامى «محمّد بن اسماعيل» بر شمرده است و در نهايت پذيرفته است كه «محمّد بن اسماعيل» موجود در اوّل اسناد الكافى، «ابن بزيع» است.
محقّق تهرانى، نسخه‏اى از اين كتاب را مشاهده كرده و نشانى داده است.

497. حاشية على تلخيص الأقوال.

الذريعة، ج 6، ص 48 (ش 234).
اين حاشيه، توسط حسن بن هادى موسوى عاملى بر كتاب تلخيص الأقوال ميرزا محمّد استر آبادى (م 1028 ق) نوشته شده است.
محقّق تهرانى در مصفّى المقال (ص 131)، اين حاشيه را با عنوان الحواشى على تلخيص الرجال، فهرست نموده است. ايشان، نسخه‏اى از اين كتاب را مشاهده كرده و نشانى داده است.

498. حاشية على منتهى المقال فى علم الرجال.

الذريعة، ج 6، ص 222 (ش 1245).
اين حاشيه، توسط مؤلّف بر منتهى المقال ابوعلى محمّد بن اسماعيل مازندرانى (م 1216 ق) نوشته شده است.
محقّق تهرانى، نسخه‏هايى از اين كتاب را در كتاب‏خانه‏هاى مختلف مشاهده كرده و نشانى داده است. ايشان در كتاب مصفّى المقال (ص 131)، از اين حاشيه با عنوان الحواشى على رجال أبى على نام مى‏برد.

499. عيون الرجال.

الذريعة، ج 15، ص 381 (ش 2380).
اين كتاب، مشتمل بر اسامى و شرح حال راويانى است كه دو نفر و يا بيشتر در مورد آنها مدح وارد كرده باشند.
كتاب، در بردارنده مقدّمه و ابواب مختلف و خاتمه است.
محقّق تهرانى مى‏گويد كه عنوان طبقات الثقات، در بعضى موارد، براى اين كتاب آورده شده است.

500. مختلف الرجال.

الذريعة، ج 20، ص 217 (ش 2661).
اين كتاب، مشتمل بر مقدّمه و ابواب مختلفى در مباحث تعريف علم رجال موضوع و غايت آن و مبادى تصوّرى و تصديقى علم رجال است.
فهرست مباحث مطرح شده در كتاب عبارت‏اند از:
تعريف علم رجال؛
موضوع علم رجال؛
وجه نياز به علم رجال؛
تاريخ زندگى ائمه معصوم‏عليهم السلام؛
القاب و كنيه ائمه‏عليهم السلام؛
الفاظ جرح و تعديل؛
اصحاب اجماع؛
مفهوم «عدّة»؛
تمييز مشتركات؛
توضيح بعضى از القاب عامه، مانند: صحابى، تابعى، مولى، محضرمى و غيره؛
توصيف راويانى كه داراى «اصل» يا «كتاب» هستند؛
طبقات؛
رموز مصطلح در علم رجال؛
شرح حال بعضى رجال از كتب خاصّه و عامّه.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 10، ص 111)، اين كتاب و عيون الرجال را با عنوان رجال السيد حسن بن هادى هم فهرست نموده است.

501. نهاية الدراية، تحقيق: ماجد غرباوى، نشر المشعر، 712 ص.

اين كتاب، شرحى بر كتاب الوجيزة ى شيخ بهايى (953 - 1031 ق) است.
كتاب، مشتمل بر مقدّمه مؤلّف، شش فصل و خاتمه است.
مطالب مورد بحث در مقدّمه عبارت‏اند از: تعريف علم درايه، موضوع و فاعده آن، تعريف حديث، اثر، خبر، سنّت و حديث قدسى.
فصل اوّل، در بيان بعضى از تقسيم‏هاى موجود در متن و سند احاديث است و بر همين اساس، اين مباحث در اين فصل آورده شده‏اند: اقسام خبر و حديث، تقسيم حديث به اعتبار تعدّد طريق و وحدت طريق، تقسيم حديث به اعتبار معرفت سند و جهالت سند، تقسيم حديث به اعتبار اختلاف سلسله سند؛
فصل دوم: حجيّت خبر؛
فصل سوم: در بيان بعضى از القاب و اصطلاحات خبر كه عبارت است از تقسيم حديث به لحاظ مروى و راوى؛
فصل چهارم: جرح و تعديل؛
فصل پنجم: انواع تحمل حديث؛
فصل ششم: آداب كتابت و ضبط و نقل حديث.
خاتمه كتاب در دو «امر» تنظيم شده است:
امر اوّل، در طريق شيعه در روايت، و تاريخ تدوين حديث؛
امر دوم، در بيان فوايدى در مورد كتب اربعه و جوامع حديثى.
محقّق كتاب، در مقدمه خود بر اين كتاب، مباحث مختلفى از علوم حديث و زندگى‏نامه مرحوم شيخ بهايى و سيد حسن صدر را آورده است و بر متن كتاب، زير نويس‏هايى را اضافه كرده است.
شايان ذكر است كه موضوع و عنوان اين كتاب، در علم درايه است؛ امّا به دليل مباحث مختلف رجالى مطرح شده در اين كتاب، نام آن در فهرست كتاب‏هاى رجالى هم آورده شده است.

كاشانى لاجوردى، سيّد حسين (زنده در 1355 ق).

502. المنظومة الوجيزة فى الدراية والرجال.

الذريعة، ج 23، ص 146 (ش 8433).
اين كتاب، مباحثى در علم درايه و رجال مطرح نموده است و مشتمل بر مقدّمه و شش فصل و يك خاتمه است و در آن، اسامى كتاب‏ها نيز آورده شده است كه در مجموع، مشتمل بر چهار صد بيت است.

عصار لواسانى، سيّد محمّد (1264 - 1356 ق).

503. ملخص المقال فى الدراية والرجال.

الذريعة، ج 22، ص 214 (ش 6742).
محقّق تهرانى، نسخه‏اى از اين كتاب را مشاهده كرده و نشانى داده است.
نسخه خطّى اين كتاب، در كتاب‏خانه‏هاى ايران موجود است.

كلباسى، ميرزا كمال الدين ابو الهدى (م 1356ق).

504. تعليقة على الرجال الكبير.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 55.

505. زلات الأقدام فى الأخطاء الرجالية.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 55.

506. سماء المقال فى علم الرجال،

507. صراط المستقيم فى التمييز بين الصحيح و السقيم.

الذريعة، ج 15، ص 34 (ش 201).
اين كتاب، مشتمل بر مباحثى در علم درايه و رجال است.

508. الفوائد الرجالية.

الذريعة، ج 16، ص 337 (ش 1563).
اين كتاب، مشتمل بر سى فايده رجالى و درايه‏اى است.
محقّق تهرانى، نسخه‏هايى از اين كتاب را مشاهده كرده و نشانى داده است.

عليارى تبريزى، ميرزا محمّد حسن (1276 - 1358 ق).

509. مختصر المقال.

الذريعة، ج 20، ص 211 (ش 2628).
اين كتاب، مشتمل بر فهرستى از اسامى رجال موجود در كتاب بهجة الآمال فى شرح زبدة المقال ومنتهى الآمال ملّا على عليارى تبريزى (م 1327 ق) است و كتاب بهجة الآمال، خود، شرح كتاب زبدة المقال سيّد حسين بن رضا حسينى بروجردى، و همچنين شرح كتاب منتهى الآمال فى تتميم زبدة المقال همين مؤلّف، يعنى ملّا على عليارى تبريزى است.
محقّق تهرانى در كتاب مصفّى المقال (ص 137) اشاره مى‏نمايد كه مصنّف، نسخه‏اى از اين كتاب را كه با خطّ خود نوشته است، به ايشان هديه كرده و در اين نسخه، شرح حال پدر و مشايخ خود را و صورت اجازه‏هايى كه اخذ نموده است، به همراه شرح حال خود، آورده است.
ايشان در الذريعة (ج 10، ص 110)، اين كتاب را با عنوان رجال الميرزا محمّد حسن بن المولى على فهرست نموده است.

مشكينى، ميرزا ابو الحسن (1305 - 1358 ق).

510. وجيزة فى علم الرجال، تحقيق: زهير اعرجى، بيروت: مؤسسة الأعلمى للمطبوعات، 1411 ق، 104 ص، اوّل.

اين كتاب، مشتمل بر مطالب زير است:
تعريف علم رجال موضوع آن و بيان حجّيت اخبار، و نيز دوازده فصل كه عبارت‏اند از:
حجّيت قول رجالى؛
اصحاب اجماع؛
مراسيل ابن ابى عمير؛
روايت‏هاى بنى فضّال؛
معناى «صحيح» در نزد متأخّران؛
معناى «أسند عنه»؛
تمييز مشتركات؛
الفاظ مدح و ذم؛
قبول جرح و تعديل؛
تعارض جرح و تعديل؛
اقسام حديث؛
اقسام تحمل حديث.
در مقدمه محقّق، زندگى‏نامه مؤلّف و ويژگى‏هاى كتاب مورد بررسى واقع شده است.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 10، ص 92، ذيل ش 172 و ج 16، ص 337)، اين كتاب را با عناوين رجال الميرزا أبى الحسن و الفوائد الرجالية هم فهرست نموده است.

موسوى مرندى، سيّد مير هاشم (م 1358 ق).

511. وصلة سلاسل الأخيار إلى رواة الأخبار.

الذريعة، ج 25، ص 100 (ش 553).

نجفى مسلمى، محمّد حرز الدين (1273 - 1365 ق).

512. الفوائد الرجالية.

الذريعة، ج 16، ص 339 (ش 1573).
محقّق تهرانى مى‏گويد كه اين كتاب، شامل يك جلد بزرگ است، امّا اشكال‏هايى دارد كه احتياج به تهذيب دارند.
مصنّف در آخر كتاب، فهرستى از اسامى مشايخ خود را آورده است.

513. قواعد الرجال و فوائد المقال.

المسلسلات فى الإجازات، ج 2، ص 46.

حايرى تهرانى، عبد الرحيم بن عبد الحسين (1294 - 1367 ق).

514. ملخص المقال فى أحوال الرجال.

الذريعة، ج 22، ص 213 (ش 6741).
مؤلّف در اين كتاب، مختصرى از كتاب خلاصة الأقوال فى معرفة أسماء الرجال علّامه حلّى (م 726 ق) را به نظم در آورده است.
محقّق تهرانى در مصفّى المقال (ص 227) متذكّر شده است كه اين كتاب، به همراه كتاب موجز المقال در علم درايه - كه از تأليف‏هاى همين مؤلّف است - چاپ شده است. ايشان در الذريعة (ج 22، ص 214، ش 6744)، اين كتاب را با عنوان ملخص مقال فى نظم مختصر خلاصة الأقوال فى معرفة اسماء الرجال و نيز با عنوان أرجوزة فى الرجال (ج 1، ص 474، ذيل ش 2359) و رجال الشيخ عبد الرحيم (ج 10، ص 125) فهرست نموده است.

515. منظومة فى الدراية والرجال.

الذريعة، ج 23، ص 107 (ش 8226).
نسخه خطّى اين كتاب، در كتاب‏خانه‏هاى ايران موجود است.

بجستانى خراسانى حايرى، سيّد ميرزا هادى (1297 - 1368 ق).

516. تمييز المشتركات.

مصفّى المقال فى مصنّفى علم الرجال، ص 489.

517. طبقات الرواة.

الذريعة، ج 15، ص 149 (ش 985).
محقّق تهرانى در مصفّى المقال (ص 489)، اين كتاب را از جمله كتاب‏هاى رجالى اين مؤلّف به شمار آورده است.

518. مرقاة الثقاة.

مصفّى المقال فى مصنّفى علم الرجال، ص 489.
محقّق تهرانى، اين كتاب را از جمله كتاب‏هاى رجالى سيّد ميرزا هادى هروى حايرى به شمار آورده كه در احوال راويان حديث، تأليف شده است.
ايشان همچنين اين كتاب و كتاب طبقات الرواة را در الذريعة (ج 10، ص 158) با عنوان رجال السيد هادى الخراسانى هم فهرست نموده است.

علم الهدى كابلى، سيّد محمّد (1284 - 1368 ق).

519. تعليقة على منهج المقال للاسترآبادى.

المسلسلات فى الإجازات، ج 2، ص 216.

حسينى مرعشى نجفى، سيّد شهاب الدين (1276 - 1369 ش).

520. منية الرجال فى شرح نخبة المقال. قم: انتشارات حق بين، 1342ش.

اين كتاب، شرح بر كتاب نخبة المقال تأليف مرحوم سيّد حسين بروجردى (م‏1277ق) است.
اين شرح، اگرچه مختصر است؛ ليكن شامل مباحث رجالى، كتابشناسى، حديث‏شناسى، نسب شناسى، واژه شناسى، تاريخ و شرح حال است.
مؤلّف در بسيارى از موارد، مطالب را به اختصار نوشته است و براى تفصيل، به بعضى از آثار خود ارجاع داده است.
ايشان در نقل اقوال ديگران، بيشتر به تنقيح المقال و مقباس الهداية مراجعه دارد.
شايان ذكر است كه تنها جلد اوّل كتاب - كه تا حرف ذال را در بردارد - به چاپ رسيده است.

زنجانى، فضل اللَّه (1302 - 1370 ق).

521. تعليقات منهج المقال.

مصفّى المقال فى مصنّفى علم الرجال، ص 364.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 10، ص 140)، اين تعليقات را با عنوان رجال الميرزا فضل اللَّه هم فهرست نموده است.

موسوى عاملى، سيّد عبد الحسين شرف الدين (1290 - 1377 يا 1370 ق).

522. المراجعات. تحقيق: حسين راضى، مؤسسة دار الكتاب الإسلامى، 548ص.

اين كتاب، مشتمل بر شرح حال يكصد نفر از رجال شيعه است كه در صحاح اهل سنّت از آنها روايت آورده شده است. مؤلّف پس از بيان نام، كنيه و لقب راوى، مذهب و راوى و مروى عنه او و اقوال علماى رجالى اهل سنّت را با ذكر نام مصدر مورد مراجعه، مشخّص نموده است. اسامى بر اساس حروف الفبا تنظيم شده‏اند.
اين رساله، شانزدهمين «مراجعه» از كتاب المراجعات (ص 104 - 194) همين مؤلّف را تشكيل مى‏دهد.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 11، ص 76، ش 474) اين رساله را با عنوان رسالة أسناد الشيعة فى أسناد السنة فهرست نموده است.

523. مختصر الكلام فى مؤلّفى الشيعة.

الذريعة، ج 20، ص 205 (ش 2595).
اين كتاب، مشتمل بر فهرست و شرح حال مؤلّفان از صدر اسلام به بعد است.
محقّق تهرانى متذكّر شده است كه تنها يك جلد از اين كتاب چاپ شده است و بعضى از شرح‏حال‏هاى ذكر شده در اين كتاب، در مجلّه العرفان، آورده شده است.

قمى، على (م 1371 ق).

524. تنوير المرآة.

الذريعة، ج 4، ص 471 (ش 2092).
اين كتاب، در شرح اسناد روايات كتاب الكافى و در بيان احوال رجال ذكر شده در سند احاديث اين كتاب، تأليف شده است.
محقّق تهرانى متذكّر مى‏شود كه از اين كتاب تا آخر حرف «كاف» را مشاهده نموده و اين در حالى است كه مؤلّف، مشغول به اتمام رساندن كتاب بوده است.
ايشان در الذريعة (ج 13، ص 82)، اين كتاب را با عنوان شرح أسانيد الكافى و نيز با عنوان رجال الشيخ على (ج 10، ص 133) فهرست نموده است.

بلادى بوشهرى، سيّد عبد اللَّه (م 1372 ق).

525. كشف الأسرار.

الذريعة، ج 18، ص 13 (ش 445).
محقّق تهرانى در مصفّى المقال (ص 241) آورده است كه اين كتاب، در بردارنده قدح و جرح بر بسيارى از رجال است. ايشان در الذريعة (ج 10، ص 127)، اين كتاب را با عنوان رجال السيد عبد اللَّه هم فهرست نموده است.

رضوى، سيّد راحت حسين (1297 - 1376 ق).

526. تحقيق المقال فى شرائط الرواة و اهل الرجال.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 61.

527. تنقيح احوال الرواة.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 61.
اين كتاب، شرح بر نقد الرجال است.

528. حاشية نهاية المقال.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 61.

529. كاشف الحجاب عن وثاقة من روى عنه الأصحاب.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 62.

530. كشف القناع عن وثاقة من روى عنهم أصحاب الاجماع.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 62.

531. مقدمات نهاية المقال فى تحقيق أحوال الرجال.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 62.

532. نهاية المقال فى علم الرجال.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 62.

تبريزى، ميرزا محمّد على صفوت (1298 - 1377 ق / 1335 ش).

533. مرآت الأخيار فى أحوال الرجال.

الذريعة، ج 20، ص 261 (ش 2877).

طباطبايى بروجردى، سيّد حسين (1292 - 1380 ق).

534. أسانيد الاستبصار.

المسلسلات فى الإجازات، ج 2، ص 327.

535. إصلاح و مستدرك رجال الطوسى.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 327.

536. إطلالة على الرجال و الحديث.

اين كتاب، مشتمل بر مقدّمه‏هاى سيّد حسين طباطبايى بروجردى بر پنج كتاب حديثى، رجالى و فقهى است و به دليل اهميّت اين مقدّمه‏ها، محقّق اقدام بر جمع‏آورى و تصحيح آنها نموده و به همراه تعليقاتى، اين مجموعه را به طور مستقل ارائه نموده است.
اين مقدّمه‏ها بر كتاب‏هاى ترتيب اسانيد الكافى، تنقيح أسانيد التهذيب، جامع الرواة، جامع الأحاديث الشيعة و مسائل الخلاف آورده شده‏اند.
مباحث مطرح شده در اين مقدّمه‏ها در مجموع عبارت‏اند از: بررسى نقش طبقات راويان حديث و محدّثان در علم رجال، معرّفى كتاب، مؤلّف و مشايخ مؤلّف در آن كتاب و....

537. تجريد أسانيد الكافى وتنقيحُها،

538. تحقيق عن أسانيد الصحيفة السجادية.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 327.

539. ترتيب أسانيد كتاب الكافى (الموسوعة الرجالية، ج 1)،

540. تنقيح أسانيد التهذيب،

تنظيم: ميرزا مهدى تبريزى صادقى، قم: مطبعة سيد الشهداء، 1411 ق، 691 ص، اوّل.
مؤلّف با تنظيم اسناد هر راوى از كتاب تهذيب الأحكام، طُرُق مختلف و طبقه آن راوى را مشخّص نموده است. البته ايشان، اسناد روايات كتاب الكافى را كه در كتاب التهذيب نقل شده‏اند، در اين تأليف نياورده است.
اسامى راويان، بر اساس ترتيب عنوان‏ها در كتاب الفهرست شيخ طوسى تنظيم شده‏اند.
طبقات رجال از زمان صحابيان تا شيخ طوسى، در دوازده طبقه گنجانيده شده است.
در بيان هر سند، نشانى آن سند، شامل شماره جلد و صفحه از كتاب تهذيب الأحكام، مشخّص شده است.

541. ترتيب أسانيد كتاب التهذيب (الموسوعة الرجالية، ج 2)،

تنظيم: ميرزا حسن نورى همدانى، مقدّمه: محمّد واعظ زاده خراسانى، مشهد: بنياد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى، 1414 ق، 544 ص، رحلى.
اين كتاب، مشتمل بر مطالب زير است:
مقدمه مؤلّف كه در بردارنده مختصرى از ويژگى‏هاى اين كتاب و كتاب التهذيب، به همراه شرح حال شيخ طوسى است؛ امّا مؤلّف، مقدّمه را به پايان نرسانيده است.
در مقدّمه آورده شده است كه اسانيد روايات الكافى كه در التهذيب نقل شده، در اين كتاب آورده نشده‏اند.
در جلد اوّل اين مجموعه از كتاب‏ها كه با عنوان ترتيب أسانيد كتاب الكافى معرّفى شده است، مؤلّف در مقدّمه، توضيحاتى در نقش و جايگاه طبقات رجال حديث، بيان داشته است.
در متن كتاب، مؤلّف با استناد به اسناد موجود در كتاب التهذيب و با اضافه كردن طُرُق شيخ طوسى در «مشيخه» و الفهرست، به راويانى كه در صدر اسناد كتاب التهذيب واقع شده‏اند و اكثراً صاحب «كتاب» و يا «اصل»اند، اشاره كرده طريق شيخ طوسى و مشايخ ايشان به صاحبان اين كتاب‏ها و روايات كتاب التهذيب را مشخّص و ذكر نموده است و به اين ترتيب، اسناد را مسند ساخته و طبقه راويان موجود در اسناد التهذيب را مشخّص كرده است.
طبقات رجال از زمان صحابيان تا شيخ طوسى، در دوازده طبقه گنجانيده شده‏اند.
در بيان هر طريق، نشانى كامل كتاب التهذيب با ذكر جلد، صفحه، نوع كتاب فقهى و باب، مشخّص شده است و ذكر طُرُق شيخ طوسى و ذكر مشايخ وى، بر اساس حروف الفباست.
در زير نويس كتاب، مؤلّف، نشانى‏هاى ديگر اسنادى كه در متن كتاب آورده شده‏اند، مشخّص كرده و در بعضى موارد، اشكال موجود در اسناد را مطرح نموده است.

542. ترتيب أسانيد كتاب الخصال، كتاب معانى الأخبار، كتاب علل الشرائع، كتاب ثواب الأعمال و عقاب الأعمال (الموسوعة الرجالية، ج 3)،

تنظيم: ميرزا حسن نورى همدانى، مقدّمه: محمّد واعظ زاده خراسانى، مشهد: بنياد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى، 1413 ق، 639 ص، اوّل.
اين كتاب، مشتمل بر ترتيب و تنظيم اسناد موجود در پنج كتاب حديثى شيخ صدوق است و با توجّه به اين كه راويانى كه در صدر اسناد اين كتاب‏ها واقع شده‏اند، صاحب «كتاب» و يا «اصل»اند كه شيخ صدوق روايت‏ها را از آنها اخذ كرده است، مؤلّف، طريق هر يك از مشايخ شيخ صدوق را در اين پنج كتاب حديثى مشخّص و ذكر نموده است تا به اين وسيله، طبقه راويان موجود در اسناد وى مشخّص گردد.
مؤلّف، طبقات رجال حديث از زمان صحابيان تا شيخ صدوق را در ده طبقه گنجانيده است.
اسناد هر يك از اين پنج كتاب، به طور مستقل و با ذكر جلد و باب كتاب، تنظيم شده‏اند و به ترتيب عبارت‏اند از: كتاب الخصال، معانى الأخبار، علل الشرائع، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال.
در اوّل هر كتاب، اسامى مشايخ صدوق در آن كتاب بر اساس ترتيب حروف الفبا آمده است.

543. رجال أسانيد أو طبقات رجال كتاب الكافى (الموسوعة الرجالية، ج 4)،

تنظيم: ميرزا حسن نورى همدانى، مقدّمه: محمّد واعظ زاده خراسانى، مشهد: بنياد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى، 1413 ق، 468 ص، اوّل.
اين كتاب، مشتمل بر تنظيم طبقات راويان حديث در كتاب الكافى است، به اين ترتيب كه مؤلّف با مراجعه به اسناد موجود در كتاب الكافى، راوى و مروى عنه هر راوى را ذكر مى‏نمايد و بر اين اساس، طبقه هر راوى با ذكر مشايخ و شاگردان وى مشخّص گرديده است.
اسامى راويان، بر اساس ترتيب حروف الفبا تنظيم شده و در مقابل نام هر يك از آنها، طبقه وى تعيين شده است.

544. ترتيب أسانيد و رجال أسانيد (أو طبقات رجال) كتاب من لا يحضره الفقيه، و ترتيب أسانيد كتاب الأمالى (الموسوعة الرجالية، ج 5)،

تنظيم: ميرزا حسن نورى همدانى، مقدّمه: محمّد واعظ زاده خراسانى، مشهد: بنياد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى، 1414 ق، 496 ص، اوّل.
اين كتاب، در سه بخش تنظيم شده است:
1. ترتيب أسانيد كتاب من لا يحضره الفقيه، كه مؤلّف با استناد بر اسناد موجود در اين كتاب و تكمله اين اسناد در مشيخه كتاب من لا يحضره الفقيه، اسناد هر يك از مشايخ شيخ صدوق در كتاب من لا يحضر را مرتّب و بر اساس حروف الفبا، تنظيم كرده است و به اين وسيله، طبقه راويان موجود در اسناد اين كتاب، مشخّص شده‏اند.
در اوّل هر سند، شماره مسلسل هر روايت، به همراه نام بابى كه سند روايات از آن اخذ شده، مشخّص شده است.
طبقات رجال از زمان صحابيان تا شيخ صدوق، در ده طبقه گنجانيده شده است.
2. ترتيب رجال أسانيد كتاب من لا يحضره الفقيه، مشتمل بر تنظيم طبقات راويان حديث كه در كتاب من لا يحضره الفقيه آورده شده، به اين ترتيب كه مؤلّف با مراجعه به اسناد موجود در كتاب من لا يحضره الفقيه، راوى و مروى عنه هر راوى را مشخّص نموده است و بر اين اساس، طبقه هر راوى با ذكر مشايخ و شاگردان وى مشخّص گرديده است.
اسامى بر اساس حروف الفبا تنظيم شده و در مقابل نام هر يك از راويان، شماره طبقه وى تعيين شده است.
3. ترتيب أسانيد كتاب الأمالى، كه مؤلّف با استناد به اسناد موجود در كتاب الأمالى، اسناد هر يك از مشايخ مرحوم صدوق به روايات موجود در اين كتاب را مشخّص كرده و آنها را بر اساس ترتيب حروف الفبا تنظيم و ذكر نموده است و به اين وسيله، طبقه راويان موجود در اسناد اين كتاب را مشخّص كرده است.

545. تعليقة على منهج المقال.

المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 328.

546. رجال أسانيد (أو طبقات رجال) كتاب رجال الكشّى، فهرست الشيخ الطوسى، فهرست الشيخ النجاشى (الموسوعة الرجالية، ج 6)،

تنظيم: ميرزا حسن نورى همدانى، مقدّمه: محمّد واعظ زاده خراسانى، مشهد: بنياد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى، 1413 ق، 683 ص، اوّل.
اين كتاب، در سه بخش مستقل تنظيم شده است كه عبارت‏اند از: رجال اسانيد يا طبقات رجال كتاب رجال الكشّى،رجال اسانيد الفهرست شيخ طوسى، رجال اسانيد رجال النجاشى.
مؤلّف، طبقات راويان حديث را در هر يك از اين سه كتاب، به طور مستقل بيان كرده است، به اين ترتيب كه با مراجعه به اسناد موجود در هر كتاب، راوى و مروى عنه مشايخ ذكر شده در اين كتاب‏ها را ذكر نموده است و بر اين اساس، طبقه مشايخ موجود در اين كتاب‏ها مشخّص شده‏اند.
در هر كتاب، اسامى راويان بر اساس ترتيب حروف الفبا تنظيم شده و در مقابل هر نام، شماره طبقه وى مشخّص شده است.

547. رجال أسانيد أو طبقات رجال كتاب التهذيب (الموسوعة الرجالية، ج 7)،

تنظيم: ميرزا حسن نورى همدانى، مقدّمه: محمّد واعظ زاده خراسانى، مشهد: بنياد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى، 1413 ق، 1341 ص، اوّل.
اين كتاب، مشتمل بر تنظيم طبقات راويان حديث در كتاب التهذيب شيخ طوسى است، به اين ترتيب كه مؤلّف با مراجعه به اسناد موجود در كتاب التهذيب، راوى و مروى عنه هر راوى را ذكر مى‏نمايد و بر اين اساس، طبقه هر راوى با ذكر مشايخ و شاگردان وى مشخّص گرديده است.
اسامى راويان، بر اساس ترتيب حروف الفبا تنظيم شده و در مقابل نام هر يك از راويان، شماره طبقه وى مشخّص شده است.

548. ترتيب فهرس الشيخ منتجب الدين.

مستدركات الذريعة، ج 26، ص 188 (ش 940).
مؤلّف در اين كتاب، اقدام به بيان ترتيب اسامى مؤلّفان موجود در كتاب الفهرست شيخ منتجب الدين بن بابويه رازى (504 - زنده در 585 ق) نموده است. سپس براى تكميل كتاب، مستدركات خود بر آن را اضافه نموده است و در نهايت، چند فايده رجالى را در آخر كتاب بيان كرده و مورد بحث قرار داده است.

549. حواشى النجاشى.

الذريعة، ج 7، ص 111 (ش 583).
محقّق تهرانى اظهار داشته است كه اين حاشيه را بر نسخه‏اى از رجال النجاشى نزد مؤلّف و با خطّ او مشاهده نموده است.

حسينى اصفهانى، سيّد عبد اللَّه (ثقة الإسلام) (1285 - 1382 ق).

550. مقتصر المقال فى علم الرجال.

الذريعة، ج 22، ص 20 (ش 5819).
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 10، ص 128)، اين كتاب را با عنوان رجال السيد عبد اللَّه هم فهرست نموده است.

شهرستانى حسينى حايرى، سيّد محمّد على (1301 - 1386 ق).

551. سجل الأحوال من الرجال.

المسلسلات فى الإجازات، ج 2، ص 336.

552. ثقات الرواة.

الذريعة، ج 5، ص 8 (ش 21).
اين كتاب، فهرست اسامى راويان موثق كه بر اساس تنظيم حروف الفبا آورده شده‏اند.
محقّق تهرانى، نسخه‏اى از اين كتاب را مشاهده كرده و ياد آورى كرده كه اين كتاب به چاپ رسيده است.
ايشان در الذريعة (ج 10، ص 135)، اين كتاب را با عنوان رجال السيد محمّد على و نيز با عنوان رجال السيّد هبة الدين الشهرستانى (ج 10، ص 159) فهرست نموده است.

منزوى تهرانى، محمّد محسن (آقا بزرگ) (1293 - 1386 ق).

553. مصفّى المقال فى مصنّفى علم الرجال، تصحيح: احمد منزوى، 1378 ق، 626 ص، دوم.

اين كتاب، مشتمل بر مقدمه مؤلّف و متن كتاب است.
مقدّمه مؤلّف در جايگاه علم رجال و معرّفى كتاب است.
متن كتاب، شامل اسامى مؤلّفانى است كه از نيمه دوم قرن اوّل هجرى تا زمان حيات مؤلّف، داراى تأليفى در موضوعات شرح حال راويان و علماى شيعه، فهرست كتاب‏هاى شيعه، اجازات، انساب، فوايد رجالى و... بوده‏اند.
به دنبال ذكر اسامى مؤلّفان، شرح حال بسيار مختصر آنها به همراه فهرست اسامى آثار مؤلّف در موضوعات ذكر شده، آمده است.
اسامى بر اساس حروف الفبا تنظيم شده‏اند.

زنجانى، شيخ موسى (1328 - 1399 ق).

554. الجامع فى الرجال، قم: پيروز، 1394 ق، 1009 ص.

تنها جلد اوّل آن چاپ شده است.
مؤلّف در مقدمه كتاب، انگيزه و روش خود در تأليف اين كتاب را بيان نموده است.
متن كتاب، شامل اسامى كلّيه رجال شيعه در كتاب‏هاى فقه، حديث و رجال است و به دنبال ذكر هر اسم، مشخّص شده است كه اين شخص، صحابه كدام يك از معصومان‏عليهم السلام است و در صورتى كه آن شخص راوى باشد، راوى و مروى عنه وى مشخّص شده، و كتابى كه در آن روايت وى آمده، معرّفى شده است.
در مواردى كه در ضبط اسامى اشكالى باشد، به منظور رفع مشكل، ضبط اسم يا كنيه و يا لقب او بيان شده است و در مواردى كه اسامى مختلف، شامل يك نفر باشد و يا يك اسم، شامل دو يا چند نفر باشد (توحيد مختلفات و تمييز مشتركات)، مؤلّف كتاب، به اين مطلب اشاره نموده است.
در بسيارى از موارد، موثّق يا ضعيف و يا مجهول بودن راوى با بيان مصدر مورد مراجعه، مشخّص شده است. نيز در مواردى كه اسمى از راويان شيعه با راويان اهل سنّت در روايات كتاب صحيح مسلم و بخارى مشترك باشند، اين موارد، مشخّص شده‏اند.
در بيان اسامى معصومان‏عليهم السلام و اسامى كتاب‏هاى رجالى و حديثى و اقسام حديث، از رموزى استفاده شده كه در مقدّمه كتاب مشخّص شده‏اند.
اسامى موجود در كتاب، بر اساس ترتيب حروف الفبا تنظيم شده است.
جلد اوّل اين كتاب، تنها شامل حرف «الف» تا پايان حرف «سين» است.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 10، ص 151)، اين كتاب را با عنوان رجال الشيخ موسى، و در مصفّى المقال (ص 466) با عنوان الوجيزة فهرست كرده است.

ارومى تبريزى، اسماعيل (زنده در 1295 - ق 14 ق).

555. رجال الشيخ اسماعيل الأرومى.

الذريعة، ج 10، ص 96 (ش 191).
محقّق تهرانى اشاره مى‏نمايد كه مؤلّف، نام اين كتاب را در فهرست آثار خود كه در پايان بعضى از تصانيف وى به چاپ رسيده، آورده است.

اصفهانى حايرى، ميرزا عبد الرزاق بن على رضا (1291 - ق 14).

556. الوجيزة فى الدراية والفوائد الرجالية، 43 + 15 ص، جيبى.<(6)

اين رساله، مشتمل بر مباحثى در علم درايه و فوايد رجالى است. مؤلّف در متن كتاب، اين مباحث را طرح و تبيين نموده است:
تعريف علم رجال و درايه؛
موضوع و وجه نياز به آنها؛
اقسام حديث؛
اقسام تحمّل حديث؛
شرايط قبول خبر واحد؛

بحرانى، سيّد هادى بن حسين (1302 - ق 14).

557. نخبة المقال فى علم الرجال.

الذريعة، ج 24، ص 99 (ش 512).
كتاب، اُرجوزه‏اى در علم رجال و مشتمل بر دو هزار و پانصد بيت است.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 10، ص 158)، اين كتاب را با عنوان رجال السيد هادى بن السيد حسين الصباغ هم فهرست نموده است.

حرّ عاملى جبعى، على بن سعيد (ق 14).

558. مهذّب الأقوال فى أحوال الرجال.

الذريعة، ج 23، ص 292 (ش 9032).
اين كتاب، از جمله مآخذ كتاب أعيان الشيعة است.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 10، ص 136)، اين كتاب را با عنوان رجال الشيخ على هم فهرست نموده است.

حسن آبادى، محمّد جواد (ق 14).

559. تلخيص خلاصة الأقوال.<(7)

مصفّى المقال فى مصنّفى علم الرجال، ص 117.
اين كتاب، مشتمل بر تلخيصى از كتاب خلاصة الأقوال علّامه حلّى (م 726ق) است.
مرحوم شيخ احمد بيان در خُلد برين (ج 15، ص 135)، نام اين كتاب را در فهرست آثار اين مؤلّف آورده است.

خوانسارى رياضى، ابوالقاسم (1313 - ق 14).

560. الفوائد الرجالية.

تقريرات درس سيّد ابو تراب خوانسارى.
مصفّى المقال فى مصنّفى علم الرجال، ص 34.
محقّق تهرانى در نقباء البشر (ص 64)، نام اين كتاب را در فهرست آثار اين مؤلّف آورده است.

عزاوى نجفى، محمّد رضا (ق 14).

561. أصدق المقال فى الدراية والرجال.

الذريعة، ج 2، ص 121 (ش 484).
محقّق تهرانى بيان كرده است كه فاضل اُردوبادى از باب چهاردهم اين كتاب، احوال بعضى از رجال را انتخاب كرده و در مجموعه الرياض الزاهرة، نقل نموده است.

562. معرفة الأحوال فى علم الرجال.

الذريعة، ج 21، ص 246 (ش 4859).
كتاب در دو بخش تأليف شده است: بخش اوّل، در احوال رجال صحيح است و بخش دوم، در احوال رجال موثّق و ضعيف.

كلباسى، محمّد ابراهيم (1322 - ق 14).

563. دُرَر المقال فى علمى الدراية والرجال.

الذريعة، ج 8، ص 135 (ش 506).
اين كتاب، مشتمل بر تقريرات درس درايه و رجال سيّد ابوتراب خوانسارى است.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 10، ص 83، ذيل ش 147)، اين كتاب را با عنوان كتاب الرجال هم فهرست نموده است.
نسخه خطى اين كتاب، در كتاب‏خانه‏هاى ايران موجود است.

گلپايگانى، محمّد (ق 14).

564. تقريرات السيد أبوتراب فى الفوائد الرجالية.

مصفّى المقال فى مصنّفى علم الرجال، ص 446.
محمّد گلپايگانى از شاگردان سيّد ابوتراب است كه مباحث و فايده‏هاى رجالى درس استاد خود را تقرير نموده است.

مستوفى اصفهانى، يحيى بن شفيع (ق 14).

565. الحواشى على خاتمة المستدرك.

الذريعة، ج 7، ص 97 (ش 499).
محقّق تهرانى، نسخه‏اى از كتاب خاتمة المستدرك ميرزا حسين نورى (م 1320ق) را كه اين حاشيه بر آن نوشته شده، مشاهده كرده و نشانى داده است.

مطرخفاجى نجفى، جواد (1308 - ق 14).

566. غوالى سبائك المقال فى نبذ من علم الرجال.

الذريعة، ج 16، ص 71 (ش 353).
اين كتاب، مشتمل بر مقدّمه، سه مقصد و خاتمه است.
مقدمه كتاب، دربردارنده تعريف، موضوع و غايت علم رجال است.
مقاصد سه‏گانه كتاب، مشتمل بر بحث در اصحاب اجماع، مفهوم «عدّه» و بحث از بعضى از منصوبان به توثيق است.
خاتمه كتاب نيز در مورد بعضى از مشايخ اجازات است.
محقّق تهرانى در كتاب مصفّى المقال، از اين كتاب با عنوان غوالى سبائك المقال فى بيان وجه الحاجة إلى علم الرجال ياد كرده و در الذريعة (ج 10، ص 108) نيز آن را با عنوان رجال الشيخ جواد مطر، فهرست نموده است.

مظفّر، محمّد حسن بن محمّد (1301 - ق 14).

567. رجال السنة فى الميزان،

مقدّمه‏نگار: مرتضى رضوى و عبد الرحمان عبد اللَّه زرعى، قاهره: دار المعلم للطباعة، 1396 ق، 152 ص، اوّل.
اين كتاب، مشتمل بر مقدّمه‏اى در ذكر فتواى علما و شيوخ الأزهر در مورد مذهب شيعه و تقريب بين مذاهب اسلامى و نيز زندگى‏نامه مؤلّف به قلم شيخ راضى است.
متن كتاب، شامل مباحثى در حجّيت اخبار عامّه و مناقشه در اسناد روايات آنها، خصوصاً در كتب صحاح ستّه است. مؤلّف، فهرستى از راويان موجود در كتاب‏هاى صحاح ششگانه اهل سنّت را كه از طرف علماى آنها در كتاب‏هاى رجالى مورد جرح و تعديل واقع شده‏اند، بر اساس ترتيب حروف الفبا، تنظيم و ارائه نموده است.
اين كتاب، در مقدمه دلائل الصدق مؤلّف، آمده است. سپس سيّد مرتضى رضوى به عنوان ردّى بر كتاب رجال الشيعة فى الميزان عبد الرحمان عبد اللَّه زرعى، اقدام به چاپ آن به طور مستقل نموده است.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 2، ص 258، ش 1050)، اين كتاب را با عنوان الإفصاح عن أحوال رواة الصحاح و نيز با عنوان رجال الشيخ محمّد حسن بن الشيخ محمّد (ج 10، ص 110) فهرست نموده است.

موسوى آل خرسان نجفى، سيّد حسن (1326 - ق 14).

568. شرح مشيخة الاستبصار.

منتشر شده در: الاستبصار، تهران: دار الكتب الإسلاميّة، 1363، ص 303 - 345، چهارم.
مؤلّف در اين شرح به بيان احوال راويانى كه داراى «كتاب» يا «اصل» هستند و از كتاب يا اصل آنها در الاستبصار روايت آورده شده و شيخ طوسى، طريق خود به اين اشخاص را در مشيخه ذكر نموده، و همچنين در بيان شرح احوال كلّيه راويانى كه در طُرُق اين مشايخ واقع شده‏اند پرداخته است.
شايان ذكر است كه در جلد اوّل كتاب الاستبصار، اسناد روايات به صورت كامل آورده شده‏اند. سپس شيخ طوسى از جلد دوم، اقدام بر اختصار اسناد نموده و تنها به ذكر صاحبان كتاب و اصل تا معصوم‏عليهم السلام اكتفا نموده است و طريق اين مشايخ را در آخر جلد چهارم به نام مشيخة الاستبصار، آورده است.
شارح در شرح حال هر راوى، علاوه بر ذكر عبارت‏هاى علماى معتمَد در علم رجال، تأليف‏هاى راوى و در بعضى موارد، راوى و مروى عنه آن راوى را مشخّص نموده است.
شارح در آخر، فهرستى از اسامى راويان مشيخة الاستبصار را كه داراى كتاب يا اصل هستند و شيخ طوسى براى آنها طريق ذكر كرده، بر اساس حروف الفبا تنظيم نموده است.

569. شرح مشيخة تهذيب الأحكام.

منتشر شده در: تهذيب الأحكام، بيروت: دار صعب - دار التعارف، 1401 ق، 10 ج (ج 10، 91 ص).
مؤلّف در اين شرح به بيان احوال كلّيه راويان صاحب «كتاب» و «اصل»اند و راويانى كه در طريق شيخ طوسى در مشيخه تهذيب الأحكام وارد شده‏اند، پرداخته است.
در شرح حال هر راوى، علاوه بر ذكر عبارت‏هاى علماى رجال، تأليف‏ها و در بعضى موارد، راوى و مروى عنه آن راوى را مشخّص نموده است.
مؤلّف اين شرح، در آخر فهرستى از اسامى راويان مشيخه التهذيب را كه داراى كتاب و اصل هستند و شيخ طوسى در مشيخه به آنها طريق ذكر كرده است، بر اساس حروف الفبا تنظيم نموده است.

570. شرح مشيخة الفقيه.

منتشر شده در: (كتاب )من لا يحضره الفقيه، بيروت: دار التعارف، 1401 ق، 4 ج، (ج 4، 148 ص).
اين شرح در بيان احوال راويانى است كه در مشيخه كتاب من لا يحضر به آنها طريق ذكر شده است.
اغلب مطالب ذكر شده در مورد راويان از عبارت‏هاى شيخ طوسى، نجاشى و علّامه حلّى اتّخاذ شده و علاوه بر بيان شرح حال راويان، تأليف‏ها و راوى و مروى عنه آنها مشخّص شده است.
شارح در آخر، فهرستى از اسامى راويان مشيخه كتاب من لا يحضر الفقيه را كه داراى طريق هستند، بر اساس حروف الفبا تنظيم نموده و در مقدّمه‏اى مختصر بر اين شرح، ويژگى‏هاى اين شرح و فهرستى از مصادر مورد مراجعه را بيان نموده است.

ابوالحسن، سيّد على.

571. الفوائد الرجالية، قم: ذوى القربى، 230 + 180، اوّل.

572. الانتصار للنائينى فى صحّة الكافى.

منتشر شده به همراه: الفوائد الرجالية، قم: ذوى القربى، 188 ص، اوّل.
اين رساله، در تقويت رأى محقّق نايينى در صحّت روايات الكافى نگاشته شده و مؤلّف، قراين مختلف دالّ بر اين مطلب را از آراى ناقدان برجسته حديث، گِرد آورده است و در مجموع، سه قرينه مهم را ذكر كرده و سپس به دفع اشكالات معجم رجال الحديث بر اين ادّعا پرداخته است.
در پايان رساله، مواردى كه شيخ طوسى بر روايات الكافى‏اشكال كرده، جواب داده شده است.
اين كتاب، همراه كتاب الفوائد الرجالية ى همين مؤلّف، در يك مجلّد آورده شده است.

اكبرى، غلامرضا.

573. بررسى زندگى على بن يقطين، مشهد: مؤسسه فرهنگى، انتشاراتى الشمس، 200 ص، اوّل.

اين كتاب به بررسى حالات على بن يقطين مى‏پردازد كه از راويان امام كاظم‏عليه السلام به شمار مى‏آيد و با تشويق آن حضرت، در دستگاه خلفاى عبّاسى باقى ماند و خدمات شايانى را به شيعيان زمان خود نمود.
مطالب كتاب، در چهار فصل جمع‏آورى شده كه عبارت‏اند از:
فصل اوّل، زندگى‏نامه على بن يقطين؛
فصل دوم، فعّاليت‏هاى اجتماعى و سياسى او؛
فصل سوم، خاندان على بن يقطين؛
فصل چهام، روايات على بن يقطين با اشاره به كتاب‏هاى فقهى و باب‏هايى كه اين روايات در آن جا وارد شده‏اند.

امانى، محمّد حسن.

574. نجاشى، راوى‏شناس بزرگ. قم: مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، 1376 ش، 144 ص، اوّل.

اين كتاب، شامل بررسى شرح حال نجاشى، صاحب كتاب رجال النجاشى است و در زمينه علم رجال تأليف شده كه يكى از چهار كتاب اصلى علم رجال به حساب مى‏آيد.
اين كتاب، در هفت بخش به ولادت نجاشى، خاندان او، اساتيد و راويان او، حاكمان عصر، علماى معاصر، و آثار نجاشى است و به جلوه‏هايى از زندگى او اشاره دارد.

امينى، محمّد هادى.

575. أصحاب الإمام أمير المؤمنين‏عليه السلام و الرواة عنه. بيروت: دار الغدير للمطبوعات - دار الكتاب الإسلامى، 1412 ق، 2 ج، اوّل.

اين كتاب، در بردارنده نام و شرح حال اصحاب امام على‏عليه السلام و راويان از آن حضرت است كه اكثراً به طور مختصر بيان شده است. سپس مصادر رجالى شيعه و اهل سنّت كه شرح حالى از اين صحابى و يا راوى را در بردارند، با ذكر نشانى مشخّص شده است.
اسامى بر اساس ترتيب حروف الفبا تنظيم شده‏اند.

ايروانى، باقر.

576. دروس تمهيدية فى القواعد الرجالية. منشورات سعيد بن جُبَير، 1417 ق، 347 ص، اوّل.

اين كتاب، مشتمل بر مطالب زير است:
مقدمه مؤلّف در حجّيت خبر و نياز به علم رجال است.
متن كتاب، در دو بخش تنظيم شده است و مباحث هر دو بخش، يكسان است. تنها در بخش دوم، مباحث بخش اوّل به صورتى مفصّل‏تر مطرح شده است. چون مؤلّف، كتاب را به عنوان كتاب درسى تأليف كرده است، در آخر هر فصل، تمرين‏هايى را مطرح نموده است.
كتاب، شامل چهار فصل است كه عبارت‏اند از:
فصل اوّل، روش‏هاى اثبات وثاقت راوى، توثيقات عامّه، مدارك حجّيت قول رجالى؛
فصل دوم، اقسام حديث؛
فصل سوم، معرّفى و بررسى نظريات مختلف در مورد بعضى از كتاب‏هاى حديثى؛
فصل چهارم، بررسى نظريات مختلف در مورد بعضى از كتاب‏هاى رجالى.

بغدادى، محمود.

577. ثقات الإسلام. تهران: هفتمين كنفرانس بين المللى وحدت اسلامى، شهريور 1372، 91 ص.

نويسنده در مقدّمه، مطالبى در زمينه ضرورت وحدت بين مسلمانان و آثار آن مطرح نموده است و سپس به همين منظور، بعضى از راويان مشترك را كه در كتاب‏هاى شيعه و اهل سنّت، ثقه شمرده شده‏اند، مشخّص كرده و فهرست نموده است.
در ذيل هر نام، شرح حال مختصرى از راوى، به همراه اقوال بعضى از علماى رجال شيعه و سنّى، و راوى و مروى عنه مشخّص شده و در آخر، مصادرى كه شرح حال اين راوى را بيان داشته‏اند، با ذكر نشانى معرّفى شده‏اند.
اسامى راويان، به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده است.

بهبودى، محمّد باقر.

578. علل الحديث. تهران: انتشارات سنا، 1378 ق، 362 ص، اوّل.

مؤلّف، احاديث معلّل را كه نقصانى در متن يا سند آنها يافت مى‏شود، معرّفى كرده و موارد بسيارى از اشكالات سندى روايات، از جمله: تصحيف، اضطراب، تعليق، انقطاع سند و اشتراك در اسامى راويان را مشخّص نموده است.

تبريزى، محمّد صالح.

579. بحوث فى مبانى علم الرجال. مؤسسه انتشارات عصر ظهور، 1420 ق، 334 ص.

تقريرات درس محمّد سند.
اين كتاب مشتمل بر مطالب زير است:
مقدمه مؤلّف در تعريف علم رجال و بررسى ويژگى‏هاى كتاب است.
مدخل كتاب، در مورد احتياج به علم رجال و ادّعاى قطعيت و صحّت جميع روايات كتب اربعه، و ادّعاى اعتبار طرق مشيخه شيخ طوسى و شيخ صدوق است.
متن كتاب، داراى چهار فصل در مباحث ذيل است:
فصل اوّل، ميزان حجّيت توثيق و تضعيف؛
فصل دوم، امارات وثاقت يا حَسَن؛
فصل سوم، شيوه‏هاى بحث رجالى؛
فصل چهارم، ضوابط تحقيق كتب روايى و بررسى تفسير القمى و تفسير المنسوب الى الإمام العسكرى‏عليه السلام.
خاتمه كتاب، شامل چند «امر» است كه عبارت‏اند از:
امر اوّل، پاكسازى كتب جوامع حديثى از روايت‏هاى غير صحيح؛
امر دوم، اقسام حديث؛
امر سوم، تصحيح اسناد متأخّران به وسيله اصول روايى؛
امر چهارم، اشخاص بحث‏انگيز در رجال؛
امر پنجم، اقسام مراسيل؛
امر ششم، متّهمان به غلو؛
امر هفتم، روايت‏هاى مضمره؛
امر هشتم، رجال ابن الغضائرى؛
امر نهم، فرق بين الفهرست و الرجال شيخ طوسى و رجال النجاشى؛
امر دهم، بررسى بعضى از الفاظ جرح و تعديل.

تجليل تبريزى، ابوطالب.

580. معجم الثقات وترتيب الطبقات.

قم: مؤسسة النشر الإسلامى، 424 ص، اوّل.
اين كتاب، در بردارنده مطالب زير است:
مقدمه مؤلّف در معرّفى كتاب است.
متن كتاب، داراى پنج فصل است و در هر فصل، اسامى راويان بر اساس حروف الفبا تنظيم شده است و براى هر راوى، يك شماره مسلسل آورده شده است و در ذيل هر عنوان، مصادر مورد مراجعه، مشخّص شده‏اند.
مباحث فصل‏هاى پنجگانه كتاب عبارت‏اند از:
فصل اوّل، اسامى راويانى كه در مورد هر يك از آنها توثيق خاص وارد شده است؛
فصل دوم، اسامى راويانى كه ابن ابى عمير، صفوان يا بَزَنطى از آنها نقل كرده‏اند و يا ديگر توثيقات عام آنها را شامل مى‏شود؛
فصل سوم، اسامى راويانى كه مشمول توثيق نشده‏اند؛ بلكه مدح در مورد آنها رسيده است؛
فصل چهارم، وثاقت مشايخ اجازه؛
فصل پنجم، اسناد صحيح در مشيخه كتاب من لا يحضره الفقيه، الاستبصار و التهذيب.
مقدمه مرحوم سيّد شهاب الدين مرعشى نجفى در معرّفى كتاب، و اجازه نامه ايشان به مؤلّف است.

ترابى، على اكبر و يحيى رهايى.

581. الموسوعة الرجالية الميسرة أو معجم رجال الوسائل.

مقدّمه و اشراف بر تحقيق: جعفر سبحانى، قم: مؤسسة الإمام الصادق‏عليه السلام، 1419 ق، 2 ج، اوّل.
مقدمه كتاب، شامل بحث مختصرى در تدوين حديث، به همراه اسناد، تنظيم اسناد به روش جوامع حديثى، شرايط حجّيت خبر و بيان ويژگى‏هاى اين كتاب است.
متن كتاب، مشتمل بر فهرست اسامى رجال و راويانى است كه در وسائل الشيعة و كتب اربعه روايت داشته‏اند و با استفاده از كتب رجالى شيعه، شرح حال آنها آورده شده است.
در ذيل هر عنوان، شرح حالى از آن راوى، با بيان اقوال علماى علم رجال، مشخّص شده و به همراه آن، نام آثار وى مشخّص شده است.
در بيان توثيق و تضعيف راويان، علاوه بر بيان اقوال قدما و متأخرّان، بر بعضى از توثيقات عام اعتماد شده است؛ مانند: اعتماد بر اين قول مشهور كه ابن ابى عمير و صفوان بن يحيى و بَزَنطى، از غير شخص ثقه روايت نقل نمى‏كنند؛ توثيق مشايخ اصحاب اجماع؛ وثاقت مشايخ صدوق و راويانى كه در طريق صدوق‏اند؛ وثاقت راويانى كه ابن قولويه در كتاب كامل الزيارات، به طور مستقيم از آنها روايت نقل كرده است.
در بسيارى از موارد، تعداد روايات راويانى كه نام آنها در اسناد كتب اربعه آمده، مشخّص شده است.
در مواردى كه راوى‏اى مشهور به اسم و كنيه و لقب باشد، هر يك در محلّ خود آورده شده است؛ امّا تنها در يك موضع، شماره گذارى شده است تا مشخّص شود كه اينها شامل يك نفرند.
در خاتمه، آية اللَّه سبحانى، طريق شيخ صدوق و شيخ طوسى به راويانى كه صاحب «كتاب» و يا «اصل» بوده‏اند و ايشان، روايات را از آن كتاب يا اصل اتّخاذ كرده، آورده است.

تسترى (/ شوشترى)، محمّد تقى (1320 - 1415 ق).

582. قاموس الرجال.

تحقيق: مؤسسة النشر الإسلامى، قم: مؤسسة النشر الإسلامى، 1410 ق، 9 ج، دوم / تهران: مركز نشر الكتاب، 1391 ق، 11 ج و 3 ج ملحقات.
كتاب مشتمل بر مطالب زير است:
مقدمه مؤلّف، در بردارنده 28 فصل، در فوايد رجالى است كه عبارت‏اند از:
بررسى بعضى از اصطلاحات علم رجال؛
تمييز مشتركات؛
ذكر مباحثى در مورد اسامى، نسب‏ها و كنيه‏ها؛
معرّفى و بررسى كتاب‏هاى معتبر و غير معتبر رجالى؛
ديدگاه قدما در معناى «غلو»؛
اسباب حسن؛
شمول توثيق براى غير امامى.
متن كتاب، يك موسوعه رجالى است كه ابتدا هدف از تأليف آن، نقد كتاب تنقيح المقال عبد اللَّه مامقانى (م 1351 ق) بوده است و مؤلّف، پس از بيان قول مامقانى در تنقيح المقال، تعليقات مفصّل خود را كه شامل مباحثى استدلالى است، بعد از تعبير «أقول» بيان كرده است و سپس خود به عنوان يك كتاب رجالى مستقل، عرضه شده است.
در بسيارى از موارد كه صاحب تنقيح المقال در مورد شخصى كه عنوان شده، شرح حالى را ذكر نكرده است، مؤلّف، شرح حال آن شخص را همراه با ذكر اقوال علماى علم رجال و طبقه و ديگر احوال وى بيان كرده است و در بعضى موارد، مؤلّف، عناوين جديدى را بر عناوين كتاب تنقيح المقال، اضافه كرده است.
و در شرح حال‏هايى كه صاحب تنقيح المقال براى راوى بيان داشته است، مؤلّف قاموس الرجال، موارد اشتباه را كه در زمينه مباحث لغوى و استنباط و اسناد است، متذكّر شده است.
خاتمه كتاب، در چاپ اوّل، شامل 33 فايده رجالى به صورت مختصر است.
مقدّمه ناشر، شامل معرّفى اين كتاب و زندگى‏نامه مؤلّف آن است.
ناشر، ضمن تصحيح غلطهاى موجود در چاپ اوّل، نشانى بسيارى از مصادرى را كه مؤلّف به آنها مراجعه داشته، مشخّص نموده است.
اين كتاب، در چاپ اوّل، يازده جلد بوده است و مصنّف، سه جلد ديگر به عنوان ملحقات كتاب قاموس الرجال، به آن اضافه كرده است؛ ليكن در چاپ دوم، اين سه جلد در بقيه جلدها درج شده است و تاكنون، نُه جلد آن به چاپ رسيده است.
در آخر جلد يازدهم از چاپ اوّل، سه رساله از مؤلّف كتاب با عناوين: «فى المُكنين بأبى بصير»، «رسالة فى سهوالنبى‏صلى الله عليه وآله» و «رسالة فى تواريخ النبى والآل - صلوات اللَّه عليهم -» به چاپ رسيده است.
محقّق تهرانى در مصفّى المقال (ص 97)، اين كتاب را با عنوان التعليقات على رجال الممقانى و در الذريعة (ج 4، ص 466، ضمن ش 2070) با عنوان تعليقات تنقيح المقال و نيز با عنوان رجال الشيخ محمّد تقى التسترى (ج 10، ص 101، ش 211) هم فهرست نموده است.

583. فى المكنين بأبى بصير.

قاموس الرجال، تهران: مركز نشر الكتاب، 1391 ق، 11 ج و 3 ج ملحقّات (ج 11، ص 59 - 176).
يكى از مشكلات موجود در اسناد روايات كه در بيان علماى متقدّم و متأخّر علم رجال، مطرح بوده است، اشتراك يك اسم يا لقب و كنيه بين دو يا چند راوى است.
از مشهورترين اين موارد، كنيه «ابوبصير» است و به دليل اهميّتى كه اين تعبير در اسناد روايات دارد و يحيى اسدى از اصحاب اجماع به شمار مى‏آيد، مقتدّمان و متأخّران، رساله‏هاى متعدّدى را تأليف نموده‏اند.
مؤلّف، ضمن بيان شكل‏هاى مختلف اين بحث در ميان متقدّمان و متأخّران، اقوال مختلف علماى علم رجال را بيان داشته و به نقد و بررسى اين ديدگاه، اقدام مى‏نمايد و با استناد به احاديث، شرح حال‏ها، راوى و مروى عنه و... كه درباره صاحبان اين كنيه (مانند يوسف بن حرث، عبد اللَّه بن محمّد اسدى، ليث بن بخترى مرادى و...) آمده، در صدد آن است كه نتيجه‏اى را كه خود از بررسى ادلّه به آن رسيده، به اثبات برساند.
ايشان به اين نتيجه رسيده كه ابو بصيرِ مطلق در اسناد روايات، همان يحيى ابوبصير اسدى است.
محقّق تهرانى در الذريعة (ج 4، ص 148، ذيل ش 722)، اين كتاب را با عنوان ترجمة أبى بصير و نيز با عنوان الرسالة المبصرة (ج 11، ص 223، ش 1360) هم فهرست نموده است.

جديدى نژاد، محمّد رضا.

584. معجم مصطلحات الرجال و الدراية،

قم: دار الحديث، 1380، 203ص، اوّل.
شناخت تعبيرها و مصطلحات هر علمى، نقشى مستقيم در دستيابى به مطالب آن علم دارد. اين كتاب، ضمن بيان فهرستى از مصطلحات علم رجال و درايه در بيش از ششصد عنوان، عبارت‏هاى عالمان و در بعضى موارد، تلخيص آنها را در تفسير هر مصطلح با ذكر نشانى مصدر مورد مراجعه، ارائه كرده است.
محورهاى الفاظ و اصطلاحات، شامل اقسام و انواع حديث، الفاظ مدح و ذم، توثيقات عام، اقسام تحمّل حديث، رمزهاى متداول در كتب حديث، و ديگر مباحث علوم حديث است.

جواهرى، محمّد.

585. المفيد من معجم رجال الحديث. قم: مكتبة المحلّاتى، 1417 ق، 763 ص، رحلى.

اين كتاب، مشتمل بر مطالب زير است:
مقدّمه مؤلّف، كه ويژگى‏هاى كتاب را مورد بررسى قرار داده است.
متن كتاب، شامل فهرستى است از اسامى راويان ذكر شده در معجم رجال الحديث (كه در شماره 672 معرّفى خواهد شد)، با بيان شرح حال هر راوى. سپس نتيجه‏اى كه مرحوم خويى در مورد هر راوى، به آن رسيده، مشخّص شده است.
در مقابل نام هر راوى، شماره رديف وى در چاپ‏هاى مختلف معجم، مشخّص شده است. نيز موارد اختلاف بين نسخه‏هاى چاپ نجف، بيروت و تهران، مشخّص شده است.