بسم الله
سخنى با خواننده
يكى از ويژگىهاى مهم مكتب تشيع، استفاده از عنصر اجتهاد در گستره نصوصدينى
است. اين ويژگى، سبب پويايى و تحرك هر چه بيشتر مكتب و نيز كسب توانمناسب در
پاسخگويى به موضوعات نوپيدا بوده و هست. تكامل و گسترشرشتههاى مختلف علوم
اسلامى، از جمله دانش فقه، در پرتو همين عنصر اجتهاد ونيز تلاش دانشمندان و
فقيهان بزرگ و زمانشناس صورت پذيرفته است.
عصر حاضر به جهت ظهور عقايد و مكاتب مختلف بشرى، تحولات چشمگيرعلمى و صنعتى
و نگاه نقادانه به دين و گسترش ارتباطات، مسئوليت عالمان دينى رادو چندان
كردهاست. عالمان و فقيهان بايد به نيكى چالشهاى نوين را دريابند،شيوههاى
استنباط را مهذب كنند، موضوعات جديد را پاسخ در خور دهند و ميراثكهن فقه شيعه
را به زبان روز و متناسب با فهم و انتظار انسان سرگشته و نقاد امروزبازسازى
نمايند تا از رهگذر اين تلاش، دين و فقه را در عرصه زندگى اجتماعىجوامع بشرى
زنده و بالنده نگهدارند و مسئوليت دينى و تاريخى خويش را به بهترينوجه ايفا
نمايند. انجام اين وظيفه، نيازمند نگاه بيرونى به مجموعه فقه، آشنايى
باشيوههاى مشابه استنباط و بررسى دقيق علوم وابسته به فقه، نظير اصول، رجال،
درايهو ... مىباشد و بدون ترديد تلاشى به اين وسعت نيازمند بسيج جمعى محققان
زبده وزمانشناس است.
پژوهشكده فقه و حقوق مركز مطالعات و تحقيقات اسلامى «پژوهشگاه» هدفاساسى
خويش را تحقق بخشيدن به اين وظيفه بزرگ قرار داده است، و در اينراستاتحقيقات
متعددى را در زمينههاى مختلف فقهى - حقوقى و دانشهاى وابستهبه آن در دست
انجام دارد.
آشنايى با منابع اصلى و پيشينه تحقيق از لوازم ضرورى تحقيقات گسترده است
تاحدى كه در دنياى كنونى هيچ پژوهشگرى بىنياز از آن نيست. حجم
گستردهنوشتهها و پراكندگى محققان و نويسندگان، دستيابى به اين امر را
دشوارتر مىسازد.ازاينرو بخشى از فعاليتهاى گروه خدمات تحقيق پژوهشكده به
تهيه ماخذشناسىمورد نياز اختصاص يافته است.
كتاب حاضر كه با هدف آشنايى پژوهشگران با منابع و مآخذ اصلى قواعد
فقهىتدوين شده به همت اين عزيزان سامان يافته است: حجةالاسلام جناب آقاى
سعيدرحيميان (تهيه طرح اوليه و مراجعه به منابع)، فاضل محترم جناب آقاى
نعمتاللهصفرى فروشانى (مراجعه به فهرست كتب خطى)، جناب آقاى محمدجواد
واعظ(تهيه متن اوليه ماخذشناسى موضوعى)، حجةالاسلام جناب آقاى ضميرى
(تهيهدرآمدى بر قواعد فقهيه)، حجةالاسلام جناب آقاى حميدرضا نوحى
(تكميل،بازنگرى و تدوين نهايى ماخذشناسى).
ضمن تشكر از تلاش همه عزيزانى كه زحمت تهيه اين ماخذشناسى را بر
عهدهداشتهاند، اميدواريم كه انتشار اين اثر بتواند به نياز پژوهشگران حوزه و
دانشگاه درزمينه قواعد فقهى پاسخى درخور دهد.
پژوهشكده فقه و حقوق.
مركز مطالعات و تحقيقات اسلامى (پژوهشگاه)