67. باب النهى عن الكلام و الجدل و المراء فى الله عزوجل‏

67. نهى كردن از سخن گفتن (بدون علم)، مجادله كردن و گفت و گوهاى بيهوده درباره خداوند

1 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع تَكَلَّمُوا فِي خَلْقِ اللَّهِ وَ لَا تَكَلَّمُوا فِي اللَّهِ فَإِنَّ الْكَلَامَ فِي اللَّهِ لَا يَزِيدُ إِلَّا تَحَيُّراً

ترجمه :

1. ابو بصير از امام باقر (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: با يكديگر در مورد مخلوقات الهى صحبت كنيد، (اما) درباره خداوند سخن نگوييد، زيرا سخن گفتن در مورد پروردگار، چيزى به (انسان) اضافه نمى‏كند.

2 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ تَكَلَّمُوا فِي كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ لَا تَكَلَّمُوا فِي اللَّهِ

ترجمه :

2. ابو عبيده از امام باقر (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: در مورد هر چيزى خواستيد صحبت كنيد؛ اما در مورد خداوند سخن نگوييد.

3 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ ضُرَيْسٍ الْكُنَاسِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ اذْكُرُوا مِنْ عَظَمَةِ اللَّهِ مَا شِئْتُمْ وَ لَا تَذْكُرُوا ذَاتَهُ فَإِنَّكُمْ لَا تَذْكُرُونَ مِنْهُ شَيْئاً إِلَّا وَ هُوَ أَعْظَمُ مِنْهُ

ترجمه :

3. ضريس كناسى از امام باقر (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: هر چه از بزرگى خداوند مى‏خواهيد، بيان كنيد، اما از ذات او ياد نكنيد؛ زيرا آن چه شما از خداوند بيان مى‏كنيد، او بزرگ‏تر از آن است.

4 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ بُرَيْدٍ الْعِجْلِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَى أَصْحَابِهِ فَقَالَ مَا جَمَعَكُمْ قَالُوا اجْتَمَعْنَا نَذْكُرُ رَبَّنَا وَ نَتَفَكَّرُ فِي عَظَمَتِهِ فَقَالَ لَنْ تُدْرِكُوا التَّفَكُّرَ فِي عَظَمَتِهِ

ترجمه :

4. امام صادق (عليه السلام) مى‏فرمايد: رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) به نزد ياران خود آمدند و فرمودند: چه چيزى شما را (به دور هم) جمع كرده است؟ گفتند: ما به دور هم جمع شده‏ايم تا از پروردگار خود ياد كنيم و درباره بزرگى او بينديشيم. آن حضرت فرمودند: شما هرگز نمى‏توانيد انديشه را درباره بزرگى او درك كنيد.

5 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ يَا ابْنَ آدَمَ لَوْ أَكَلَ قَلْبَكَ طَائِرٌ لَمْ يُشْبِعْهُ وَ بَصَرُكَ لَوْ وُضِعَ عَلَيْهِ خَرْقُ إِبْرَةٍ لَغَطَّاهُ تُرِيدُ أَنْ تَعْرِفَ بِهِمَا مَلَكُوتَ السَّمَوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِنْ كُنْتَ صَادِقاً فَهَذِهِ الشَّمْسُ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ فَإِنْ قَدَرْتَ أَنْ تَمْلَأَ عَيْنَيْكَ مِنْهَا فَهُوَ كَمَا تَقُولُ

ترجمه :

5. فضيل بن يسار مى‏گويد: از امام صادق شنيدم كه مى‏فرمود: اى فرزند آدم! اگر پرنده‏اى قلب تو را بخورد، او را سير نمى‏كند و اگر بر روى چشم تو سوراخ سوزنى قرار داده شود، يقينا (چشم تو را) مى‏پوشاند. (آيا) مى‏خواهى به وسيله (چنين) قلب و چشمى، ملكوت آسمان‏ها و زمين را بشناسى؟ اگر راست مى‏گويى، پس اين خورشيد است، كه آفريده‏اى از آفريده‏هاى خداوند مى‏باشد، چنان كه بتوانى دو چشم خود را از آن پر كنى (و به خورشيد خير نگاه كنى) پس همان طور كه تو مى‏گويى مى‏باشد. (واقعا راست گفته‏اى.)

6 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى‏ فَهُوَ فِي الآْخِرَةِ أَعْمى‏ وَ أَضَلُّ سَبِيلًا قَالَ مَنْ لَمْ يَدُلَّهُ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلَافُ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ دَوَرَانُ الْفَلَكِ وَ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ وَ الآْيَاتُ الْعَجِيبَاتُ عَلَى أَنَّ وَرَاءَ ذَلِكَ أَمْراً أَعْظَمَ مِنْهُ- فَهُوَ فِي الآْخِرَةِ أَعْمى‏ وَ أَضَلُّ سَبِيلًا قَالَ فَهُوَ عَمَّا لَمْ يُعَايِنْ أَعْمَى وَ أَضَلُّ

ترجمه :

6. محمد بن مسلم از امام باقر (عليه السلام) نقل مى‏كند كه ايشان درباره سخن خداوند كه فرموده است: كسى كه در اين (دنيا) نابينا باشد، در آخرت هم نابينا و گمراه‏تر خواهد بود.⁽²⁹³⁾ مى‏فرمايد: كسى كه آفرينش آسمان‏ها و زمين، اختلاف شب و روز، چرخش روزگار، خورشيد، ماه و نشانه‏هاى شگفت انگيزى كه پشت آن مسئله بزرگ‏ترى وجود دارد، او را (به راه راست و حقيقت) هدايت نسازد، چنين شخصى در آخرت نابينا و گمراه‏تر خواهد بود و مى‏فرمايد: چنين شخصى از آن چه آن را نمى‏بيند، نابيناتر و گمراه‏تر مى‏باشد.

7 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ عَنِ الْحَسَنِ الصَّيْقَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ تَكَلَّمُوا فِي مَا دُونَ الْعَرْشِ وَ لَا تَكَلَّمُوا فِي مَا فَوْقَ الْعَرْشِ فَإِنَّ قَوْماً تَكَلَّمُوا فِي اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَتَاهُوا حَتَّى كَانَ الرَّجُلُ يُنَادَى مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ فَيُجِيبُ مِنْ خَلْفِهِ وَ يُنَادَى مِنْ خَلْفِهِ فَيُجِيبُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ

ترجمه :

7. محمد بن مسلم از امام باقر (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: درباره غير از عرش (الهى) سخن بگوييد و درباره بالاتر از آن صحبت نكنيد؛ زيرا گروهى درباره خداوند صحبت مى‏كردند و سرگردان شدند تا جايى كه هر كسى را از جلو صدا مى‏زدند، از پشت سر جواب مى‏داد و (زمانى كه) از پشت سر صدا مى‏زدند، از جلو جواب مى‏داد. (و اين نشان مى‏دهد كه تا چه اندازه سر گردان شده و از آن جا كه قدرت درك واقعى خداشناسى را ندارد.)

8 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْخَثْعَمِيِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحِيمِ الْقَصِيرِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ شَيْ‏ءٍ مِنَ التَّوْحِيدِ فَرَفَعَ يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ وَ قَالَ تَعَالَى اللَّهُ الْجَبَّارُ إِنَّ مَنْ تَعَاطَى مَا ثَمَّ هَلَكَ

ترجمه :

8. عبد الرحيم قصير مى‏گويد: از امام باقر (عليه السلام) درباره توحيد پرسيدم. آن حضرت دستان خود را به سوى آسمان بالا بردند و فرمودند: خداوند جبار، بزرگ‏تر است، حقيقتا كسى كه (در ذات خداوند) غوظه ور شود، نابود خواهد شد.

9 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ أَنَّ إِلى‏ رَبِّكَ الْمُنْتَهى‏ قَالَ إِذَا انْتَهَى الْكَلَامُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَمْسِكُوا

ترجمه :

9. سليمان بن خالد از امام صادق (عليه السلام) درباره سخن خداوند كه فرموده است: به طور يقين پايان (همه چيز) به سوى پروردگار تو است.⁽²⁹⁴⁾ نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: زمانى كه سخن به خداوند ختم شد، (خود را) نگه داريد. (و سعى نكنيد كه درباره ذات او سخن بگوييد.)

10 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا مُحَمَّدُ إِنَّ النَّاسَ لَا يَزَالُ بِهِمُ الْمَنْطِقُ حَتَّى يَتَكَلَّمُوا فِي اللَّهِ فَإِذَا سَمِعْتُمْ ذَلِكَ فَقُولُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْوَاحِدُ الَّذِي لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‏ءٌ

ترجمه :

10. محمد بن مسلم از امام صادق (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: اى محمد! حقيقتا مردم هميشه سخن مى‏گويند (در سخن گفتن آزاد هستند) تا اين كه درباره (ذات) پروردگار سخن بگوييد، زمانى كه چيزى درباره خداوند شنيديد، بگوييد: هيچ خدايى جز خداى يگانه نيست كه چيزى مثل او نيست.

11 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا زِيَادُ إِيَّاكَ وَ الْخُصُومَاتِ فَإِنَّهَا تُورِثُ الشَّكَّ وَ تُحْبِطُ الْعَمَلَ وَ تُرْدِي صَاحِبَهَا وَ عَسَى أَنْ يَتَكَلَّمَ بِالشَّيْ‏ءِ فَلَا يُغْفَرَ لَهُ إِنَّهُ كَانَ فِيمَا مَضَى قَوْمٌ تَرَكُوا عِلْمَ مَا وُكِّلُوا بِهِ وَ طَلَبُوا عِلْمَ مَا كُفُوهُ حَتَّى انْتَهَى كَلَامُهُمْ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَتَحَيَّرُوا فَإِنْ كَانَ الرَّجُلُ لَيُدْعَى مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ فَيُجِيبُ مِنْ خَلْفِهِ وَ يُدْعَى مِنْ خَلْفِهِ فَيُجِيبُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ

ترجمه :

11. ابو عبيده حذاء مى‏گويد: امام باقر (عليه السلام) به من فرمود: اى زياد! از دشمنى (گفتن سخنان بيهوده) دورى كن؛ زيرا باعث ايجاد شك مى‏شود و عمل را نابود مى‏سازد و شخص را پست مى‏كند و شايد سخنى بگويد كه (ديگر) بخشيده نشود.

در زمان گذشته گروهى بودند كه علم چيزى كه به آنها واگذار شده بود را رها كردند و چيزى را جست و جو كردند كه علم آن، از آنها برداشته شده بود تا اين كه سخنانشان به خداوند ختم شد و (در اين جا بود كه) سرگردان شدند، به طورى كه شخصى را از جلو صدا مى‏زدند، از پشت سر جواب مى‏داد و از پشت سر صدا مى‏زدند، از جلو پاسخ مى‏گفت.

12 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي الْيَسَعِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّهُ قَدْ كَانَ فِيمَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ قَوْمٌ تَرَكُوا عِلْمَ مَا وُكِّلُوا بِعِلْمِهِ وَ طَلَبُوا عِلْمَ مَا لَمْ يُوَكَّلُوا بِعِلْمِهِ فَلَمْ يَبْرَحُوا حَتَّى سَأَلُوا عَمَّا فَوْقَ السَّمَاءِ فَتَاهَتْ قُلُوبُهُمْ فَكَانَ أَحَدُهُمْ يُدْعَى مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ فَيُجِيبُ مِنْ خَلْفِهِ وَ يُدْعَى مِنْ خَلْفِهِ فَيُجِيبُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ

ترجمه :

12. سليمان بن خالد از امام صادق (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: در ميان كسانى كه قبل از شما زندگى مى‏كردند، گروهى بودند كه علم آن چه بر عهده آنها گذاشته شده بود را رها كردند و در جست و جوى علمى رفتند كه بر عهده آنها نبود. پس از مدتى از آن چه بالاى آسمان است، سؤال كردند و در نتيجه دل‏هايشان سرگردان شد، به طورى كه بعضى از مردم را از جلو صدا مى‏زدند، از پشت سر جواب مى‏داد و از پشت سر صدا مى‏زدند، از جلو پاسخ مى‏گفت.

13 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِي الْيَسَعِ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ دَعُوا التَّفَكُّرَ فِي اللَّهِ فَإِنَّ التَّفَكُّرَ فِي اللَّهِ لَا يَزِيدُ إِلَّا تَيْهاً لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ لَا تَبْلُغُهُ الْأَخْبَارُ

ترجمه :

13. ابو جارود از امام باقر (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: تفكر درباره (ذات) خداوند فقط سرگردانى را اضافه مى‏كند، چون چشم‏ها خداوند را نمى‏بينند و اخبار به او نمى‏رسند. (تا بخواهند از ذات او خبر دهند.)

14 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِي الْيَسَعِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِيَّاكُمْ وَ التَّفَكُّرَ فِي اللَّهِ فَإِنَّ التَّفَكُّرَ فِي اللَّهِ لَا يَزِيدُ إِلَّا تَيْهاً لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ لَا يُوصَفُ بِمِقْدَارٍ

ترجمه :

14. سليمان بن خالد از امام صادق (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: از تفكر در مورد (ذات) خداوند دورى كنيد؛ زيرا تفكر در ذات او، فقط سرگردانى را اضافه مى‏كند، چون چشم‏ها خداوند را نمى‏بينند و به اندازه‏اى (خاص) توصيف نمى‏شود.

15 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ وَ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ دَخَلَ عَلَيْهِ قَوْمٌ مِنْ هَؤُلَاءِ الَّذِينَ يَتَكَلَّمُونَ فِي الرُّبُوبِيَّةِ فَقَالَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ عَظِّمُوا اللَّهَ وَ لَا تَقُولُوا مَا لَا نَقُولُ فَإِنَّكُمْ إِنْ قُلْتُمْ وَ قُلْنَا مِتُّمْ وَ مِتْنَا ثُمَّ بَعَثَكُمُ اللَّهُ وَ بَعَثَنَا فَكُنْتُمْ حَيْثُ شَاءَ اللَّهُ وَ كُنَّا

ترجمه :

15. فضيل بن عثمان مى‏گويد: گروهى از كسانى كه درباره (ذات) پروردگار صحبت مى‏كردند، به نزد امام صادق (عليه السلام) آمدند. آن حضرت فرمودند: از خدا بترسيد و او را بزرگ بشماريد؛ اما آن چه ما نمى‏گوييم شما هم نگوييد، زيرا اگر شما بگوييد، ما هم بگوييم، هم ما و هم شما (همگى) مى‏ميريم، سپس خداوند ما و شما را مبعوث خواهد كرد. پس آن جا كه خداوند بخواهد، ما و شما را مى‏برد.

16 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِي الْمِقْدَامِ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِي حَفْصَةَ عَنْ مُنْذِرٍ الثَّوْرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَنَفِيَّةِ قَالَ إِنَّ هَذِهِ الْأُمَّةَ لَنْ تَهْلِكَ حَتَّى تَتَكَلَّمَ فِي رَبِّهَا

ترجمه :

16. منذر ثورى از محمد بن حنفيه نقل كرده كه گفته است: هرگز اين امت (اسلام) تا زمانى كه درباره خداوند حرف نزنند، نابود نمى‏شوند.

17 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ ضُرَيْسٍ الْكُنَاسِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِيَّاكُمْ وَ الْكَلَامَ فِي اللَّهِ تَكَلَّمُوا فِي عَظَمَتِهِ وَ لَا تَكَلَّمُوا فِيهِ فَإِنَّ الْكَلَامَ فِي اللَّهِ لَا يَزْدَادُ إِلَّا تَيْهاً

ترجمه :

17. ضريس كناسى از امام صادق (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: از سخن گفتن درباره (ذات) خداوند دورى كنيد، (البته) درباره بزرگى خداوند صحبت كنيد (اما) درباره (ذات) او سخن نگوييد، زيرا سخن گفتن درباره او فقط سرگردانى را اضافه مى‏كند.

18 حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْحُسَيْنِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَيْمَانَ بْنِ الْحَسَنِ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ الْوَاسِطِيِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ زُرَارَةَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع إِنَّ النَّاسَ قِبَلَنَا قَدْ أَكْثَرُوا فِي الصِّفَةِ فَمَا تَقُولُ فَقَالَ مَكْرُوهٌ أَ مَا تَسْمَعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- وَ أَنَّ إِلى‏ رَبِّكَ الْمُنْتَهى‏ تَكَلَّمُوا فِيمَا دُونَ ذَلِكَ

ترجمه :

18. زراره مى‏گويد: به امام باقر (عليه السلام) عرض كردم: مردم در مقابل ما، پيرامون صفات الهى زياد سخن مى‏گويند، شما چه مى‏فرماييد؟ آن حضرت فرمودند: (اين سخنان) ناپسند است. مگر نشنيده‏اى كه خداوند مى‏فرمايد: و حقيقتا پايان (كارها) به سوى پروردگار تو است.⁽²⁹⁵⁾ (اما) در مورد غير از آن سخن بگوييد.

19 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ مَلِكاً عَظِيمَ الشَّأْنِ كَانَ فِي مَجْلِسٍ لَهُ فَتَكَلَّمَ فِي الرَّبِّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَفُقِدَ فَمَا يُدْرَى أَيْنَ هُوَ

ترجمه :

19. زراره از امام صادق (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: حقيقتا فرشته‏اى با جايگاه بزرگ در مجلسى كه داشت، درباره پروردگار سخن گفت. پس گم شد و معلوم نيست كه در چه مكانى است.

20 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِيَّاكُمْ وَ التَّفَكُّرَ فِي اللَّهِ وَ لَكِنْ إِذَا أَرَدْتُمْ أَنْ تَنْظُرُوا إِلَى عَظَمَةِ اللَّهِ فَانْظُرُوا إِلَى عِظَمِ خَلْقِهِ

ترجمه :

20. محمد بن مسلم از امام باقر (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: از تفكر در مورد (ذات) خداوند دورى كنيد، اما زمانى كه خواستيد به بزرگى خداوند نگاه كنيد، به بزرگى مخلوقاتى (كه آفريده است) بنگريد.

21 أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ الْخُصُومَةُ تَمْحَقُ الدِّينَ وَ تُحْبِطُ الْعَمَلَ وَ تُورِثُ الشَّكَّ

ترجمه :

21. ابو بصير مى‏گويد: از امام باقر (عليه السلام) شنيدم كه مى‏فرمود: دشمنى (گفتن سخنان بيهوده) دين را نابود مى‏كند، عمل (نيك) را از بين مى‏برد و شك (و ترديد) بر جاى مى‏گذارد.

22 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَهْلِكُ أَصْحَابُ الْكَلَامِ وَ يَنْجُو الْمُسَلِّمُونَ إِنَّ الْمُسَلِّمِينَ هُمُ النُّجَبَاءُ

ترجمه :