681 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
هر كس در روز پنج شنبه و شنبه ناخن هاى خود را كوتاه كند و قدرى از سبيل خود بگيرد، از دندان درد و چشم درد، در امان باشد.⁽⁸⁶⁹⁾
6/6 - آنچه براى درمان بوى بد دهان ، سودمند است
682 - امام صادق (عليه السلام ):
مسواك زدن ، بوى بد دهان را مى برد و سرمه ، ديده را جلا مى دهد.⁽⁸⁷⁰⁾
683 - المحاسن :
- به نقل از محمد بن حسن بن شمون -: براى امام كاظم (عليه السلام ): چنين نوشتم : يكى از شيعيان از بوى بد دهان ، اظهار ناراحتى مى كند. براى وى اين گونه نوشت : ((خرماى برنى بخور)).
يكى ديگر براى وى نوشت و از خشكى مزاج ، اظهار ناراحتى كرد. امام (عليه السلام ) براى وى نوشت : ((ناشتا، خرماى برنى بخور و بر روى آن نيز آب بنوش )).
آن شخص ، چنين كرد و از آن پس ، چاق شد و رطوبت بر مزاج وى غلبه يافت .
ديگر بار به امام (عليه السلام ) نوشت و از اين پيشامد، اظهار ناراحتى كرد. براى وى نوشت : ((ناشتا، خرماى برنى بخور؛ اما بر روى آن آب منوش )). پس اعتدال يافت .⁽⁸⁷¹⁾
684 - امام رضا (عليه السلام ):
انجير، بوى بد دهان را مى برد، دهان و استخوان ها را استحكام مى بخشد، مو بر مى روياند، درد را مى برد و با وجود آن ، ديگر به دارويى نياز نيست .⁽⁸⁷²⁾
ر. ك : ص 523 (خواص خوردن انار با پيه آن / ح 1725).
فصل هفتم : دستگاه گوارش
7/1 - اشاره به حكمت نهفته در دستگاه گوارش
685 - امام صادق (عليه السلام ):
- خطاب به طبيب هندى -: كبد، قوسدار است تا معده را سنگينى كند و به تمامى بر روى آن قرار گيرد و آن را بفشرد و در نتيجه ، بخارى كه در آن هست ، بيرون رود.⁽⁸⁷³⁾
686 - امام صادق (عليه السلام ):
- خطاب به مفضل بن عمر -: اى مفضل ! در همه اندام هاى بدن و در اين حقيقت بينديش كه چگونه هر كدام از آنها براى هدفى سامان يافته اند:... دهان براى غذا خوردن ، معده براى هضم كردن جگر براى افشره ساختن ، گذرها براى برون شد پس مانده ها، و رودها براى انتقال آنها...
چه كسى معده را درشت و سخت قرار داده و آن را بر گوارش غذاهاى دير هضم ، توانمند ساخته است ؟ و چه كسى جگر را نازك و نرم قرار داده است تا غذاى ناب و نرم را پذيرا شود و گوارشى كه دقيق تر و حساس تر از كار معده است ، انجام دهد؟ آيا به گمان تو در هيچ كدام از اينها، اهمال و به خود واگذاشتگى پذيرفته است ؟ نه ، هرگز! بلكه اينها همه تدبير است از سوى مدبرى حكيم ، توانا و آگاه به چيزها، پيش از اين كه آنها را بيافريند، هيچ چيز او را ناتوان نسازد، و همو لطيف و خبير است ...
خداوند، مخرج انسان را در پوشيده ترين جاى بدن او قرار داده ، نه پيش ‍ نشسته از جلو، و نه برجسته از عقب ؛ بلكه نهفته در جايى بسته ، پوشيده و پنهان از بدن ؛ جايى كه در آن ، دو سر ران به هم رسند؛ و سرين ها با گوشتى كه در آنهاست ، بر آن پرده افكند و آن را پوشاند، و چون انسان را به قضاى حاجت نياز افتد و آن سان بنشيند، آن مخرج ، براى بيرون دادن كنجاره ، آماده مى شود. آفرين بر خدايى كه منت هايش پى در پى رسيده و نعمت هايش از شمار، بيرون است !...
در آب دهان و سودى كه در آن است ، تاءمل كن . آن ، به گونه اى آفريده شده كه پيوسته در دهان جريان داشته باشد تا حلق و ملازه ها را تر بدارد و نگذارد خشك شوند؛ چه ، اين جاى ها اگر بدين (گونه ) واگذاشته شوند، نابودى انسان را در بردارند، افزون بر اين كه اگر در دهان ، رطوبتى نبود كه در غذاها نفوذ كند، انسان نمى توانست هيچ غذايى را مزه كند و گواراتر را بيابد. تجربه ، بر اين حقيقت ، گواهى مى دهد...
بدان كه رطوبت ، مركب رهوار غذاست و قدرى از اين ترى در جايى ديگر از مره ⁽⁸⁷⁴⁾ نيز جريان مى يابد و اين خود، تن درستى كامل انسان را ميسر مى سازد، در حالى كه اگر مره خشك شود، انسان ، نابود مى شود...
بدان كه در بدن انسان ، چهار نيرو وجود دارد: نيروى جذب كننده كه غذا را مى پذيرد و به معده مى رساند؛ نيروى نگه دارنده كه غذا را حبس مى كند تا طبيعت ، اثر خود را در آن بگذارد؛ نيروى گوارش كه غذا را مى پرورد و افشره آن را بيرون مى كشد و در بدن مى پراكند؛ و نيروى دفع كننده كه كنجاره پس مانده را پس از اين كه نيروى گوارش كننده ، نياز خود را از آنها بر مى گيرد، از بدن بيرون مى راند.
در سامان يافتگى اين نيروهاى چهارگانه در بدن ، در عملكرد آنها و به اندازه بودن آنها با نيازى كه بدآنهاهست و هدفى كه از وجودشان هست و سرانجام ، در تدبير و حكمتى كه در اين همه هست ، بينديش ، اگر آن نيروى جذب كننده نبود، چگونه انسان در جستجوى غذايى كه مايه برپايى جسم است ، به راه مى افتاد؟ اگر نيروى نگه دارنده نبود، چگونه غذا در درون مى ماند تا معده ، آن را هضم كند؟ اگر نيروى گوارش نبود، چگونه غذا پخته مى شد تا فشرده اى كه خوراك بدن را تاءمين مى كند و رخنه گاه هاى آن را پر مى كند، از آن بيرون كشيده شود؟ و اگر آن نيروى دفع كننده نبود، چگونه كنجاره اى كه هاضمه بر جاى مى گذارد، يك به يك ، از بدن رانده و بيرون فرستاده مى شد؟
اكنون مگر نمى بينى كه چگونه خداوند به صنع دقيق خود و حسن تقدير خويش ، اين نيروها را به خدمت بدن انسان و انجام دادن آنچه درستى اش ‍ در آن است ، گمارد؟ در اين باره ، برايت مثالى مى آورم . جسم انسان ، سراى پادشاهى را مى ماند كه در آن ، خدمتگزاران ، غلامان سبك پاى و سرگماشتگانى هستند و كار سراى را بر عهده دارند: يكى ، نيازمندى هاى خدمتگزاران را فراهم مى آورد و در اختيارشان مى نهد؛ يكى آنچه را آمده است ، تحويل مى گيرد و براى فراورده شدن و آماده شدن به انبار مى سپرد؛ ديگرى آن را آماده و پرورده مى سازد و مى پراكند؛ و ديگرى ، آلودگى را از خانه مى پالايد و بيرون مى برد. در اين جا نيز، آفريدگار حكيم و پروردگار جهان و جهانيان ، همان پادشاه است . پيكر انسان ، آن سراى است . خدمتگزاران ، اندام هاى بدن اند، و سرگماشتگان نيز همان چهار نيرو هستند.
شايد گمان كنى آنچه درباره اين چهار نيرو و عملكرد آنها پس از بيان كلى درباره شان آورده ام ، زيادت و افزونى است ؛ اما نه آنچه گفتم ، بر سياق آن چيزى است كه در كتاب هاى پزشكان آمده ، و نه سخن ما در اين باره به سان سخن آنان است ؛ چه ، آنها اين آگاهى را به عنوان چيزهايى كه در فن طبابت و تن درستى بدان نياز است ، ياد آور شده اند و ما آنها را به عنوان آنچه در درستى دين و شفاى دل ها از گم راهى بدان نياز مى افتد، ياد آور شده ايم ؛ همانند آن تدبير و حكمتى كه در كار بدن است و آن را به توصيفى فراگير و حكايتى آشنا، باز گفتم ...
اى مفضل ! در طلوع و غروب خورشيد، بينديش كه جابه جايى روز و شب را سامان مى دهد...؛ چه ، اگر غروب نبود، مردم آرام و قرار نداشتند، در حالى كه آنان را به آرامش و راحتى ، نيازى فراوان است تا بدن هايشان بياسايد، حواسشان جمع شود، دستگاه گوارش ، به كار گوارش غذا برانگيخته گرد، و غذا به اندام ها راه بگشايد.⁽⁸⁷⁵⁾
687 - امام صادق (عليه السلام ):
- در روايتى از ايشان -: سپس در آدم ، نور، آتش ، باد و آب را به جريان انداخت . انسان به نور ديده و انديشيد و فهميد، و به آتش خورد و نوشيد. اگر در معده آتش نبود، معده غذا را نرم نمى كرد اگر در درون آدميزاد بادى نبود كه آتش معده را شعله ور سازد، آن آتش بر نمى افروخت ؛ و اگر درون آدمى زاده ، آبى نبود كه زبانه هاى آتش معده را فرونشاند، آن آتش ، درون آدمى را يكسره مى سوزاند.⁽⁸⁷⁶⁾
688 - امام كاظم (عليه السلام ):
سرشت آدم ، بر چهار چيز نهاده است : يكى از آنها هواست كه شخص ، جز بدان و به نسيم آن ، زنده نمى ماند و هر درد و عفونتى را هم كه در جسم است ، بيرون مى راند. ديگرى خاك است كه ممكن است خشكى و حرارت را پديد آورد. ديگرى خوراك است كه خون از آن پديد مى آيد. مگر نمى بينى غذا به معده در مى آيد و آن جا، معده آن را مى پرورد تا نرم و آن گاه ، ناب شود و طبيعت ، افشره آن را به عنوان خون مى گيرد و سپس ، كنجاره به پايين بدن سرازير مى شود. و چهار، آب است ؟ بلغ را مى سازد.⁽⁸⁷⁷⁾
ر. ك : ص 182 (اشاره به حكمت نهفته در حنجره ).
7/2 - سلامت دستگاه گوارش
7/2 - 1 - پرهيز
689 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
معده ، خانه همه دردهاست و پرهيز، ريشه همه درمان ها.⁽⁸⁷⁸⁾
690 - امام صادق (عليه السلام ):
معده ، خانه درد است و پرهيز، يگانه درمان .⁽⁸⁷⁹⁾
ر. ك : ص 357 (بخش چهارم / تاءثير خوردن و آشاميدن در سلامت و بيمارى ).
7/2 - 2 - آنچه براى گوارش ، سودمند است
الف - كاهو
691 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
كاهو بخور، كه خواب آور است و غذا را هضم مى كند.⁽⁸⁸⁰⁾
ب - خرما
692 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
- درباره خواص خرماى برنى -: اين جبرئيل است كه به من خبر مى دهد كه در آن (خرماى برنى )، نه ويژگى است : بوى دهان را خوش مى سازد، معده را مى پالايد و غذا را گوارش مى دهد⁽⁸⁸¹⁾.⁽⁸⁸²⁾
693 - الكافى :
- به نقل از ابوعمرو، از مردى ، از امام صادق (عليه السلام ) -: ((بهترين خرماى شما، خرماى برنى است ؛ دردها را مى برد و خود، بيمارى نمى زايد، خستگى را مى زدايد و زيانى در بر ندارد، بلغم را از ميان مى برد، و با هر خرمايى خوبى اى همراه است )).
در روايتى ديگر است كه فرمود: (((خرما) گوارا و سبك مى كند، و خستگى را مى برد و سير مى كند)).⁽⁸⁸³⁾
ج - پنير
694 - امام صادق (عليه السلام ):
پنير، غذاهاى پيش از خود را گوارش مى دهد و براى پس از خود، اشتها مى آورد.⁽⁸⁸⁴⁾
ر. ك : ص 489 (خواص پنير).
د - سويق
695 - امام صادق (عليه السلام ):
سويق ،⁽⁸⁸⁵⁾ كله پاچه را هضم مى كند.⁽⁸⁸⁶⁾
696 - مكارم الاخلاق :
- به نقل از على بن سليمان -: نزد امام رضا (عليه السلام ) كله پاچه خورديم . پس سويق خواست . گفتم : من سير شده ام . فرمود: ((اندكى از سويق ، كله پاچه را هضم مى كند و دواى آن است )).⁽⁸⁸⁷⁾
ه‍ - مسواك زدن
697 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
هر كس روزى دو بار مسواك بزند، سنت پيامبران را استمرار بخشيده است ... و غذايش گوارا مى شود.⁽⁸⁸⁸⁾
ر. ك : ص 205 (فوايد مسواك زدن / ح 620 و 621).
و - به پشت دراز كشيدن پس از غذا خوردن
698 - امام صادق (عليه السلام ):
به پشت دراز كشيدن پس از غذا خوردن ، بدن را چاق مى كند، غذا را گوارا مى سازد و درد را (از درون انسان ) بيرون مى كند.⁽⁸⁸⁹⁾
699 - التعريف :
روايت شده است : به پشت دراز كشيدن پس از غذا خوردن ، گوارا كننده است و عروق را به جريان مى اندازد، و خواب پس از غذا خوردن نيز غذا را هضم مى كند و گوارا مى سازد.⁽⁸⁹⁰⁾
7/2 - 3 - آنچه معده را مى پالايد و تقويت مى كند
الف - سيب
700 - امام على (عليه السلام ):
سيب بخوريد، كه معده را مى پالايد.⁽⁸⁹¹⁾
701 - امام صادق (عليه السلام ):
سيب ⁽⁸⁹²⁾، پالاينده و خوش بو كننده معده است .⁽⁸⁹³⁾
ب - انار
702 - امام على (عليه السلام ):
انار را با پيه آن بخوريد؛ چرا كه معده را پاك مى كند.⁽⁸⁹⁴⁾
703 - امام صادق (عليه السلام ):
انار ملس را با پيه آن بخوريد: چرا كه معده را پاك مى كند.⁽⁸⁹⁵⁾
704 - طب الائمة (عليهم السلام ):
- به نقل از حارث بن مغيره -: از سنگينى اى كه در قلبم احساس مى كردم و از بدگوارى و سوء هاضمه اى كه داشتم ، نزد امام صادق (عليه السلام ): اظهار ناراحتى كردم . فرمود: ((از اين انار شيرين ، ميل كند و آن را با پيه اش ‍ بخور؛ چرا كه معده را كاملا پاك مى كند، بدگوارى را درمان مى سازد، غذا را هضم مى كند و در درون بدن ، تسبيح مى گويد))⁽⁸⁹⁶⁾.⁽⁸⁹⁷⁾
ر. ك : ص 523 (خواص خوردن انار با پيه آن ).
ج - گلابى
705 - امام صادق (عليه السلام ):
گلابى ، معده را مى پالايد و تقويت مى كند و با به ، همگون است . خوردنش ‍ روى غذا سودمندتر است تا چاشت ناخورده . هر كس هم كه احساس ‍ سنگينى مى كند، از آن (بر روى غذا) بخورد.⁽⁸⁹⁸⁾
د - به
706 - امام على (عليه السلام ):
خوردن به نيروى قلب ضعيف است ، معده را پاك مى سازد، دل را فراست مى دهد و ترسو را شجاعت مى بخشد.⁽⁸⁹⁹⁾
707 - امام صادق (عليه السلام ):
بر تو باد خوردن به شيرين با دانه هايش ؛ چرا كه قلب ضعيف را تقويت مى كند، معده را مى پالايد و معده را پاك مى سازد.⁽⁹⁰⁰⁾
708 - امام صادق (عليه السلام ):
به ، معده را گشايش مى دهد،⁽⁹⁰¹⁾ دل را استحكام مى بخشد؛ و خداوند، هيچ پيامبرى را برنينگيخته ، مگر آن كه به نيز خورده است .⁽⁹⁰²⁾
ه‍ - خربزه
709 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
بر شما باد خوردن خربزه ؛ چرا كه در آن ، ده ويژگى است : غذاست ، آب است ، شستشو دهنده است ،⁽⁹⁰³⁾ خوش بو كننده است ، مثانه را مى شويد، شكم را مى شويد، آب كمر را فراوان مى سازد، بر نيروى همبسترى مى افزايد، سردى مزاج را از ميان مى برد، و پوست را تميز مى كند.⁽⁹⁰⁴⁾
و - باقلا
710 - امام صادق (عليه السلام ):
باقلا را با پوستش بخوريد؛ چرا كه معده را پاك مى كند.⁽⁹⁰⁵⁾
ز - حزا
711 - امام صادق (عليه السلام ):
حزا⁽⁹⁰⁶⁾ به همراه آب سرد، براى معده سودمند است .⁽⁹⁰⁷⁾
ح - تلبينه
712 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
- درباره كسى كه به بيمارى بى اشتهايى گرفتار آمده بود -: بر شما باد (خوردن ) تلبينه .⁽⁹⁰⁸⁾ آن را به وى (جرعه جرعه ) بخورانيد، كه سوگند به آن كه جانم در دست اوست ، شكم هر يك از شما را چونان مى شويد كه كسى با آب ، چرك را از صورت خويش ، فرو بشويد.^{(909 )}
ر. ك : ص 156 (آنچه از كژدهانى ايمنى مى دهد).
ر. ك : ص 533 (آويشن ).
ر. ك : ص 577 (سنجد).
ر. ك : ص 604 (درمان كردن با شير گاو / ح 1970).
7/2 - 4 - آنچه به معده زيان مى رساند
الف بدگوارى
713 - امام صادق (عليه السلام ):
هر دردى از بدگوارى (سنگين خوارى ) است ، مگر تب ، كه به خودى خود به بدن در مى آيد.⁽⁹¹⁰⁾
714 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
سنگينى معده (برده )،⁽⁹¹¹⁾ ريشه هر بيمارى اى است .⁽⁹¹²⁾
ب - پرخورى
715 - امام على (عليه السلام ):
اى كميل ! مبادا معده ات را از خوراك ، سنگين كنى . در آن ، جايى براى آب و جايى براى باد واگذار و هنگامى كه هنوز به خوردن اشتها دارى ، از غذا خوردن دست بكش ، كه اگر چنين كنى ، غذا را گوارا خواهى يافت ؛ چه ، تن درستى ، از كم خوردن و كم آشاميدن است .⁽⁹¹³⁾
ج - آب نوشيدن در ميان خوردن غذا
716 - امام رضا (عليه السلام ):
هر كس مى خواهد معده اش او را آزار ندهد، ميان غذا خوردن ، آب ننوشد تا آن را به پايان برساند زيرا كه هر كس چنين كند رطوبت در بدنش مى نشيند و معده اش ضعيف مى شود و رگ ها نمى توانند نيروى موجود در غذا را بگيرند چه اگر پى در پى آب به معده ريخته شود، معده ، فراخ مى گردد.⁽⁹¹⁴⁾
د - يكسره سر كشيدن آب
717 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
آب را به آهستگى بمكيد و آن را يكباره سر مكشيد؛ زيرا كه از آن ، بيمارى جگر بر مى خيزد.⁽⁹¹⁵⁾
ه‍ - نوشيدن آب سرد و فقاع در حمام
718 - امام صادق (عليه السلام ):
از نوشيدن آب سرد و فقاع ⁽⁹¹⁶⁾ در حمام ، حذر كن ؛ چرا كه معده را تباه مى كند.⁽⁹¹⁷⁾
و - خوردن گوشت نمكسود خشك شده
719 - امام هادى (عليه السلام ):
گوشت نمك سود خشك شده ، بد گوشتى است ؛ زيرا در معده از هم باز مى شود، هر بيمارى اى را بر مى انگيزد، هيچ سودى در بر ندارد، و تنها، زيان مى رساند.⁽⁹¹⁸⁾
ز - خوردن گوشت ناپخته
720 - امام رضا (عليه السلام ):
خوردن گوشت ناپخته ، در شكم ، كرم ايجاد مى كند.⁽⁹¹⁹⁾
ح - بسيار خوردن تخم مرغ
721 - امام رضا (عليه السلام ):
تخم مرغ بسيار خوردن و مداومت بر آن ، بيمارى سپرز مى آورد و ايجاد كننده بادهايى در سر معده است .⁽⁹²⁰⁾
7/3 - آنچه براى برخى دردهاى شكم ، سودمند است
7/3 - 1 - گلابى
722 - امام صادق (عليه السلام ):
گلابى بخوريد، كه به اذن خداون (عزوجل ) دل را جلا مى دهد و دردهاى درون را تسكين مى بخشد.⁽⁹²¹⁾
7/3 - 2 - برنج و سماق
723 - الكافى :
- به نقل از عمران -: امام صادق (عليه السلام )، شكم درد داشت . فرمود براى او برنج بپزند و بر آن ، سماق بيفزايند. آن گاه ، آن را خورد و بهبود يافت .⁽⁹²²⁾
7/3 - 3 - آويشن
724 - امام كاظم (عليه السلام ):
داروى امير مومنان (عليه السلام )، آويشن ⁽⁹²³⁾ بود. او مى فرمود: ((آويشن براى معده ، پرزى همانند پرز پارچه هاى مخمل مى شود.))⁽⁹²⁴⁾
7/3 - 4 - عسل و شونيز
725 - صحيح مسلم :
- به نقل از ابوسعيد خدرى -: مردمى نزد پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) آمد و گفت : برادرم به اسهال مبتلا شده است .
پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمود: ((به او عسل بنوشان )).
وى به او عسل نوشاند و ديگر بار نزد پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) آمد و گفت : به وى خوراندم ؛ اما بر اسهال وى افزود.
او سه بار مراجعه كرد و همين را گفت و پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) نيز سخن پيش را به او فرمود. براى چهارمين بار، به حضور رسيد و پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمود: ((به او عسل بنوشان )). گفت : به او خورانده ام ؛ اما فقط بر اسهالش افزوده است .
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمود: ((سخن خدايت را باور بدار و شكم برادر خويش را باور مدار)). پس ، آن مرد ديگر بار به او عسل خورانيد و او نيز بهبود يافت .⁽⁹²⁵⁾
726 - امام على (عليه السلام ):
مردى نزد پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) از دردى كه در درون خويش داشت ، اظهار ناراحتى كرد. پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمود: ((شربتى از عسل بردار و سه يا پنج يا هفت دانه شونيز در آن بينداز و بنوش تا به اذن خداوند (عزوجل ) بهبود يابى )).
او اين كار را انجام داد و بهبود يافت .⁽⁹²⁶⁾
7/3 - 5 - گردوى تفت داده
727 - طب الائمة (عليهم السلام ):
- به نقل از محمد بن ابراهيم جعفى -: مردى از شكم دردى كه چيزى نمانده بود باعث مرگش شود، به نزد على بن موسى الرضا (عليه السلام ) ناليد و از ايشان خواست براى او در پيشگاه خداوند (عزوجل ) دعا كند؛ چرا كه دارو و درمان هاى فراوانى كه به وى داده اند، او را به ستوه آورده است و نه فقط او را سودى نرسانده ، بلكه بر شدت درد او نيز افزوده است .
امام - كه درود خدا بر او باد - لبخند زد و فرمود: ((نيك بخت مردا! دعاى ما به درگاه خداوند، جاى خود دارد و من از خداوند مى خواهم به مدد و نيروى خود، درد تو را بكاهد، اما چون درد بر تو غلبه كرد و از آن به خود پيچيدى ، گردويى بردار و بر آتش بگير تا هنگامى كه بدانى آنچه در درون آن هست ، كباب شده و آتش ، رنگ پوست آن را نيز ديگرگون كرده باشد. در اين هنگام ، آن را بخور كه در دم ، درد را آرام مى كند)).⁽⁹²⁷⁾
او مى گويد: به خداوند سوگند، تنها يك بار اين كار را انجام دادم و به اذن خداوند، آن شكم درد من ، آرام شد.⁽⁹²⁸⁾
7/3 - 6 - تنقيه كردن
728 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
بهترين درمانى كه به كار مى گيريد، تنقيه كردن است . شكم را بزرگ مى كند، درد درون را مى شويد و بدن را قوى مى كند.⁽⁹²⁹⁾
729 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
تنقيه كردن ، هيچ ايرادى ندارد، جز اين كه شكم را بزرگ مى كند.⁽⁹³⁰⁾
730 - امام صادق (عليه السلام ):
تنقيه كردن ، نوعى درمان است . گفته اند كه شكم را بزرگ مى كند، در حالى كه مردان صالحى اين كار را انجام داده اند.⁽⁹³¹⁾
7/3 - 7 - آرد برنج
731 - المحاسن :
- به نقل از محمد بن مروان -: نزد امام صادق (عليه السلام ) بودم . ايشان شكم درد (اسهال ) سختى داشت . شامگاهان ، در حالى كه بسيار بر حال ايشان نگران بودم ، از نزد وى رفتم ، فردا روز، نزد ايشان بازگشتم و ديدم دردى كه داشته ، فرو نشسته است . گفتم : فدايت شوم ! شامگاه ديروز كه از تو جدا شدم ، آن چنان بيمار بودى ؟!
فرمود: ((گفتم قدرى برنج آوردند، شستند، خشك كردند و آسياب كردند. سپس از آن ، دارويى (سفوفى ) ساختم (و خوردم ) و شكمم ، بند آمد)).⁽⁹³²⁾
732 - الكافى :
- به نقل از خالد بن نجيح -: از شكم درد، نزد امام صادق (عليه السلام ) اظهار ناراحتى كردم . به من فرمود: ((قدرى برنج بگير، آن را بشوى و در سايه ، خشك كن . سپس ، آن را آسياب كن و در هر صبحگاه ، به اندازه يك كف دست از آن بردار)).
اسحاق جريرى بدين افزوده است : ((آن را در آبى به وزن يك اوقيه ⁽⁹³³⁾ بجوشان و آن گاه بخور)).⁽⁹³⁴⁾
733 - امام صادق (عليه السلام ):
سخت بيمار شدم و در اين بيمارى به شكم درد گرفتار آمدم و تنم تحليل رفت . گفتم كه قدرى برنج در آب جوشاندند و از آن ، آشى ساخته شد و من ، از آن استفاده مى كردم . پس (نيروى ) تنم به من بازگشت .⁽⁹³⁵⁾
ر. ك : ص 559 (خواص برخى از انواع سويق / سويق برنج ).
7/3 - 8 - نان بر
734 - امام صادق (عليه السلام ):
به كسى كه شكم درد دارد، نان برنج بدهيد؛ چرا كه هيچ چيز، سودمندتر از آن به شكم چنين بيمارى در نيامده است . آن ، معده را پاك مى كند و درد را به كلى از بدن بيرون مى كشد.⁽⁹³⁶⁾
7/3 - 9 - آرد گاورس
735 - الكافى :
- به نقل از عبدالرحمان بن كثير -: در مدينه بيمار شدم و به اسهال ، گرفتار آمدم ، امام صادق (عليه السلام )، برايم آرد گاورس نسخه كرد و مرا فرمود كه آرد گاورس بگيرم و با آب زيره بخورم . اين كار را كردم و اسهالم متوقف شد و بهبود يافتم .⁽⁹³⁷⁾
7/3 - 10 - شير شتر
736 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
درمان اسهال شما در شير شتر... است .⁽⁹³⁸⁾
737 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
در شير شتر، شفاى اسهال است .⁽⁹³⁹⁾
7/4 - آنچه بواسير مى آورد.
7/4 - 1 - زياد نشستن به گاه قضاى حاجت
738 - امام باقر (عليه السلام ):
زياد نشستن در آبريزگاه ، بواسير مى آورد.⁽⁹⁴⁰⁾