93، شرط موعظه پذيرى

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
من لم يكن املك شى ءبه عقله لم ينفع بموعظة .⁽⁹⁶⁾
هر كس مسلطترين چيزى در امور دنيا و آخرتش تصرف مى كند عقلش ‍ نباشد، بموعظه و پند سودمند نگردد.

94، قبل از اصلاح ديگران

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
من لم يصلح نفسه لم يصلح غيره .⁽⁹⁷⁾
هر كه خود را اصلاح نكند، ديگرى را نتواند اصلاح نمايد.

95، براى تندرستى

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
صحة الجسد من قلة الحسد.⁽⁹⁸⁾
تندرستى انسان بخاطر كم رشك بردن نسبت به ديگران است .

96، براى شادمانى

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
اعض على القذى والا لم ترض ابدا.⁽⁹⁹⁾
خار و خاشاك ناگواريهاى روزگار را نايده گير وگرنه هيچگاه شادمان نخواهى بود.

97، پيشواى مؤ منين

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
انا يعسوب المؤ منين والمال يعسوب الفجار.⁽¹⁰⁰⁾
من پيشواى مؤ منين ، و مال پيشواى فاجران است ، مؤ منين دنبال من و بدكاران دنبال مال مى باشند.

98، تلخى حق !

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
ان الحق ثقيل مرى و ان الباطل خفيف و بى ء.⁽¹⁰¹⁾
حق سنگين و گوارا است و باطل سبك و آسان است .

99، مرده ميان زندگان !

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
من ترك انكارا المنكر بقلبه و لسانه فهوميت بين الاحياء.⁽¹⁰²⁾
كسى كه ترك كند نهى از منكر را بقلب و زبان خود مثل مرده اى بين زنده هاست .

100، فرزانه ترين

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
احكم الناس من فر من جهال الناس .⁽¹⁰³⁾
فرزانه ترين مردم كسى است كه از مردمان نادان بگريزد.

101، شرم از خدا

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
افضل السخاء استحياءك من الله .⁽¹⁰⁴⁾
برترين جوانمردى آن است كه ، تو از خدا حيا كنى و دامن بناشايست نيالائى .

102، بهترين علم

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
احسن العلم ما كان مع العمل .⁽¹⁰⁵⁾
بهترين دانش آن است كه هم آهنگ با عمل باشد.

103، مؤ من واقعى

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
المؤ من دائم الذكر، كثير الفكر، على النعماء شاكر و فى البلاء صابر.⁽¹⁰⁶⁾
مؤ من پيوسته بياد خداست و زياد مى انديشد، بسيار بر نعمتهاى خداوند شاكر و در سختى ها و بلاها صابر است .

104، حكيم راهنما

قال السجاد على بن الحسين عليهما السلام :
هلك من ليس له حكيم يرشده .⁽¹⁰⁷⁾
هلاك مى شود كسى كه نباشد براى او دانشمند پند دهنده و راهنمائى كننده اى .

105، براى پيوند دوستى

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
العتاب حياة المودة .⁽¹⁰⁸⁾
گله گذارى زنده كننده پيوند دوستى است ، براى اينكه دوست چون درد دلش را براى دوست گفت دوستش به او خوشبين مى شود.

106، جاذبه هديه

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
الهدية تجلب المحبة .⁽¹⁰⁹⁾
ارمغان براى دوست بردن ، محبت او را جلب مى كند.

107، قبر و فقر

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
القبر خير من الفقر.⁽¹¹⁰⁾
در قبر خفتن بهتر است تا با فقر و نادانى زندگى كردن .

108، فريب غرور

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
الجاهل من انخدع لهواه و غروره .⁽¹¹¹⁾
نادان كسى است كه فريب آرزو و هواى نفسش را بخورد.

109، شيوه نابخردان

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
الاستهتار بالنساء تسيمة النوكى .⁽¹¹²⁾
دل بزنان سپردن شيوه گول خوردگان و احمقان است .

110، آسايش بزرگ

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
الزهد فى الدنيا الراحه العظمى .⁽¹¹³⁾
آسايش بزرگ در دنيا دل نبستن بدنياست .

111، اخلاق منافق

قال السجاد على بن الحسين عليهما السلام :
المنافق ينهى و لا ينتهى ، ياءمر بما لا ياءتى .⁽¹¹⁴⁾
منافق كسى است كه مردم را نهى مى كند و خود نهى نمى پذيرد و امر مى كند بر مردم اما خود مرتكب خلاف مى شود!

112، ايمان كامل

قال الباقر عليه السلام :
ان اكمل المؤ منين ايمانا احسنهم خلفا.⁽¹¹⁵⁾
به درستى كه كامل ترين مؤ منين از نظر ايمان ، كسى است كه خلق نيكو داشته باشد.

113، عفت نفس

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
طوبى لمن تحلى بالعفاف و رضى بالكفاف .⁽¹¹⁶⁾
خوشا بحال كسيكه خود را بپا كدامنى و پرهيزكارى بيارايد و با روزى به اندازه كفاف ، بسازد.

114، نيكى با بندگان

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
طوبى لمن احسن الى العباد و تزود للمعاد.⁽¹¹⁷⁾
خوشا به حال كسى كه با بندگان خدا نيكى كند و براى روز باز گشتن توشه گرد آورد.

115، همنشينى دانشمندان

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
مصاحبة ذوى الفضائل حياة .⁽¹¹⁸⁾
همنشينى با فضلا و دانشمندان سبب زندگى و روشنى دل است .

116، موجب قطع روزى

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
مداومة المعاصى تقطع الرزق .⁽¹¹⁹⁾
بگناهكاريها ادامه دادن موجب قطع روزى مى گردد.

117، سبب فساد اخلاق

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
مقارنه السفهاء تفسد الخلق .⁽¹²⁰⁾
به نادان و بيخردان نزديك شدن خوى انسان را تباه مى كند.

118، ملاك زندگى سالم

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
خالطوا الناس مخالطة ان متم معها بكوا عليكم ، و ان عشتم حنوا اليكم .⁽¹²¹⁾
معاشرت كنيد با مردم معاشرتى كه اگر مرديد در مرگ شما گريه كنند و در زندگى شما ميل و رغبت به دوستى داشته باشند.

119، حب و بغض براى خدا

قال الصادق عليه السلام :
من احب لله و ابغض لله و اعطى لله فهو ممن كمل ايمانه .⁽¹²²⁾
كسيكه دوستى كند براى خدا و دشمنى كند براى خدا و بخشش كند براى خدا، بكمال ايمان رسيده است .

120، نشانه كمال عقلى

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
اذا تم العقل نقص الكلام .⁽¹²³⁾
زمانيكه انسان بكمال عقل برسد، گفتارش كم مى شود.

121، زبان عاقل و منافق

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
لسان العاقل وراء قلبه و قلب الاحمق و راء لسانه .⁽¹²⁴⁾
زبان عاقل بعد از قلبش است ، اول تعقل مى كند، بعد مى گويد، ولى نادان زبانش قبل از قلبش است اول مى گويد بعد فكر مى كند!

122، درندگى زبان !

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
اللسان سبع ان خلى عنه عقر.⁽¹²⁵⁾
زبان چون درنده است كه اگر از او غافل شوى تو را مى گزد و مجروح مى كند!

123، صحبت نيكان

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
صحبته الاخيار تكسب الخير، كالريح اذا مرت بالطيب حملت طيبا.⁽¹²⁶⁾
همنشينى با نيكان كسب خير مى كند، مانند باد كه چون بر گل خوش بو وزد بوى عطر مى آورد.

124، معاشرات اشرار

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
صحبة الاشرار تكسب الشر كالريح اذا مرت بالنتن حملت نتنا.⁽¹²⁷⁾
همنشينى با اشرار و بدان كسب شر است مانند باد كه به مزبله بوزد، بوى بد مى رساند.

125، خصلت مؤ من و منافق

قال موسى بن جعفر عليهما السلام :
المؤ من قليل الكلام و كثير العمل ، المنافق كثير الكلام و قليل العمل .⁽¹²⁸⁾
مؤ من حرفش كم است و عمل او زياد است ، منافق حرفش زياد است و عملش كم است .

126، بنده دو چهره !

قال موسى بن جعفر عليهما السلام :
بئس العبد يكون عبد ذاوجهين و ذالسانين يطرى اخاه اذا شاهده و ياءكله اذا عاب عنه .⁽¹²⁹⁾
بنده اى كه دو صورت و دو زبان داشته باشد بد بنده اى است ، زيرا در حضور برادرش تعريف كند و در غياب غيبت او را انجام مى دهد.

127، توشه قبل از مرگ

قال حسن بن على عليهما السلام لجناده يا جناده :
استعد لسفرك و حصل زادك قبل حلول اجلك .⁽¹³⁰⁾
مهياى سفر آخرت باشيد و توشه تهيه كنيد قبل از رسيدن مرگتان .

128، شرط رفاقت

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
لايكون الصديق صديقا حتى يحفظ اخاه فى نكبته غيبته و وفاته .⁽¹³¹⁾
رفيق خوب نيست مگر آن رفيقى كه رفيق و برادر دينى خود را در مواقع تهى دستى و در غياب و حتى پس از مرگ هم يارى كند و اسرار او را حفظ نمايد.

129، بالاترين عبادت

قال الصادق عليه السلام :
ما عبدالله بشى ء افضل من اداء حق المؤ من .⁽¹³²⁾
عبادت كرده نشده خدا به چيزى كه افضل و بالاتر باشد از اداء حق مؤ من .

130، نتيجه تفكر

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
التفكر يدعو الى البر و العمل به ⁽¹³³⁾
خوب فكر كردن انسان را دعوت مى كند بسوى نيكى و خير و عمل كردن به نيكى .

131، دين و يقين

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
حسن الدين من قوة اليقين ⁽¹³⁴⁾
خوبى دين و به احكام آن عمل كردن ، از قوت يقين انسان است .

132، بردبارى و دانش

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
حسن الحلم دليل وفور العلم .⁽¹³⁵⁾
حليم بودن و خوبى آن دليل فراوان داشتن علم انسان است .

133، جاذبه دلها

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
حسن الصحبة يزيد فى محبة القلوب .⁽¹³⁶⁾
نيكو همنشينى نمودن و رفاقت كردن ، بر محبت دلهاى مردم مى افزايد.

134، زينت حكمت

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
عليك بالحكمة فانها الحلية الفاخرة .⁽¹³⁷⁾
بر تو باد بآموختن حكمت ، زيرا حكمت لباس زيبائى است كه شخص را سرافراز مى دارد.

135، رشته مودت

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
عليك بالبشاشة فانها حبالة المودة .⁽¹³⁸⁾
بر تو باد بخوشروئى زيرا اين خصلت ريسمان و وسيله دوستى با مردم است .

13، زراعت پربركت

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
عليك بالاحسان فانه افضل زراعة و اربح بضائة .⁽¹³⁹⁾
بر تو باد به نيكى كردن با مردم ، كه آن برترين زراعت و سودمندترين سرمايه است .

137، بهره شما از زمين

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
و انما حظ احد كم من الارض ذات الطول و العرض قيد قده ، متعفرا على خده .⁽¹⁴⁰⁾
اين است و جز اين نيست كه حظ و بهره شما از زمين باندازه طول و عرض ‍ بدن شما است ، يعنى اگر قدتان بلند باشد، قبرتان دازتر خواهد بود، و اگر بدن شما پهنتر باشد قبرتان پهنتر است آن هم با گذاشتن صورتتان روى خاك قبر پس تا زنده ايد غافل نباشيد و بدنيا دل نبنديد و براى آن كار كنيد.

138، در هر چيز عبرتى

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
ان فى كل شى موعظة و عبرة لذوى اللب و الاعتبار.⁽¹⁴¹⁾
براستى كه از براى خردمندان و گيرندگان پند در هر چيز دنيا پند و عبرتى است .

139، بهتر از هفتاد هزار عابد

قال الباقر عليه السلام :
عالم ينتقع بعلمه افضل من سبعين الف عابد.⁽¹⁴²⁾
عالمى كه بعلم خود عمل كند و نفع ببرد، افضل است از هفتاد هزار عابد.

140، حمايت زيانمند

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
من نصر الباطل خسر⁽¹⁴³⁾
كسيكه باطل را يارى كند در فرداى قيامت زيانكار و پشيمان است .

141، عبادت واقعى

قال على بن موسى الرضا عليهما السلام :
ليس العبادة كثرة الصيام و انما العبادة التفكر فى امر الله عزوجل .⁽¹⁴⁴⁾
نيست عبادت به زيادى نماز و روزه ، بلكه عبادت زياد فكر كردن در كار خداوند متعال است .

142، عبادت برتر

قال الصادق عليه السلام :
افضل العبادة ادمان التفكر فى الله و فى قدرته .⁽¹⁴⁵⁾
بالاترين عبادت آن است كه پيوسته درباره خداوند و قدرت او بينديشى .

143، بيدارى دل

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
نبه بالتفكر قلبك و جاف عن الليل جنبك و اتق الله ربك .⁽¹⁴⁶⁾
قلب خود را با تفكر بيدار كن و در شب خود را از رختخواب جدا كن و بعبادت بپرداز و پرهيزگار باش و خدا را در نظر بگير.

144، اخلاص كامل

قال اميرالمؤ منين عليه السلام :
غاية الاخلاص الخلاص .⁽¹⁴⁷⁾
اگر در تمام امور به اخلاص كامل برسى از همه ناراحتيها خلاص ‍ مى شوى .

145، ترا مى بيند

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
اعبد الله كانك تراه فان كنت لا تراه ، فانه يراك .⁽¹⁴⁸⁾
عبادت كن خدا را مثل اينكه او را مى بينى ، زيرا اگر تو او را نمى بينى او تو را مى بيند.

146، اراده خير خدا

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
اذا اراد الله بعبد خيرا فقهه فى الدين و زهده فى الدنيا، و بصره عيوبه .⁽¹⁴⁹⁾
آنگاه كه خداوند اراده فرمايد به بنده اى خير برساند، او را در دين فقيه و دانا، نسبت بدنيا زاهد و بى اعتنا، و درباره معايب خودش بصير و بينا مى گرداند.

147، راه بهشت

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
من سلك طريقا يطلب فيه عما سلك الله به طريقا الى الجنة .⁽¹⁵⁰⁾
كسيكه راهى را براى فرا گرفتن علم برود خداوند راه بهشت را براى او آسان مى گرداند.

148، چشمه هاى حكمت دل

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
من اخلص لله اربعين يوما فجرالله ينابيع الحكمة من قلبه على لسانه .⁽¹⁵¹⁾
كسى كه چهل روز خود را براى خدا خالص كند، خداوند چشمه هاى دانش ‍ را از قلبش بزبانش جارى مى كند.