زندگانى حضرت زهرا (عليهاالسلام ) جلد سوم
ترجمه و تحقيق از جلد ۴۳ بحارالانوار

علامه محمد باقر مجلسى
مترجم و محقق: محمد روحانى زمان آبادى

- ۱۱ -

يا من لا يعلم كيف هو و حيث هو و قدرته الا هو يا من سد الهواء بالسماء و كبس الارض على الماء و اختار لنفسه اءحسن الاسماء، يا من سمى نفسه بالاسم الذى به يقضى حاجة كل طالب يدعوه به ، و اءسئلك بذلك الاسم فلا شفيع اءقوى له منه ، و بحق محمد و آل محمد اءسئلك اءن تصلى على محمد و اءن تقضى لى حوائجى و تسمع محمدا و عليا و فاطمة و الحسن و الحسين و عليا و محمدا و جعفر و موسى و عليا و محمدا و عليا و الحسن و الحجة ، صلواتك عليهم و بركاتك و رحمتك ، صوتى فيشفعوا لى اليك ، و تشفعهم فى و لا تردنى خائبا، بحق لا اله الا اءنت و بحق محمد و آل محمد، و افعل بى كذا و كذا يا كريم ⁽¹¹¹⁸⁾
ترجمه : امام صادق عليه السلام فرمايد:
هرگاه گرفتارى عظيم و مشكل بزرگى به تو روى آورد دو ركعت نماز بگزار، همان نمازى كه حضرت زهرا عليهاالسلام آن را مى خوانده ، و آن به اين ترتيب است كه در ركعت اول و دوم آن يك بار حمد و پنجاه مرتبه قل هو الله احد را مى خوانى و پس از نماز بر پيامبر صلوات فرستاده ، سپس دستهايت را بلند نموده و اين دعا را مى خوانى :
بارخدايا، من به وسيله آنان به تو روى آوردم و به حق آنان به تو توسل مى جويم ، همان حقى كه اساس و پايه آن را كسى جز تو نمى شناسد، و به حق آن كس كه حقش در نزد تو عظيم است ، و به نامهاى نيكو و پسنديده ات ، و به كلمات و سخنان تام و كاملت كه دستور نفرمودى مرا مگر اينكه تو را به وسيله آنها بخوانم ، و از تو تقاضا مى كنم به همان اسم بزرگى كه به ابراهيم عليه السلام آموختى تا پرنده را به آنها صدا كند و پرنده او را اجابت كرد؛ و به آن اسم عظيمى كه به سبب آن به آتش گفتى : ((بر ابراهيم سرد، و او را سالم بدار)) پس چنين شد؛ و محبوبترين نام هايى كه دارى ، و شريف ترين آنها در نزدت ، و برترين آنها، و به آنهايى كه اگر تو را به آنها بخوانند به سرعت اجابت مى كنى ، و به آن نامهايى كه نجات بخش ترين مى باشند، و به هر آنچه كه اهل آن ، سزاوار آن و شايسته آنى : به تو متوسل مى شوم ، و به تو روى مى آورم ، و آنچه را كه از تو باشد تصديق مى كنم ، و از تو آمرزش ‍ مى خواهم ، و از تو بخشش مى جويم ، و به پيشگاه تو ناله و زارى مى كنم ، و در برابر تو سر تواضع و تسليم فرود مى آورم ، و از تو مى ترسم ، و در نزد تو به بدعملى خود اقرار مى كنم ، و از تو خواهش و تمنا مى نمايم .
از تو مى خواهم ، به حق كتابهايى كه بر پيامبرانت نازل فرمودى - كه درود و رحمت الهى بر آنان باد - به حق تورات ، انجيل و تمام قرآن عظيم از اول تا به آخر آن كه در آن ، نامهاى اعظم تو گردآورى شده است ، و به هر چه كه نامهاى اعظم تو در آن وجود دارد به تو تقرب مى جويم .
از تو مى خواهم كه بر محمد و خاندان او درود فرستى و مشكلات و سختى ها را از سر راه ايشان بردارى ، و گشايش در كار مرا با گشايش در كار آنان همراه سازى و در هر خيرى آنان را مقدم داشته و از آن آغاز كنى ، و از تو مى خواهم كه در چنين روزى درهاى آسمان را براى دعاى من بگشايى ، و در اين روز و شب ، اجازه گشايش و بخشش مرا در دنيا و آخرت صادر فرمايى ، چرا كه فقر به من روى آورده و آسيب ها مرا فرا گرفته ، نيازمندى بيچاره ام كرده ، ذلت و خوارى نشانه ام گرفته ، تهيدستى بر من غالب شده ، عذاب بر من محقق گشته ، و گناهان مرا احاطه نموده ؛ و اين همان وقتى است كه به اوليائت وعده اجابت داده اى . پس بر محمد و آل او درود فرست ، و دست شفابخش خود را بر سر و روى من بكش و با ديده رحمت به من بنگر، و مرا در رحمت واسعه خود داخل نما، و با آن چهره (و روش و صفتى ) كه اگر با آن به اسير رو كنى آزادش سازى ، و اگر با آن به گمشده اى بنگرى هدايت شود، و اگر با آن به آواره و سرگردانى بنگرى به قصد رسد، و اگر بر فقيرى نظر كنى غنى و بى نيازش سازى ، و اگر به آن صفت بر ضعيفى توجه كنى قوت يابد، و اگر بر ترسان و خائفى بنگرى ايمن گردد، اى دارنده جلال و بزرگوارى ! به اين روى و صفت بر من نظرى كن و مرا به هنگام برخورد و رويارويى با دشمنت و دشمنم تنها مگذار.
اى كسى كه ، كس نمى داند چگونه اى ، كجايى و كسى قدرت درك قدرتت را ندارد، اى كسى كه هوا را در آسمان مسدود نمودى ، و زمين را بر روى آب گسترده اى و براى خود بهترين و برترين نامها را برگزيده اى ، اى كسى كه خود را به اسمى ناميده اى كه هر كه تو را به آن نام خواند اجابت مى كنى ، من از تو به حق آن اسم كه شفيعى برتر و بالاتر از آن ندارم ، و به حق محمد و خاندان محمد مى خواهم كه بر محمد درود فرستى و حوائج مرا برآورده سازى و صداى مرا به گوش محمد، على ، فاطمه ، حسن ، حسين ، على ، محمد، جعفر موسى ، على ، محمد، على ، حسن و حجت - كه درود و رحمت و بركات تو بر همه آنها باد - برسانى تا مرا در نزد تو شفاعت كنند و تو نيز شفاعت آنان را در حق من بپذيرى و مرا ماءيوس و نااميد برنگردانى ، به حق تو كه معبودى غير از تو نيست ، و به حق محمد و خاندان محمد اين درخواستها براى من انجام بده ، اى بخشنده مهربان .
3 - نمازهاى چهار ركعتى حضرت فاطمه عليهاالسلام
چهار ركعت نماز معروف حضرت فاطمه عليهاالسلام
قال الصادق عليه السلام : من صلى اءربع ركعات فقراء فى كل ركعة بخمسين مرة ((قل هو الله احد)) كانت صلاة فاطمة عليهاالسلام و هى صلاة الاوابين ⁽¹¹¹⁹⁾. ⁽¹¹²⁰⁾
ترجمه : امام صادق عليه السلام فرمايد:
هر كه چهار ركعت نماز بگزارد و در هر ركعتى بعد از سوره حمد پنجاه مرتبه سوره قل هو الله احد بخواند، نماز حضرت فاطمه عليهاالسلام را به جاى آورده ، و آن نماز اوابين است .
نماز شب جمعه هر هفته
روى عن النبى صلى الله عليه و آله اءنه قال : من قراء فى ليلة الجمعة اءو يومها ((قل هو الله اءحد)) ماءتى مرة فى اءربع ركعات فى كل ركعة خمسين مرة غفرت ذنوبه و لوكانت مثل زبد البحر، و يسبح عقيبها فيقول : سبحان ذى العز الشامخ المنيف ؛ سبحان ذى الجلال الباذخ العظيم ، سبحان ذى الملك الفاخر القديم ؛ سبحان من لبس البهجة و الجمال ؛ سبحان من تردى بالنور و الوقار؛ سبحان من يرى اءثر فى الصفا؛ سبحان من يرى وقع الطير فى الهواء؛ سبحان من هو هكذا لا هكذا غيره .
ثم يقول : اللهم انى اءتوجه اليك بهم و اءساءلك باسمك العظيم الذى اءمرت ابراهيم عليه السلام اءن يدعو به الطير فاءجابته ، و باسمك العظيم الذى قلت للنار (كونى بردا و سلاما على ابراهيم ) ⁽¹¹²¹⁾ فكانت ؛ و بحق اءحب اءسمائك اليك ، و اءشرفها و اءعظمها اجابة و اءنجحها طلبة ، و بما اءنت اءهله و مستحقه و مستوجبه ، و اءتوسل اليك و اءرغب اليك و اءتصدق منك ، و اءستغفرك ، و اءستمنحك ، و اءتضرع اليك ، و اءخضع لك ، و اقر بسوء صنيعتى ، و اءتملقك و الح عليك ؛ و بكتبك التى اءنزلتها على اءنبيائك و رسلك : صلواتك عليهم من التوراة و الانجيل و الزبور و القرآن العظيم من اءولها الى آخرها، فان فيها اسمك الاعظم و بما فيها من اءسمائك العظمى اءتقرب اليك و اءساءلك اءن تصلى على محمد و آل محمد، و اءن تفرج عن آل محمد و تقدم بهم الى كل خير و تبداء بهم فيه ، و تفتح اءبواب السماء لدعائى و ترفع عملى فى عليين ، و تعجل فى هذه الساعة و هذه الليلة فرجى ، و تعطينى سؤ لى فى الدنيا و الاخرة .
يا من لا يعلم كيف هو و حيث هو و قدرته الا هو، يا من سد بالهواء بالسماء و دحى الارض على الماء، و اختار لنفسه خير الاسماء الحسنى ، يا من سمى نفسه بالاسم الذى به يقضى حاجة من يدعوه ، اءساءلك بهذا الاسم فلا شفيع اءقوى له منه ، و اءن تصلى على محمد و آل محمد، و اءن تقضى حاجتى ، و تسمع دعواتى ، بحق محمد و على و فاطمة و الحسن و الحسين و اءوصيائهم - صلواتك و سلامك عليهم - و فيشفعوا لى اليك ، و فشفعهم فى و لا تردنى خائبا، بحق لا اله الا اءنت . ثم سل حاجتك ⁽¹¹²²⁾
ترجمه : از رسول اكرم صلى الله عليه و آله روايت شده كه ايشان فرمودند:
هر كس در شب جمعه يا روز آن چهار ركعت نماز بخواند و در هر ركعت آن يك مرتبه سوره حمد و پنجاه مرتبه سوره قل هو الله احد را قرائت كند گناهان او بخشوده مى شود هر چند كه بسيار باشد سپس در خاتمه نماز اين تسبيح را مى گويد:
پاك و منزه است او كه دارنده عزت ، بلندى مرتبه و مقام رفيع است ؛ پاك و منزه است او كه دارنده عظمت و بزرگى مى باشد؛ پاك و منزه است او كه حكومت مطلق جاويد براى اوست ؛ پاك و منزه است او كه لباس بهجت و زيبايى بر تن كرده ؛ پاك و منزه است او كه جامه نور و وقار بر تن پوشيده است ؛ پاك و منزه است كسى كه اثر پاى مورچه را بر سنگ صاف مى بيند؛ پاك و منزه است خدايى كه چگونگى پرواز پرنده را در هوا مى داند؛ پاك و منزه است خداوندى كه اين چنين است و كسى چون او نمى باشد.
و سپس اين دعا را مى خواند:
خداوندا، من به وسيله آنان به تو روى آوردم ، و از تو مى خواهم به آن اسم عظيمت كه به ابراهيم عليه السلام آموختى تا پرنده را به وسيله آن صدا كند و پرنده او را اجابت كرد، و به آن اسم عظيمى كه به سبب آن به آتش گفتى : ((بر ابراهيم سرد، و او را سالم بدار)) و اجابت نمود، و به حق محبوبترين نامهايى كه دارى و شريف ترين و برترين آنها كه اگر تو را به آنها بخوانند اجابت مى كنى و نجات مى بخشى ، و به هر اسمى كه اهل ، سزاوار و شايسته آنى و به تو توسل مى جويم ، و به تو روى مى آورم ، و آنچه را كه از تو باشد تصديق مى كنم ، و از تو آمرزش مى طلبم ، و از تو بخشش مى جويم ، و به پيشگاه تو ناله و زارى مى كنم ، و دست تضرع به درگاهت دراز مى كنم ، و در برابر تو سر تواضع و تسليم فرود مى آورم ، و فقط از تو مى ترسم ، و در نزد تو به بدعملى خود اعتراف مى كنم ، و تو را تملق مى گويم و فقط تو را بزرگ مى دارم و از تو تمنا دارم . و به حق كتابهايى كه بر پيامبرانت نازل فرمودى ، به حق تورات ، انجيل ، زبور، و تمام قرآن عظيم از اول تا آخر آن ، كه در آنها نامهاى اعظم خود را قرار داده اى و به حق هر چه كه نامهاى اعظم تو در آن قرار دارد، به تو تقرب مى جويم . و از تو مى خواهم كه بر محمد و خاندان محمد درود فرستى ، و مشكلات و سختى ها را از راه ايشان بردارى ، و گشايش در كار مرا با گشايش در كار آنان همراه سازى ، و در هر خيرى آنان را مقدم داشته و از ايشان آغاز كنى ، و از تو مى خواهم كه درهاى آسمان را براى دعاى من بگشايى ، و اعمال شايسته و صالح مرا در آسمانها بالا برى ، و در رهايى من در اين ساعت و در اين شب تعجيل فرمايى ، و گشايش و بخشش مرا در دنيا و آخرت امضا نمايى .
اى خدايى كه ، كس نمى داند چگونه اى ، كجايى و قدرتت به چه اندازه است ، اى كسى كه هوا را به واسطه آسمان مسدود نموده اى ، و زمين را بر روى آب گسترده اى ، و براى خود بهترين و برترين نامها را برگزيده اى ، اى خدايى كه خود را به اسمى ناميده اى كه هر كه تو را به آن نام خواند اجابت مى كنى ، من از تو به حق آن اسم كه شفيعى برتر و بالاتر از آن ندارم تقاضا دارم كه بر محمد و خاندان محمد درود فرستى ، و حوايج مرا برآورده سازى ، و دعاهاى مرا اجابت نمايى ، و به حق محمد، على ، فاطمه ، حسن ، حسين ، و جانشينان آنها - كه صلوات و سلام تو بر آنها باد - تقاضا دارم كه چنان كنى كه تا آنها مرا در نزد تو شفاعت كنند و تو نيز شفاعت آنان را در حق من بپذيرى و مرا نااميد برنگردانى ، اى خدايى كه معبودى غير از تو نيست .
و پس از اين دعا، نيازها و حاجتهاى خود را از خداوند تبارك و تعالى مى خواهى .
نماز روز جمعه هر هفته
قال صفوان بن يحيى : دخل محمد بن على الحلبى على اءبى عبدالله عليه السلام فى يوم الجمعة فقال له : تعلمنى اءفضل ما اءصنع فى هذا اليوم ، فقال عليه السلام : يا محمد ما اءعلم اءن اءحدا كان اءكبر عند رسول الله صلى الله عليه و آله من فاطمة عليهاالسلام و لا اءفضل مما علمها اءبوها محمد بن عبدالله ، قال : من اءصبح يوم الجمعة فاغتسل و صف قدميه و صلى اءربع ركعات مثنى مثنى ، يقرء فى اءول ركعة ((الحمد)) و ((الاخلاص )) خمسين مرة و فى الثانية ((فاتحة الكتاب )) و ((العاديات )) خمسين مرة ، و فى الثالثة ((فاتحة الكتاب )) و ((اذا زلزلت الارض )) خمسين مرة ، و فى الرابعة ((فاتحة الكتاب )) و ((اذا جاء نصرالله والفتح )) خمسين مرة فاذا فرغ منها دعا فقال :
الهى و سيدى من تهيا اءو تعبا اءو اءعد اءو استعد لوفادة الى مخلوق رجاء رفده و فوائده و نائلة و فواضله و جوائزه ؛ فاليك يا الهى كانت تهيئتى و تعبئتى و اعدادى و استعدادى رجاء رفدك و معروفك و نائلك و جوائزك ؛ فلا تخيبتى من ذلك يا من لا يخيب مسئلة سائل و لا تنقصه عطية نائل ؛ فانى لم آتك بعمل صالح قدمته ، و لا بشفاعة مخلوق رجوته ، اءتقرب اليك بشفاعة محمد و اءهل بيته - صلوات الله عليهم اءجمعين - اءرجوا عظيم عفوك الذى عفوت به على الخاطئين عند عكوفهم على المحارم ، فلم يمنعك طول عكوفهم على المحارم ، اءن عدت عليهم بالمغفرة ، و اءنت سيدى العواد بالخطاء، اءسئلك بمحمد و آله طاهرين اءن تغفر لى ذنبى العظيم فانه لا يغفر ذنبى العظيم الا العظيم ، يا عظيم يا عظيم يا عظيم يا عظيم يا عظيم يا عظيم ⁽¹¹²³⁾
ترجمه : صفوان بن يحيى گفته : محمد بن على حلبى بر امام صادق عليه السلام در روز جمعه وارد شده گفت : بهترين كارى را كه مى توانم در اين روز انجام دهم ، به من بياموز.
امام صادق عليه السلام فرمودند: كسى را نزد پيامبر صلى الله عليه و آله عزيزتر و گرامى تر از فاطمه عليهاالسلام و چيزى را بهتر از آنچه كه به وى آموخت ، نمى يابم :
روز جمعه غسل كرده و دو نماز دو ركعتى بگزار و در ركعت اول آنها يك بار سوره حمد و پنجاه مرتبه سوره قل هو الله احد و در ركعت دوم پس از حمد پنجاه مرتبه سوره والعاديات ، و در ركعت سوم بعد از حمد پنجاه بار سوره اذا زلزلت ، و در ركعت چهارم نيز پس از سوره حمد پنجاه مرتبه سوره اذا جاء نصرالله والفتح بخوان ، و سپس اين دعا را بخوان :
اى معبود و مولاى من ، هر كس آماده مى شود يا عبا بر دوش مى اندازد يا تدارك مى بيند و مهيا مى شود تا به سوى مخلوقى ، به اميد عطا، فايده ، منفعت ، كرم و احسانش برود؛ ولى بارخدايا، آماده شدن من ، عبا بر تن كردنم ، تدارك ديدنم و مهياشدنم به اميد عطا، نيكى ، دستگيرى ، و جوايز توست ؛ پس مرا از اينها محروم مگردان اى كسى كه درخواست كننده را در اجابت خواسته اش نااميد نمى كنى و عطاى گيرنده را كم نمى گذارى ، بلكه به شفاعت محمد صلى الله عليه و آله و اهل بيت او - كه درود بر همه آنان باد - به تو نزديكى مى جويم و اميد عفوى بزرگ را دارم ، همان عفو بزرگى كه بر خطاكاران به هنگامى كه بر گناهان اصرار مى ورزند ارزانى مى كنى و پافشارى آنان بر معصيت تو را از اينكه آنان را بيامرزى بازنمى دارد، و تو اى آقاى من ، با نعمت و لطف به آنان روى مى آورى ؛ ولى اى مولا، بازگشت من به خطاها و گناهان است ، پس به حق محمد صلى الله عليه و آله و خاندان پاك او از تو مى خواهم گناه عظيم مرا ببخشايى كه گناه بزرگ مرا جز بزرگ نمى بخشايد، اى بزرگ ، اى بزرگ ، اى بزرگ ، اى بزرگ ، اى بزرگ ، اى بزرگ !
4 - ساير نمازهاى حضرت فاطمه عليهاالسلام
نماز شبهاى چهارشنبه
قالت فاطمة عليهاالسلام : علمنى رسول الله صلى الله عليه و آله صلاة ليلة الاربعاء فقال : من صلى ست ركعات يقراء فى كل ركعة ((الحمد)) و (قل اللهم ملك الملك تؤ تى الملك من تشاء و تنزع الملك ممن تشاء، و تعز من تشاء و تذل من تشاء، بيدك الخير، انك على كل شى ء قدير تولج الليل فى النهار و تولج النهار فى الليل ، و تخرج الحى من الميت ، و تخرج الميت من الحى ، و ترزق من تشاء بغير حساب ) ⁽¹¹²⁴⁾، فاذا فرغ من صلاته قال : جزى الله محمدا ما هو اءهله ، غفرالله له كل ذنب و اءعطاه من الثواب ما لا يحصى ⁽¹¹²⁵⁾
ترجمه : حضرت فاطمه عليهاالسلام گفت :
رسول خدا صلى الله عليه و آله نمازى را براى شب چهارشنبه به من آموخت و گفت :
هر كس شش ركعت نماز بخواند و در هر ركعتى پس از سوره حمد، دو آيه (قل اللهم مالك الملك ...) ⁽¹¹²⁶⁾ و (ترزق من تشاء بغير حساب ) ⁽¹¹²⁷⁾ را بخواند، و هنگامى كه از نماز فارغ شد بگويد: جزى الله محمدا ما هو اءهله - يعنى خداوند محمد صلى الله عليه و آله را به چيزهايى كه شايسته اوست جزاى خير دهد - خداوند گناهان او را مى بخشد و آنقدر ثواب به او عطا مى كند كه قابل شمارش نباشد.
نماز آخر شبهاى شنبه از ماه رمضان
قال الشيخ المفيد: ⁽¹¹²⁸⁾ صلاة فاطمة عليهاالسلام عشرين ركعة فى آخر ليلة السبت من شهر رمضان ⁽¹¹²⁹⁾
ترجمه : شيخ مفيد رحمه الله گويد:
نماز حضرت فاطمه عليهاالسلام براى آخر شبهاى شنبه از ماه رمضان ، بيست ركعت بوده است .
5 - نماز توسل و استغاثه به حضرت فاطمه عليهاالسلام
نماز اول
حسن بن فضل طبرسى گويد: به هنگام حاجت و نياز به حضرت فاطمه عليهاالسلام متوسل شويد، براى توسل به حضرتش دو ركعت نماز به جاى آوريد و پس از سلام سجده كرده صد مرتبه بگوييد: يا فاطمة ، و سپس سمت راست صورت را بر زمين بگذاريد و صد مرتبه يا فاطمه بگوييد و بعد از آن ، سمت چپ صورت را بر زمين گذاشته صد مرتبه ديگر يا فاطمه مى گوييد و پس از آن اين دعا را مى خوانيد:
يا آمنا من كل شى ء، و كل شى ء منك خائف حذر، و اءساءلك باءمنك من كل شى ء و خوف كل شى ء منك : اءن تصلى على محمد و آل محمد، و اءن تعطينى اءمانا لنفسى و اءهلى و مالى و ولدى حتى لا اءخاف اءحدا، و لا اءحذر من شى ء اءبدا، انك على كل شى ء قدير ⁽¹¹³⁰⁾
نماز دوم
سيد بن طاووس گويد: مفضل بن عمر از امام صادق عليه السلام روايت كرده : به هنگام حاجت و بروز مشكلات به فاطمه عليهاالسلام متوسل شويد و ابتدا دو ركعت نماز به جاى آوريد و پس از سلام سه مرتبه تكبير بگوييد و بعد از آن تسبيح حضرت فاطمه را به جاى آورده سپس سجده كرده صد مرتبه بگوييد: يا مولاتى فاطمة اءغيثينى ، و سپس سمت راست صورت خود را بر زمين گذاريد و صد مرتبه مثل آن را گفته و بعد سمت چپ صورت را بر زمين گذاريد و همان را مى گوييد و سپس سجده نموده همان ذكر را صد و ده مرتبه ديگر بر زبان مى آوريد و پس از آن حاجتهاى خود را از خداوند طلب مى كنيد. ⁽¹¹³¹⁾
فصل پنجم
آشنايى با تسبيح حضرت فاطمه عليهاالسلام و اقسام آن
تسبيح از ديدگاه ائمه طاهرين عليهم السلام عبارت از ذكرى است كه در همه حال و همراه با هر كارى مى توان را را زمزمه كرد و به وسيله آن به خداوند متعال تقرب جست ، زيرا نه محتاج مقدمات است و نه آداب ويژه اى مى طلبد. فاطمه زهرا عليهاالسلام جزء نادر كسانى است كه به سبب اطلاع از موضع قرآن درباره تسبيح و شناخت عظمت مقام خداوندى ، لحظه اى از ياد خدا غافل نبود، و لذا در هر حال و ضمن هر كار، خداوند متعال را به وسيله ذكرهايى كه در اين فصل و فصل بعد فهرست كرده ايم ، تسبيح و تمجيد مى نمود.
حضرت امام محمدباقر عليه السلام درباره تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام مى فرمايد: خداوند متعال به چيزى از تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام نشده است ، همانا اگر چيزى بافضيلت تر و برتر از آن وجود داشت ، رسول خدا آن را به دخترش تعليم مى نمود. ⁽¹¹³²⁾
و امام صادق عليه السلام در اين باره فرمايد:
هر كس خداوند را به وسيله تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام مورد ستايش قرار دهد، همانا خداوند را به ذكر كثير - برترين ذكر - ياد نموده است . ⁽¹¹³³⁾
و هم ايشان فرمايند:
ما فرزندانمان را به تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام فرمان مى دهيم ، همان طور كه آنها را به نماز فرا مى خوانيم . ⁽¹¹³⁴⁾
ذكر برخى تسبيحات كه حضرت فاطمه عليهاالسلام به وسيله آنها با خداوند راز و نياز مى نمود:
1 - تسبيحى كه ابتدايش عبارت سبحان ذى الجلال البادخ العظيم است . ⁽¹¹³⁵⁾
2 - تسبيحى كه ابتدايش عبارت سبحان من استنار بالحول و القوة است . ⁽¹¹³⁶⁾
3 - تسبيحى كه ابتدايش عبارت سبحان من تواضع كل شى ء لعظمة است . ⁽¹¹³⁷⁾
4 - تسبيحى كه ابتدايش عبارت سبحان من يعلم جوارح القلوب است . ⁽¹¹³⁸⁾
5 - تسبيحى كه مشهورترين و رايج ترين تسبيحات آن حضرت است كه در آن ذكرهاى الله اكبر (سى و چهار مرتبه ) و سبحان الله (سى و سه مرتبه ) و الحمدلله (سى و سه مرتبه ) گفته مى شود. ⁽¹¹³⁹⁾
تذكر: هر يك از اين اقسام را تفصيل و توضيحاتى است كه منابع ذكر شده در پاورقى حاوى آنها مى باشد.
و نيز توضيحات شافى را در كتابى كه به نام ((تحقيقى در تسبيح و تسبيحات حضرت فاطمه عليهاالسلام )) نوشته ايم آورده و در هر مورد بحثهاى مستندى ارائه نموده ايم . و جهت مزيد اطلاع خوانندگان گرامى ، آن را به عنوان ضميمه پنجم همين كتاب آورده ايم كه اميد است مورد استفاده قرار گيرد.
فصل ششم
آشنايى با برخى حرزها و تعويذهاى حضرت فاطمه عليهاالسلام
انسان هميشه در معرض هجوم شياطين قرار دارد و همواره توسط نفس اماره خويش تهديد مى شود، يكى از راههاى مقابله با اين دو پديده اغواگر و گمراه كننده ، به ياد خداوند بودن ، پناه بردن به او، و استغاثه به درگاه بى بديل بارى تعالى است .
فاطمه صديقه عليهاالسلام با حرزها و تعويذهايى كه برخى از آنها را در اين فصل ملاحظه مى كنيد، در هر فراغتى كه پيش مى آمده ، به وسيله اين حرزها و تعويذها، به ريسمان محكم الهى چنگ مى زده و از او براى سلامت و سعادت خود طلب مساعدت و يارى مى نموده است .
1 - حرز مشهور حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام
بسم الله الرحمن الرحيم يا حى يا قيوم ، برحمتك استغيث فاءغثنى ، و لا تكلنى الى نفس طرفة عين اءبدا، و اءصلح لى شاءنى كله ⁽¹¹⁴⁰⁾
2 - حرز ديگر
بسم الله الرحمن الرحيم يا حى يا قيوم ، برحمتك استغيث فاءغثنى اللهم زحزحنى عن النار، و اءدخلنى الجنة ، و اءلحقنى باءبى محمد صلى الله عليه و آله ⁽¹¹⁴¹⁾
3 - حرز ديگر
بسم الله الرحمن الرحيم يا رب الاولين و الاخرين ، و يا خير الاولين و الاخرين ، و يا ذوالقوة المتين ، و يا راحم المساكين ، يا اءرحم الراحمين ⁽¹¹⁴²⁾
4 - حرز ديگر
بسم الله الرحمن الرحيم اللهم انى استهديك لارشاد اءمرى ، و اءعوذ بك من شر نفسى ، اللهم عملت سوءا و ظلمت نفسى ، فاغفرلى انه لا يغفر الذنوب الا اءنت ⁽¹¹⁴³⁾
5 - حرز ديگر
اسئلك اللهم اءن تصلى على محمد و آل محمد، و اءن تعطينى من الخير ما سئلوا، و اءن تعيذنى من شر ما استعاذو. و اءسئلك من الخير كله عاجله و آجله ، ما علمت منه و ما لم اءعلم ، و اءعوذ بك يا رب من همزات الشياطين ، و اءعوذ بك رب اءن يحضرون ⁽¹¹⁴⁴⁾
6 - حرز ديگر
رب استجيرك من النار فاءجرنى ، رب اءعوذ بك من النار فاءعذنى ، اءفرغ اليك من النار فاءبعدنى ، رب استرحمك مكروبا فارحمنى ، رب استغفرك لما جهلت فاغفر لى ، قد اءبرزنى الدعاء للحاجة اليك فلاتؤ يسنى ، يا كريم ذالالاء و الاحسان و التجاوز ⁽¹¹⁴⁵⁾
و حرزها و تعويذها ديگرى كه براى پرهيز از تطويل ذكر آنها را ترك مى كنيم .
فصل هفتم
آشنايى با برخى دعاهاى حضرت فاطمه عليهاالسلام
1 - دعاهاى حضرت فاطمه عليهاالسلام براى روزهاى هفته (هفت مورد) ⁽¹¹⁴⁶⁾
2 - دعاهاى حضرت فاطمه عليهاالسلام در تعقيب نمازهاى پنج گانه (پنج مورد) ⁽¹¹⁴⁷⁾
3 - دعاى آن حضرت براى كسب خلقيات نيكو و شايسته ⁽¹¹⁴⁸⁾
4 - دعاى آن حضرت براى برآورده شدن حاجات ⁽¹¹⁴⁹⁾
5 - دعاى آن حضرت براى آسان شدن كارها و پرداخت ديون ⁽¹¹⁵⁰⁾
6 - دعاى آن حضرت براى هنگام خواب ⁽¹¹⁵¹⁾
7 - دعاى آن حضرت براى هنگام رؤ يت هلال ماه رمضان ⁽¹¹⁵²⁾
8 - دعاى آن حضرت براى رفع تب ⁽¹¹⁵³⁾
9 - دعاى آن حضرت براى كسب مكارم اخلاق ⁽¹¹⁵⁴⁾
10 - دعاى آن حضرت براى دفع خوابهاى پريشان ⁽¹¹⁵⁵⁾
11 - دعاى آن حضرت براى رهايى از آفات و هلكات ⁽¹¹⁵⁶⁾
12 - دعاى آن حضرت براى رفع بى خوابى ⁽¹¹⁵⁷⁾
13 - دعاى آن حضرت در روزهاى جمعه ، روز عرفه و عيد فطر ⁽¹¹⁵⁸⁾
14 - دعاى ديگر آن حضرت براى برآورده شدن حاجات ⁽¹¹⁵⁹⁾
15 - بحارالانوار، ج 92 ص 196، به نقل از دعوات راوندى .
16 - دعاى حضرت فاطمه براى شيعيان و دوستدارانش ⁽¹¹⁶⁰⁾
17 - دعاى حضرت فاطمه براى مطالبه روزى از خداوند متعال ⁽¹¹⁶¹⁾
18 - دعاى نور كه آن حضرت به سلمان تعليم فرمود ⁽¹¹⁶²⁾
19 - دعاى تاءمين ⁽¹¹⁶³⁾
20 - دعاى هنگام احتضار ⁽¹¹⁶⁴⁾
21 - آخرين دعا و راز و نياز آن حضرت قبل از رحلت . ⁽¹¹⁶⁵⁾
لازم به يادآورى است كه مشروح اين ادعيه و اذكار و حرزها را در ضمايم ششم ، هفتم و هشتم همين كتاب خواهيد يافت .
مصادر و منابع تحقيق و تعليق
1 - اتحاف السائل : مناوى (1035 ه )
2 - احتجاج : طبرسى
3 - احياء علوم الدين : غزالى (505 ه )
4 - اخبار اصبهان : ابونعيم اصفهان (430 ه )
5 - اخبار فاطمه : ابوعلى صولى
6 - اختصاص : شيخ مفيد (413 ه )
7 - ادعيه و اذكار حضرت فاطمه عليهاالسلام : محمد روحانى على آبادى
8 - ارشادالقلوب ديلمى (ق 5 و 6 ه )
9 - استبصار: شيخ طوسى (460 ه )
10 - استيعاب : ابن عبدالبر (463 ه )
11 - اسدالغابة : ابن اثير جزرى (606 ه )
12 - اسرار و آثار تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام : عليرضا رجالى تهرانى
13 - اصابه : ابن حجر عسقلانى (852 ه )
14 - اعلام الدين
15 - اقبال الاعمال : سيد بن طاووس (664 ه )
16 - اقتصاد: شيخ طوسى (460 ه )
17 - امالى ابوالمفضل شيبانى
18 - امالى شجرى (ق 4 ه )
19 - امالى شيخ طوسى (460 ه )
20 - امالى شيخ مفيد (413 ه )
21 - امالى صدوق (381 ه )
22 - الامامة و السياسة : ابن قتيبه دينورى (276 ه )
23 - انتصار: سيدمرتضى (436 ه )
24 - انساب الاشراف : بلاذرى (276 ه )
25 - ايضاح الفوائد: سيد بن طاووس (664 ه )
26 - الايقاظ من الهجعة : شيخ حر عاملى (1104 ه )
27 - باقيات الصالحات : شيخ عباس قمى
28 - بحارالانوار: علامه مجلسى (1110 ه )
29 - البداية و النهاية : ابن كثير (774 ه )
30 - بشارة المصطفى : ابوجعفر طبرى (ق 4 و 5 ه )
31 - بلدالامين : شيخ بهائى (1031 ه )
32 - تاريخ ‌الاسلام : ذهبى (748 ه )
33 - تاريخ ‌الخميس : حلبى (1044 ه )
34 - تاريخ بغداد: خطيب بغدادى (463 ه )
35 - تاريخ دمشق : ابن عساكر (573 ه )
36 - تاءويل الايات الظاهرة : سيد شرف الدين حسينى (بعد 950 ه )
37 - تحف العقول : ابن شعبه حرانى (ق 4 ه )
38 - تحفة الاشراف : ابن زكى
39 - التدوين : رافعى قزوينى (ق 5 و 6 ه )
40 - تذكرة الخواص : ابن جوزى (597 ه )
41 - الترغيب و الترهيب : ابن المنذر
42 - تسبيحات حضرت فاطمه عليهاالسلام : محمد روحانى على آبادى
43 - تفسير ابن كثير (774 ه )
44 - تفسير ابوالفتوح رازى (قبل 588 ه )
45 - تفسير الدرالمنثور: سيوطى (911 ه )
46 - تفسير برهان : سيد هاشم بحرانى (1107 ه )
47 - تفسير بغوى (516 ه )
48 - تفسير صافى : فيض كاشانى
49 - تفسير طبرى (310 ه )
50 - تفسير عياشى (ح 320 ه )
51 - تفسير فرات كوفى (330 ه )
52 - تفسير قمى : على بن ابراهيم (ق 3 ه )
53 - تفسير كنزالدقائق : شيخ محمد بن محمدرضا قمى (ق 12 ه )
54 - تفسير لاهيجى
55 - تفسير نورالثقلين : حويزى
56 - تقريب المعارف : ابوالصلاح حلبى (بعد 374 ه )
57 - توحيد: شيخ صدوق (381 ه )
58 - تهذيب التهذيب : ابن حجر عسقلانى (852 ه )
59 - تهذيب : شيخ طوسى (460 ه )
60 - الثاقب فى المناقب : ابن حمزه طوسى (585 ه )
61 - ثواب الاعمال : شيخ صدوق (381 ه )
62 - جلاءالعيون : علامه مجلسى (1110 ه )
63 - جمال الاسبوع : سيد بن طاووس (664 ه )
64 - جمع الجوامع : سيوطى (911 ه )
65 - حلية الاولياء: ابونعيم اصفهانى (430 ه )
66 - الخرائج و الجرائح : قطب الدين راوندى (573 ه )
67 - خصائص نسائى (303 ه )
68 - خصال : شيخ صدوق (381 ه )
69 - دستور معالم الحكم : قاضى قضاى (454 ه )
70 - دعائم الاسلام : قاضى نعمان مغربى (363 ه )
71 - دعوات : قطب الدين راوندى (573 ه )
72 - دلائل الامامة : ابوجعفر طبرى (ق 4 و 5 ه )
73 - الدمعة الساكبة : محقق بهبهانى
74 - ذخائرالعقبى : محب الدين طبرى (694 ه )
75 - الذرية الطاهرة : دولابى (310 ه )
76 - ربيع الابرار: زمخشرى
77 - روضة الواعظين : ابن فتال نيشابورى (508 ه )
78 - زوائد مسند بزاز
79 - سرائر: ابن ادريس حلى
80 - سنن ابن ماجه قزوينى (273 ه )
81 - سنن ابوداود سجستانى
82 - سنن بيهقى (428 ه )
83 - سنن ترمذى (279 ه )
84 - سنن نسائى (303 ه )
85 - سر اعلام النبلاء: ذهبى (748 ه )
86 - شرايع الاسلام : محقق حلى
87 - شرح الاخبار: قاضى نعمان مغربى (363 ه )
88 - شرح نهج البلاغه : ابن ابى الحديد (655 ه )
89 - صحيح ابن حبان (354 ه )
90 - صحيح بخارى (256 ه )
91 - صحيح مسلم (261 ه )
92 - صحيفة الرضا عليه السلام : على بن موسى عليهماالسلام (203 ه )
93 - صحيفة الزهراء عليهاالسلام : جواد قيومى اصفهانى
94 - صفة الصفوة ، ابن جوزى (597 ه )
95 - صواعق المحرقه : ابن حجر هيتمى
96 - طبقات الكبرى : ابن سعد كاتب (230 ه )
97 - الطرائف : سيد بن طاووس (664 ه )
98 - عدة الداعى
99 - علل الشرايع : شيخ صدوق (381 ه )
100 - عمل اليوم و الليلة : ابن السنى
101 - عوالى اللئالى : ابن ابى جمهور، محمد بن على احسانى (940 ه )
102 - عيون اخبارالرضا عليه السلام : شيخ صدوق (381 ه )
103 - عيون المعجزات : ابن عبدالوهاب (بعد 447 ه )
104 - غاية المرام : سيدهاشم بحرانى (1107 ه )
105 - غررالحكم : آمدى (ق 5 و 6 ه )
106 - فرائدالسمطين : حموينى (722 ه )
107 - فردوس : ابن شيرويه ديلمى (509 ه )
108 - فضائل الاشهر الثلاثة : شيخ صدوق (381 ه )
109 - فضائل العشرة : ابوالسعادات
110 - فقه الرضا عليه السلام : شلمغانى (322 ه )
111 - فلاح السائل : سيد رضى الدين طاووس (664 ه )
112 - فيض القدير: مناوى (1035 ه )
113 - كافى : محمد بن يعقوب كلينى (328 ه )
114 - الكامل : ابن عدى (363 ه )
115 - كامل الزيارات : ابن قولويه
116 - كامل بهائى : شيخ بهاءالدين عاملى
117 - كتاب الادب : عباس عنبرى
118 - كتاب المعراج : شيخ صدوق (381 ه )
119 - كشف الغمة : محقق اربلى (694 ه )
120 - كشف اليقين : علامه حلى (726 ه )
121 - كفاية الطالب : گنجى شافعى (658 ه )
122 - كنزالعمال : ابن متقى هندى
123 - كنز جامع الفوائد: سيدعلى نجفى (بعد 950 ه )
124 - لسان الميزان : ابن حجر عسقلانى (852 ه )
125 - اللمعة البيضاء فى شرح خطبة الزهرا عليهاالسلام : حاج محمدعلى بن احمد قراچه داغى اونسارى (وفات : بعد 1306)
126 - مبسوط: شيخ طوسى (460 ه )
127 - مجمع البيان : ابوعلى طبرسى (520 ه )
128 - مجمع الزوائد: هيثمى (807 ه )
129 - مجموع الغرائب : تقى الدين ابراهيم بن على كفعمى عاملى (905 ه )
130 - محاسن : احمد بن محمد بن خالد برقى (274 ه )
131 - المحتضر: حسن بن سليمان
132 - محجة البيضاء: ملامحسن فيض كاشانى
133 - مختصر النافع : محقق حلى
134 - مختصر تاريخ دمشق : ابن منظور (710 ه )
135 - مختلف الشيعه : علامه حلى (726 ه )
136 - المدهش
137 - مدارك الاحكام
138 - مدينة المعاجز: سيدهاشم بحرانى
139 - مرآت العقول : علامه مجلسى (1110 ه )
140 - المراسم : سلار
141 - مستدرك الوسائل : ميرزاحسين نورى
142 - مستدرك حاكم نيشابورى (405 ه )
143 - مسند احمد بن حنبل (241 ه )
144 - مسند حميدى
145 - مسند طياليسى (259 ه )
146 - مسند عبد بن حميد
147 - مسند على بن ابى طالب عليه السلام : سيوطى (911 ه )
148 - مسند فاطمة الزهرا عليهاالسلام : سيوطى 911 ه )
149 - مشكاة المصابيح : خطيب تبريزى
150 - مشكل الاثار: طحاوى (321 ه )
151 - مصابيح السنة : بغوى (516 ه )
152 - مصباح الانوار: شيخ هاشم بن محمد (ق 6 ه )
153 - مصباح المبتدى
154 - مصباح المتهجد: شيخ طوسى (460 ه )
155 - مصنف ابن ابى شيبه (235 ه )
156 - مصنف عبدالرزاق صنعانى (211 ه )
157 - معالم التنزيل : بغوى (516 ه )
158 - معالم الزلفى : سيدهاشم بحرانى (1107 ه )
159 - معانى الاخبار: شيخ صدوق (381 ه )
160 - مفتاح الفلاح : شيخ بهائى
161 - مقتل الحسين : خطيب خوارزمى (568 ه )
162 - المعجم الكبير: طبرانى (360 ه )
163 - مقنعه : شيخ مفيد (413 ه )
164 - مكارم الاخلاق
165 - مناقب ابن شهر آشوب (588 ه )
166 - مناقب ابن مغازلى (483 ه )
167 - مناقب اميرالمؤ منين : ابن سليمان صنعانى كوفى (ق 3 ه )
168 - منتقى الجمان : شيخ حسن بن شهشيانى
169 - من لا يحضره الفقيه : شيخ صدوق (381 ه )
170 - موارد الظمان : نورالدين على بن ابى بكر هيثمى (807 ه )
171 - الموجز الحاوى
172 - موضح اوهام الجمع و التفريق : خطيب خوارزمى بغدادى (463 ه )
173 - مولد فاطمة : شيخ صدوق (381 ه )
174 - مهج الدعوات : سيد بن طاووس (664 ه )
175 - ميزان الاعتدال : ذهبى (748 ه )
176 - نزهة المجالس : صفورى (بعد 884 ه )
177 - نزهة الناظر: حلوانى
178 - نفحات اللاهوت : محقق كركى (937 ه )
179 - نمازهاى حضرت فاطمه عليهاالسلام : محمد روحانى على آبادى
180 - نهايه : شيخ طوسى (460 ه )
181 - نهج البلاغه : سيد رضى (406 ه )
182 - وسائل الشيعه : شيخ حر عاملى (1104 ه )
183 - الوسيلة الى نيل الفضيلة : ابن حمزه
184 - وفاة فاطمة الزهراء: بلادى بحرانى
185 - هداية الامة : شيخ حر عاملى (1104 ه ).
ضميمه پنجم : تسبيحات حضرت فاطمه عليهاالسلام
نگارنده كتابى به نام ((پژوهشى درباره تسبيح و تسبيحات حضرت فاطمه عليهاالسلام )) نگاشته كه بخش سوم آن كتاب تماما درباره تسبيحات آن حضرت مى باشد، و چون هر آنچه لازم بوده كه گفته شود، در اين بخش از كتاب مذكور يادآور شده ام لذا آن را عينا در اينجا مى آورم .
فصل اول
آيا تسبيح حضرت فاطمه عليهاالسلام برترين ذكر است ؟
درباره برترين ذكر و اينكه در ميان اذكار رايج ، كدام يك از آنها افضل و برتر مى باشد، روايات و احاديث فراوانى وجود دارد و به چند گروه تقسيم مى شود:
گروه اول : رواياتى كه تصريح دارند بر اينكه مجموع تسبيحات اربعه يعنى سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اكبر برترين ذكر مى باشد.
روايات اين گروه فراوان بوده و از طريق شيعه و اهل سنت ، متفقا نقل شده اند. ⁽¹¹⁶⁶⁾
گروه دوم : رواياتى كه تصريح دارند بر اينكه ذكر لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم برترين و بالاترين ذكر است .
اين گروه روايات نيز، هم از طريق شيعه نقل شده اند و هم از طريق اهل سنت . ⁽¹¹⁶⁷⁾
گروه سوم : رواياتى كه تصريح دارند بر اينكه ذكر لا اله الا الله برترين و بالاترين ذكر است .
روايات اين گروه نيز فراوان بوده و از طريق شيعه و اهل سنت نقل شده اند. ⁽¹¹⁶⁸⁾
گروه چهارم : رواياتى كه تصريح و تاءكيد دارند كه ذكر الحمدلله به تنهايى ، برترين و بالاترين اذكار است . ⁽¹¹⁶⁹⁾
گروه پنجم : رواياتى كه تصريح دارند بر اينكه ذكر الله اكبر برترين ذكر است . ⁽¹¹⁷⁰⁾
گروه ششم : رواياتى كه تصريح دارند بر اينكه ذكر صلوات بر پيامبر و خاندان ايشان برترين ذكر است . ⁽¹¹⁷¹⁾
گروه هفتم : رواياتى كه تصريح دارند بر اينكه ذكر تسبيح فاطمه زهرا عليهاالسلام برترين و بالاترين ذكر است .
و... .